به ترتیب اولویت، شایستگی، ارتباطات، اعتماد و مدیریت تعارض بر رضایت مشتریان رابطه داشته، اما تعهد رابطه معناداری بر رضایت آن­ها نداشته است.

شناسایی و اولویت­ بندی عوامل موثر بازاریابی رابطه­مند در افزایش رضایتمندی مشتریان در بخش خدمات

محبوبی
1394

مستقل (اعتماد، تعهد، مدیریت تعارض، ارتباطات، شایستگی، عمل متقابل، همدردی)
واسطه (منافع اجتماعی، منافع مالی، منافع ساختاری)
وابسته (رضایتمندی مشتریان)

روش AHP
و
روش IPA

؟

این تحقیق در دو جامعه آماری (مدیران و خبرگان بانک تجارت، مشتریان بانک تجارت) در بانک تجارت اصفهان صورت می­گیرد. در جامعه آماری اول ابتدا متغیرهای بازاریابی رابطه­مند را شناسایی نموده و درخت رضایتمندی مشتریان در بانک را تشکیل خواهیم داد؛ سپس به روش سلسله­مراتبی (AHP) داده ­های حاصل از پرسشنامه ­های توزیع­شده در بین مدیران و خبرگان را تجزیه و تحلیل نموده و متغیرهای بازاریابی رابطه­مند را اولویت­ بندی خواهیم کرد. در جامعه آماری دوم ابتدا شاخص­ های مربوط به ابعاد بازاریابی رابطه­مند را شناسایی کرده و سپس به روش ماتریس اهمیت-عملکرد (IPA) داده ­های حاصل از پرسشنامه ­های توزیع شده در بین مشتریان بانک را تجزیه و تحلیل نموده و با بهره گرفتن از نمرات شاخص­ های بازاریابی رابطه­مند، متغیرهای بازاریابی رابطه­مند را اولویت­ بندی خواهیم کرد و در آخر نظرات مدیران و خبرگان را با مشتریان مقایسه نموده و به بررسی عملکرد بانک در این زمینه خواهیم پرداخت.
2-6) خلاصه
فصل دوم در قالب چهار بخش ارائه شد. در بخش اول به مفاهیم مربوط به بازاریابی خدمات بانکی پرداخته و ویژگی­های خدمات بانکی مورد تشریح قرار گرفت. در بخش دوم مفهوم رضایتمندی مشتریان و دلایل علاقه ­مندی سازمان­ها به رضایت مشتری ارائه گردید. پس از آن مفهوم بازاریابی رابطه­مند و متغیرهای انتخاب شده در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت. پس از مطالعه ادبیات پژوهش و پیشینه تحقیق، متغیرهای مورد نظر در راستای طراحی مدل و سطوح مختلف درخت سلسله­مراتبی از سطوح هدف (رضایتمندی مشتریان)، معیارها (منافع مالی، منافع اجتماعی، منافع ساختاری) و گزینه­ ها (شایستگی، تعهد، ارتباطات، مدیریت تعارض، اعتماد، همدلی، عمل متقابل و ارزش­های مشترک) انتخاب گردید. در انتهای فصل نیز به مرور پژوهش­های داخلی و خارجی انجام شده، پرداختیم.
فصل سوم:
روش تحقیق
3-1) مقدمه
به منظور کسب نتایج درست و قابل اتکا از یک پژوهش می­بایست از روش تحقیق مناسب استفاده شود تا با صرف هزینه و زمان کمتر و دقت بیشتر به نتیجه­ای مطلوب دست یافت. در این پژوهش نیز سعی شده برای دستیابی به نتیجه­ای مطلوب از روش تحقیقی مناسب با نوع تحقیق استفاده شود. در این فصل سعی شده روش مورد استفاده در این پژوهش با جزئیات مورد تشریح و بررسی قرار گیرد.

3-2) نوع پژوهش
پژوهش نوعی مطالعه یا بررسی و کندوکاو علمی دقیق متکی بر داده ­ها و اطلاعات نظام­مند و سازماندهی شده در مورد مشکل خاص می­باشد که هدفش یافتن پاسخ یا راه­حل­هایی برای آن مشکل است. تحقیقات از نظر هدف به سه دسته تقسیم می­ شود، وقتی پژوهش به قصد کاربرد نتایج یافته­هایش برای حل مشکلات خاصی انجام می­ شود پژوهش کاربردی، اما زمانی که پژوهش برای افزایش دانش و درک ما از مشکلات خاص انجام شود، پژوهش بنیادی یا پایه­ای و زمانی که برای بررسی ارزیابی اثرات توصیه­های تحقیقات کاربردی انجام می­ شود، آن را پژوهش ارزیابی می­نامند [74]. با توجه به اینکه هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت­ بندی عوامل موثر بازاریابی رابطه­مند بر رضایتمندی مشتریان در بخش بانک است، می­توان گفت این تحقیق از نظر هدف کاربردی است.
تحقیقات علمی را می­توان بر اساس ماهیت و روش به 5 گروه تاریخی، توصیفی، همبستگی، تجربی و علمی تقسیم نمود. در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و می­خواهد بداند پدیده، متغیر یا مطلب چگونه است. به عبارت دیگر این نوع تحقیق وضع موجود را بررسی می­ کند و به توصیف منظم و نظام­مند وضعیت فعلی آن می ­پردازد و ویژگی­ها و صفات آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می­نماید. در این نوع تحقیقات نوعاَ از روش­های مطالعه کتابخانه­ای و بررسی متون و محتوای مطالب روش­های میدانی نظیر پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده می­ شود. بطور کلی تحقیقات توصیفی را می­توان به سه گروه پیمایشی، موردی و تحلیل محتوا تقسیم کرد. تحقیق توصیفی- پیمایشی به مطالعه ویژگی­ها و صفات افراد جامعه می ­پردازد و وضعیت فعلی جامعه آماری را در قالب چند صفت یا متغیر مورد بررسی قرار می­دهد [74]. با توجه به اینکه در این پژوهش از روش­های مطالعه کتابخانه­ای و بررسی متون و نیز روش­های میدانی نظیر پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است، می­توان گفت که پژوهش حاضر بر اساس ماهیت و روش، تحقیقی توصیفی-پیمایشی است.
3-3) جامعه آماری پژوهش
جامعه شامل گروهی از افراد است که یک یا چند صفت مشترک دارند که این صفات مورد توجه محقق می­باشند [74]. جامعه آماری این پژوهش را مدیران و خبرگان بانک تجارت و مشتریان این بانک تشکیل می­ دهند.
3-4) حجم نمونه و شیوه نمونه گیری
3-4-1) حجم نمونه
حجم نمونه در این تحقیق را 10 نفر ازمدیران و خبرگان بانک تجارت و 220 نفر از مشتریان این بانک تشکیل می­ دهند. حجم نمونه دوم با بهره گرفتن از فرمول کوکران (فرمول (3-1))، و با سطح اطمینان 95 درصد، برآورد شده است:
(3-1)
n=حجم نمونه آماری
N=اندازه حجم جامعه
d=دقت احتمالی مطلوب
z=سطح اطمینان 95 درصد
2/0×8/0× ²(96/1) ×2200
2/0×8/0× ×²(96/1)+²(05/0) ×2200
n=────────────≈220
3-4-2) شیوه نمونه گیری
در این پژوهش برای دستیابی به حجم نمونه مدیران و خبرگان از روش نمونه گیری غیرتصادفی-هدفمند و برای دستیابی به حجم نمونه مشتریان از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است.
3-5) روش جمع­آوری اطلاعات
روش گردآوری اطلاعات را بطور کمی می­توان به دو طبقه کتابخانه­ای و میدانی تقسیم کرد.
الف- روش کتابخانه­ای: در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات و پیشینه تحقیق و ادبیات موضوع از کتاب­ها و مقالات تخصصی استفاده شده است.
ب- روش میدانی: به منظور جمع­آوری اطلاعات مورد نیاز برای اولویت­ بندی و آنالیز حساسیت متغیرهای تحقیق از روش میدانی استفاده شده است.
3-6) ابزار جمع­آوری اطلاعات
در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات از دو پرسشنامه جداگانه استفاده شده است (پیوست1).
پرسشنامه مورد استفاده در بین مدیران و خبرگان بانک تجارت، از سه بخش تشکیل شده است:
الف- نامه همراه، ب- دستورالعمل، ج- سوال­ها یا گویه ­ها

