فرضیه صفر این آزمون که به آزمون چاو یا F مقید معروف است بصورت زیر می باشد:

برای آزمون فرضیه مذکور از آماره F بصورت زیر استفاده می شود:

که در آن N برابر با تعداد واحدهای مقطعی، T طول دوره مورد نظر، K تعداد متغیرهای توضیحی، RRSS مجذور پسماندهای حاصل از برآورد مقید رگرسیون بصورت حداقل مربعات متغیر مجازی و URSS مجذور پسماندهای حاصل ازبرآورد نامقید رگرسیون بصورت حداقل مربعات معمولی می باشد. در این آزمون فرضیه  یعنی یکسان بودن عرض از مبداء ها در مقابل فرضیه  یعنی ناهمسانی عرض از مبداء ها قرار می گیرد. در صورتی که فرضیه  پذیرفته شود به معنی یکسان بودن شیب ها برای مقاطع مختلف بوده و قابلیت ترکیب شدن داده ها و استفاده از مدل رگرسیون ترکیب شده مورد تأیید آماری قرار می گیرد. اما در صورت رد فرضیه  روش داده های پانل پذیرفته می شود و می توان از روش داده های پانل استفاده کرد.
۳-۱۰-۱-۴- آزمون هاسمن^[۵۰]
به منظور اینکه مشخص گردد کدام روش (اثرات ثابت و یا اثرات تصادفی) جهت برآورد مناسب تر است (تشخیص ثابت یا تصادفی بودن تفاوت های واحدهای مقطعی) از آزمون هاسمن استفاده می شود. در روش اثرات تصادفی بار متغیرهای حذف شده روی جمله اخلال قرار می گیرند، اما این مشروط بر آن است که بین متغیرهای مستقل و مؤلفه خطای مقطعی همبستگی وجود نداشته باشد. آزمون هاسمن وجود این همبستگی را بررسی می کند. این آزمون مبتنی بر این فرض اولیه است که در صورت وجود همبستگی، روش اثرات ثابت سازگار و روش اثرات تصادفی ناسازگار است. اگر  تخمین کننده روش اثرات تصادفی و  تخمین کننده روش اثرات ثابت باشد آماره این آزمون که دارای توزیع کای-دو با درجه آزادی برابر با تعداد متغیرهای مستقل است بصورت زیر قابل تعریف می باشد:

فرضیه صفر در آزمون هاسمن به صورت زیر خواهد بود:

فرضیه صفر به این معنی است که ارتباطی بین جزء اخلال مربوط به عرض از مبدأ و متغیرهای توضیحی وجود ندارد و آن ها از یکدیگر مستقل هستند. در حالی که فرضیه مقابل به این معنی است که بین جزء اخلال مورد نظر و متغیرهای توضیحی همبستگی وجود دارد. از آنجایی که به هنگام وجود همبستگی بین اجزاء اخلال و متغیر توضیحی با مشکل تورش و ناسازگاری مواجه می شویم، بنابراین بهتر است در صورت پذیرفته شدن  (رد  ) از روش اثرات ثابت استفاده کنیم. هنگامی که بین اجزاء اخلال و متغیر توضیحی همبستگی وجود نداشته باشد ( قبول  )، هر دو روش اثرات ثابت و اثرات تصادفی سازگار هستند ولی روش اثرات ثابت ناکارآ بوده و بایستی از روش اثرات تصادفی استفاده شود (بالتاجی، ۱۹۹۵، ص ۷۳-۶۸ ).
۳-۱۰-۲- آزمون معنی دار بودن مدل
برای بررسی معنی دار بودن مدل رگرسیون از آماره F استفاده شده است. فرضیه صفر در آزمون F به صورت زیر خواهد بود:

که بوسیله آماره زیر صحت آن مورد بررسی قرار می گیرد:

برای تصمیم گیری در مورد پذیرش یا رد فرضیه صفر، آماره F به دست آمده با F جدول که با درجات آزادی K-1 و N-K در سطح خطای (  ) ۵% محاسبه شده، مقایسه می شود، اگر F محاسبه شده بیشتر از F جدول باشد (  ) مقدار عددی تابع آزمون در ناحیه بحرانی قرار گرفته و فرض صفر (  ) رد می شود. در این حالت با ضریب اطمینان ۹۵% کل مدل معنی دار خواهد بود. در صورتی که مقدار F محاسبه شده کمتر از F جدول باشد فرض  پذیرفته شده و معنی داری مدل در سطح اطمینان ۹۵% مورد تأیید قرار نمی گیرد.
۳-۱۰-۳- آزمون معنی دار بودن متغیرهای تحقیق
برای بررسی معنی دار بودن ضرایب متغیرهای مستقل در هر مدل از آماره t استفاده شده است. فرضیه صفر در آزمون t به صورت زیر خواهد بود:

که بوسیله آماره زیر صحت آن مورد بررسی قرار می گیرد:

برای تصمیم گیری در مورد پذیرش یا رد فرضیه صفر، آماره T به دست آمده با t جدول که با درجه آزادی N-K در سطح اطمینان ۹۵% محاسبه شده مقایسه می شود، چنانچه قدرمطلقT محاسبه شده از t جدول بزرگتر باشد  ) (، مقدار عددی تابع آزمون در ناحیه بحرانی قرار گرفته و فرض صفر (  ) رد می شود. در این حالت با ضریب اطمینان ۹۵% ضریب مورد نظر (  ) معنی دار خواهد بود که دلالت بر وجود ارتباط بین متغیر مستقل و وابسته دارد.
۳-۱۰-۴- آزمون های مربوط به مفروضات مدل رگرسیون خطی
مدل کلاسیک رگرسیون خطی دارای مجموعه ای از فروض تحت عنوان فروض کلاسیک می‌باشد که بیشتر آنها در مورد جمله اخلال مدل مطرح می گردند؛ برای اینکه در مدل رگرسیون خطی، تخمین زن های حداقل مربعات معمولی ضرایب رگرسیون، بهترین تخمین زن های بدون تورش خطی (BLUE) باشند لازم است تا مفروضات این مدل بررسی و آزمون شوند. در ادامه نحوه آزمون این فرضیات بیان می گردد.
۳-۱۰-۴-۱- فرض نرمال بودن متغیرها و باقیمانده ها:
یکی از فروض مهم راجع به جمله خطا این است که  توزیع نرمال دارد. در این پژوهش برای بررسی نرمال بودن توزیع خطاها از آزمون جارکیو- برا^[۵۱] استفاده می شود. فرضیه صفر و آماره این آزمون بصورت زیر بوده و به توزیع
با درجه آزادی ۲ گرایش دارد:

در این آماره،  (ضریب چولگی) و  (ضریب کشیدگی) از طریق باقیمانده های رگرسیون قابل محاسبه می باشند. فرضیه  آزمون جارکیو- برا بیانگر نرمال بودن  می باشد. بنابراین زمانی که مقدار آماره محاسبه شده از مقدار بحرانی آن با درجه آزادی ۲ کوچکتر باشد، فرضیه  پذیرفته شده وحاکی از نرمال بودن توزیع خطاها می باشد (سوری، ۱۳۸۹، ص ۱۰۴-۱۰۲).
۳-۱۰-۴-۲- فرض عدم وجود همخطی^[۵۲] بین متغیرهای مستقل
همخطی به معنای وجود رابطه بین متغیرهای مستقل موجود در مدل می باشد به نحوی که:  مخالف صفر باشد. برای تشخیص وجود همخطی روش های مختلفی وجود دارد، از جمله اینکه اگر در مدل همخطی وجود داشته باشد ضریب تعیین مدل بالا برآورد شده و در عین حال تعداد متغیرهای معنی دار موجود در مدل کم می شود. البته این نکته حائز اهمیت است که همخطی هیچیک از فروض کلاسیک را نقض نمی نماید و برآورد کننده های بدست آمده با وجود مشکل همخطی سازگار خواهند بود اما در این حالت ضرایب دارای خطای معیار بالایی خواهد بود و در نتیجه این مساله باعث می شود که تعداد متغیرهای معنی دار در معادله کاهش بیابد. در این مطالعه برای بررسی عدم وجود همخطی از شاخص تورم واریانس^[۵۳] (VIF) و ضریب همبستگی پیرسون استفاده خواهد شد. زمانی که شاخص تورم واریانس کمتر از ۱۰ است نشان دهنده عدم وجود همخطی شدید می‌باشد. همچنین در صورتی که همبستگی میان متغیرها قوی نباشد (کمتر از ۷/۰) می توان گفت همخطی شدیدی میان متغیرها وجود ندارد.
۳-۱۰-۴-۳- فرض مستقل بودن باقیمانده ها
این فرضیه مدل کلاسیک رگرسیون خطی بیان می دارد که بین جملات اخلال رگرسیون همبستگی وجود ندارد. اگر این فرض نقض گردد کواریانس بین دو جمله اخلال i و j برابر صفر نخواهد بود. برای بررسی استقلال باقیمانده ها از آماره دوربین-واتسن^[۵۴] استفاده شده است. با توجه به استفاده از روش داده های پانل آماره این آزمون بصورت زیر تعریف می شود:

اگر مقدار آماره دوربین واتسن نزدیک به عدد ۲ باشد، می توان استقلال باقیمانده ها را بپذیریم. برای رفع مسئله خود همبستگی می توان از روش هایی از جمله ، رفع خود همبستگی مرتبه اولAR(1) یا روش تصحیح خود استفاده کرد.
۳-۱۰-۴-۴- فرض همسانی واریانس^[۵۵] باقیمانده ها
یکی از فروض رگرسیون خطی به روش حداقل مربعات معمولی(OLS) این است که تمامی جملات پسماند دارای واریانس برابر باشند. در عمل ممکن است این فرض چندان صادق نبوده و به دلایل مختلفی از قبیل شکل نادرست تابع مدل، وجود نقاط پرت، شکست ساختاری در جامعه آماری، یادگیری در طی زمان و… شاهد پدیده واریانس ناهمسانی باشیم. برای بررسی این مشکل آزمون های مختلفی توسط اقتصاددانان معرفی شده است. در این مطالعه فرض همسانی واریانس باقیمانده ها از طریق آزمون بروش-پاگان^[۵۶] مورد بررسی قرار خواهد گرفت. آزمون بروش-پاگان به منظور آزمودن واریانس ناهمسانی در مدل‌های رگرسیون خطی استفاده می شود و وابستگی واریانس جملات پسماند بدست آمده از رگرسیون خطی را به مقادیر متغیرهای توضیح دهنده مدل، بررسی می کند. این آزمون توسط بروش و پاگان در سال ۱۹۷۹ معرفی شده است. آزمون واریانس ناهمسانی به روش بروش-پاگان شامل چهار مرحله است:
مدل رگرسیونی با فرض واریانس همسانی تخمین زده شده و جملات پسماند بدست آورده می شود:

مجذور جملات پسماند روی متغیرهای توضیح دهنده X رگرسیون زده و ضریب تعیین این رگرسیون بدست می آید:

با بهره گرفتن از ضریب تعیین بدست آمده، آماره F مربوطه می شود. آمارهF دارای توزیع F با درجه آزادی k, n-k-1 است.

با توجه به سطح اطمینان مورد نظر (در این مطالعه ۹۵%)، مقادیر بحرانی متناظر با این آماره از جدول توزیع‌ F بدست می آید، اگر مقادیر این آماره‌ از مقادیر بحرانی بیشتر باشد، فرض صفر که دلالت بر همسانی واریانس دارد، رد می شود و می توان گفت جملات پسماند ارتباط معناداری با متغیرهای توضیح دهنده X داشته و ناهمسانی واریانس وجود دارد.
۳-۱۰-۵- تصمیم گیری برای رد یا پذیرش فرضیه ها
با توجه به موارد عنوان شده فوق در این تحقیق برای آزمون فرضیات ابتدا با بهره گرفتن از آزمونF مقید، درستی ادغام داده ها مورد آزمون قرار گرفته و سپس بر اساس آزمون هاسمن نوع روش آزمون (اثرات ثابت یا اثرات تصادفی) تعیین گردیده و با توجه به نوع روش نسبت به برآورد مدل اقدام شده است. جهت بررسی معنی دار بودن کل مدل از آماره F استفاده شده است. بطوریکه با مقایسه آماره F و F جدول که با درجات آزادی K-1 و N-K در سطح خطای ۵% محاسبه شده، کل مدل مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین برای بررسی معنی دار بودن ضریب متغیرهای مستقل از آماره t استفاده شده است. آماره t به دست آمده با t جدول که با درجه آزادی N-K در سطح اطمینان ۹۵% محاسبه شده مقایسه می شود، چنانچه قدرمطلق t محاسبه شده از t جدول بزرگتر باشد، ضریب مورد نظر معنی دار خواهد بود که دلالت بر وجود ارتباط بین متغیر مستقل و وابسته دارد. همچنین به عنوان روشی جایگزین جهت تصمیم گیری در مورد پذیرش یا رد یک فرضیه بر اساس مقدار احتمال یا سطح معنی داری نیز عمل شده است. بدین صورت که اگر مقدار احتمال محاسبه شده بزرگتر یا مساوی مقدار خطای نوع اول (  ) باشد فرض صفر پذیرفته می شود و اگر مقدار احتمال کوچکتر از مقدار خطای نوع اول (  ) باشد فرض صفر رد می شود.
۳-۱۱- خلاصه فصل
در این فصل ابتدا در مورد روش تحقیق، قلمرو تحقیق، ابزار و نحوه گردآوری داده ­ها و جامعه آماری تحقیق بحث شد. سپس در مورد سؤالات تحقیق و تعریف عملیاتی متغیرهای وابسته، مستقل و کنترل توضیحاتی داده شد. درنهایت مدل­های رگرسیون، آمارهای توصیفی و آزمون­های رگرسیونی مناسب معرفی گردید. در فصل چهارم، نتایج این تحلیل­ها را ارائه می­نمائیم.

