به طور کلی برخلاف تحقیقات IS، تحقیقات مدیریتی به طور عمده عملکرد شغلی را با بهره گرفتن از دیدگاههای نظری مختلف مانند، شخصیت ((Tett & Burnett 2003، ویژگیهای شغلی (Fried & Ferris, 1987) و شبکههای اجتماعی (Sparrowe et.al, 2001; Cross & Cummings 2004) بررسی کردهاند. علیرغم پیشرفتهای ایجاد شده در استفاده از هریک از این دیدگاههای نظری، تعداد کمی از آنها نقش تکنولوژی را در توضیح عملکرد شغلی در نظر گرفتهاند. درکل واضح است که تعدادکمی از تحقیقات IS و تحقیقات مدیریتی، به نقش تکنولوژی در تاثیر بر عملکرد کارکنان توجه زیادی نکردهاند. بنابراین، پژوهشی که بر توضیح عملکرد شغلی تاکید کند ارزش تحقیق و بررسی خواهد داشت.
۲-۵ ارتباطات
ارتباطات، مبادله و درک اطلاعات است. هرنوع ارتباطی موجب میشود که مدیران و سازمانها بتوانند عملکرد خوب و مناسبی داشته باشند. ارتباطات فرایندی پویا، پیوسته، برگشت ناپذیر، تعاملی، محتوایی و پویاست، زیرا پیوسته از حالتی به حالتی دیگر تغییر میکند.” پیوسته” است، زیرا هرگز متوقف نمیشود. “برگشت ناپذیر” است، زیرا هنگامی که پیامی را میفرستیم، نمیتوانیم آن را بی اثر سازیم.” تعاملی” است، زیرا پیوسته با خود و دیگران در تماس هستیم، “محتوایی (زمینهای)” است، زیرا ارتباطات بستگی زیادی به تجربه کلی ما دارد. پیچیدگی ارتباطات ما را مجبور میسازد که دانش و مهارتهای لازم برای برقراری ارتباط را کسب نماییم و با محیط هماهنگ شویم (Berke & Chidambaram, 1999). ارتباطات سازمانی فرایند مبادله پیامهای شفاهی، نوشتاری و غیرکلامی در میان افرادی است که برای دستیابی به اهداف مشترک و انجام وظایف مشترک تلاش میکنند (O’Hair et.al, 2002)
۲-۵-۱ روابط آفلاین
تعاملات اجتماعی آفلاین در جهان فیزیکی همواره موضوع مهمی در جامعه شناسی بوده است (Manfred, 1979). روابط آفلاین به هرنوع ارتباط شفاهی یا چهره به چهره گفته میشود (Zhang & Venkatesh, 2013). این ارتباط بدون واسطه بین فرستنده پیام و گیرنده پیام ایجاد میشود. منظور از ارتباط چهره به چهره، ارتباطات شفاهی میانفردی یا گروهی است. در این نوع ارتباط پیامها مستقیما بین دو فرد رد و بدل میشود. در گفتگوی چهره به چهره افراد از روشهای مختلف ارتباطی مانند کلامی (تن صدا، بلندی صدا) و غیرکلامی (حرکت چشمها، بیان صورت، حرکت دستها و زبان بدن)، استفاده میکنند. این نشانهها به جریان گفتگو کمک میکنند، آغاز ارتباط را تسهیل میکنند، بازخورد ایجاد میکنند و معانی دقیقی را منتقل میکنند. در نتیجه، گفتگوی چهره به چهره یک فرایند منظم است Warkentin, 1997)). زمانیکه افراد به صورت فیزیکی در نزدیکی یکدیگر قراردارند و در مبادله دوجانبه اطلاعات کلامی مشارکت میکنند، روابط آفلاین افزایش مییابند. همانند دیگر مکانیزمهای ارتباطی، روابط رو در رو اجازه مبادله دانش کارکنان در میان سازمان را میدهند (Salis & Williams, 2008). با این وجود تبادل دانش از طریق روابط رو در رو در مقایسه با دیگر ابزارهای تسهیم اطلاعات، موثرتر میباشد. روابط رو در رو به تشریک دانش ضمنی منتهی میشودRebernik & Širec, 2007) ). در گفتگوی چهره به چهرهی معمول، وقفه کمی وجود دارد ((McGrath, 1990.