باید برای مصالحه آماده بود

به احساسات طرف مقابل متوسل شد .
۴-۵-۲-۲ سبک تحلیلی ^[۵۷]
با فرض اساسی این که منطق منجر به نتایج درست میشود . در این سبک این رفتارها قابل مشاهده است ، به دنبال دلیل بودن ، طرح نتایج و به کار بردن آنها در موارد مذاکره ، استدلال کردن برای طرفداری یا مخالفت خود با دیگران ف به دنبال دلیل بودن ، هدایت کردن ، تفکیک و تجزیه کردن ، تحلیل موقعیت برای یافتن روابط علی و معلولی ، قرار دادن چیزها در نظم منطقی ، سازماندهی اهمیت دادن به دلایل منطقی
راهنمایی برای مذاکره با افرادی که سبک تحلیلی دارند .
در مذاکره باید از دلایل منطقی استفاده کرد .
در جستجوی روابط علی و معلولی بود .
روابط بین عناصر مسئله را تحلیل کرد
صبور و شکیبا بود
گزینه های متعدد را با بهره گرفتن از دیدگاه استدلال منطقی تحلیل کرد ( مقیمی ، ۱۳۸۶)
۶-۲-۲ ویژگیهای مذاکره کننده :
امروزه مذاکره در روابط اجتماعی افراد و در عرصه روابط میان کشور ها به عنوان ابزاری مهم برای حل اختلافات و تامین نیازهای آنان به کار می رود . بنابراین افرادی که جهت انجام مذاکره برای شرکت در جلسات انتخاب می شود باید دارای خصوصیات فردی و شخصیتی مناسب باشند . منظور از واژه شخصیت عبارتست از ویژگی ها و گرایش های نسبتا ثابت و پایداری که موجبات تشابه یا تفاوت در طرز فکر ، احساس و عمل مردم را فراهم می سازد . عمده ترین ویژگی های مشخص و حرفه ای که مذاکره گر باید دارا باشد عبارت است از ۱- هوش ۲- توانایی تجزیه و تحلیل ۳- التزام به مبانی اخلاقی ۴ – مال اندیشی ۵ –صبر و حوصله ۶- زیرکی و راز داری ۷- سلامت روحی ۸ – خلق نیکو ۹ – بیان و نگارش ۱۰ – اتکای به نفس ۱۱ – خلاقیت ( توتونچیان ، ۱۳۷۲ ،۱۱۰)
نقش مذاکره کننده در محیط سازمانی : مینتزرگ استاد دانشگاه مک گیل کانادا یکی از نقشهای ۱۰ گانه مدیران را در سطوح مدیران استراتژیک سرپرتان و مدیران عملیاتی در موسسات دولتی ، آموزشی و بازرگانی نقش مذاکره کننده میداند ، که بدین ترتیب مدیران باید با سایر واحد ها و افراد برای دستیابی به امتیازاتی برای موسسات متبوع خویش مذاکره کنند
موقعیت هایی که مدیر باید برای مشارکت در مذاکره دارای آمادگی باشند در ۴ وضعیت عمده ذیل مورد توجه است (رضائیان ، ۱۳۸۲ ، ۸۹ )

مذاکره دو نفره : در این نوع مذاکره مدیر به طور مستقیم بایستی با افراد کارمند زیر دست یا مدیر بالا دست مذاکره کند .
مذاکره گروهی : مدیر به عنوان عضوی از گروهی است که اعضای آن برای نیل به یک تصمیم مشترک سازمانی مذاکره می کنند مانند کمیته ها نیروی انسانی ، رفاهی و رزشی
مذاکره میان گروهی : که با گروه دیگر برای دستیابی به تصمیم پیرامون یک مسئله یا وضعیتی که برای هر دو گروه تاثیر گذار است مذاکره می کند .
مذاکره نمایندگان : مدیر همواره گروه خود با افراد منتخب گروه مقابل مذاکره می کند . هر فرد در هر دو وه به نمایندگانی از گروه خود میباشد
۷-۲-۲ مذاکره اثر بخش :
مذاکرات هنگامی اثر بخش است که سه شاخصه مشروحه زیر را داشته باشد .
کیفیت : در صورتیکه ما حصل مذاکره کیفی است که توافق طرفین عاقلانه و موثر باشد و برای طرفین نتایج حاصل احساس رضایت نمایند نه به غبن ختم شود به عبارت دیگر اختلافات منصفانه رفع شود
کارآیی : هنگامی که مذاکرات در کوتاه ترین زمان ممکن و با کمترین هزینه انجام و به ثمر برسد را گویند
توازن : مذاکرات زمانی که باعث تحکیم روابط اجتماعی طرفین گردد اثربخش میباشد نه آنکه سبب تیرگی روابط متقابل گردد ( رضائیان ، ۱۳۸۲ ، ۹۲ )
مذاکره موثر به منافع مشترک منجر میشود و تصمیمات مشترک به نفع طرفین خواهد بود هنر مذاکره کننده به چگونگی رسیدن به این مرحله بستگی دارد . برای آنکه بتوان به طور موثر مذاکره کرد باید روی همان طول موجی قرار گیری که طرف مقابل شما قرار دارد
یک مذاکره کننده ماهر می داند که افراد دارای شیوه های تفکر متفاوتی هستند و هر فردی یک روش رفتاری غالب را در خود توسعه می دهد و از آن استفاده می کند . برخی از روان شناسان اعتقاد دارند که مردم بر اساس یکی از چهار روش زیر عمل میکنند و به تبادل نظر پرداخته و یاد می گیرند . روش شنونده ، روش اهل عمل ، روش مبتکر ، روش متفکر .
روش شنونده : افرادی که روش غالب آنها شنونده است مردم گرا هستند و آنها عمدتا در تصمیم گیری کند هستند و کار را به راحتی به دیگران واگذار نمی کنند . هنگام مذاکره با این افراد باید صبور باشید این گونه افراد بیشترین اختلاف را با افراد اهل عمل دارند .
روش اهل عمل : عاملان این روش افرادی جسور و رقابت جو و توانا هستند آنها ممکن است متکبر و سلطه جو باشند به سختی به دیرگان اعتماد میکنند ، دامنه تفکراتشان محدود می باشد . آنها ذاتا به دقت خیلی اسهمیت می دهند و تنها چیری که می خواهند اطلاعات است . بنابراین هنگام مذاکره با این افراد سر اصل مطلب بورید و به دنبال نتایج باشید و آنها را با ذکر جزئیات خسته نکیند .
روش مبتکر : مبتکران پر از شور و شوق هستند و هیجان آنها را به جلو می برد . بعضی وقت ها این هنیجان باعث می شود که بیش از دیگران صحبت کنند . ممکن است کارهایشان ناگهانی