سیستم آمارهای مالی که بر انعکاس دارایی ها، بدهی ها، درآمد و هزینه مبتنی بر مبنای تعهدی کامل تاکید دارد، نمی باشد.
برای دستیابی به اطلاعات مالی شفاف، با کیفیت و به هنگام و بکار گیری آن توسط مدیران در تصمیم گیری های خود، به نظر میرسد سامانه های حسابداری تعهدی کامل از قابلیت خوبی برخوردار باشد. در همین راستا دستگاه های اجرائی استان گیلان با بهره گرفتن از اختیارات قانونی حاصل از بند (هـ) ماده(۲۱۴) و ماده (۲۱۹) قانون برنامه پنجم توسعه وتحقق اهداف مندرج دربند (۱)ماده (۲۶) قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) استفاده از مبنای روش های متداول حسابداری تعهدی کامل را در کلیه عملیات های خود اعم از وجوه، دارایی ها، بدهی ها، هزینه و بدهی های مالی خود تصویب و الزامی نموده اند. باتوجه به سامانه های حسابداری تعهدی کامل در بعضی از دستگاه های اجرائی این پرسش کلی مطرح است که آیا مزایای اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرائی استان گیلان می تواند بیشتر از مزایای حسابداری مبتنی بر نقدی تعدیل شده باشند؟ و یا اینکه اصلاً لزومی به اجرای حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرائی نیست و اطلاعات حاصل از حسابداری نقدی تعدیل شده میتواند نیازهای اطلاعاتی مدیران را برای انجام تصمیم گیری های بهینه خود تامین نموده و همچنین دارای همسویی بیشتری با سایر دستگاه های اجرایی می باشد. ویا اینکه به دلیل عدم آمادگی دستگاه ها و سازمانهای متولی حسابداری دولتی در ایران، این طرح با شکست رو به رو خواهد شد و چیزی جز هزینه های سنگین اجرای این سامانه نصیب مدیران و بیت المال نخواهد شد.