تعامل چهره به چهره الگوی اصلی ارتباط انسانی است و سایر الگوهای ارتباطی از آن سرچشمه میگیرند. در ارتباطات چهره به چهره، هفت درصد معنی از تعبیر و تفسیر و ادراک کلمات، حاصل میشود، سی و هشت معنی از راه ادراک افراد از صدا ( چگونگی بیان کلمات) انتقال مییابد و حدود پنجاه و پنج درصد از تعبیر علایم غیر کلامی حاصل میشود. هدایت پیام (کلمات، صدا و رفتارهای غیر کلامی) از طریق گرفتن بازخورد از کارکنان برای مدیر لازم است، چراکه همواره ادراکات کارکنان موجب تحریک رفتار آنها نمیشود، بلکه درک آنها از پیامهایی که از مدیر دریافت میکنند، محرک رفتارشان است. روابط رو در رو یا تصویری، اغلب به ارتباطات موثرتر منتهی میشوند، زیرا زمانیکه قابلیت دیدن وجود دارد ایجاد دانش دوطرفه تسهیل میشود (Veinott, 1999). ارتباطات رو در رو، اشارات مانند زبان بدن و صورت را منتقل میکنند، تمرکز فرد را افزایش میدهند، سوءتفاهمها را برطرف میکنند و در انتقال اطلاعات متنی (مفهومی) خوب هستند (Becker- Beck et.al, 2005; Dennis et.al, 2008).
همزمانی و آنی بودن تعاملات از جمله ویژگیهای تعامل چهره به چهره است. براساس دیدگاه (Arnold, 1998)، الگوی کنش ارتباطی با توجه به شاخصهای شکل، محتوا، موضوع، پایداری، تعامل، دامنه، مخاطبان، هدف و جایگاه کنشگران تعریف میشود. پژوهشگران ارتباط جمعی نشان دادهاند که ابتکارات و اطلاعات از طریق شبکهها، بین اشخاص در جامعه پخش میشوند. اگرچه وسایل ارتباط جمعی نیز وجود دارند، اما اندیشهها و اطلاعات عملا از طریق شبکههای کلامی بین افراد پخش میشوند. در فرایند انتشار دورن یک فرهنگ، اغلب مردم زمینه تفکر مشترک را ایجاد میکنند (Rabbins, 2005).
ارتباطات کلامی: ارتباط کلامی شامل بحث وگفتگو، سخنرانیها، نمایشها، ارتباطات بین فردی و بسیاری از انواع دیگر ارتباطات است. در ارتباطات چهره به چهره زبان بدن و چگونگی صدا نقش مهمی را بر عهده دارد و ممکن است نسبت به محتوای درنظرگرفته شده تاثیر بیشتری بر شنونده داشته باشد. کمکهای بصری میتواند به آسان کردن ارتباطات موثر کمک کند. ارتباطات شامل “۵۵٪ زبان بدن، ۳۸ ٪ تن صدا، ۷٪ محتوای کلمات” است. در ارتباط کلامی، با بهره گرفتن از زبان که متشکل از لفظ و معنا و دستور زبان است، اطلاعات منتقل میشوند. برای بیان فکر، کلمهها براساس قوانین دستوری مرتب میشوند در نتیجه بخشهای مختلف یک گفتار دارای ترتیب مناسبی میشود، سپس پیام به شکل شفاهی یا کتبی منتقل میگردد (فیضی،۱۳۸۶).
ارتباطات غیرکلامی: ارتباطات غیر کلامی مهمترین بخش ارتباط میان فردی را تشکیل می دهد . ارتباط غیر کلامی به دامنه وسیعی از پدیدهها، از بیان چهره و اشاره گرفته تا مد، و از وضعیت نمادی گرفته تا تئاتر ، موسیقی و پانتومیم گفته می شود (باستانی، ۱۳۸۶). در ارتباطات غیرکلامی اطلاعات بدون استفاده از کلمات، با ایما و اشاره و رفتار منتقل میشوند. اشاره غیرکلامی بیش از نود درصد احساس پیام را در خود دارد. به همین جهت این اشارهها نسبت به ارتباطات کلامی تاثیر بیشتری دارند. در واقع، وقتی که دو نوع پیام کلامی و غیرکلامی با هم در تعارض باشند، افراد به پیام غیرکلامی اعتقاد بیشتری دارند. اشارههای غیرکلامی تنوع زیادی دارند و مدیران با مشاهده و تعبیر و تفسیر آنها به طور دقیق میتوانند مطالب زیادی درباره معانی پیام و همچنین فرستندگان پیامها دریافت کنند. با وجود این، اشارههای مختلف در فرهنگهای گوناگون متفاوت هستند، به همین جهت ممکن است به درستی فهمیده و یا به طور صحیح تعبیر و تفسیر نشوند (فیضی، ۱۳۸۶). روابط غیرکلامی تحت تاثیر عوامل درونی مانند احساسات و شخصیت و عوامل بیرونی همچون حضور دیگران و پاسخهای آنها قرار دارد (Huang & Gratch, 2013). ارتباط غیرکلامی به طور معمول با حرکات سر و صورت، نوع نشستن و ایستادن، طنین صدا، حالت چهره، حالت نگاه، نوع لباس پوشیدن و وضع ظاهر و مانند آنها برقرار میشود (فیضی، ۱۳۸۶).