و پیش بینی نشده باشد اینده های جدید برای آنها لذت بخش است اما ممکن است به سرعت علاقه خود را به عمل کردن این ایده ها از دست بدهند اگر مبتکران کمی آرام باشند و هیجانات خود را کنترل کنند بهتر میتوانند با دیرگان تبادل نظر ککند
روش متفکر : متفکران تصور میکنند خیلی عاقل هستند آنها به جزئیات علاقه مند هستند از آن جا که همواره به دنبال کامل ترین راه حل هستند ممکن است در تصمیم گیری کند باشند متفکران خسلی کم ریسک می کنند اگر آنها یاد بگیرند سریع تر باشند و کمتر بر جزئیات تاکید و بیشتر ریسک را بپذیرند میتوانند مذاکره کننده موفق تری باشند ( بورقانی ، ۱۳۸۴ ، ۴۱ )
۸-۲-۲ ارتباطات و مذاکره
بدون برقراری ارتباط مذاکره ای وجود ندارد ” مذاکره عبارتست از جریان مداوم رفت و برگشت ارتباطات به منظور رسیدن به یک تصمیم مشترک ” ( فیشر و یوری ، ترجمه حیدری ، ۱۳۸۳، ۶۱ )
وقتی مذاکرات بین فرهنگهای گوناگون انجام میشود ، این فرایند تحت سخت ترین آزمون قرار دارد در این قبیل موارد ، طرفین درگیر باید تلاش ویژه ای به عمل آورند تا با ارتباطات موثر به موفقیت دست یابند
در ارتباطات سه مساله بزرگ وجود دارد که احتمالا با عث ایجاد مشکلاتی در جریان مذاکره می شود . اول اینکه ، ممکن است مذاکره کنندگان با یکدیگر صحبت نکنند یا لااقل بصورتیکه همدیگر را بفهمند گفتگو نداشت باشند . دوم اینکه شنیدن مشکل است . در این حالت طرفین مذاکره قادر نیستند یا نمی خواهند آنچه را که طرف دیگر میگویند بفهمند سومین مسئله ارتباطی سوء برداشت از یکدیگر میباشد . ( رابینز ، ترجمه پارسائیان ، ۱۳۷۸) . مذاکره کنندگان آمریکایی ، ترغیب را مهمترین مرحله مذاکره می دانند و علاقه مند هستند که سریعا طرف مذاکره را بر مبنای استدلالات که ارائه می دهند تحت نفوذ خود در آورند و پیشنهاد خود را به او بقبولانند و همچنین آنها فرایند مذاکره را مرحله به مرحله پیش می برند در مورد هر مرحله به مباحثه می پردازند و برای نیل به توافق می کو شند و سپس به مرحله بعد می پردازند . ( زاهدی ، ۱۳۷۸)
اعراب بیشتر تابع احساسات هستند . در سراسر فرایند مذاکره تقاضاهایی را مطرح میکنند و امتیازاتی می دهند . تقریبا همیشه امتیازاتی که طرف مقابل داده است جبران میکنند . آنان در آغاز موضع افراطی دارند ، به ندرت بر موعد مقرر تاکید میکنند ، بر ایجاد روابط بلند مدت تاکید دارند و بدین ترتیب جو کسب و کار و روابط شخصی برای آنان حیاطی است ( رضائیان، ۱۳۸۲)
مذاکره برا ی حل تعارض
برخی از صاحبنظران تشابهاتی را بین مدیریت تعارض و راهبردهای مذاکره یاد آور شده اند ( الوانی و دانایی فرد ، ۱۳۸۰ ) لویکی و لیترر ( پارسائیان و اعرابی ، ۱۳۷۹ ، ۹۲۸ ) چانه زدن برای حل تعارض را به سه دسته تقسیم کرده اند .
افراد و گروه ها با هم تضاد منافع دارند ، یعنی آنچه را که یک نفر یا یک گروه می خواهند الزاما همان چیزی نیست که طرف دیگر یا گروه دیگر خواستار آن است .
برا ی حل اختلاف نظر و تعارض میان دو نفر ، هیچ مجموعه قانون مشخص و تدوین شده یا روش های معینی وجود ندارد . یا اینکه طرفین ترجیح میدهند خارج از قوانین و مقررات شناخته شده عمل کنند و برای حل مسائل تعارض و اختلاف نظر از راه حل های ابتکاری و ابداعی خود استفاده کنند .
طرفین ترجیح میدهند که به جای کشمکش و برخورد رو در رو ، به زانو در آوردن دیگری یا گرفتن امتیازات ویژه یا قطع رابطه ، به شکلی به توافق برسند . یا اینکه برای حل مشکل ، مسئله را نزد یک مقام بالاتر برند و نظر او را بپذیرند .
راهبردهای مذاکره عموما به دو نوع تقسیم می شوند راهبرد های توزیعی و راهبردهای تلفیقی
۹-۲-۲ نحوه برخورد طرفین مذاکره با تضاد
در رابطه با تعارض طرفین مذاکره و نحوه برخورد با آن سبک های مختلف و متنوعی وجود دارد که بر حسب ماهیت شدت و عمق تعارض از یک سو و نوع نگرش فرد نسبت به آن از طرف دیگر برخی از سبک های موثر تر از سایر سبک ها می باشند ، تفاوت سبک های تعارض از دو بعد اعتماد به نفس و عدم اعتماد به نفس ، تشریک مساعی و عدم تشریک مساعی در شکل نشان داده شده است .
بعد اعتماد به نفس و عدم اعتماد به نفس معیار بخش دامنه علاقه یک طرف مذاکره برای تحقق اهداف خودش می باشد بعد تشریک مساعی و عدم تشریک مساعی معیار سنجش دامنه کو شش یک طرف مذاکره برای تحقق اهداف طرف دیگر است ( سیلکنت و دیگران ، ۱۳۷۸ ، ۱۷ )
۱۰-۲-۲ مهارت های مذاکره موفق
فرهنگ لغات انگلیسی آکسفورد به ما می گوید که داشتن یک مهارت به معنای ” توانایی انجام چیزی با دقت و اطمینان ” و داشتن ” دانش کاربردی همراه با توانایی ” میباشد . جهت موثر بودن در مذاکره حتما باید توانایی و تخصص موجود باشد و همچنین باید تواناییترجمه این دو به مهارت های عملی موجود باشد . موارد زیر برخی از توانایی های یک مذاکره کننده موثر ار باین میگند .
الف ) جمع آوری و استفاده از دانش و اطلاعات راجع به :
فرایند مذاکره
طرف مقابل ، رفتارهای گذشته و رفتارهای احتمالی آینده آنها

