بخش سوم:سوابق پژوهش های انجام شده پیرامون موضوع

الف- تحقیقات انجام شده در داخل کشور:

نصیری پور و دیگران(۱۳۸۷) تحقیقی با عنوان (رابطه هوش عاطفی با سبک رهبری در مدیران بیمارستانهای تامین اجتماعی شهر تهران انجام داده‌اند .سوال این پژوهش، بررسی رابطه هوش هیجانی با دو سبک رهبری تحولی ومبادله ای بوده است .این تحقیق بر روی نمونه ای با حجم ۱۳۵نفر از مدیران بیمارستانهای تامین اجتماعی شهر تهران اجرا شده است.داده های جمع اوری شده با ضریب همبستگی و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است.نتایج نشان داده است که بین هوش عاطفی و سبک رهبری تحولی رابطه معنا دار و مثبت وجود داردولی بین هوش هیجانی و سبک رهبری مبادله ای رابطه ای مشاهده نگردیده است.

گل پرور ودیگران(۱۳۸۳)تحقیقی با عنوان (رابطه هوش هیجانی ومولفه های ان با پیشرفت گرایی شغلی در بین کارگران کارخانه‌ها و صنایع انجام داده‌اند. در این پژوهش به بررسی این فرضیه که بین مؤلفه‌ های هوش هیجانی با پیشرفت گرایی شغلی رابطه وجود دارد،پرداختند .این تحقیق بر روی ۳۰۰نفر از کارگران شاغل در کارخانه‌ها وصنایع مستقر در شهرک صنعتی مورچه خورت اصفهان به اجرا درامد و ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه هوش هیجانی بار_ان و پرسشنامه پیشرفت شغلی کویین دام (۲۰۰۵)بوده است وبا استفاده از ضریب همبستگی پیرسون ،تحلیل رگرسیون وتحلیل معادلات ساختاری بررسی وتحلیل شده ونتایج نشان داد که بین کلیه مؤلفه‌ های هوش هیجانی با پیشرفت گرایی شغلی در حد قابل توجهی رابطه مثبت وجود دارد.

زینی وند (۱۳۸۷) پژوهشی را با عنوان رابطه هوش هیجانی و عملکرد دبیران متوسطه شهرستان جویبار انجام داده است .هدف این پژوهش بررسی رابطه هوش هیجانی و عملکرد دبیران می‌باشد. جامعه اماری این پژوهش کلیه دبیران متوسطه شهرستان جویبار بوده که از این تعداد ۱۸۶ نفر به شیوه ی نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند.ابزار سنجش در این پژوهش دو پرسشنامه بوده است،که یکی پرسشنامه برادبری و گریوز ودیگری پرسشنامه عملکرد دبیران می‌باشد.برای تحلیل داده ها از روش های آماری ،جداول و نمودارهای فراوانی و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که بین مؤلفه‌ های خوداگاهی و عملکرد دبیران رابطه معناداری وجود دارد.همچنین بین مؤلفه‌ های خود مدیریتی ،آگاهی اجتماعی و مدیریت رابطه و عملکرد دبیران رابطه معناداری وجود دارد.

یوسفی (۱۳۸۵)تحقیقی با عنوان رابطه هوش هیجانی و مهارت‌های ارتباطی در دانشجویان دانشگاه آزاد واحد یاسوج انجام داده است.هدف این پژوهش: ۱) بررسی تفاوت‌های دوجنس ‌در هوش هیجانی ومهارتهای ارتباطی ۲) پیش‌بینی مهارت‌های ارتباطی از طریق هوش هیجانی امکان پذیر است . این تحقیق بر روی ۱۳۱دانشجوی دانشگاه آزاد یاسوج اجرا شده است. برای بررسی همبستگی بین هوش هیجانی ومهارتهای ارتباطی ازهمبستگی پیرسون استفاده شده و به منظور پیش‌بینی مهارت‌های ارتباطی وزیر مقیاس‌های آن با بهره گرفتن از هوش هیجانی ، از روش تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتایج نشان داد که هوش هیجانی حاصل از گزارش شخصی افراد بامهارتهای ارتباطی وزیر مقیاس‌های وابسته به آن رابطه دارد واین مهارت‌ها را به صورت مثبت و معنادار پیش‌بینی می‌کند یافته دیگر این پژوهش حکایت ازعدم تفاوت معنا دار بین عملکرد دو جنس در نمره های حاصل از پرسشنامه هوش هیجانی است.