ارتباط مستقیم و ارتباط غیرمستقیم: ارتباط مستقیم یا چهره به چهره ارتباطی است که بدون واسطه بین شخص فرستنده پیام وگیرنده پیام ایجاد میشود. به این دلیل که در ارتباط مستقیم، پیام مستقیماً بین دو فرد مبادله میشود، معمولاً فرستنده و گیرنده پیام میتوانند نقش خود را به نوبت تغییر دهند. ارتباط غیرمستقیم یا با واسطه، چهره به چهره نیست و جنبه شخصی ندارد. در ارتباط غیرمستقیم، فرستنده پیام و گیرنده پیام یکدیگر را نمیشناسند (سیدعباس زاده، ۱۳۷۴).
زمانی که گیرنده تنها کسی باشد که پیام ارسالی فرستنده را دریافت میکند، ارتباط مستقیم صورت گرفته است ولی هنگامی که پیام، بعد از طی یک یا چند گیرنده به وی برسد ارتباط غیر مستقیم برقرار شده است. بدیهی است در شرایط مساوی، دقت پیام غیرمستقیم به مراتب کمتر است و این کاهش با افزایش تعداد منابع گیرنده بیشتر میشود (سیدعباس زاده، ۱۳۷۴).
به منظور درک بیشتر تمایز بین ارتباطات مستقیم و غیر مستقیم آن را با بهره گرفتن از مثالی از یک شبکه ارتباطی محیط کاری کوچک متشکل از شش نفر نشان میدهیم. در شکل ۱-۲ خط بین دو نفر ارتباط بین این دو را نشان میدهد. ارتباط میتواند یکطرفه (با پیکان یک سویه نشان داده میشود) و یا دو طرفه (با پیکان دوسویه نشان داده میشود) باشد. هنگامی که انتقال پیام از فرستنده شروع و به گیرنده ختم شود و گیرنده، عکس العملی نشان ندهد، ارتباط را یک طرفه میگویند. مانند ارتباط از طریق روزنامه و تلویزیون، درحالی که در ارتباط دو طرفه نقش فرستنده و گیرنده در جریان ارتباط به طور مداوم عوض میشود. ارتباط دو طرفه معمولاً موثرتر از ارتباط یک طرفه است (شعبانی، ۱۳۸۲).
در شکل زیر تریسی و جیمز با پیکان یک سویه متصل شدهاند که از طرف تریسی به سمت جیمز است و نشان میدهد که تریسی ارتباط را آغاز کرده است. تریسی و تنی با پیکان دوسویه متصلاند که نشان میدهد هر دو آنها ارتباط را آغاز کردهاند. اگر شان نیاز به ارتباط با تریسی دارد، میتواند به صورت مستقیم و یا از طریق تنی و همچنین تنی و فرانک با او ارتباط برقرار کند. اگر تنی میخواهد با جو ارتباط برقرار کند، این ارتباط باید از طریق تریسی و جیمز باشد، به عبارت دیگر شان و تریسی ارتباط مستقیم و غیر مستقیم دارند، درحالیکه تنی و جو تنها ارتباط غیر مستقیم دارند. ارتباط مستقیم با دیگران برای فرد ساده تر از ارتباط از طریق افراد دیگر است. برای مثال اگر شان بخواهد از تریسی اطلاعاتی دریافت کند، میتواند مستقیما با او ارتباط برقرار کند، اما اگر او نیازمند اطلاعاتی از جو باشد، باید با تریسی ارتباط برقرار کرده که میتواند با جیمز ارتباط برقرار کند. زمانی که جیمز با جو ارتباط برقرار کرد و اطلاعات را دریافت نمود، میتواند با تریسی مجددا ارتباط برقرار کرده و اطلاعات را برای شان فراهم کند.