۲-۵-۴ معلم در پویهی تاریخ
نخست هزاران سپاس آن ذات اقدس را که انسان را از ملایک بلندتر مقام و منزلت داده است، و اولین مرحمت ذات اقدس اینست که خودش برای ابوالبشر اسم اشیای را آموختهاند، و مصداق قول ما کتاب بر حق آن، قرآن مجید میباشد که خداوند متعال میفرماید « و عَلمَ آدمَ الاسماء کلها. » و بعد از آن حضرت آدم «ع» و بیبی حوا کار تربیتی را با دو فرزندشان هابیل و قابیل شروع کردند.

همچنین پیغمبر اولین و آخرین مسلمانان حضرت محمد «ص» نیز از جمله اولین معلمانیاند که توانستند در ظرف ده سال در کنار صدها کار سترگ رسالت، از میان جهل و وحشت، جامعهی بدوی عرب بادیه نشین را به یک جامعهی سالم، انسانی و اسلامی به یاری خداوند توانا تبدیل نمایند. حتی امروزه نیز در هر نقطه از جهان که راه ایشان که همانا راه خداوندی بود، به طور جهان شمول رعایت میشود، تاثیرات مفید و موثر را گذاشته و خواهد گذاشت.
در میان معلمان مجرب بشریت سقراط را معلم اول در عرصه علم روانشناسی مینامند. زیرا برای نخستین مرتبه راه و رموز روانشناسی را درک میکند و به شاگردان خود که هر یک از اسطوره های دانش بشری اند چون افلاطون و گزنفون میآموزاند.
موریس شاوارده^[۴۱]، در کتاب معلمان بزرگ تعلیم و تربیت تحت عنوان «در آغاز معلم وجود داشت» چنین میگوید:
نخستین معلمان کسانی بودند که راه و رسم شکار، نگهداری آتش و تراش سنگ های سیلسی را باب کردند بعداً نوبت به کشاورزی رسید که با گفتار و عمل خود روش کشت را آموخت، سخن گویی که مریدان برای خویش فراهم کرد، فیلسوفی که به جوانان درس حکمت آموخت و بالاخره عالم زبان شناسی که مکتبی برای تعلیم اصول و قواعد زبان باز کرد، همگی در شمار معلمان نخستین بودند.
در اینجا سه مورد مسئولیت اولیه معلمان به طور ذیل معلومات ارائه میداریم:
الف) اولین مسئولیت معلم در برابر پروردگار؛
ب) دومین مسئولیت معلم در مقابل جامعه؛
ج) سوم مسئولیت معلم در مقابل وجدان.
الف) اولین مسئولیت معلم در برابر پروردگار: برای همه معلوم است که همه در برابر پروردگار عالمیان مسئول هستیم. اما معلم نسبت به دیگران بیشتر، زیرا برای معلم بسیاری موضوعات روشن و واضح است. چرا که وی با نور علم و معرفت آراسته است. و از اهداف خداوندی و انسانیت خوبتر با خبر است. پس رسالت دارد تا برای عموم افراد جامعه راهنمایی و تدریس نماید. در صورت سرپیچی و اغفال در نزد خداوند توانان مسئول است. و ما باورمندیم و ایمان داریم که مالک همه نعمت های مادی و معنوی خداوند تواناست. همچنان علما ورثهی انبیا هستند. بخصوص معلمان محترم که جامعه را به راه راست و رستگاری راهنمایی کرده و از بدبختی های زمان به یاری ذات اقدس نجات میدهند. زیرا خداوند زمین و طبیعت را برای انسان ها من حیث یک مکتب خلق نمود، تا باشد بندگانش از نعمات مادی بهره مند شوند و به پیشرفت های معنوی و اجتماعی نایل آیند. و در نتیجه جهت بهزیستی و بقای نسل طبیعت را به اختیار خویش در آورد.
البته آنچه پیشرفت های زمان را امروز به چشم میبینیم همه و همه از ثمره نتایج کار معلمان راستین و حقجو است و تماماً پیشرفت های تکنولوژیکی در اثر مبارزات و عملکردهای معلمان سیر و تکامل نموده است. اگر معلم صادقانه افراد جامعه را تربیت ننماید و یا از مسلک خویش استفادهی سو کند در برابر خدامسئولیت دارد. و جواب خواهد داد، چون هیچ عمل وی در نزد خدا پوشیده نمی ماند.
ب – دومین مسئولیت معلم در برابر جامعه: مسئولیت معلم در برابر جامعه بی نهایت زیاد است. چرا که معلم چراغ راه هدایت، و رهرو راه انبیاست، و جامعه از معلم بسیار تقاضاها و خواهشها دارد. زیرا جامعه بدون معلم نمی تواند پیشرفت کند. و یا از ترقی و تعالی صحبت کند. چون معلم زبان و قلب جامعه است، اگر قلب، درست فعال نباشد. انسان میمیرد و اگر معلم در جامعه فعال نباشد، جامعه اصلاً وجود ندارد. پس معلم در مقابل جامعه مسئولیتهای خطیر دارد. چرا که جامعه برای معلم امتیازات مادی را قایل است که این معاش معلم برای تربیت اولاد جامعه برای معلم داده میشود.
جامعه هر لحظه از معلم توقع دارد. همچنان جامعه در قبال معلم حق زیادی دارد، از جمله میتوان گفت خود معلم عضو فعال جامعه است و معلم مکلف است بدون خستگی متوجه روند رشد و تکامل جامعه باشد. در غیر این صورت، سخت ترین گناه را مرتکب میشود. به خاطر اینکه ساحت کار و مسئولیت معلم در برابر تربیت و انکشاف جامعه پی ریزی گردیده است.
معلمان در جامعه مکلف اند مسئولیت داشته باشند اما مسئولیت معلمان نسبت به دیگران خیلی مهم و با ارزش است، زیرا آن ها به مثابه داکترانی هستند که جامعه را از لحاظ روحی تداوی می نمایند.
ج – سومین مسئولیت معلم در برابر وجدان: وقتیکه بشر لقب انسانیت را بر دوش میکشد، بی نهایت شخصیت و مقاماش بالا رفته است، که این هدف و کار نخست از جانب خداوند توانا پی ریزی گردیده است. چون انسان را اشرف مخلوقات نام نهاده است . انسان را از نعمت های خیلی زیاد بهره مند ساخته است، از آن جمله کسب دانش، درک سالم، عقل، هوش، ذکاوت، منطق، تفکر و اراده راسخ را ارزانی نموده است. و انسان را از لحاظ ادارک وجدان داده است که تماماً عملکرد های خویش را بررسی کند.
بنابراین معلمان در اجرای وظیفهی خویش با وجدان خود مسئول هستند. چون وجدان، قاضی و محکمهی هر انسان است. معلم زمانی خود را در برابر وجدان خویش مسرور و بی مسئولیت احساس کند، در انجام وظایف خویش صادق و راستکاراست. یعنی کاری را نکرده که سبب شرمندگی در مقابل وجدان اش شود. معلمان با وجدان با ادب، با تمکین، راستکار، وظیفه شناس، با اخلاق، با پشتکار، کنجکاو، دلسوز، با عاطفه، مهربان، وطنپرست، با وقار، کوشا و دارای دیگر اوصاف پسندیده هستند.
۲-۵-۶ عمده ترین اهداف معلم
اگر چه اهداف معلمان به اندازهی ثانیه های وقت و زمان زیاد است، اما به طور عمده میتوان از جمله اهداف عمده معلمان تربیت سالم اولاد جامعه، انکشاف و ترقی جامعه را برشمرد. ولی عموماً معلمان کوشش مینمایند هر چه زودتر و خوبتر اولاد جامعه به فیض و کمال علم و دانش آراسته شوند. چرا که اولاد جامعه چشم امید جامعه هستند. ولی جهت عملی کردن اهداف خویش با یک سلسله مشکلات روبهرو میشوند، که به کمک همگان نیاز دارند. وقتیکه در یک جامعه صلح و آرامش حکمفرما نبود، و به شخصیت و به نهاد تحصیلی همچون معلم ها احترام و دلبستگی نبود، اهداف معلم هیچگاه عملی نمی شود. بدین منظور معلمان مکلف اند در مقابل این چنین افرادی بی احساس و دشمن صفت مبارزه کنند و جهت شکوفایی و ترقی جامعه، ابتدا کودکان جامعه را تربیت سالم نمایند. تا توسط آنان مشکلات جامعه مرفوع شود.
از طرف دیگر، اهداف معلمان را تربیت سالم و کسب دانش برای فرزندان جامعه می پنداریم. درست درک کرده ایم، زیرا اگر در جامعه وجود دکتر، مهندس، ژورنالست و امثال آن ها ضرورت داشته باشند، همه و همه در مدت دوازده سال آموزش در مدارس و توسط معلم امکان پذیر است. پس معلمان اهداف قابل ستایش و ستودنی دارند، به مقام و اهداف آن ها باید ارج گذاشت.
۲-۵-۷ پی بردن به راز های موفقیت معلم
راز های موفقیت معلمان خیلی زیاد اند در اینجا در چند مورد، آن را مطالعه میکنیم:
داشتن صبر: نخست باید گفت حضرت رسول الله « ص » فرموده اند « صبور باش که صبوری ترازوی عقل و نشانه توفیق است. » پس اگر معلم صبر را پیشه ی خود نسازد، هیچ گاه موفق نمی شود. زیرا در مسیر زندگی همه انسان ها با مشکلات زیادی روبهرو میشوند، اما معلمان نسبت به دیگران زیادتر، چون آن ها پیروان و تطبیق کنندگان رسالت انبیا اند.
داشتن حوصله: حوصله هیچگاه مانند سکوت اشتباه نمی کند. شخص حوصله مند همیشه کامیاب است. زیرا در کار های معلمی مشکلات و موانع زیادی دیده میشود. اگر معلم حوصله نداشته باشد، نمی تواند تدریس کند و یا خدمت نماید. و در مقابل سختی روزگار و تقاضاهای نامعقول زمان باید حوصله کند.