حافظیان (۱۳۸۷)در پژوهشی به بررسی رابطه ی بین مؤلفه‌ های هوش هیجانی مدیران و عملکرد کارکنان در دانشگاه های استان مازندران پرداخته است .روش پژوهش توصیفی –همبستگی بود.جامعه آماری شامل ۱۱۰ مدیر و ۱۴۷۲نفر از کارکنان دانشگاه آزاد و غیر انتفاعی استان مازندران بود که از بین آن ها تعداد ۸۶ نفر از مدیران و ۳۴۴ نفر از کارکنان به عنوان نمونه انتخاب شدند.برای توصیف داده ها از آزمون t تک گروه ،ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شده است.نتایج نشان که بین مؤلفه‌ های هوش هیجانی مدیران و عملکرد کارکنان رابطه وجود دارد.در بین مؤلفه‌ ها خودمدیریتی و آگاهی اجتماعی تاثیر مستقیم و خوداگاهی و مدیریت رابطه تأثیر غیر مستقیم برعملکرد کارکنان دارند.

ترابی(۱۳۸۲) در پژوهشی به بررسی رابطه هوش هیجانی و عملکرد مدیران پرداخته است .ترابی در پژوهش خود ‌به این نتیجه رسید که بین مؤلفه‌ های هوش هیجانی (خوداگاهی،انگیزش و مهارت های اجتماعی ) و عملکرد مدیران رابطه معناداری وجود دارد.اما بین دو مؤلفه‌ دیگر(همدلی و خودگردانی ) با عملکرد مدیران رابطه معناداری وجود ندارد.

دارایی(۱۳۸۳)پژوهشی پیرامون موضوع بررسی مقایسه ای تأثیر هوش عاطفی بر کامیابی مدیران مالی و غیر مالی انجام داده است.فرضیه های این تحقیق عبارتند از:۱ بین هوش عاطفی و کامیابی مدیران رابطه وجود دارد.۲ مدیران مالی هوش عاطفی پایین تری نسبت به مدیران غیر مالی دارند.نتایج حاکی از این است که بین هوش عاطفی و اجزای آن با کامیابی مدیران رابطه مثبت ومعناداری وجود دارد.همچنین هوش عاطفی مدیران مالی پایین تر از هوش عاطفی مدیران غیر مالی است.

معتمدی (۱۳۸۶) در پژوهشی به مقایسه خودکار آمدی و سلامت روانی دردانش اموزان عادی و تیز هوش پرداخته است . پرسش اصلی این پژوهش این است که آیادانش اموزان عادی و تیز هوش ‌در مولفه های خودکار آمدی با یکدیگر تفاوت دارند ؟ جامعه آماری این پژوهش، کلیه دانش آموزان سال اول متوسطه تیزهوش و عادی دختر و پسر شهر تهران بوده است. برای گردآور ی داده ها از آزمون‌های های زیر استفاده شد:‌۱) آزمون و ماتریسهای پیشرونده ریون ۲) پرسشنامه سلامت عمومی( GHQ) 3)‌پرسشنامه خود کارآمدی دانش آموز. برای مقایسه دو گروه عادی وتیز هوش ‌در مولفه های خودکار آمدی رابطه معنا دار نیست اما اثر هوش بر یکی از مؤلفه‌ های خودکار امدی یعنی نگرش معنا دار است وهمچنین برای مقایسه دو گروه عادی وتیز هوش ‌در مولفه های سلامت روانی نشان می‌دهد که بین دو گروه ‌در مولفه نارساکنش وری واجتماعی تفاوت معنا دار وجود دارد جهت تحلیل داده ها از رگرسیون ،تحلیل واریانس وتحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین سلامت روانی بامولفه های تلاش ،‌استعداد و باز خورد رابطه معنادار وجوددارد در حالی که هیچگونه رابطه معنا داری بین سلامت روانی و مؤلفه‌ شانس وجود نداشته است و از سوی دیگر دانش اموزان عادی وتیز هوش ‌در مولفه های باز خورد ونارساکنش وری اجتماعی تفاوت معنا داری داشتند. نتایج، این نکته را نیز آشکار کردند که مؤلفه‌ های خودکارامدی دختران و پسران با یکدیگر تفاوت ندارند.

1. 1. آزادگی، دادگری و ظلم­ستیزی: از دیگر خطوط برجسته و درخشان مبنای اخلاقی و تربیتی نهج­البلاغه، آزادگی و عدالت­خواهی و ظلم­ستیزی است. رهایی انسان از عبودیت غیر خدا و نجات او از اسارت علائق فریبای دنیا است.« وَ لا تَکُن عَبدَ غَیرِکَ وَ قَد جَعلکَ الله حَرا»، «بنده غیر خودت مباش زیرا خداوند تو را آزاد آفریده است»(نهج­البلاغه،خطبه۲۳۰).

   

1. زهدورزی و اعراض از زخارف فریبای دنیا:

أیُّهَاالنَّاسُ، الزَّهَادَهُ قِصَرُ الاَمَلِ، وَ الشُّکرُ عِندَ [عن] النَّعَمِ، وَالنَّوَرُّعُ عِندَ المَحَارِمِ، فَاِن عَزَبَ ذالِکَ عَنکُم فَلَا یَغلِبِ الحَرَامُ صَبرَکُم، وَلَاتَنسَوا عِندَ النِّعَمِ شُکرَکُم، فَقَد أعذَرَ اللهُ اِلیکُم بِحُجَج مُسفِرَه ظَاهِرَه،وَ کُتُب بَارِزَهِ العُذرِ وَاضِحَه.