شکل ۲-۱ مجازی سازی شبکه ارتباطی محیط کاری (Zhang & Venkatesh, 2013)
۲-۵-۲ روابط آنلاین
زمانی که سازمانها وسعت مجازی سازی را افزایش میدهند، علاوه بر شبکههای ارتباطی محیط کاری آفلاین (چهره به چهره)، کارکنان با یکدیگر به صورت مجازی و از طریق شبکههای آنلاین ارتباط برقرار میکنند (Koh et.al, 2007)، که با روابط ضعیفتر Wellman &) (Hamptonm, 1999، دموکراسی و برابریSproull & Kiesler, 1991) ) و یک شبکه گفتگوی بزرگتر مشخص میشود (Boase et.al, 2006). روابط آنلاین اشاره به ارتباط از طریق اینترنت برای هر هدفی (به اشتراکگذاری اطلاعات، بازاریابی، اشتغال) دارد. چندین دستهبندی متفاوت از روابط آنلاین وجود دارد که شامل رسانههای اجتماعی، شبکههای اجتماعی، بازاریابی آنلاین و بازاریابی از طریق اینترنت است. فناوریهای شبکههای ارتباطی آنلاین افراد را قادر میسازند تا به طور همزمان اطلاعات را با افراد دیگر به اشتراک بگذارند و بر اشتراک اطلاعات تاکید دارندBakshy et.al,) 2012). سازمانهای هوشمند از گفتگوهای آنلاین استفاده میکنند و از این کانالهای موثر در حال ظهور- در ترکیب با روابط سنتی- برای افزایش دسترسی به ذینفعان بهره میبرند Godin,) (2010. در طول بیست سال گذشته محققین در زمینههای مختلف، در مورد چگونگی تاثیرگذاری روابط آنلاین بر کیفیت روابط بین فری بحث کردهاند (Walther & Parks, 2002). بهطورکلی تحقیقات اولیه روابط آنلاین تایید کردهاند که ماهیت روابط با واسطه، روابط بینفردی آنلاین را تضعیف میکنند (Nie, 2001). بررسیهای اولیه اینترنت و ارتباطات کامپیوتری، اغلب بر توانایی آن در قادر ساختن کاربران برای تعامل با افراد خارج از چرخه رسمی گفتگوهایشان، با اتصالات برای به اشتراکگذاری علائق خود ورای مرزهای جغرافیایی تاکید دارند (Rheingold, 1993). این وجود، این نتیجه که ظرفیت انسان برای استفاده خلاقانه از روابط آنلاین میتواند برابر و یا بیشتر از روابط آفلاین باشد به یک چالش تبدیل شده است (Walther, 1996). تکنولوژیهای ارتباطی جدید اغلب نگرانیهایی را درمورد حذف اثرات کیفی روابط بینفردی به دنبال دارند ) Fischer, 2002; Nie et.al, 2002). امروزه همه افراد با بهره گرفتن از اینترنت میتوانند آنلاین از طریق سایتهای شبکههای اجتماعی مانند توییتر، مایاسپیس و فیسبوک یک حضور دائمی داشته باشند. در نتیجه، افرادی که در شبکههای اجتماعی آنلاین شرکت میکنند از زبان، رسانه و فناوری برای ایجاد یک هویت آنلاین استفاده میکنند. افراد به طور فزاینده از اینترنت برای برقراری ارتباط میان فردی، ارسال و دریافت نامه الکترونیکی و گفتگو با دوستان و آشنایان از طریق سرویس پیام رسانی فوری استفاده میکنند. در مواردی که تیمهای مجازی به ندرت به صورت چهره به چهره ارتباط برقرار میکنند، تکنولوژیهای ارتباطی برای همکاری ضروری هستند (Hollingshead, 2004). همانطور که فناوریها رایجتر میشوند و هزینههای آنها کاهش مییابد، استفاده از آنها افزایش مییابد (Baker, 2002; Spreitzer, 2003). شبکههای کامپیوتری، مطرحترین شبکه در ارتباطات کنونی هستند چرا که جامعه فردگرا و اطلاعاتی شده است. فناوریهای نوین ارتباطی از طریق اینترنت، فضایی را ایجاد کرده که نه تنها نسبت به ارتباطات سنتی کاملتر است بلکه محدودیتهای ارتباطات یک سویه را نیز برطرف کرده است. الگوهای ارتباطی و تعامل از طریق رسانه، به تناسب نوع رسانه، علیرغم برخی همپوشانیها میتوانند متفاوت و گوناگون باشند. روابط افراد در فضای مجازی همانند روابط آنها در محیط فیزیکی نیست. تعامل از راه دور و بین افراد ناآشنا، رایجترین نوع تعامل در فضای مجازی است .(Holmes, 2005) فناوریهای نوین ارتباطی، از طریق اینترنت، فضایی را فراهم کردهاند که نه تنها جامع انواع تعامل و ارتباط رسانههای سنتی است، بلکه محدودیت یکسویه بودن و منفعل بودن مخاطبان را برداشته است. هم زمانی را میتوان در نظامهای ویدئو کنفرانس، چت و تعامل چندسویه را در گروههای مباحثه، پستهای الکترونیک و چت تجربه کرد. وجود بحث آزاد در تعاملات آنلاین نشان دهنده فعالیتهای اجتماعی واقعی است (Lazer et.al, 2009; Vespignani, 2009; Avnit, 2009). شواهدی وجود دارد که نشان میدهد که گروههای آنلاین تصمیمات بهتری اتخاذ میکنند و نسبت به گروههای آفلاین راضیتر هستند (Dennis et.al, 2001).
۲-۵-۳ رابطه مکمل ارتباطات آنلاین و آفلاین
مفهوم مکمل در زمینههای متفاوتی به کار برده میشود. در اقتصاد این مفهوم بر تاثیر تغییر قیمت یک کالا بر تقاضای کالاهای مکمل تاکید دارد. به این معنی که تغییر در قیمت یک کالا یا خدمت به تغییر در تقاضای کالا و خدمات دیگر منجر میشود (Pindyck & Rubinfeld, 2001). این مفهوم در رفتار مصرفکننده، شامل تناسب کالا با نیازهای متفاوت مشتریان میباشد (Chernev, 2005). اگرچه در بررسی فناوری، مفهوم منابع مکمل برای توضیح پدیدهها در سطح کلان به کار برده میشود، هیچ پژوهشی آن را در سطح فردی مورد بررسی قرار نداده است. با این وجود مفهوم تناسب که مشابه مفهوم مکمل است در سطح فردی به کار برده شده است. به عنوان نمونه تناسب وظیفه – تکنولوژی بیان میکند، زمانیکه تکنولوژی با وظیفه متناسب باشد یا از آن پشتیبانی کند، عملکرد فرد بهبود مییابد (Goodhue & Thompson, 1995). علاوه بر این، ادبیات مدیریت، عملکرد را به تناسب فرد- شغل و فرد – سازمان مرتبط میکند (Barber, 1998).