داشتن نوآوری: معلمان موفق در صدد کشف قوانین و مطالب جدید هستند، زیرا دریافت مطالب جدید و احوالات جدید جامعه را جامهی جدید میپوشاند.
داشتن ابتکار: معلمان باید متبکر باشند، زیرا آموزش در هر مقطع زمانی نیاز به معلومات جدید دارد. س معلمها باید برای اجرای درست وظیفهشان از موضوعات روز و جدید با خبر باشند.
۲-۵-۸شیوه نامه انتخاب معلمان نمونه
بی‌گمان معلمان و مربیان ‏، طلایه‌داران نهضت هدایت و سعادت ملت‌ها هستند . معمارانی که زیربنای ارزش‌های معنوی و فضایل اخلاقی و اسلامی جامعه را بنیان می‌نهند . تکریم مقام معلم نشان ارج نهادن به مجاهدت منادیان پیشرفت و سربلندی نسل‌های حاضر و آینده است که هر قلب پاک و پرهیزگاری آن را تأیید می‌کند.
۲-۵-۸-۱ اهداف
الف - هدف کلی
در جهان کنونی این معلمان هستند که در سعادت ملت‌ها نقش مهمی را ایفا نموده و با کوشش‌های خود بنیان مستحکمی ایجاد می‌کنند تا پیشرفت و سرفرازی را برای آنان به ارمغان آورند . چنانچه هر یک از جوامع بشری در صحنه رقابت در عرصه‌های علمی، فرهنگی و صنعتی چشم امید به کسانی دارند که دانش‌آموزان دیروز و اندیشمندان امروزند و در چنین صورتی نقش ارزنده معلم نمایان می‌شود. بنابراین بر عهده وزارت آموزش‌وپرورش است که در میان جامعه فرهنگیان کشور جستجو کند و کسانی را که با رعایت اخلاق و انجام وظایف اسلامی،‌ انسانی و نیز شغلی خود مجاهدت‌هایی در زمینه‌های علمی و یا حضور در صحنه‌های انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی ابراز داشته‌اند، انتخاب نموده و قدردان تلاش‌های ارزنده آنان باشد.
البته خدمات تمام معلمان ارجمند کشورمان قابل تقدیر است و نمونه بودن‏، شایسته یکایک اعضای خانواده بزرگ فرهنگیان کشور است . از اینرو انتخاب معلم نمونه اقدامی است که از یک سو به فراهم نمودن بستر مناسب برای رقابت سازنده بین همکاران کمک می‌کند و از دیگر سو حرکتی نمادین در جهت ارج نهادن به معلم و تکریم مقام او می‌باشد(شیوه نامه انتخاب معلمان نمونه،۱۳۸۸).
ب- هدف‌های اختصاصی
۱-تقویت نقش تربیتی مربیان، معلمان، مدیران و مدرسان برای تحول در نظام تعلیم و تربیت براساس سیره پیامبر اعظم (ص)؛
۲-ایجاد بستر لازم برای رقابت سالم و سازنده به منظور رشد و تعالی جامعه و ترغیب معلمان، مدیران و مدرسان به تلاش هرچه بیشتر برای ایفای رسالت معلمی و انجام وظایف و تکالیف خود؛
۳ایجاد شوق و انگیزه در حیطه‌های علمی،‌آموزشی و کوشش در راه ارتقا و توسعه دانایی از طریق انجام مطالعات، تحقیقات، ابتکارات و خلاقیت‌ها با هدف دستیابی به آخرین یافته‌های علمی و به کارگیری آن ها در زمینه بهبود شیوه‌های مدیریت و افزایش بهره‌وری آموزش‌وپرورش(همان منبع).
۲-۵-۸-۲ پیش فرض ها
برای تبیین نگاه کلی به نظام رتبه بندی، فروضی در نظر گرفته شده و به فرض تحقق آن به ارائه دیدگاههایی پرداخته شده است.، این فرض ها عبارتند از:
-آموزش وپرورش قادر است، تمامی ساز وکارهای مربوط به آماده سازی سیستم اداری خویش را، برای اجرای نظام رتبه بندی فراهم آورد.
-آموزش وپرورش قادر است کاستی های ناشی از ارزیابی فعالیت های معلمان را در تبدیل مفاهیم انتزاعی در فرم ها، به مفاهیم انضمامی، برطرف کند و معیارهای دقیق قابل سنجشی را در دستورالعمل های جدید پیش بینی و پیشنهاد کند، به نحوی که این فرم ها و نتایج ناشی ارزشیابی تفاوت معناداری با فرم ها و ارزشیابی های پیشین داشته باشد.
-آموزش وپرورش قادر خواهد بود همه ساله ۲تا ۳ آزمون استاندارد را برای تعیین شایستگی ها ی تخصصی معلمان اجرا نماید.
- معلمان به منظور ارتقای منزلت اجتماعی خویش از یک طرف، و بهره مندی از مزایای قابل توجه ناشی از قرار گرفتن در رتبه بالاتراز طرف دیگر، انگیزه کافی، برای تحرک (عمودی صعودی )در درون این نظام پیدا خواهند نمود.
-ماده واحده تقدیمی دولت به مجلس محترم، مصوب خواهد شد وآموزش وپرورش اجازه خواهد یافت تا سیستم متفاوتی را در نظام پرداخت ها داشته باشد.و متعاقب آن نظامی شکل خواهد گرفت که شرایط ممتازی را برای معلمان رقم خواهد زد. به گفته وزیرمحترم آموزش و پرورش، آنچه که در دولت در خصوص نظام رتبه‌بندی معلمان مصوب شده در چارچوب قانون مدیریت خدمات کشوری است، اما آموزش و پرورش از مجلس درخواست کرده تا این نظام را به صورت مستقل و خارج از قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب کند.بنابراین در صورت عدم تصویب ماده واحده، فاصله گرفتن از وضع موجود حداقل در حوزه پرداخت ها، اگر نگوییم غیر محتمل،که بسیار دشوار خواهد بود. زیرا باید در درون نظام مدیرت خدمات کشوری به اجرای تغییراتی دست بزند، که موانع ناشی از آن، احتمالا تاکنون مانع از تمایزهای تعیین کننده ویا حتی تساویگرایانه شده است.
- فرض نهایی آن است که وزارتخانههای متفاوت نهادهای فرابخشی و دستگاه های دولتی به هنگام پیشبینی اعتبارات سالیانه، همواره به همراهی با آموزش و پرورش خواهند پرداخت. و مجلس شورای اسلامی نیز، همواره برای ایجاد شرایطی متفاوت و ممتاز، در تصویب اعتبارات به همراهی آموزش وپرورش خواهند پرداخت.
یکی از مهمترین موضوعات مطرح شده در این بحث تأمین مالی این طرح است. وزیر محترم در این باره گفته است: «۷۰ درصد از اعتبارات نظام رتبه‌بندی معلمان از محل مهندسی نیروی انسانی تأمین می‌شود»، وی اظهار داشته: «طی سه سال، مهندسی نیروی انسانی در آموزش و پرورش،به طور کامل اجرا خواهد شد و افرادی که در آموزش و پرورش کار می‌کنند همه در رشته تخصصی خود حضور خواهند داشت.»
فقدان اعداد و ارقام در رابطه با پیش بینیها، سبب عدم فهم موضوع توسط معلمان می شود .به این معنی که یا مبلغ مورد نیاز برای مشمولین آنقدر ناچیز است که اجرای یک برنامه مهندسی در طول سه سال برای تامین مال آن کفایت می نماید. یا آنکه میزان اتلاف نیروی انسانی آموزش و پرورش در وضعیت فعلی، به قدری زیاد است، که اجرای یک برنامه مهندسی نیروی انسانی باعث تامین ۷۰ درصد منابع مالی طرح خواهد شد.در هر حال چون مجهولات این معادله فراوان است یافتن پاسخ برای آن نیز برای معلمان بسیار دشوار است(شیوه نامه انتخاب معلمان نمونه،۱۳۸۸).
۲-۵-۸-۳ نیم نگاهی به اهداف طرح انتخاب معلم نمونه و نحوهی اجرا
افزایش انگیزه و کارایی معلمان در انجام وظایف، اثر بخشی فعالیت های آنان برای شکوفا شدن شایستگیهای دانش آموزان، ارتقای منزلت اجتماعی و صلاحیت و مرجعیت علمی و مهارت های حرفه ای معلمان و بالابردن سطح معیشت آنان، توسعه مشارکت معلمان در فرایند بهسازی برنامه های آموزشی، پژوهشی، تربیتی و فرهنگی، سنجش مستمر صلاحیت های تخصصی و حرفه ای معلمان، ایجاد انگیزه در زمینه سازی برای مشارکت و دخالت دانش آموزان در امر تعلیم و تربیت، بهبود و ارتقای کیفیت تعلیم و تربیت و ایجاد رابطه بین درجه کارایی و میزان پرداخت، طبقه بندی شایستگی های معلمان حسب شاخص های چهارگانه فرهنگی، تربیتی، آموزشی، پژوهشی و اجرایی از اهداف این نظام است.
بر اساس نظام رتبه‌بندی، پرونده تعیین سطح معلمان برای قرار گرفتن در رتبه‌های مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم در دستور کار قرار می‌گیرد. ضمن آنکه برای تعیین این سطح، معلمان باید شش ماه دوره حرفه معلمی را بگذرانند و پس از گرفتن مجوز گواهی حرفه معلمی، می‌توانند در کلاس‌ها حضور داشته باشند.
ورود به طرح با رتبه «مربی معلم » آغاز می شود وکسب رتبه های بعدی، مستلزم توقف در رتبه قبلی است.فقط دارندگان مدرک تحصیلی دکتری می توانند به شرط داشتن شرایط با رتبه استادیار معلم وارد شوند.