ای مردم!((زهد)) همان کوتاه آرزو، و شکر و سپاس در برابر نعمت، و پارسایی در برابر گناه است. و اگر نتوانستید همه این صفات را فراهم سازید، لااقل مراقب باشید حرام بر اراده و صبر شما چیره نگردد، و در برابر نعمت الهی شکر خدا را به فراموشی می­سپارید، چه اینکه خداوند با دلایل روشن و آشکار و کتب آسمانی واضح، اتمام حجّت ‌کرده‌است!(نهج‌البلاغه،خطبه۸۶).

در مواعظ اخلاقی نهج­البلاغه- موضوعی که پس از تقی به رعایت آن توصیه بیشتر شده است، زهد و پارسائی و بی­اعتنایی به ظواهر فریبای جهان فانی است. و به تعبیر امام علی(ع) خرد آدمی را ضایع می­ کند و او را به اشتباه‌کاری وا­­می­دارد و از یاد خدا دور می­سازد « وَ اَعلَمُوا اَن الآمل یَسهی اَلعَقل وَ یَنسی اَلذکر فَاَکَذَّبوا اَلآمل فَاَنهُ غُرور وَ صاحِبُه مَغرور». « آرزو موجب اشتباه‌کاری عقل و فراموشی از یاد خداوند می­ شود. پس آن را دروغ انگارید، زیرا آرزو فریب‌دهنده و آرزومند فریب‌خورده است»(نهج­البلاغه،خطبه۸۴).

1. 1. عمل صالح و خدمت به خلق: غالباً پس از بیان اهمیت ایمان بر عمل صالح و کردار نیک و کوشش در راه خدا و خلق تأکید می­ شود و این خود مبین آن است که ایمان و علم بدون عمل ارزش ندارد، همان گونه که پیامبر (ص) فرموده است: « لا یَقبَل بِلاَعمل وَ لا عَمل بِالاِیمان» « ایمان بدون عمل و عمل بدون ایمان مقبول نیست»(نهج­الفصاحه،صفحات۱۴۶و۵۳۰).

1. دانش­اندوزی توأم با عمل: از دیدگاه نهج­البلاغه، علم توأم با عمل و عالمان عامل از پایگاهی رفیع برخوردار هستند، و به تعبیرات گوناگون- نظیر عبارات ذیل- در بزرگداشتشان سخن گفته‌شده و به فراگیری دانش و انجام عمل صالح توصیه گردیده است: « اَخَذَ الله عَلی اَلعُلَماء اَن لایَقاروا عَلی کَظهُ ظالِمُ وَ لا سَغَب مَظلوم»، « خداوند مجازات می­ کند دانشمندانی را که راضی هستند بر سیر بودن شکم ستمگر و گرسنگی ستمدیده»(نهج­البلاغه،خطبه۱۰۳).

۲- سؤال دوم : اصول تربیت اخلاقی کودکان از دیدگاه امام علی(ع) چیست؟

اصل در فارسی و عربی به معنای مختلفی از جمله: مبدأ اولی ، اساس، رکن و قاعده به کار رفته است. اصول منشأ و اساس فعالیت­ها و صفات که به صورت قاعده و قانون مطرح می­شوند که در نظام تربیت برای رسیدن به هدف، عمل به آن لازم و ضروری است(ملکی،۱۳۹۰،ص ۱۲۳-۱۲۲).

اصول تربیت اخلاقی ، راهنمای عمل در جریان پرورش اخلاقی است. از این اصول ، روش‌های مختلفی اخذ می­ شود، به عبارتی اصول معیار و میزان برای روش­ها است(دهشیری،۱۳۷۰،ص۱۱۵).

این حقیقت در امور تربیتی نیز صادق است چنانچه اصول و قوانین اساسی در امر تربیت ضایع گذرانده شود. نه تنها سامان نمی­یابد، گرفتار انحطاط و سقوط می­ شود. از این رو توجه به اصول در امر تربیت و شناختن آن‌ ها و به کار گرفتن­شان در عمل از مهم­ترین وجوه کار تربیت، بلکه از شاخصه­ های عقل عملی و به هنجار است. هم­چنان که در بیانات امام علی (ع) تصریح شده است:

« مَن طَلَبَ العقلَ المتُعارِفَ، فَلیَعرف صُوَرَهَ الاُصولِ وَ العقول؛ فَاِنَّ کثیراً مِنَ النّاسِ یَطلبونَ، الفضولُ، وَیَصنَعونَ الاصولَ وَ العقول؛ فَاِنَّ کثیراً مِنَ النّاسِ یَطلبونَ، الفضولُ، وَیَصنَعونَ الاصولَ، فَمَن اَحرزَ الاصلَ، اکتفی بِهِ عَنِ الفَضلِ». هر که جویای عقل عملی و به هنجار باشد، باید امور اصلی و غیر اصلی را از یکدیگر باز شناسد و تمیز دهد؛ و از به دست آوردن امور اصلی غافل می­مانند. هرکس اصل را به دست آورد، از غیر اصل دست می­کشد. ‌بنابرین‏، شناخت اصول تربیت و پایبندی بدان‌ها در عمل مهم­ترین نقش را در سازمان­دهی درست تربیت و سیر به سوی اهداف تربیت ایفا می­ کند. در بیان اصول با توجه به ویژگی­ها و خصوصیات دوران کودکی است. اصول تربیت اخلاقی از دیدگاه امام علی (ع) شامل:

۱-اصل اصلاح شرایط محیطی کودکان

یکی از عوامل مهم تکوین و تغییر کودکان، شرایط مختلف محیطی اعم از زمان مکان و محیط اجتماعی است، منظور مجموعه علل و اسبابی که در افراد فکر و احساسات بخصوصی ایجاد کرده و فرد زندگی و محیطش را می­سازد. محیطی که در آن آلودگی، فساد و انحراف است و امکان اصلاح و سازندگی وجود ندارد و یا فوق‌العاده ضعیف ‌می‌باشد .همچنان که در محیطی که در آن بیماری است امکان سلامتی وجود ندارد . و طبعاً برای سازندگی باید آن را از آلودگی نجات داد.( قائمی،۱۳۸۸)

بر اساس این اصل ریشه برخی از خلقیات، افکار، نیّات و رفتارهای آدمی را ‌می‌توان در محیط و روابط و مناسبات اجتماعی جستجو کرده که به شدت از آن تأثیر می­پذیرد . امیرالمؤمنین علی (ع) در مواقع گوناگون به تأثیر محیط و نقش آن در سازندگی کودکان یادآور شده است . چنان که در نامه خود به حارث همدانی فرمود:

(( وَ ِاسکن اَلاَمصارِ اَلعَظام، فَاِنها جَماعَ المُسلِمین، وَ اَحذَرَ مَنازِلَ اَلغِفلَه وَ اَلجَفاء وَ قله اِلاخوان عَلی طاعَه الله، در شهر­های بزرگ سکونت کن که جایگاه فراهم آمدن مسلمانان است، و پرهیز از جاهایی که در آن یاد خدا غافل‌اند و آنجا که به یکدیگر ستم می­رانند، و بر اطاعت از خدا به یکدیگر کمک نمی­کنند)). (همان)

در محیط‌هایی که افراد نسبت به یکدیگر ظلم ‌می‌کنند و ارزش­های انسانی و اخلاقی در آن حاکم نمی ­باشد، بستر مناسبی برای تربیت و رشد اخلاقی نیست. و اثرات نامطلوب روی متر بی خواهد گذاشت. لذا می­طلبد با تغییر شرایط و دست‌کاری محیط و فراهم نمودن شرایط تربیتی مساعد مناسب، رفتار، افکار و خلقیات متر بی را تغییر داد. و ویژگی‌های جدید را جایگزین ساخت. امیر المومنین (ع) در ادامه همان نامه می­نویسد: (( ایاکَ وَ مَقاعِدُ اَلاسَواقُ، فَاِنَّها مَحاضِر اَلشیطان وَ معابِیضُ اَلفِتن، از نشستن درگذرهای عمومی و بازار، پرهیز کن که جای حاضر شدن شیطان و برانگیخته شدن فتنه­هاست)).

حضرت سفارش به دوری کردن، از محیط­های نامناسب دارد. طبق نظر روانشناسان یادگیری اجتماعی، مردم به محیط اطراف خود پاسخ می­ دهند. همچنین اعمال و رفتار انسان‌ها عمدتاًً از طریق یادگیری مشاهده­ای است (سیف،۱۳۷۳).

۲-اصل عزّت

عزت گوهر آدمی است. به بیانی روشن­تر؛ آدمیت آدمی به عزت و کرامت اوست و بمیزان و درجه­ای که واجد این خصیصه است به همان میزان ‌می‌توان او را انسان، آن گونه که باید باشد و خدایش خواسته نامید.

نتایج نشان می‌دهد که شرکتهایی که دارای تصدیق درآمد بوده اند احتمال بیشتری می‌رود که به بازگویی درآمد بپردازند که بستگی به میزان پیچیدگی یک انصراف استاندارد در پیچیدگی تصدیق درآمد افزایش می‌یابد این نشان می‌دهد که پیچیدگی یک عامل مهم در گزارش نادرست درآمد است پیچیدگی منجر به گزارش نادرست عمدی و غیر عمدی می‌شود.