با توجه به مساله تحقیق و مطالب گفته شده متغیرهای تحقیق شامل؛ پاسخگویی مدیران، تهیه بودجه ریزی عملیاتی، بهای تمام شده خدمات و فعالیتها، تصمیم گیری بهینه مدیران، اجرای حسابداری تعهدی می باشد. و طبق موضوع تحقیق، متغیر مستقل و تاثیرگذار اجرای حسابداری تعهدی و متغیرهای تاثیرپذیر و وابسته پاسخگویی مدیران، تهیه بودجه ریزی عملیاتی، بهای تمام شده خدمات و فعالیتها، تصمیم گیری بهینه مدیران است. بنابراین پژوهش حاضر برای دستیابی به پرسش های زیر انجام می پذیرد:
۱- می توان با اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی در سازمانها و دستگاه ها، بهای تمام شده خدمات و فعالیت های سازمانها را به صورت دقیق و قابل اتکا محاسبه نمود؟
۲- می توان با اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی در سازمانها و دستگاه ها، بودجه ریزی عملیاتی یا همان بودجه ریزی نتیجه) محصول( محور را پیاده نمود؟
۳- با اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی در سازمانها و دستگاه ها می توان، مسئولیت پاسخگویی مدیران را افزایش داد؟
۴- اطلاعات حاصل از سامانه حسابداری و گزارشگری مالی مبتنی بر تعهدی کامل می تواند مدیران سازمانها و دستگاه ها را در تصمیم گیری های بهینه خود یاری رساند؟
۵- آیا استفاده از سیستم حسابداری تعهدی موجب اعمال نظارت مالی بهتر و کاهش تعارضات سازمانی در سازمانها و دستگاه های اجرائی می شود؟
۱-۳- اهمیت تحقیق
امروزه اطلاعات به عنوان مهمترین دارایی یک موسسه تلقی می شود کاملیت و جامعیت اطلاعات در بازارهای رقابتی امروزه می تواند ابزار نیرومندی برای مدیران یک سازمان یا موسسه برای دستیابی به اهداف یا راهکارهای سازمانی و استفاده کارآمد از منابع محدود و در اختیار سازمان و همچنین افزایش قابلیت پاسخ گویی مدیران تلقی شود، سامانه گزارشگری مالی هر موسسه می تواند بخش عمده این اطلاعات را در اختیار مدیران و سایر استفاده کنندگان قرار دهد. بنابراین مبنای تهیه این اطلاعات می تواند تاثیر بسزایی در مطلوبیت آن داشته باشند. استفاده از حسابداری تعهدی کامل به عنوان مبنایی برای شناسایی رویدادهای مالی و همچنین تهیه صورتهای مالی اساسی در دستگاه های اجرایی و بخش عمومی کشورهای پیشرفته از جمله امریکا، کانادا، استرالیا و نیوزلند از سال های قبل رایج بوده است. شناسایی و ارزشگذاری ساختمان ها، تجهیزات و سایر اموال به منظور تعیین بهای تمام شده خدمات و فعالیت ها و اخذ بهای آن بر اساس ماده (۲۱۹) قانون برنامه پنجم توسعه از دولت امری ضروری است و همچنین لازمه مدیریت بهینه و کارای منابع عظیم در اختیار استفاده و به کارگیری سامانه های جدید و پیشرفته نوین حسابداری است به نظر می رسد مبنای حسابداری مورد استفاده فعلی که نقدی تعدیل شده می باشد از کاملیت و جامعیت لازم برای تهیه اطلاعات ضروری، برخوردار نیست. در سالهای اخیر موسسات و نهادهای بین المللی و صندوق بین المللی پول نیز به کارگیری مبنای تعهدی تعدیل شده و تعهدی کامل را در امور مالی بخش عمومی نیز ضروری دانسته و به اجرا و پیاده سازی آن در دستگاه های اجرایی دولتی تاکید داشته است. بنابراین ارزیابی مزایای استفاده از حسابداری تعهدی در موسسات و دستگاه های اجرایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است که موضوع این پژوهش بوده و گویای اهمیت پژوهش حاضر می باشد.
۱-۴- اهداف تحقیق
هدف آغازین این پژوهش ارزیابی مزایای اجرا و پیاده سازی سامانه های حسابداری تعهدی از دیدگاه کاربران (ذیحسابان و مدیران مالی ) در دستگاه های اجرائی استان گیلان می باشد. و اهداف بعدی آن عبارتند از :
۱- ارزیابی قابلیت حسابداری تعهدی درتعیین بهای تمام شده خدمات و فعالیت های دستگاه های اجرائی استان گیلان.
۲- ارزیابی قابلیت حسابداری تعهدی در کمک به اجرایی شدن بودجه ریزی عملیاتی و دستیابی به اهداف قانونی.
۳- ارزیابی قابلیت حسابداری تعهدی در افزایش مسئولیت پاسخگویی مدیران دستگاه های دولتی استان گیلان
۴- ارزیابی قابلیت اطلاعات ناشی از حسابداری و گزارشگری مبتنی بر تعهدی کامل در افزایش قدرت تصمیم گیری بهینه مدیران دستگاه های دولتی استان گیلان.
۵- استخراج نظر مدیران در خصوص نقش مبنای تعهدی در ارتقای کیفیت گزارشگری مالی.
۶- استخراج نظر مدیران در خصوص نتیجه استفاده از مبنای تعهدی در نظام حسابداری دستگاه های دولتی استان گیلان.
۱-۵- فرضیه های تحقیق
با توجه به پرسش ها، اهداف و علل برگزیدن موضوع پژوهش که به آن اشاره شد، فرضیه های این پژوهش در قالب چهار فرضیه به شرح ذیل تدوین گردیده است :
۱- استفاده از حسابداری تعهدی در مقایسه با حسابداری نقدی میتواند قابلیت پاسخگویی مدیران را افزایش دهد.
۲- اجرای حسابداری تعهدی استقرار بودجه ریزی عملیاتی را تسهیل می نماید.
۳- استفاده ازحسابداری تعهدی منجر به محاسبه دقیق تر بهای تمام شده خدمات و فعالیت ها می گردد.
۴- اطلاعات ناشی از مبنای تعهدی درمقایسه با مبنای نقدی میتواند موجب تصمیم گیری های بهینه مدیران گردد.
۱-۶- متغیرهای تحقیق
با توجه به فرضیه های این پژوهش متغیرهای پژوهش را می توان در قالب نگاره زیر بیان نمود بطوریکه تاثیر متغیر پنجم بر روی چهار متغیر دیگر در این پژوهش مورد بررسی قرار خواهد گرفت :
پاسخگویی مدیران ۲- تهیه بودجه ریزی عملیاتی ۳- بهای تمام شده خدمات و فعالیت ها ۴- تصمیم گیری بهینه مدیران ۵- اجرای حسابداری تعهدی.
طبق موارد گفته شده مدل تحلیلی تحقیق به شرح زیر است:
تصمیم گیری بهینه مدیران
تهیه بودجه ریزی عملیاتی
اجرای حسابداری تعهدی
بهای تمام شده خدمات و فعالیتها
پاسخگویی مدیران
۱-۷- روش تحقیق
این پژوهش به صورت پیمایشی-توصیفی صورت می گیرد و انجام آن در قالب قیاسی -استقرایی می باشد. بدین معنی که چارچوب نظری و پیشینه تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای، شامل مطالعه کتابها، مقالات و سایت ها و بصورت استدلال قیاسی و جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرض ها از راه استدلال استقرایی انجام خواهد شد و این پژوهش از نوع دیگر تحلیلی-کاربردی می باشد، لذا در نهایت نتایج آن به مسئولین دستگاه های اجرایی استان گیلان و سایر مراجع استفاده کننده از نتایج از جمله دیوان محاسبات استان، سازمان مدیریت وبرنامه ریزی و اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان گیلان و تمام دستگاه ها و موسسات عمومی غیردولتی که باستناد قوانین و مقررات از ابتدای سال ۱۳۹۴ مشمول اجرا و پیاده سازی سیستم حسابداری تعهدی می باشند ارائه خواهد شد.
۱-۸- جمع آوری داده ها و ابزار اندازه گیری
جمع آوری اطلاعات از راه پرسشنامه با طیف پنج گزینه ای لیکرت صورت می گیرد. بنابراین اطلاعات کیفی پرسشنامه ها بصورت کمی در چارچوب اعداد (۵،۲،۳،۴،۱) درآورده می شود. و پس از جمع آوری اطلاعات و بررسی و ارزیابی پاسخ های پرسشنامه های مربوط برای تایید یا رد فرضیه ها با بهره گرفتن از محاسبه پارامتر ها و آزمون های آماری تجزیه و تحلیل و واکاوی های لازم انجام می پذیرد.
۱-۹- قلمرو تحقیق
۱-۹-۱- قلمرو موضوعی
قلمرو موضوعی این پژوهش ارزیابی مزایای اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی از دیدگاه ذیحسابان و مدیران مالی دستگاه های اجرائی استان گیلان می باشد.
۱-۹-۲- قلمرو مکانی
پژوهش حاضر در دستگاه های اجرائی استان گیلان انجام می شود.
۱-۹-۳- قلمرو زمانی
اطلاعات و آمار های مورد نیاز برای انجام این پژوهش در محدوده سال مالی ۱۳۹۴می باشد. شایان ذکر است بر اساس قانون اصلاح مواد ۶۳ و۶۴ قانون محاسبات عمومی کشور مصوب سال ۱۳۶۶ و اصلاح مهلت های تعیین شده مصوب ۲۹/۱۲/۱۳۷۹ مجلس شورای اسلامی، کلیه دستگاه های اجرائی (باستثناء دانشگاهها و موسسات آموزش عالی وتحقیقاتی کشورکه تابع آئین نامه مالی و معاملاتی خود می باشند ) برای اعتبارات هزینه ای (جاری) و اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه ای (عمرانی ) اعم ازاینکه ازمحل منابع عمومی ویا اختصاصی تامین شده و تا پایان سال مالی توسط خزانه داری کل و در استانها خزانه معین دراختیار ذیحسابی دستگاه های ذیربط قرار گرفته باشند مجازند؛ برای اعتبارات هزینه ای تا پایان فروردین ماه و برای اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه ای ، تا پایان تیرماه سال بعد تعهد وپرداخت نمایند و مانده وجوه مصرف نشده خود را حسب مورد ظرف مدت ۱۰ روز از انقضای تاریخ های مذکور به حسابهای خزانه دولت واریز نمایند .
۱-۱۰- تعریف واژه ها و اصطلاحات بکار رفته در تحقیق
حسابداری نقدی:
در سیستم حسابداری بر مبنای نقدی هر گونه تغییر در وضعیت مالی موسسه مستلزم مبادله وجه نقد است به عبارت دیگر در سیستم حسابداری نقدی درآمدها در زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند که وجه نقد آن دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و در دفتر ثبت می شوند که وجه آن به صورت نقد پرداخت گردد .(باباجانی،۱۳۸۳)
حسابداری تعهدی کامل :
در این مبنا، درآمدها در زمانی که تحصیل می شوند و یا تحقق می یابند صرف نظر از زمان وصول وجه نقد در دفاتر منعکس می شوند و همچنین مبنای شناسایی و ثبت هزینه ها زمان ایجاد یا تحمل هزینه هاست. بنابراین بر اساس این مبنا حسابداری معاملات و سایر رویدادها در زمان وقوع شناسایی و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت می شود و در صورتهای مالی دوره های مربوط انعکاس می یابد. (باباجانی،۱۳۸۳)
چارچوب نظری مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی :

خاک به عنوان یکی از عوامل مهم جغرافیایی در کشاورزی و در توسعه کشاورزی و نهایتا شکوفایی اقتصادی هر فضای جغرافیایی موثر است. خاکهای محدوده مورد مطالعه از نوع خاکهای جلگه ای هستند که در ارتفاع کمتر از ۱۰۰ متر قرار گرفته اند. این خاکها به رنگ قهوه ای متمایل به خاکستری بوده و از بهترین خاکها جهت انجام کشت به خصوص کشت برنج می باشد.
به علت وجود اثرات گیاه خاک درختان جنگلی بالادست خاکهای جلگه بخش مرکزی معمولا خنثی تا کمی اسیدی است. نوع دیگر خاکهای این محدوده عموما از سنگهای آهکی، رسوبی و. .. است. این خاکها معمولا با لایه نازک به همراه برگ و هوموس است. در این قسمت امکان کشت چای وجود دارد.