ماده ۱۷-الف

حمایت مالی از پژوهش‏های تقاضامحور مشترک با دانشگاه‏ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری و حوزه ‏های علمیه در موارد ناظر به حل مشکلات موجود کشور، مشروط به این‌که حداقل ۵۰% از هزینه‏ های آن را کارفرمای غیردولتی، تأمین و تعهد کرده باشد؛

توسعه منابع مالی
نیازسنجی
توسعه ارتباطات

ماده ۱۷-ب

حمایت مالی و تسهیل شکل‏گیری و توسعه شرکت‏های کوچک و متوسط خصوصی و تعاونی که در زمینه تجاری‏سازی دانش و فناوری به‌ویژه تولید محصولات مبتنی بر فناوری‏های پیشرفته و صادرات خدمات فنی و مهندسی فعالیت می‏کنند و نیز راه‏اندازی مراکز رشد و پارک‏های علم و فناوری از طریق بخش غیردولتی؛

توسعه منابع مالی
توسعه حقوقی

ماده ۱۷-ج

حمایت‏های قانونی لازم در راستای تشویق طرف‏های خارجی قراردادهای بین‏المللی و سرمایه‏گذاری خارجی برای انتقال دانش فنی و بخشی از فعالیت‏های تحقیق و توسعه مربوط به داخل کشور و انجام آن با مشارکت شرکت‏های داخلی؛

توسعۀ حقوقی
توسعۀ ارتباطات
تحقیق و توسعه

ماده ۱۷-د

حمایت مالی از ایجاد و توسعه بورس ایده و بازار فناوری به‌منظور استفاده از ظرفیت‏های علمی در جهت پاسخ‏گویی به نیاز بخش‏های صنعت، کشاورزی و خدمات؛

توسعۀ منابع مالی
نیازسنجی

ماده ۱۷-و

تأمین و پرداخت بخشی از هزینه ثبت اختراعات، تولید دانش فنی و حمایت مالی از تولیدکنندگان برای خرید دانش فنی و امتیاز اختراعات؛

توسعۀ منابع مالی

ماده ۱۷- تبصره ۲

در راستای توسعه و انتشار فناوری به دستگاه‏های اجرایی اجازه داده می‏شود مالکیت فکری، دانش فنی و تجهیزاتی را که در چارچوب قرارداد با دانشگاه‏ها و مؤسسات پژوهشی و فناوری دولتی ایجاد و حاصل شده است، به دانشگاه‏ها و مؤسسات یادشده واگذار نمایند

همان‏طور که در جدول فوق مشاهده می‏شود، از نظر قانونی، دو موضوع توسعۀ منابع مالی و تحقیق و توسعه، برای دولت الزامی شده است. با توجه به ماهیت فن‏بازارها، از نظر توان اجرایی و مالی، دو مورد یادشده می‏تواند در چارچوب توسعه ارتباطات -که یکی از فرایندهای اصلی فن‏بازار است- اجرایی شود. فن‏بازار می‏تواند در چارچوب این فرایند یک شبکه مناسب برای ارتباط فعالان حوزه فناوری با تأمین‌کنندگان منابع مالی فراهم نموده و همچنین آن‌ ها را از خدمات مشاوره بهره‏مند نماید.
۴-۱-۷-۲٫ رهنمودهای مقام معظم رهبری برای نقشۀ جامع علمی کشور
از آنجایی که همۀ فعالیت‏های علمی و فناوری کشور باید با نقشه جامع علمی همخوانی داشته باشد؛ این سند یکی از اسناد مهم بالادستی فن‏بازار است. در ابتدای نقشه جامع علمی کشور، ۱۹ رهنمود از مقام معظم رهبری آورده شده است. در جدول زیر می‏توان ارتباط رهنمودها را به موضوع‏ها و یا سیستم‏های مربوط به فن‏بازار نشان داد.
جدول ۸-۲ رهنمودهای مقام معظم رهبری برای نقشه جامع علمی کشور

نشانی در مرجع

متن

موضوع‏ها یا سیستم‏های مرتبط

بند ۶

1. 1. 1. مهمترین کانال تاثیر جهانی شدن بر آسیب­پذیری افزایش آزاد سازی تجاری می­باشد. آزاد سازی تجاری و افزایش رقابت بدلیل تلاش موسسات برای حفظ و یا کسب قدرت رقابت در بازار کار تغییرات جدی ایجاد کرده است. در کشورهای در حال توسعه این واقعیت که آزاد سازی تجاری افراد از بازار غیررسمی کار به بازار رسمی می ­آورد اثرات مثبتی روی درآمد آنها داشته است. با وجود این بی­حفاظی (در معرض خطر قرارگیری) کارگران بویژه افراد با مهارت کم را نسبت به شوک­های خارجی افزایش داده است. در همین زمان افزایش اشکال غیر استاندارد کار (موقت، نیمه وقت و درون خانه) افزایش یافته و این موضوع اگر با سطح پوشش کمتر تامین اجتماعی و امنیت شغلی پایین­تر، وضعیت نامناسب­حقوق کارگر وشرایط کاری نامطلوب همراه شود، باعث افزایش­آسیب­پذیری خواهدشد با توجه به اینکه زنان بطور کلی از سطح مهارت پایین­تری نسبت به مردان برخوردارند بیشتر آسیب می­بینند.

   

1. 1. راه دیگر افزایش آسیب­پذیری بدلیل جهانی شدن، آزاد سازی مالی و ادغام بیشتر کشورها دربازار سرمایه بین ­المللی است. نوسان جریان­های مالی، اهمیت­جابجایی کوتاه مدت سرمایه بخش خصوصی را افزایش داده است. تغییرناگهانی درانتظارات مشارکت­کنندگان بازار مالی می ­تواند به برگشت (معکوس شدن) دراماتیک جریان سرمایه بیانجامد. این بویژه مهم است

هرگاه سیستم مالی توسعه نیافته و دارای مقررات ضعیف و شکننده باشد. بنابراین آزادسازی
مالی ممکن است ­درآمد و اشتغال را افزایش دهد.

1. 1. نیروهای پیش برنده جهانی شدن شامل تغییرات تکنولوژیک، رقابت فزاینده و آزادسازی همگی تشدید کننده نیاز به ساختار دهی مجدد همه جنبه­ های اقتصاد هستند. ساختاردهی مجدد به نوبه خود همبستگی و انسجام اجتماعی را کاهش داده و باعث تخریب قراردادهای اجتماعی رسمی و غیررسمی موجود بین دولت، کارکنان و کارفرمایان می­ شود. این موضوع می ­تواند توانایی برقراری اجماع اجتماعی و سیاسی که لازمه تدوین سیاست­ها، اجرا و اعتبار بخشی به آنها می­باشد را کاهش دهد.

1. 1. تغییرات ایجادشده بوسیله جهانی­سازی همچنین شکنندگی اکولوژیکی را افزایش می­دهد. برای مثال بعنوان فشار برای صنعتی شدن یا افزایش درآمد صادراتی به بهره ­برداری بیش از حد از منابع طبیعی می­انجامد. تحت این شرایط هزینه­ های جامعه ناشی از بکارگیری این منابع بطورقابل ملاحظه­ای بیش از درآمدخالص بخش خصوصی­یا موسسات از آنها می­باشد.