ثانیاً اگر چه که پژوهش قبلی نشان می‌دهد که میزان پیچیدگی یا مدیریت یا اختلاف نظر ها مرتبط است (برکسترسر^[۳] و همکاران ۲۰۰۶)اومتوجه شد که پیچیدگی تصدیق درآمد منجر به خطاها می‌گردد.ثالثا :نتایجی که به دست آورده باید برای بنگاه ها حالت اطلاع‌رسانی داشته باشد چون باعث فراهم نمودن ادراک بهتری از اثرات پیچیدگی بر گزارش نادرست و ادراک سهام‌داران از پیچیدگی می‌شود.همچنین باعث می‌شود که سهام‌داران شرکت ها به متعادل سازی واکنش های خود به گزارش‌های نادرست بپردازند.وقتی حسابداری پیچیده است اطلاع رسانی برای اهداف FASBبه کاهش پیچیدگی نمی‌پردازد.چون نشان می‌دهد که کاربران، اداراکی از تاثیرات میزان پیچیدگی حسابداری بر گزارش نادرست دارند نهایتاً این نتایج نشان می‌دهند که ادبیات بازگویی به آزمودن انگیزه هایی می‌پردازد که مویدگزارش نادرست است (پالمورس^[۴]۲۰۰۴٫برنز^[۵] و همکاران۲۰۰۶) ولی به نادیده گرفتن اثر پیچیدگی می‌پردازند .

پلوم لی^[۶] و یوهن^[۷] به آزمودن عوامل گزارش‌های نادرست در اظهارنامه‌های مالی می پردازند که به آزمودن بازگویی‌ها به طور آشکار می‌پردازد.آن ها نتیجه گرفتند که دو دلیل مهم توسط مدیران ذکر گردیده است که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ خطاهای درونی شرکت ۵۷ درصد و بعضی از ویژگی های استاندارد حسابداری ۳۷ درصد .اگر چه تعداد کمی از بازگویی ها به دلیل پیچیدگی محاسبات بودند.

۲-۳ کیفیت گزارشگری مالی شرکت ها

هدف صورت‌های مالی ، ارائه اطلاعاتی تلخیص شده و طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی ، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحدتجاری است که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورت‌های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع شود. صورت‌های مالی همچنین نتایج ایفای وظیفه مباشرت مدیریت یا ‌پاسخ‌گویی‌ آن ها را در قبال منابعی که در اختیارشان قرار گرفته است، نشان می‌دهد. به منظور دستیابی ‌به این هدف، در صورت‌های مالی یک واحد تجاری اطلاعاتی درباره موارد زیر ارائه می‌شود:

الف . داراییها،

ب . بدهیها،

ج . حقوق صاحبان سرمایه ،

د .درآمدها،

ه . هزینه ها، و

و . جریان‌های نقدی .

این اطلاعات، همراه با سایر اطلاعات مندرج در یادداشتهای توضیحی، استفاده کنندگان صورت‌های مالی را در پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی واحد تجاری و خصوصاًً در زمانبندی و اطمینان از توانایی آن در ایجاد وجه نقد کمک می‌کند. (استاندارد شماره ۱ حسابداری ایران)

صورت‌های مالی باید وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی واحد تجاری را به نحو مطلوب ارائه کند. تقریباً در تمام شرایط، اعمال مناسب الزامات استانداردهای حسابداری همراه با افشای اطلاعات اضافی در صورت لزوم، منجر به ارائه صورت‌های مالی به نحو مطلوب می‌شود. (استاندارد شماره ۱ حسابداری ایران)

بر طبق APB شماره ۴ تأکید حسابداری مالی بر اطلاعات با اهداف عمومی، مبتنی بر این فرض است که تعداد قابل توجهی از استفاده کنندگان، نیاز به اطلاعات مشابه دارند. در اطلاعات با اهداف عمومی، برآورده ساختن نیازهای استفاده‌ کنندگان خاص مدنظر نیست. به بیان دیگر، سعی برآن است تا نیازهای اطلاعاتی بیشترین تعداد ممکن از استفاده کنندگان برآورده گردد. (تاری وردی^[۸]، ۱۳۸۶؛ ۵۲)