شکل ۳-.۵ خاک بخش مرکزی شهر رشت

۳-۱-۹. پوشش گیاهی

پوشش گیاهی به عنوان یکی از اصلی ترین عناصر اکوسیستمهای طبیعی از ابعاد مختلف دارای نقش و اهمیت است. جذب انرژی خورشید، آب و غذا از خاک توسط پوشش گیاهی و وارد شدن آن در زنجیره غذایی اکوسیستمها از مهمترین پوشش گیاهی است.
پوشش گیاهی با کند نمودن جریان آبهای سطحی ناشی از بارش باران و نفوذ تدریجی آن به خاک موجب غنی شدن سفره های آب زیرزمینی و جریان پایه آبهای جاری شده و آب مورد نیاز مصارف کشاورزی را افزایش می دهد و علاوه بر این نقش بسیار با ارزشی در جلوگیری از وقوع سیلهای مخرب ایفا می کند. بخش مرکزی رشت به دلیل وضعیت اقلیمی خاص دارای پوشش گیاهی متفاوتی است. از طرف غرب و جنوب غربی دارای جنگل های انبوه و از طرف شرق و جنوب و شمال به دلیل هموار بودن زمین دارای شالیزارهای فراوان است. به دلیل ورود انسان و استفاده غیر اصولی از جنگلها و تغییر کاربری های نادرست وضعیت سیستم اکولوژی منطقه دستخوش تغییرات و حوادث فراوانی گردیده است که این امرموجب دگرگونی پوشش گیاهی منطقه گردیده. با توجه به مجموعه عوامل و شرایط اقلیمی موجود دربخش مرکزی رشت اعم از بارشهای فراوان، معدل دمای مطلوب و حداقل روزهای یخبندان می توان نتیجه گرفت که بخش مرکزی رشت از نظر شرایط اقلیمی جزو مناطق مناسب برای فعالیتهای کشاورزی می باشد.

پوشش گیاهی محدوده مورد مطالعه به دو بخش جنگل و مرتع تقسیم می شود. بخش اول که جنگل طبیعی است واز انواع گونه های بلوط، شمشاد، ممرز، انجیلی ونمدار تشکیل شده است و بخش دوم که جنگل دست ساخت است وشامل، جنگل لاکان با ۹۰ درصد درختان سوزنی برگ و۱۰ درصد توسکا و تبریزی و سپیدار می باشد. (سرور، ۱۳۸۰، ۱۳-۱۲).
بطور کلی براساس نقشه کاربری اراضی در محدوده، وجود اراضی زراعی بدون محدودیت یا با محدودیت کم، وجود مخلوط زراعت و باغ، وجود مجتمع های درختی و باغات و وجود اراضی مرتعی متراکم در گروه اراضی زراعی، در گروه اراضی جنگلی و بیشه زار وجود جنگل متراکم، مخلوط جنگل و باغ، در گروه اراضی مرطوب، وجود نیزار در محدوده، در گروه منابع آب سطحی، وجود آب بند و رودخانه دائمی در محدوده وکانال، در گروه اراضی ساخته شده وجود مناطق شهری وروستایی، تاسیسات در بخش مرکزی شهرستان رشت مشاهده می­ شود.

شکل ۳-۶. پوشش گیاهی بخش مرکزی شهر رشت

۳-۲. ویژگی­های جمعیتی واجتماعی

۳-۲-۱. پیشینه تاریخی محدوده مورد مطالعه

وجه تسمیه رشت که مرکز بخش مورد مطالع می باشد درفرهنگهای مختلف به آن اشاره گردیده است:
در فرهنگ ” دساتیر ” به معنی : گچی که بنایان سنگ و آجر را بدان محکم می نمایند. در لغت نامه هایی
چون ” انجمن آراء “، ” فرس اسدی “، ” شوشتری “، ” برهان “، ” ناظم الاطباء “، ” جهانگیری ” و
” فرهنگ فارسی معین ” تعابیر زیر آمده است :
- چیزی که از هم فرو ریزد
- هر چیزی که از هم فرو ریزد و فروپاشد
- دیوار مشرف بر افتادن
- گچ را گویند که بدان خانه را سفید کنند
- روشنایی، فروغ، خاک، گرد و غبار تیره، خاکروبه، ریسیدن،
قدمت رشت بر اساس سوابق تاریخی به احتمال زیاد به قبل از اسلام و حداقل به زمان ساسانیان نسبت می‎دهند. نام این شهر در جغرافیای حدودالعا لم ( ۳۷۲ ه –ق) آمده است. همچنین بنا بر روایتی این ناحیه در گذشته های دور زیر آبهای دریای خزر قرارگرفته بود ولی به تدریج بر اثر ازدیاد رسوبات وتبخیر آب، اراضی که هم اکنون “رشت ” نامیده می شود از آب خارج شده است این ناحیه چون دارای منابع طبیعی مانند جنگل و اراضی مناسب کشاورزی است به صوررت منطقه قابل سکونت در آمده است.

۳-۲-۲ . تعداد، توزیع و تراکم خانوار، جمعیت، بعد خانوار و تحولات آن

مطالعه الگوی توزیع و تراکم جمعیت اساسی ترین نکته در درک جغرافیایی هر مکان است تا مشخص شود که انسان چگونه در محیط طبیعی پراکنده شده و خصوصیات اقتصادی و فرهنگی و تاریخی آن محدوده چه کیفیتی را داراست (نظری، ۱۳۷۲، ص ۳). براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس ومسکن تعداد کل جمعیت درروستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت از ۶۳۲۸۴ نفر در سال ۱۳۷۵ به ۷۶۵۷۴ نفردر سال ۱۳۸۵ تغییر یافته، همچنین این تعداد با روند کاهشی در سال ۱۳۹۰به ۵۶۶۲۵ نفر رسیده است. تعداد خانوار بخش مرکزی نیز از ۱۳۳۹۵ نفر در سال ۱۳۷۵ به ۲۰۲۲۰ نفر در سال ۱۳۸۵ افزایش داشته است ونیز در سال ۱۳۹۰ به ۱۷۰۰۳ خانوار تغییر یافته است. نتایج سرشماری طی سالهای ۱۳۹۰-۱۳۸۵ روند کاهش جمعیت وخانوار روستایی را نشان می دهد جدول ( ۳-۴) این تغییرات را به تفکیک در دهستانهای بخش مرکزی نشان می دهد.
جدول ۳-۴ .جمعیت، تعداد خانوار و بعد خانوار به تفکیک بخش و دهستان طی سالهای۱۳۷۵-۱۳۸۵-۱۳۹۰بخش مرکزی رشت