1. 1. دولت­ها ممکن است توانایی خودشان را در پاسخ­دهی به این شوک­ها محدود بیابند. این محدودیت­ها مربوط به اجرای سیاست­های ارزی، مالی و پولی، نیازمندی به توافق­های جهانی، منطقه­ای و دو جانبه ومحدودیت منابع مالی و ذخایر آنها می­باشد درهمین زمان نیاز برای منابع مالی برای افزایش سرعت تعدیل نیاز است. (خادمی،۱۳۹۰: ۱۸۷-۱۸۶)

۲-۲-۶-۲۵ جهانی سازی و نابرابری
همانگونه که اشاره شد باز بودن اقتصاد بروی تجارت تکنولوژی و سرمایه، همراه با سرعت فزاینده جریان سرمایه و تجارت از دهه ۱۹۹۰ فرصت­های جدیدی را ایجاد کرده است ولی کشورها و افراد با ظرفیت­های متفاوت نمی ­توانند بطور مساوی از این فرصت­ها بهره­مند شوند. کشورها، صنایع یا افراد خاصی بهتر از دیگران می­توانند در بازار جهانی رقابت نمایند برندگان اغلب کسانی هستند که از آموزش و مهارت خوبی برخوردار بوده و بدانند چگونه تکنولوژی­های جدید را بکار بگیرند. آنها که دارای مهارت و ظرفیت هستند درآمد آنها احتمالا افزایش می­یابد فقیرترها که مهارت لازم برای بهره برداری از فرصت­های ایجاد شده را ندارند خارج از فرایند قرار می­گیرند. بعنوان یک نتیجه کلی جهانی سازی به نابرابری بیشتر هم بین کشورها و هم درون کشورها انجامیده است و این موضوع از طریق مکانیسم-های زیر ایجاد شده است:

1. 1. تغییر تکنولوژی که بطور فزاینده­ای با صنایع و فرآیندهای مبتنی بر دانش مشخص می­ شود، به افزایش نابرابری بعنوان یک نتیجه از تفاوت در مهارت، تکنیک، شایستگی­های حرفه­ای بین کشورها و همچنین بین مردان و زنان درون کشورها کمک می­ کند.

1. 1. توسعه صادرات و دستمزدهای بالاتر برای ساخت کالای صادراتی (در مقایسه با کالای تولید شده برای بازار داخل) اغلب باعث درآمد بالاتری برای بعضی خواهد شد. به هر حال در حالی که درآمد افراد ماهر و با ظرفیت افزایش می­یابد درآمد افراد غیر ماهر ممکن است افزایش کمی و یا بدون افزایش و یا حتی کاهش را تجربه کند. به علاوه امکان تامین و جابجایی نیروی کار غیر ماهر، قدرت چانه زنی افراد غیر ماهر داخلی را کاهش می­دهد. رشد فاصله دستمزدی بین نیروی کار ماهر و غیر ماهر یک پدیده مهم جهانی است. علاوه بر آن نظام اقتصاد مبتنی بر بازار بطور طبیعی باعث افزایش نابرابری می­ شود لذا اتخاذ رویکرد اقتصاد بازارگرا توسط کشورهای در حال گذار خود یکی از عوامل افزایش نابرابری خواهد بود که چین مثال خوبی برای این مورد است.

1. 1. افزایش سریع جریان­های مالی بخش خصوصی وبازارهای مالی به سرعت ادغام شده، تقویت شده بوسیله پیشرفت­های تکنولوژیک و آزاد سازی مالی به بی­ثباتی بیشتر و شیوع بحران­های مالی انجامیده است. این موضوع آثار منفی شدیدی روی تولید و قراردادهای اشتغال دارد. هم افراد فقیر و هم غنی از این بحران­ها متضرر می­شوند ولی اینکه نابرابری افزایش می­یابد یا کاهش چندان روشن نیست. با وجود این بررسی­ها نشان می­دهد که نوسان­های بالاتر درآمدها و اشتغال کارگران به نابرابری بیشتر منجر می­ شود. همچنین مدارکی دال بر افزایش نابرابری هنگام تنزل اقتصادی وجود دارد. شاید یکی از دلایل داشتن قدرت مانور افراد غنی در متنوع نمودن پرتفولیوی و گریز از ریسک­های ناشی از بی­ثباتی است. (خادمی،۱۳۹۰: ۱۸۸-۱۸۷)

توانایی دولت برای تمهید سیاست­هایی برای تقلیل آثار جهانی شدن روی بیکاری، فقر و نابرابری تا
حدود زیادی محدود شده است. بخشی از این محدودیت­ها ناشی از جهانی شدن است. تامین کسری بودجه هم بدلیل توافقات بین ­المللی و هم آثار منفی روی بازارهای مالی محدود شده است. به علاوه درآمدهای مالیاتی از تجارت بین­الملل در کوتاه مدت بدلیل آزادسازی تجاری کمتر می­ شود و همزمان توانایی­اعمال مالیات­های­داخلی بدلیل امکان­جابجایی تسهیلات­تولید، نیروی کار وبویژه سرمایه محدود است. بطورخلاصه سیاست­های سنتی معطوف به کاهش فقر ونابرابری شامل کارهای عمومی، اعتبار، مهارت­آموزی، آموزش وبرنامه ایجادظرفیت خیلی کاهش یافته­اند ونمی­توانند نیازها را برآورده کنند.
به هرحال به نظر می­رسد جهانی شدن ضمن ایجاد فرصت­های مناسـب برای کشورهای مختـلف در
بردارنده تهدیداتی نیزمی­باشد. مهمترین تهدیدات جهانی شدن را می­توان بصورت زیر خلاصه نمود:

• • ورود به فضای جدید رقابت و عدم توان استفاده از توانایی­های واقعی اقتصاد

• • بروز فشارهای مالی و اقتصادی در نتیجه آزاد سازی جریان سرمایه بین­الملل

• • از دست رفتن بسیاری از مشاغل در فعالیت­های اقتصادی تحت حمایت و یا سنتی

• • امکان تحمیل شدن برخی شرایط نامناسب به دولت و اقتصاد و حتی دخالت­های سیاسی به نفع شرکت­های چند ملیتی

• • امکان تملک شرکت­های دولتی خصوصی شده توسط شرکت­های خارجی

• • گرفتار شدن در موانع غیر تعرفه­ای کشورهای توسعه یافته مانند استانداردها و موارد زیست محیطی و افزایش هزینه­ های تولید(خادمی،۱۳۹۰: ۱۸۹-۱۸۸)