مفید بودن صورت های مالی یا دیگر گزارش‌ها تحت تاثیر کیفیت گزارشگری می‌باشد؛ که در آن ثبات رویه و صحت اطلاعات جنبه‌های کلیدی کیفیت می‌باشند. (گزارش حسابرسی کیفیت گزارشگری مالی دولت محلی، ۲۰۰۷) در بررسی به چگونگی واکنش بازار و فروشنده به اعلام بازگوئی صورت‌های مالی به منظور چگونگی آگاهی از اینکه صورت‌های مالی قبل از غیر قابل اعتماد را تحت تاثیر ارزش بازار شرکت،عدم تقارن اطلاعات مربوط به شرکت و اعتماد به بازار ‌در صورت‌های مالی آینده است که باعث کاهش ارزش بازار و افزایش عدم تقارن اطلاعاتی شده است که در اعلام مشکلات حسابداری مربوط به مسائل شناخت درآمد می‌باشد.و این نشان می‌دهد که بازار و فروشنده مشکلات مربوط به شناخت درآمد از سایر مسائل نسبتا مهم‌تر است. همچنین هیچ افزایشی در عدم تقارن اطلاعات را قبل از اعلام مشکل و پس از بیان آن دیده نشده به بیان دیگر به نظر نمی‌رسد برای سهام‌داران شرکت که عدم تقارن اطلاعات در بازار به طور دائم افزایش بیابد. وهمچنین ارائه مجدد باعث کاهش قابلیت اطمینان سرمایه‌گذاران می‌گردد نتایج این تحقیقات در تلاش برای به دست آوردن این بینش به چگونگی کیفیت صورت‌های مالی تاثیر می‌گذارد و برداشت سرمایه‌گذاران از ارزش و اطلاعات عدم تقارن شرکت و اعتماد سرمایه‌گذاران در صورت‌های مالی و نتایج آن مهم است.و درنهایت نتایج نشان می‌دهد که تحقیقات آینده باید بیشتر به بررسی مسایل مربوط به شناخت درآمد بپردازد.(کیرستن و اندرسون دانشگاه جورج تاون ۲۰۰۵)

در بررسی‌های خود عنوان می‌کند سیستم گزارش‌دهی مالی همچنان در برخورد با تعدادی از چالش‌های دشوار است.به طور باور نکردنی مهم‌ترین و فوری‌ترین نیاز به کاهش پیچیدگی و بهبود است پیچیدگی در استانداردها و قوانین و مقررات که به شکست ارائه اطلاعات مالی مربوط و شفاف می‌گردد و پیچیدگی ذاتی در گزارش مالی به تدریج متنوع‌تر می‌گردد و پیچیدگی به عنوان مشکل برای سهام‌داران،سرمایه‌گذاران تعریف شده است و پیچیدگی را دو نوع می‌داند پیچیدگی غیر قابل اجتناب با پیچیدگی ذاتی و پیچیدگی قابل اجتناب و چهار علت مهم‌تر پیچیدگی قابل‌اجتناب یا منابع مهم پیچیدگی به شرح ذیل بیان ‌کرده‌است :

غالب فقهای عظام در بررسی مصداقی نفقه همیشه عرف را لحاظ کرده‌اند. به عنوان مثال برخی با لحاظ این امر می‌فرمایند : «نفقه برای زن واجب است، چه مسلمان باشد و چه ذمی، من هیچ اشکال و مخالفتی در این مطلب نیافتم …» ^[۱۶۴]

در همین باب علامه حلی در قواعد الاحکام می‌فرماید: «یجب فی النفقه امور ثمانیه»^[۱۶۵] از عبارت علامه چنین برمی‌آید که وی نفقه را منحصر در همین اموری که بیان کرده دانسته است.

از نظر یکی از فقها شرعاً نفقه مقدار خاصی ندارد، بلکه ملاک برآورده‌کردن کلیه مایحتاج زن است از قبیل خوراک، پوشاک، فرش و پتو و مسکن و خادم و وسایلی که برای نوشیدن و خوردن و نظافت و غیر از آن است. ^[۱۶۶]

برخی ، عرف و عادت را ملاک تعیین ارکان نفقه قرار می‌دهد. ^[۱۶۷]

در مسالک نیز آنچه امثال زن به آن عادت دارند معیار قرار می‌گیرد. ^[۱۶۸]

از این عبارات برداشت می‌شود که اولاً مصادیق نفقه با رجوع به عرف تعیین می‌شود ، ثانیاًً جمع نیازهای زن مطابق با شأن او جزء مصادیق نفقه است ، ثالثاً حتی اگر شؤون زن به لحاظ تغییر موقعیت زمانی و مکانی وی تغییر کرده باشد ، مثلاً زنان در زمان حال نیازهای جدیدی پیدا کرده‌اند مثل تحصیلات و اینترنت و دیگر وسایل ارتباطی، در نتیجه این‌ها هم از مصادیق نفقه واجب خواهند بود ؛ زیرا مصادیق نفقه با رجوع به عرف تعیین می‌شود و عرف هم امروز این را تأیید می‌کند که زنان به پیشرفت علمی و فرهنگی احتیاج دارند.