افراد میتوانند از شبکههای ارتباطی آنلاین و آفلاین به منظور دستیابی به منابع استفاده کنند. زمانیکه هر دو شبکه ارتباطی آنلاین و آفلاین در دسترس هستند، کارکنان ممکن است بر اساس ترجیحات خود از رسانههای مختلف برای برقراری ارتباط با دیگران استفاده کنند. برخی احساس راحتی بیشتری با بهره گرفتن از رسانه آفلاین کنند، درحالیکه دیگران ممکن است ترجیح دهند از رسانه آنلاین و یا هر دو استفاده کنند. در نتیجهی سطوح مختلف تعاملات آنلاین و آفلاین، کارکنان ممکن است ارتباطات شبکهای متفاوت آنلاین در مقابل آفلاین را توسعه دهند. برخی ممکن است تعداد زیادی از روابط مستقیم و غیر مستقیم در هر دو شبکه داشته باشند (Butler 2001; Koh et.al.2007). شبکههای ارتباطی محیط کاری آنلاین و آفلاین، دسترسی به منابع گوناگون، از جمله دانش کاری، مشاوره شغلی، اطلاعات استراتژیک و حمایت اجتماعی را امکان پذیر میکند. اگر چه مطالعات گسترده شباهتهایی را در میان اعضای شبکههای آنلاین و آفلاین نشان دادهاند اما ممکن است در نوع ارتباطی که از طریق اینترنت یا توسط تلفن یا رو در رو صورت میگیرد، تفاوتهایی وجود داشته باشد (Haythornthwaite & Wellman, 1998). یافتههای دیگر نشان میدهند، زمانیکه افراد میخواهند اطلاعات را به طور موثر کسب کنند، ایمیل بیشتر ترجیح داده میشود. هنوز هم در میان افرادی که به یکدیگر نزدیک هستند، میزان ارتباطات آنلاین مانند ارتباطات آفلاین بالاست Wellman, 2001)). فضاهای مجازی اهمیت محیط فیزیکی را کاهش نمیدهند به این دلیل که بسیاری از ایمیلها و چتها، ملاقاتهای رو در رو را ترتیب میدهند (.(Haythornthwaite & Wellman, 1998 هر چهار نوع ارتباط مستقیم و غیرمستقیم در محیط کاری آنلاین و آفلاین، از نظر دستیابی به منابع دارای نقاط قوت و ضعف میباشند. بنابراین، توانایی دستیابی به منابع توسط قابلیتهای شبکههای ارتباطی آنلاین و آفلاین محدود میشود. نقش رسانههای ارتباطی آنلاین و آفلاین ممکن است در طول روابط مستقیم و غیرمستقیم متفاوت باشد. به عنوان مثال، در شبکه آفلاین، روابط مستقیم به دریافت سریع اطلاعات منتهی میشود (Burt, 1992). در شبکه آنلاین زمانی که صرف انتقال منابع از طریق روابط مستقیم میشود ممکن است بسیار کاهش یابد. به این دلیل که استفاده از رسانههای ارتباطی آنلاین مانند ایمیل و پیام کوتاه، ممکن است به جریان منابع سرعت بخشند. افرادی که به طور غیرمستقیم آنلاین ارتباط برقرار میکنند، در مقایسه با روابط غیرمستقیم آفلاین با سرعت بیشتری به منابع دست مییابند. با بهره گرفتن از نظریه تکامل مشخص میشود که چگونه نقاط قوت یک نوع ارتباط میتواند نقاط ضعف دیگری را پوشش دهد. با توجه به تفاوتهای روابط آنلاین و آفلاین در دستیابی به منابع، ارتباط در شبکههای آنلاین و آفلاین امکان دستیابی به منابع مکمل را فراهم میکند. همانطور که عدم وجود مزیت در یک شبکه، توسط شبکه دیگر تامین میشود، محدودیتهای یک شبکه نیز توسط شبکه دیگر برطرف میشود (Zhang & Venkatesh, 2013).
۲-۵-۴ عوامل موثر بر قدرت ارتباطات در دستیابی به منابع
عوامل متعددی وجود دارند که نقش مهمی در تاثیر بر قدرت ارتباطات در دستیابی به منابع مخصوصا اطلاعات دارند که برای کمک به عملکرد ضروری هستند (Borgatti & Foster, 2003; Brass et.al, 2004). این عوامل برای پاسخگویی به دو نظریه زیر در دو دسته سازماندهی شدهاند:
١- ماهیت ارتباطات و نوع اطلاعات دردسترس (Borgatti & Cross, 2003; Cross & Cummings, 2004).