۲ -۳ -۱ -۵ - نظریه های مدافع اندازه بهینه شهر در چارچوب شبکه شهری
در مقابل اندیشه هایی که معتقد به اندازه بهتری از شهر یا رجحان شهرهای بزرگ، متوسط و یا کوچیک در راه پیشرفت بودن، گروهی هم وجود دارن که اندازه بهتری از شهر رو به تنهایی مناسب نمی دونن. این گروه از اندیشمندان به جای اندازه بهینه شهر به ” نظام شهری” موثر یا “شبکه ای از شهرا به سطوح عملکردی سلسله مراتبی” فکر می کنن.دیدگاه های مایل به شبکه ای از شهرها با اندازه های جور واجور، ریشه در ایده ” سلسله مکانای مرکزی” والتر کریستالر و گسترش نظری اون به وسیله لوش داره. با در نظر گرفتن این نکته، این دسته از برنامه ریزان راهبردهایی رو واسه پیشرفت تدوین کردن که هدف اونا تغییر و اصلاح ساختار نظام قرار گرفتن فضایی شهر بود. ای راهبردها، بیشترً براساس مفاهیم “رتبه بندی فضایی” و به شکل بررسی و تحلیل “پخش اندازه شهرها” و “سلسله مراتب مکانای مرکزی” استواره. (طرح کالبدی منطقه فارس، ۱۳۸۶ ۱۱ و ۱۲).
۲ -۳ -۲ - نظریه های پیشرفت فضایی
۲ -۳ -۲ -۱ - دیدگاه نوسازی و نظریه قطب رشد
پس از جنگ دوم جهانی گروهی از نظریه پردازان اقتصادی سرمایه داری، دیدگاه های خود رو در مورد مدلای “پیشرفت^[۱۷]­” با معنی “رشد^[۱۸]­” اقتصادی اعلام کردن. گفته شد، ریشه اصلی پیشرفت نیافتگی کشورای عقب مونده در خود اونا و به وجود اومده توسط ساختارای سنتی اقتصادی- اجتماعیه. پس پیشرفت این کشورا با مدرن شدن یا “نوسازی اقتصادی- اجتماعی” شدنیه.
الگوی قطب رشد اول به وسیله پرو^[۱۹] (۱۹۵۵) ارائه و بعد به وسیله هریشمن^[۲۰] و هانسن^[۲۱] مورد بحث و بررسی بیشتر قرار گرفت (صباغ کرمانی، ۱۳۸۰: ۲۴۶). نظریه قطب رشد رو فرانسوا پرو در سال ۱۹۵۵ واسه رشد و پیشرفت مناطق کمتر پیشرفته ارائه کرده. ایشون بر سرمایه گذاری کلان در صنایع، و در بزرگترین شهر تأکید داره. (جلالیان، ۱۳۸۳: ۱۵) پرو (۱۹۵۵) اول این مطلب رو به بیان کرد که رشد به طور همزمان در همه جا ظاهر نمی شه بلکه در قطبا یا مراکزی خاص ظاهر شده و بعد از راه فعل و انفعالاتی آثار پایانی خود رو در کل اقتصاد نمایان می سازه. چگونگی عمل مدلای قطب رشد معمولاً دور محور دو اثر رشد می چرخه که هریشمن (۱۹۵۸) اونا رو اثر قطبی شدن^[۲۲] و در اثر انتشار کم کم^[۲۳] نامیده س. اثر اول در مراحل اولیه پیشرفت ظاهر شده و باعث میشه که رشد سریعی در قطبای رشد انجام شده و موجب واگرایی و فزایندگی نابرابریای بین مناطق شه. بعد در مراحل بعدی پیشرفت و پس از اینکه قطبای رشد به اندازه کافی متمرکز و قوی شدن، رشد اونا به بقیه مناطق کم کم پخش می شه و در آخرً موجب همگرایی و نابود کردن نابرابریا می شه. (صباغ کرمانی، ۱۳۸۰: ۲۴۶)
در مواقع نظریه قظب رشد براین دلیل آوردن استواره که میشه تولید رو از راه رسیدن به «صرفه های تجمع»^[۲۴] (کاهش هزینه های به وجود اومده توسط عواملی که نسبت به بنگاه خارجی ولی نسبت به فضای قطبی شده داخلی ان) بالا برد. براین پایه تجمع زیر ساختا و فعالیتای تولید کننده تو یه نقطه به گسترش اونا در میدون ای وسیع ارجحیت داره. تأکید شده که با سیاستگذاری منطقه ای میشه پیشرفت قطبای رشد رو تقویت کرد و از این روش منافع به هم پیوسته چندی یه دست آورد.