حتی اگر نیازهای زنان متناسب با شرایط زمان و مکان متفاوت باشد ، تأمین نیازهای جدید او نیز از مصادیق نفقه محسوب می‌شود ؛ مثلاً زنی که در اوایل ازدواج به دلایل مختلف نتوانسته تحصیل کند ، ولی پس از فراغت از بچه ‌داری به تحصیل مشغول شده است و الان به مصادیق دیگری از قبیل شهریه ی تحصیل و شبکه های اطلاع‌رسانی نیاز دارد ؛ این ها را می‌توان جزء نفقه واجب او برشمرد. از عبارت «غیر ذلک» مرحوم امام خمینی نیز چنین مفهومی استنباط می‌شود .^[۱۶۹]

بند دوم: مصادیق نفقه زوجه در قانون مدنی:

طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی سابق‌ ایران مسکن، البسه، غذا و اثاث البیت در حد متعارف که متناسب با وضعیت زن باشد ، و خادم در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضا از مصادیق نفقه بوده است.

این ماده در سال ۱۳۸۱ اصلاح شد و نفقه زوجه را شامل کلیه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه و غذا و اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض دانسته است.

استادان حقوق بر این باورند که آنچه در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی اصلاحی آمده بود، حصری نبود و تعریف نفقه به هر چه حسب متعارف مورد نیاز زن باشد دلالت دارد و در هر حال این عرف است که می‌تواند معیار داوری و تشخیص مصادیق نفقه قرار گیرد. ^[۱۷۰]

با توجه به ماده اصلاحی جدید ملاحظه می‌شود که معیار استحقاق زوجه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن است . که این نیازها هر روز متحول می‌شود . مثلاً در گذشته تلویزیون و تلفن جزء کالاهای لوکس و مخصوص خانواده های متمکن بود و به همین دلیل زنی از خانواده متوسط نمی‌توانست از شوهرش بخواهد که این وسایل را برایش تهیه کند، ولی امروزه داشتن تلویزیون و تلفن جز ضروریات زندگی شهری شده است.

اختلاف نظرهایی نیز در نظریات فقها دیده می‌شود ، که ممکن است ناشی از اختلاف زمانی باشد که در آن می‌زیسته‌ اند.

امروزه در کشورهای عربی عناصر نفقه و اجزای آن ها با ضابطه‌های دقیق‌تری شناسایی شده و شاید بتوان گفت قوانین این کشورها از قانون مدنی ایران پیشرفته‌تر است. ^[۱۷۱]

در کشورهای غربی نیز می‌توان مقررات دقیقی درباره شناسایی عناصر نفقه نشان داد.

اکنون به بررسی مصادیق نفقه می‌پردازیم که عبارتند از:

الف) مسکن

منظور از ماده مسکن، مکانی است که در آن زندگی می‌کنند و روزگار می‌گذرانند. لزوم تهیه مسکن برای زوج در آیات قرآن کریم بیان شده است. ^[۱۷۲]

معمولاً زن و شوهر در یک منزل سکونت دارند و مرد مکلف است زن را در محل سکونت خود که ممکن است ملکی یا استیجاری باشد بپذیرد.

این مهم‌ترین و بارزترین نمونه ، بخش عمده‌ای از هزینه های زندگی را بخصوص در شهرهای بزرگ به خود اختصاص می‌دهد. ‌در مورد مسکن، امامیه ، حنفیه و حنابله معتقدند که مسکن باید متناسب با حال طرفین باشد و مالکیه گفته‌اند اگر زوج دارای شأن و مقام بالایی نباشد حق ندارد از سکونت با خویشان زوج خودداری کند ، اما شافعیه گفته‌اند مسکن باید شایسته و مناسب حال زوجه باشد ، نه زوج.

مسکن باید متناسب با وضعیت زن باشد و در صورت تعدد زوجات هر زن حق دارد مسکن جداگانه بخواهد.

چون مسکن باید متعارف و متناسب با وضعیت زن باشد ، ‌بنابرین‏ بر حسب زمان و مکان، مسکن متعارف و متناسب زن هم تغییر می‌یابد. مرد نمی‌تواند زن را مجبور کند در مسکنی که مستقل نیست زندگی کند یا در مسکنی که افراد نامحرم در آن رفت‌وآمد می‌کنند. همین‌طور نمی‌تواند وی را مجبور کند در محله‌ای که متناسب با شأن او نیست زندگی کند.

اگر زن به دلایلی بپذیرد که در خانه‌ای ساکن شود که دارای حمام و آشپزخانه مشترک است تا زمانی که این مسکن را پذیرفته ، می‌توان گفت شوهر به وظیفه خود عمل ‌کرده‌است.

به نظر می‌رسد اگر منزل استیجاری باشد و در عین حال با شئون و احتیاجات زوجه از نظر محل و امکانات متناسب باشد ، زوجه نمی‌تواند آن را قبول نکند و تقاضای مسکن ملکی نماید پرداخت هزینه متعلقات مسکن مثل هزینه آب، گاز، برق، تلفن که بر عهده مرد است جز حق مسکن محسوب می‌شود.