٢- ویژگیهای کلیدی رسانه که اثربخشی ارتباطات را در دستیابی به منابع تعیین میکنند.
(Dennis et al, 2008).
در دسته اول عواملی شامل، ارتباطات قوی، ارتباطات ضعیف، دریافت سریع اطلاعات، دسترسی به شبکه، شباهت شبکه، اطلاعات بی نقص، هزینه تعمیر و نگهداری و نظارت شخص ثالث معرفی میشوند که از شبکه اجتماعی استخراج شدهاند و در دسته دوم عواملی که از بررسی سیستم اطلاعاتی بدست آمدهاند شامل، رفع محدودیتهای زمانی و مکانی، انتقال اطلاعات متنی، انتقال موازی اطلاعات و مستندسازی و بازیابی اطلاعات معرفی میشوند.
ارتباط قوی[۵۰]: نزدیکی، تعامل و تکرار ارتباط بین دو نفر را توصیف میکند (Hansen et.al, 2005; Levin & Cross 2004). ارتباط قوی شامل سطوح بالایی از نزدیکی عاطفی و حمایت اجتماعی و اعتماد است(Krackhardt, 1992) ، که نقش مهمی در تسهیل به اشتراک گذاری اطلاعات دارد و انتقال دانش پیچیده را آسانتر میکند (Ahuja, 2000; Berg et.al, 1982; Haythornthwaite, 2002; Levin & Cross, 2004). بررسیهای اولیه نشان میدهند که سطوح بالایی ازسهولت و راحتی در میان افرادی که ارتباط قوی با یکدیگر دارند، وجود دارد (Smith,2006) که به نوبه خود ممکن است به طور مثبت به انتقال دانش کمک کند.
ارتباط ضعیف[۵۱]: ارتباط اندک و از راه دور را بیان میکند (Granovetter, 1973; Hansen, 1999; Hansen et.al, 2005; Haythornthwaite, 2002; Levin & Cross, 2004;). یک ارتباط ضعیف به احتمال زیاد یک کانال اطلاعاتی جدید است زیرا ارتباط ضعیف به احتمال کمتری به بسته شدن شبکه منتهی میشود (Hansen, 1999; Levin & Cross, 2004). دسترسی به اطلاعات و یا ایدههای جدید ممکن است در انجام بهتر وظایف به فرد کمک کند، زیرا نظرات جدید ممکن است افق فکری کارمند را گسترش دهد به گونهای که او میتواند روشهای مختلف را به کار گیرد یا روشهای موجود را برای حل مشکلات اصلاح کند. در محیط کاری، خلاق بودن، تفکر درباره محیط پیرامون و شکستن الگوهای سنتی برای مشارکت مطلوب در عملکرد شغلی موثر میباشند Gilson et.al, 2005)).
دریافت سریع اطلاعات[۵۲]: اشاره دارد به اینکه یک فرد چگونه میتواند پیام فرستاده شده از گره دیگر در شبکه را سریع دریافت کند. در مسافت کمتر یا واسطههای کمتر ، فرد سریع تر میتواند اطلاعات را دریافت کند (Burt 1992). مطالعات اولیه نشان میدهند که دریافت سریع منابع بر انتقال دانش و عملکرد شغلی تاثیر میگذارد Dihoff et.al, 2004) Andre, 1989;). دستیابی بهنگام به دانش یا اطلاعات نقش مهمی در تاثیر بر جستجوی دانش (Borgatti and Cross 2003) و عملکرد شغلی ایفا میکند (Sparrowe et.al, 2001). در زمینه کسب و کار امروز، فشارهای همیشگی زمان کمتر برای ارائه، برجسته میباشند (Vidgen & Wang, 2009). هنگامی که کارمندان در مورد مشکلات مربوط به کار سوالاتی دارند و نظر دیگر کارکنان را برای مشاوره جویا میشوند، برای آنها مهم است که ایده یا دانش را به موقع دریافت کنند به گونهای که آنها بتوانند مشکلات را حل و فصل کنند و وظایف خود را قبل از ایجاد وقفه انجام دهند، در غیر اینصورت عملکرد آنها آسیب خواهد دید (Borgatti & Cross 2003; Brass et al. 2004; Granovetter, 1985).