اول این که رشد یه نقطه (قطب) خود بخود پیشرفت منطقه ای رو ارتقا می­بخشه. دوم این که قطب رشد خود یه مرکز جاذب جمعیت می شه و مهاجرین مناطق کمتر پیشرفته رو، با یه جای روی آوردن به شهرهای بزرگ و تراکم، به سمت خود جلب می کنه. سومین فایده پیشرفت قطبی اینه که قطب رشد در آخر «تاثیر» بوجود می آورد یعنی آثار مثبت پیشرفت رو در نواحی دور و بر انتشار میده. (هنسن و بقیه، ۱۳۷۶: ۳۶۷؛ پاپلی یزدی و رجبی سناجردی، ۱۳۸۲: ۲۰۱)
بر این پایه، در دهه ۱۹۷۰، واسه رسیدن به موازنه های منطقه ای بهتر، قطبای رشد وسیله مطلوبی تشخیص داده شد. به هر حال در دهه ۱۹۸۰، هم در جهان صنعتی و هم در جهان سوم، اعتماد به قطبای رشد از بین رفته. (مابوگونج و میسرا، ۱۳۶۸: ۱۱۱) بر خلاف افت و خیزهای نظریه قطب رشد، نوشته های پرو بازم اهمیت خود رو حفظ می کنن. چون اون مفهومی واقعی از جست و خیز شناسی رو به جهان نظریه تزریق کرد. (همون:۱۰۸)
الگوی “اول شهری” یا “بزرگ سری” یکی از پیامدای نظریه نوسازی و روش قطب رشد بوده. این الگو که شدیدا بر نظام شبکه شهری کشورای در حال پیشرفت مثل ایران اثر گذاشته و این نظام رو از تعادل و توازن خارج کرده. ظهور شهرنشینی با عجله و شهرنشینی پر مسئله، مشکلاتی بود که گروهی از اندیشمندان رو وارد میدون نقد نظریه نوسازی و روش قطب رشد کرد. (طرح کالبدی منطقه فارس، ۱۳۸۶: ۱۷ و ۱۸)
۲ - ۳ - ۲ -۲ - دیدگاه وابستگی
برابر این دیدگاه، نتیجه سیاستای نوسازی در کشورای جنوب به پیشرفت نیافتگی و وابستگی انجامیده. اقتصاددانان پیشگام دیدگاه وابستگی مثل فرانک^[۲۵]، پربیش^[۲۶] و فورتادو^[۲۷] مشکل پیشرفت نیافتگی کشورای جنوب رو بیشتر عوامل خارجی مثل روابط سلطه گرایانه کشورای شمال دونسته و راه چاره ای رو هم راه “رشد غیر سرمایه داری” و به تکیه منابع داخلی اعلام کردن. (صرافی، ۱۳۷۰: ۲۷) این دیدگاه هم اینکه دوپارگی فضایی بین نواحی مرکزی و دور و بر درون کشورای جنوب و یا یعنی پیشرفت ناموزون ملی و منطقه ای درون این کشور رو نتیجه نظام سلطه به وجود اومده توسط مناسبات مرکز- دور و بر^[۲۸] می دونه. با تمرکز منابع و امکانات در مادر شهرهای بزرگ و یدونه شهرهای مسلط ناحیه ای، شکاف میان ثروت و فقر رو عمیق تر کرده و روند کلی پیشرفت رو آهسته کرده. (ابراهیم زاده و بقیه، ۱۳۸۹: ۱۰) نظریه پردازان مکتب وابستگی به رابطه بین مراکز صادرات (پایتختای ملی یا بنادر) و جهان خارجی که منتهی به تجمع و تمرکز زیر ساختای صادرات تو یه شهر خاص شده، اشاره می کنن. (رهنمایی و بقیه، ۱۳۹۰: ۸۶) نظریه وابستگی ریشه در مطالعه مربوط به جهان سوم مخصوصا آمریکای لاتین (برزیل و مکزیک) داره. وابستگی نقطه مقابل نوسازیه که به بررسی پیشرفت نیافتگی پرداخته و بر نقش عوامل خارجی تأکید می کنه. (پاپلی یزدیف ۱۳۸۶: ۹۷)
۲ -۳ -۲ -۲ -۱ – نظریه مرکز پیرامونی
مهمترین ایده ای که در بینش وابستگی به وسیله اندیشه پردازان اون طرح شده رابطه “مرکز- دور و بر” در کار پیشرفت کشورهاست. ظاهر اولین کسی که به بیان ایده پرداخته سمیر امین (تقوی، ۱۳۸۳: ۵۸) عناصر نظریه وابستگی نشون میده که جریانای ثروت از نواحی دهاتی به مناطق شهریه. (لینچ، ۱۳۸۶: ۱۸۵) پیشرفت نامتعادل، یعنی وجود بخشای پیشرفته و بخشای پیشرفت نیافته به طور همراه، در کشورها مطرح می کنه و محرک اصلی مهاجرتای داخلی قرار میگیره. (تقوی، ۱۳۸۳: ۶۰)
نظریه مرکز- دور و بر رو تا حد زیادی میشه یه نظریه ضد کلان شهری و در نتیجه مدافع شهرهای کوچیک دونست. طرفداران شهرهای کوچیک، همونجوریکه در نظریه مرکز- دور و بر هم روش زوم شده به نقش شهرهای کوچیک در پیشرفت بخش کشاورزی و نواحی دهاتی به عنوان ضرورتای پیشرفت درون زا در کشورای پیشرفت نیافته، تأکید دارن (فنی، ۱۳۸۱: ۲۸-۴۹).
فریدمن در الگوهای خود چهار مرحله رو در رشد اقتصاد مکان شناخته س که هر کدوم نمایانگر تغییر در رابطه بین مرکز- پیرامونه. (جدول ۲-۲): (پاپلی یزدی و رجبی سناجری، ۱۳۸۷: ۲۰۷-۲۰۵)
جامعه قبل از صنعتی که سامانه ای از مراکز محلی و بیشترً نامتمایز رو نشون میده، هر کدوم محدوده منطقه کوچیکی رو خدمات رسانی می کنن.
یکی از مراکز بهینه، با هسته ای قوی گسترش پیدا میکنه، سرمایه گذاریا و نیروی کار به این مرکز منتقل می شن و اقتصاد ملی به منطقه ای مادرشهر و تک محدود می شه.
ساختار ساده مرکز- دور و بر کم کم با پیشرفت بخشای بهینه دور و بر به ساختاری چند هسته ای تبدیل می شه. در نتیجه آثار گسترش مراکز ثانویه شکل می گیرن. پس در درون ناحیه مادرشهر سلسله نواحی کوچکتر دور و بر تشکیل می شه.
نواحی دور و بر، کم کم جذب اقتصاد مادر شهر می شن.
جدول (۲-۲) مراحل رشد اقتصادی مکان و سازمان یابی فضایی نظریه مرکز دور و بر فریدمن

۴-۴- محاسبه گرادیان هیدرولیکی در فواصل مختلف از چاه در ۳ نوع خاک………………۶۹
۴-۵- رابطه دانه بندی خاک با شعاع تاثیر چاه ……………………………….……۷۱
فصل پنجم،نتیجه گیری وپیشنهادات………………………..……..…..………۷۳
۵-۱- نتیجه گیری……………………………………………………….……۷۵
۵-۲- پیشنهادات………………………………………………………………۷۶
مراجع………………………………………………………….……۷۷
فهرست اشکال
شکل ۲-۱: رابطه فشاروبار آبی برای جریان در خاک………………………………………۱۳