قرار گرفتن در معرض جهانی شدن و تجارت بین جهانی سبب انتقال شوک­های سرمایه­ای به داخل کشور شده و در نتیجه سبب بروز رونق و رکود دوره­ای می­گردد این نوسانات در بازار کار بصورت بیکاری و جابجایی نیروی کار انعکاس می­یابد. (هاشمیان، ۱۳۸۷: ۶۰)
در رابطه با پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی مطالعات زیادی که همگی به نوعی تایید کننده نگرانی­های منظور شده در مورد ایران هستند و علاوه بر موارد فوق به مواردی نظیر: ورشکستگی صنایع داخلی بدلیل عدم توان رقابت، گسترش فرهنگ تجمل و مصرف­گرایی، فشار به اقشار آسیب پذیرناشی ازقطع یارانه­ها، مغایرت­های عضویت در WTO و پذیرفتن ضوابط آن با برخی از اصول قانون­اساسی،خدشه­دارشدن­ارزش­های­مذهبی­ناشی­ازورود­کالاهاو…ذکرشده­است.(هاشمیان،۱۳۸۷: ۱۳۹)
۲-۲-۷ امنیت فرهنگی
۲-۲-۷-۱ مقدمه
برخی از روشنفکران و جامعه شناسان که بطور کلی نظر مثبتی به تجاری شدن جوامع انسانی ندارند فراگیر شدن فرهنگ تجاری را خطری جدی برای فرهنگ­های بومی و در نتیجه تهدیدهای امنیتی تلقی می­ کنند و معتقدند که غلبه فرهنگ تجاری کشورهای صنعتی دنیای غرب بویژه آمریکا، هویت فرهنگی جوامع متفاوت و متکثر جهانی را به شدت به خطر انداخته و با فروپاشی بلوک کمونیستی قدرت درسطح جهانی، که بعنوان وزنه متعادل­کننده دربرابر سرمایه­داری جهانی می­توانست عمل کند، دیگر سدی به لحاظ سیاسی دربرابر این سیل وجود ندارد و کشورهای چین (و هند) که تصور می­شد چنین نقشی رابرعهده گیرند خود با پایان جنگ سرد، تجارت باجوامع صنعتی غرب را دراولویت قرار دادند. البته اینجا باید میان دو مفهوم تجارت وفرهنگ تجاری به­رغم ارتباط بسیار نزدیکی که با هم دارندتفکیک قائل شدزیرا تجارت به خودی خود الزاما حاصل فرهنگ تجاری نیست.اصولا عامل مهم گسترش­ چنین فرهنگی در دهه­های اخیر رامی­توان در پیشرفت­های بی­سابقه تکنولوژی رسانه دانست.
ساکنان دورافتاده­ترین روستاهای آسیا و آفریقا در عقب مانده­ترین مناطق دنیا به لحاظ اقتصادی، از طریق تصاویر ماهواره­ای، شیوه زندگی انسان­ها در پیشرفته­ترین جوامع را مشاهده می­ کنند و از آن تاثیر می­پذیرند. به نظر می­رسد که نگرانی منتقدان بیش از آنکه به خود تجارت مربوط باشد به غالب شدن ارزش­های جوامع صنعتی و خطر از میان رفتن ارزش­ها و فرهنگ بومی تاکید دارد.(آل اسحاق،۱۳۹۰: ۷۶)
حقیقت­موضوع چیست؟ آیاتوسعه تکنولوژی­های ارتباطی به­همراه جهانی شدن اقتصادی، فرهنگ­های بومی را در معرض نابودی قرار داده یا اینکه مساله چیز دیگری است و رویکرد متفاوتی برای فهم درست آن لازم است. واقعیت این است که شهرنشینی و تمدن با توسعه تجارت امکان­ پذیر شده است و به تعبیری شهرها را می­توان مراکز تجاری دانست که ازطریق آنها تولیدکنندگان و مصرف­ کنندگان کالاهای متعدد و متفاوت در ارتباط با هم قرار می­گیرند.(آل اسحاق،۱۳۹۰: ۷۷)
برخی اندیشمندان معتقدند که تجارت به لحاظ تاریخی قدیمی­تر از دولت است و دولت­های متمرکز
سازمان یافته بیش از آنکه در خدمت تجارت باشند در کارکـردهای آن اختلال ایجـاد کرده ­اند. توسعه
سرمایه­داری و روابط تجـاری و شهرنشینی در اروپای غـربی در اواخر قرون وسـطی در سایه فقـدان
قدرت سیاسی متمرکز یا به عبارت دیگر آنارشی سیاسی امکان­ پذیر شد.(Baechler, 1988: 48-64)
۲-۲-۷-۲ امنیت و فرهنگ
قدرت­های سیاسی حاکم همیشه رویکرد دوگانه­ای به مقوله تجارت و بازرگانان داشته اند. از یک طرف خود را نیازمند برخی خدمات آنها دیده و به حمایت از آنها برخاسته­اند و از سوی دیگر قدرت اقتصادی آنها راتهدیدی برای خودتلقی کرده­از این­روبه رقابت، کنترل­وحتی­سرکوب­آنها اقدام کرده ­اند.
تجارت در واقع بر اساس نیازهای متقابل انسان­ها به یکدیگر شکل گرفته و توسعه می­یابد. از این رو بارزترین ومهمترین وجه زندگی اجتماعی انسان­ها را دریک جامعه بزرگ تشکیل می­دهد. همچنان که منتسکیومتفکر فرانسوی بیان­می­ کند:تجارت­خشونت­ها­رابه­ملایمت­و روابط خصمانه رابه صلح ودوستی تبدیل می­نماید. تجارت موجب شده که شیوه ­های رفتاری همه ملت­ها همه جا نفوذ کند و در نتیجه انسان­ها آنها را باهم مقایسه کرده ­اند وخیر بزرگی ازآن حاصل شده است.(Montesquieu, 1748: 8)
منتسکیو با بررسی تاریخ جوامع بشری بویژه تاریخ اروپا به این نتیجه رسیده بود که اثر طبیعی تجارت برقراری صلح میان ملت­ها است. ایجاد نیاز متقابل میان ملت­ها، منافع آنها را به هم وابسته کرده مانع از جنگ می­ شود. تجارت نقطه مقابل خشونت و جنگ است، از این رو هر جا تجارت گسترش یافته، ناامنی­ها مدیریت شده است و مبنای ارزشی فرهنگ تجاری چیزی جز توافق داوطلبانه یا مبادله داوطلبانه نیست واین درست نقطه مقابل سلطه است که درفرآیند آن اراده یک طرف برطرف دیگر تحمیل می­ شود. (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۷۸-۷۷)
وی بدرستی به این نکته پی­برده بود که مهمان­نوازی و تعمیق روابط در میان جوامع تجارت پیشه پدیده­ای غالب است. علت این امر هرچه باشد واقعیت آن در مناطق مختلف دنیا و در طول تاریخ انکارناپذیر است. این گزاره اصولا از خردورزی بازرگانی ناشی می­ شود زیرا هر تجارتی مبتنی بر دو اصل حسابگری و رضایت است. مطلوبیت آنچه که یک مبادله­گر می­ستاند، برای وی باید بیشتر از مطلوبیت آنچه که در برابر آن می­دهد باشد، در غیر این صورت عقل حسابگر حکم می­ کند که وی به چنین کاری دست نیازد. این نکته­ای است که هر عقل سلیمی ناگزیر از پذیرفتن آن است، اما مشکل زمانی بروز می­ کند که تجارت و این نوع حسابگری متصل به آن بر همه روابط میان انسان­ها غالب شود ودر نتیجه برخی فضیلت­های اخلاقی مانند مهمان­نوازی، کمک بلاعوض به همنوعان و به طور کلی نوع دوستی یا دیگر دوستی تضعیف گردد. (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۷۸)
گذشته از این، با توسعه روابط تجاری مبادله مستقیم (پایاپای) به سرعت از میان رفته و جای خود را به مبادله غیرمستقیم یا تجارت پولی می­دهد. در این نوع مبادله طبیعی است که واسطه (تاجر) نقش کلیدی و تعیین­کننده پیدا می­ کند. رفتار تاجر نیز بخشی ازمشکل اخلاقی فرهنگ تجاری را تشکیل می­دهد. ارسطو کسب ثروت از راه تجارت را غیرطبیعی و از این رو غیر عادلانه می­دانست و آن را محکوم می­کرد. موقعیت مشکوک و متزلزل تاجر و سود تجاری از منظر اخلاقی تا پیدایش اندیشه اقتصادی مدرن هیچگاه بطور جدی مورد چالش نظری قرار نگرفت و به رغم اینکه تار و پود جامعه مدرن از تجارت بافته شده است برخی اندیشمندان هنوز به دیده تردید و حتی تحقیر در آن می­نگرند زیرا فراگیر شدن روابط تجاری در جوامع مدرن در واقع به علت سودمندی اقتصادی آن صورت گرفته است.(غنی نژاد،۲۰۰۷: سایت اینترنتی، ۵/۱/۹۳)
به رغم مطلوبیت­های فایده­گرایی برخی منتقدان فرهنگ تجاری معتقدند که براین مبنا، نمی­ توان نظریه اخلاقی منسجم و محکمی برپا کرد. ارزش­های اخلاقی مانند آزادی به خودی خود دارای اصالت­اند و نمی­ توان آنها را براساس نتایجی که به­بارمی­آورند مورد قضاوت قرار داد. دست­یافتن به ثروت ورفاه و ازمیان بردن فقر یک هدف نیکوست اما برای­رسیدن به این هدف اتخاذ هروسیله­ای وبه هربهایی مجاز و قابل­قبول نیست­ویکی ازهزینه­های گسترش فرهنگ تجاری درمیان جوامع­متفاوت، ازمیان رفتن تکثر فرهنگی، یکسان­سازی ارزش­ها و رفتارها و نهایتا از دست رفتن هویت است. به سخن دیگر تجارت، حامل نوعی پیام تاثیرگذار فرهنگی است که مضمون آن یکسان­سازی برخی ارزش­های کلی رفتاری است. همه جوامع متفاوت و متنوع بشری زمانی که از طریق تجارت در ارتباط با هم قرار می­گیرند درعمل و ناگزیر مشترکات ارزشی مهمی پیدا می­ کنند که بدون آنها توسعه تجارت امکان پذیر نیست. (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۷۹-۷۸)
این­مشترکات عبارتندازحق مالکیت، آزادی­انجام معاملات، تضمین­اجرای­قراردادها، به رسمیت شناختن
منافع متقابل در مبادلات داوطلبانه و نظایر آن که مجموعه آنها را می­توان قواعد کلی تجارت نامید.
درواقع جنبه مهمی از جهانی شدن این قواعد رفتاری و ارزش­های پشتیبان آن است که موجب برخی
تحولات در فرهنـگ­های بومی در جهت سـازگاری آنها با این فرهنـگ عمومی تجـاری می­گردد. در
سایه عمومیت یافتن این فرهنگ است که نه تنها توسعه تجارت بلکه همزیستی مسالمت آمیز میان جوامع و تمدن­های متفاوت و متنوع امکان­ پذیر شده است. (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۷۹)