دسترسی به شبکه[۵۳]: نشان میدهد که تا چه حد یک فرد قادر به دسترسی به دیگران در شبکه است (Borgatti & Cross, 2003; Brass et al, 2004; Granovetter, 1985). اگر فردی بتواند به دیگران دسترسی پیدا کند، آنها به احتمال زیاد از مزایای انتقال دانش لذت میبرند (به عنوان مثال دسترسی به دانش، نه تنها از شرکای خود، بلکه از شرکای شرکای خودGarguilo,) 1999 ;). هر گرهای که فرد قادر به دسترسی به آنها است، میتواند به فرد در جمع آوری، پردازش و نمایش اطلاعات کمک کند (Ahuja, 2000; Freeman, 1991; Leonard-Barton, 1984). در مقابل اگر افراد تعامل کمتری با یکدیگر دارند یا فرصت کمتری برای تاثیر متقابل بر ارتباط دارند (به عنوان مثال کارکنان در مکانهای مختلف یا ساعات کاری متفاوت)، آنها شانس کمتری برای دسترسی به دیگران و لذت از مزایای دسترسی به شبکه دارند که به طور مثبت به عملکرد شغلی کمک میکند.
شباهت شبکه[۵۴]: نشان میدهد که افرادی که از لحاظ جمعیت شناختی، رفتاری و ویژگیهای فردی شبیه یکدیگر هستند به احتمال زیاد به یکدیگر محدود شوند (McPherson (et.al, 2001; Ibarra, 1992. این افراد به احتمال زیاد به طور مستقیم با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند (Reagans & McEvily, 2003). ارتباط مکرر فرصتهای بیشتری را برای روشن شدن سوء تفاهمها ایجاد میکند، در نتیجه انتقال دانش پیچیده را آسان تر میکند. علاوه براین دانش بین افرادی که الگوهای شناختی مشابهی دارند برای حل و فصل مشکلات آسان تر انتقال مییابد .(Reagans & McEvily, 2003) زمانی که افراد مشابه نیستند، زمینههای آموزشی و تجارب حرفهای متفاوت دارند و احتمالا به گونهای متفاوت فکر یا رفتار میکنند، بنابراین انتقال دانش دشوار میشود Cramton, 2001)).
یکپارچگی اطلاعات[۵۵]: کامل بودن پیام، بعد از انتقال از یک گره در شبکه به گره دیگر را نشان میدهد (Baldwin et al, 1997; Nayar, 1993). در مسافت کوتاه تر احتمال بیشتری وجود دارد که پیام تمامیت خود را حفظ کند. زمانیکه اطلاعات نیازمند حرکت درمیان واسطههای بسیار هستند در معرض اختلالات و مداخلات بسیاری قرار خواهند گرفت، در نتیجه پیام با پیام اصلی بسیار متفاوت خواهد بود. زمانیکه کارمند تقاضای دانش برای رفع مشکلات کاری خود را دارد، صحت و دقت دانش بسیار مهم است. اگر دانش در طول انتقال تحریف شود دیگر برای رفع مشکلات مفید نخواهد بود، بنابراین بر عملکرد شغلی درخواست کنندگان تاثیر منفی میگذارد.
هزینه تعمیر و نگهداری[۵۶]: به زمان و تلاش فرد برای حفظ ارتباط در شبکه اشاره دارد که میتواند به فرد در دستیابی به منابع لازم کمک کند (Ahuja, 2000; Burt, 1992; Hansen, (2002. برای دستیابی به منابع از یک فرد در شبکه، فرد نیاز به ایجاد و حفظ روابط خوب با افراد از طریق صرف زمان و تلاش برای کمک به آنها میباشد Reagans & McEvily, 2003)). هرچه فرد تلاش و زمان بیشتری را صرف کمک به دیگران یا حفظ ارتباط در شبکه کند، زمان کمتری را صرف انجام وظایف کاری خود میکند که میتواند عملکرد شغلی فرد را به خطر بیندازد. اگر هزینه نگهداری این رابطه زیاد است، نگهداری چنین ارتباطی برای فرد دشوار است، در نتیجه توانایی فرد برای برقراری ارتباط و دستیابی به منابع کاهش مییابد. در مقابل با هزینه نگهداری پایینتر، حفظ ارتباط و نفوذ در آن برای دسترسی به منابع برای فرد آسانتر میشود.
نظارت شخص ثالث[۵۷]: اشاره به نقش گرههای معین شبکه در تحمیل رفتار به سایر گرهها دارد. زمانیکه دو گره به طور غیر مستقیم از طریق گره سوم به یکدیگر مرتبط هستند، گره سوم میتواند بر رفتار دو گره دیگر تاثیر بگذارد، که به عنوان نظارت شخص ثالث در تحقیقات قبلی بیان شده است (Brass et al, 1998; Reagans & McEvily, 2003). بخش سوم به عنوان یک کانال عمل میکند تا اخباری که بر اعتبار افراد موجود در شبکه تاثیر میگذارند را منتشر کند. کارکنان تا زمانیکه نظارت قوی بخش سوم ، ارتباطات آنها را احاطه کرده با یکدیگر همکاری میکنند در صورت عدم همکاری، بخش سوم میتواند اخبار عدم همکاری آنها را بین اعضای شبکه منتشر کند و توانایی آنها را برای تعامل با اعضای شبکه محدود کند (Reagans & McEvily, 2003). بخش سوم اخبار مرتبط با صلاحیت و شایستگی و اعتبار کارکنان را نیز بین اعضای شبکه منتشر میکند که این امر باعث میشود کارکنان برانگیخته شوند و بهتر عمل کنند. در غیاب بخش سوم چنین نیروی انگیزشی کاهش مییابد، بنابراین تاثیر منفی بر عملکرد شغلی دریافت کنندگان دانش خواهد داشت.