شکل ۲-۲:شبکه جریان ……………………………………….…….…………۱۶
شکل ۲-۳: جریان شعاعی آب به طرف چاه در آبخوان آزاد……………………………۱۷
شکل ۳-۱: دستگاه هیدرولوژی وچرخه آب در آن………………………..…..……۲۹
شکل۳-۲: فاصله پیزومترها در دستگاه هیدرولوژی……………………….………….۳۲
شکل۳-۳: منحنی دانه بندی خاک های به کاررفته…………………………….……۳۳
شکل ۳-۴: رابطه تخلخل، آبدهی مخصوص ونگهداشت مخصوص با اندازه ذرات…….………۳۷
شکل ۴-۱: نمودار ضریب نفوذپذیری برای خاک نوع ۱ ……………………….…… ۵۲
شکل۴-۲: نمودار ضریب نفوذپذیری برای خاک نوع۲ …………………….………..…۵۲
شکل ۴-۳: نمودار ضریب نفوذپذیری برای خاک نوع۳ ……………………………..……..۵۳
شکل ۴-۴: مقایسه ارتفاع آب در پیزومترها در فواصل مختلف از چاه از زمان شروع پمپاژ
درخاک نوع ۱ …………………………………..……….………….………۵۶
شکل۴-۵: مقایسه ارتفاع آب در پیزومترها در فواصل مختلف از چاه از زمان شروع پمپاژ
درخاک نوع۲ …………………………………….………………….……….۵۷
شکل ۴-۶: مقایسه ارتفاع آب در پیزومترها در فواصل مختلف از چاه از زمان شروع پمپاژ
درخاک نوع۳………………………………………………..………….……۵۷
شکل ۴-۷ : نمودار ارتفاع نسبی درپیزومترها برحسب زمان از شروع پمپاژ در خاک نوع ۱ ….۵۹
شکل ۴-۸: نمودار ارتفاع نسبی درپیزومترها برحسب زمان از شروع پمپاژ در خاک نوع۲ ……۵۹
شکل ۴-۹: : نمودار ارتفاع نسبی درپیزومترها برحسب زمان از شروع پمپاژ در خاک نوع۳ ….…۶۰
شکل۴-۱۰: نمودار مقایسه ارتفاع نسبی پیزومتر شماره ۷ بر حسب زمان ازشروع پمپاز برای سه نوع خاک ……………………………………………………………………۶۱
شکل ۴-۱۱: نمودار مقایسه زمان رسیدن به تعادل نسبی بر حسب اندازه متوسط ذرات خاک…۶۲
شکل ۴-۱۲: نمودار داده های پیزومتریک بر حسب فاصله از چاه در خاک نوع ۱ ………..….۶۳
شکل ۴-۱۳: : نمودار داده های پیزومتریک بر حسب فاصله از چاه در خاک نوع۲………….۶۴
شکل ۴-۱۴: : نمودار داده های پیزومتریک بر حسب فاصله از چاه در خاک نوع ……………۶۴
شکل ۴-۱۵: نمودار تغییر نسبی بر حسب زمان در پیزومتر۱۴ …………….……..…….۶۶
شکل ۴-۱۶: نمودار تغییر نسبی بر حسب زمان در پیزومتر۳ ………………….………۶۶
شکل ۴-۱۷: نمودار ارتفاع پیزومتریک سه نوع خاک در پیزومترهای ۳،۵،۹،۱۲،۱۴ …………۶۷
شکل ۴-۱۸: نمودار گرادیان هیدرولیکی در فواصل مختلف از چاه برای سه نوع خاک ……۶۹
شکل ۴-۱۹: نمودار رابطه گرادیان هیدرولیکی با ضریب نفوذپذیری در ۳نوع خاک …………۷۰
شکل ۴-۲۰: نمودار شعاع تاثیر چاه بر حسب دانه بندی ذرات خاک…………………..…..۷۱
فصل اول
مقدمه وکلیات

مقدمه
هیدروژئولوژی را می­توان به عنوان علمی پیرامون پدید­آمدن، توزیع و حرکت آب در زیر سطح­زمین تعریف­کرد. انجمن تحقیقات ملی آمریکا هیدروژئولوژی را این­گونه توضیح داده­است:
هیدروژئولوژی علمی است که راجع به آب­های زمین، چگونگی به وجود­آمدن آن، چرخش و توزیع آن، ویژگی­های چرخش و توزیع آن، ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی، واکنش آن به محیط اطراف و ارتباط آن با موجودات زنده بحث می­ کند (Todd,2005) .
آبهای­زیرزمینی به دلایل مختلف زمین شناسی، هیدرولیکی، هیدرولوژیکی و … در زیر زمین حرکت می­ کنند، برای مطالعه وپژوهش درباره ماهیت این جریان تاکنون از روش های صحرایی، تحلیلی و مدل­های فیزیکی استفاده شده است. روش های صحرایی برای اعتیارسنجی فرضیه هایی که در مورد جریان آب­زیرزمینی به کار برده می شود، همیشه مقدور نیست. جدا از بحث هزینه­ های زیاد روش های صحرایی، در طبیعت ما قادر به تغییر وضعیت موجود ومقایسه آنها با هم نیستیم. ولی استفاده از مدل­های فیزیکی این امکان را به ما می دهد که اعتبار فرضیات را در شرایط مختلف سنجیده و مقایسه کنیم.
سیستم­های جریان زیرزمینی غالبا پیچیده­تر از جریان­های ساده یک بعدی یا جریان­های شعاعی است. سیستم­های ساده­تر را ممکن است بتوان با راه حل­های ریاضی تحلیل کرد. ولی بهتر است که جریان در سیستم­های پیچیده­تر، به ویژه در محیط­هایی که مرزهای نامنظم، شرایط مرزی پیچیده یا لایه­ های ناهمسان دارند و در مواردی که چندین سیستم جریان به طور همزمان وجود دارد، با بهره گرفتن از مدل­ها (فیزیکی، تشابهی یا عددی) حل شود(صداقت، ۱۳۸۷).
دستگاه هیدرولوژی که در آزمایشگاه هیدرولیک دانشکده عمران قرار­دارد، نمونه ای از یک مدل فیزیکی است، که با تقریب خوبی، یک آبخوان در طبیعت را شبیه سازی می­ کند. در این پژوهش با در نظر­گرفتن فرضیات لازم برای استفاده از معادلات حاکم بر جریان آب­های زیرزمینی، آزمایشات مختلف با هدف اندازه ­گیری پارامترهای هیدرودینامیکی آبخوان روی این مدل فیزیکی انجام شد. با تخمین این پارامترها قادر به ارزیابی سطح ایستابی آبخوان خواهیم بود، همچنین در آزمایشگاه امکان تعویض خاک­های آبخوان را داشته و با بهره گرفتن از این امکان خاک­های مختلف را در شرایط یکسان مورد سنجش قرار دادیم. با بهره گرفتن از این مدل فرضیات مربوط به ارتباط ضریب هدایت­هیدرولیکی با دانه­بندی خاک و تاثیر روش­های مختلف آزمایشگاهی در مقدار این ضریب بررسی شد.
نیاز به مدل­سازی آب زیرزمینی امروز بیش از هر زمان دیگری احساس می­ شود و این نیاز از دو دیدگاه قابل بررسی­است. دیدگاه اول نیاز روزافزون بشر به آب شرب، در حالی که استفاده بی رویه و بدون برنامه تاکنون مقدار قابل توجهی از این منبع را هدر داده است وجهان را با مشکل جدی در دسترسی به آب آشامیدنی مورد نیازش مواجه کرده است. مطالعه وبررسی و داشتن اطلاعاتی راجع به چگونگی حرکت این آب ها زیرزمین، در خاک های مختلف وتاثیر چاه­ها، قنات­ها، زهکش­ها سدهای خاکی، سدهای زیرزمینی، وبه طور کلی هر سازه ساخت بشر که در روند طبیعی این جریان تاثیرگذارد، به منظور مدیریت صحیح این منبع لازم وضروری است. دیدگاه دیگر راجع به اهمیت این مطالعات در بخش مهندسی است. درفعالیت های مهندسی آب زیرزمینی در عین اینکه به عنوان عاملی مزاحم باید مهار شود، به همان اندازه برای ادامه پروژه به آن نیاز است. به همین خاطر شناخت کافی از رفتار آب، کنترل آن را ممکن می سازد. برای مثال در پروژه های معدنی نشت آب زیرزمینی در تونل های اکتشافی عاملی مزاحم محسوب می شود که با روش های مناسب زهکشی باید حرکت آب را به سمت خاصی هدایت کرد تا باعث تخریب نشود و در عین حال بتوان ار این آب به صورت بهینه بهره برد. در پروژه­ های عمرانی اعم از ساخت سد، فونداسیون، جاده­ها با مشکلاتی مشابه مواجه هستیم.