رفع محدودیتهای زمانی و مکانی[۵۸]: اشاره به توانایی رسانه ارتباطی در غلبه بر موانع موقت و فضایی دارد که مانع برگزاری جلسات توسط کارکنان میشود. کارکنانی که در ساعات کاری متفاوت و در مکانهای مختلف کار میکنند با چالشهای قابل توجهی برای ملاقات با یکدیگر و بحث درباره موضوعات کاری مواجه میشوندCummings et.al. 2009) ). حتی برای آنان که در مکان و زمان مشابه کار میکنند هم یافتن روش برقراری ارتباط مهم است. کارکنان از طریق ارتباط میتوانند نظرات خود را مبادله کنند، تقاضای اطلاعات ضروری کنند یا راه حلهای موثر را یاد بگیرند، همه این کارها به طور مثبت به عملکرد کمک میکند.اگر ارتباط شبکهای کمتر توسط محدودیتهای موقت و فضایی محدود شود کارکنان به احتمال زیاد آن را وسیله دسیابی به منابع و انجام کار خود قرار میدهند.
انتقال اطلاعات مفهومی[۵۹]: اشاره به توانایی رسانه ارتباطی در انتقال نشانههای مختلف برای ارتقای اثربخشی ارتباطی و درک متقابل شرکای ارتباطی دارد. به منظور تسهیل انتقال موثر دانش، ارتباط شبکهای باید اجازه انتقال نشانههای غیر کلامی و شفاهی مانند بیان صورت و بدن، افزایش تمرکز شخصی و پشتیبانی از سرعت بالای بازخورد را بدهد Becker-Beck et.al, 2005;) (Dennis et.al, 2008. هنگامی که دانش به طور موثر منتقل شد، کارکنان به احتمال زیاد از آن برای ارتقای عملکرد خود استفاده میکنند. در صورت عدم وجود اطلاعات متنی، شرکای ارتباطی به دست آوردن درک بهتری از یکدیگر را دشوار میدانند، درنتیجه انتقال دانش پیچیده، مشکل میشود (Becker-Beck et.al, 2005). همچنین فقدان اطلاعات متنی توجه و میدان دید را کاهش میدهد که میتواند به برداشت مطلوب تر در میان سرپرستان و همکاران کارکنان منتهی شود، که ممکن است به آنها در دستیابی به منابع ارزشمند برای انجام وظایفشان کمک کند.
انتقال موازی اطلاعات[۶۰]: اشاره به توانایی رسانه ارتباطی برای پشتیبانی از مکالمات موازی یا چند موضوع گفتگو دارد (Dennis et.al, 2008). هنگامی که یک ارتباط شبکهای از انتقال منابع چندگانه اطلاعات به طور موازی پشتیبانی میکند، کارکنان به احتمال زیاد به دیدگاههای مختلف به صورت همزمان گوش میکنند و از آنها یاد میگیرند. این میتواند باعث شود که کارکنان در مشکلات کارهای مختلف به راه حلهای مختلف فکر کنند، که به توسعه روشهای جدید منتهی شود و کارکنان بهتر از عهده مشکلات بر میآیند و در نهایت عملکرد شغلی ارتقا مییابد.
مستندسازی و بازیابی اطلاعات[۶۱]: اشاره به توانایی رسانههای ارتباطی در نگهداری تاریخچه ارتباطات و بازبینی رکوردها در مواقع ضروری دارد (Dennis et al, 2008; Majchrzak et al, 2005.) تبادل و انتقال دانش میتواند یک فرایند تکراری باشد که نیاز به گفتگوهای جاری میان شرکای ارتباطی دارد. وقتی که اطلاعات بیش از حد مبادله شوند، کارکنان به احتمال زیاد برخی از اطلاعات را فراموش میکنند، عدم توانایی در یاداوری میتواند عملکرد شغلی آنها را به طور منفی تحت تاثیر قرار دهد. یک ارتباط شبکهای کمک میکند که شرکای ارتباطی سابقه ارتباط خود را بهتر ذخیره کنند، همچنین اطلاعات مورد نیاز برای کارهای آینده را به سادگی بازیابی میکند و تبادل دانش و انتقال آن را سادهتر و موثرتر میکند ، در نتیجه عملکرد شغلی را ارتقا میدهد.
جدول ۲-۲ ویژگیهای هر یک از روابط را از لحاظ عوامل موثر بر دستیابی به منابع به طور خلاصه نشان میدهد.
جدول ۲-۲ مکانیزمهای مرتبط با دستیابی به منابع