ب) البسه

البسه جمع مکسر لباس به معنای جامه‌ها و پوشیدنی‌ها و آنچه که شخص می‌پوشد.

قانون مدنی این دومین مورد از اجزا نفقه را به طور تمثیلی بیان کرده و این نشان دهنده اهمیت پوشش به عنوان بخشی از نفقه می‌باشد . در جامعه کنونی ما جامه‌ها و پوشیدنی‌های زوجه شامل اجزایی مانند مانتو، شلوار، چادر، لباس زیر و حتی کفش و جوراب و کیف نیز خواهد شد.

لباس نیز مانند دیگر موارد نفقه باید متعارف و متناسب با وضعیت زوجه باشد . یعنی زن باید برای فصول مختلف سال ، لباس‌های متناسب با همان فصل را داشته باشد . و اگر متعارف و شؤون اجتماعی زن ایجاب کند باید لباس‌های گوناگون برای منزل و مهمانی‌های مختلف داشته باشد.

در صورتی که هم‌ ردیف‌های زن پالتو پوست بر تن کنند ، بر شوهر است که پالتو پوست متناسبی با وضعیت اجتماعی زن برای او آماده نماید. ^[۱۷۳]

البته نمی‌توان شوهر را مکلف نمود که در هر موردی که لباس تهیه می‌کند نسبت به آن مالکیت بر عین داشته باشد، در پاره‌ای موارد لباس می‌تواند استیجاری یا استیعاری باشد مثل لباس عروس.

در خصوص جنس لباس باید به عادت امثال زن مراجعه کرد .

‌در مورد این که هرچند وقت یک بار بایستی لباس برای زن تهیه کرده باید گفت بستگی به وضعیت زن دارد زیرا نحوه و مدت استفاده از لباس‌ها معمولاً متفاوت است . هرچند نباید هدف تأمین نیازهای روز زن و حال زوج از لحاظ مالداری و بی مالی را فراموش کرد.

ج) غذا

منظور از غذا خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها است که انسان برای ادامه ی حیات به آن ها احتیاج دارد. بعضی از آن با عنوان نان و خورش نام برده‌اند. ^[۱۷۴]

الف – طرح موضوع :

نکاح رابطه ایست حقوقی و در عین حال عاطفی، که بوسیلۀ عقد، بین زن و مرد، برقرار می‌گردد و به آن ها، حق می‌دهد که با یکدیگر زندگی نموده و صاحب فرزند شوند. اثر بارز این رابطه، حق تمتع جنسی زن و شوهر از یکدیگر است. ‌بنابرین‏، آن چنان که مشاهده می شود، مهمترین موضوع و رابطه ای که در یک عقد نکاح، بین طرفین ایجاد می شود، امکان برقراری نزدیکی می‌باشد. از این رو، با توجه به اینکه، با وقوع نزدیکی، آثار و احکام خاصی در روابط زوجین، حاکم می شود، در این پایان نامه، به بررسی زناشوئی و آثارحقوقی مترتب بر آن در روابط زوجین، خواهیم پرداخت. در این پایان نامه، به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که آیا برقراری روابط زناشوئی، مسبب ایجاد حرمت در نکاح می شود و اگر جواب مثبت است، چه نوع محدودیتی به وجود می آورد؟ همچنین تأثیر زناشوئی بر مهریه و انواع آن چیست؟ آیا در فسخ نکاح، برقراری روابط زناشوئی بین زوجین، تأثیری در روابط طرفین و مهریۀ زوجه می نهد یا نه؟ آیا نوع طلاق، بسته به برقراری روابط زناشوئی، تغییر می‌یابد یا خیر؟ آیا قانون، از تمام روابط زناشوئی حمایت می کند و آثار و احکام خود را بر آن ها مترتب می‌داند و یا اینکه تنها رابطه زناشوئی، دارای آثار مقرر در قانون می‌باشد که طی عقد نکاح صحیح شرعی و قانونی، برقرار شده باشد؟ آیا فرزندی که به سرپرستی گرفته می شود، به جهت آنکه از روابط جنسی آن زن و مرد، متولد نشده است، تحت حمایت قانون قرار دارد یا خیر؟ و در نهایت تکلیف فرزندی که از راه تلقیح مصنوعی به وجود آمده است، چیست ؟ در این پایان نامه، به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.

ب- پرسش های تحقیق :

در این پایان نامه به سئوالات ذیل، جواب داده می شود؟

۱ – آیا قانون، از کلیۀ روابط جنسی بین زن و مرد، حمایت می کند و آثار خود را بر آن ها بار می کند ؟

۲ – آیا وقوع نزدیکی بین زوجین، در نوع مهریۀ زوجه و استحقاق وی تأثیر می‌گذارد یا خیر؟

۳ – آیا فرزندخوانده، از لحاظ اصول حاکم بر روابط زناشوئی زوجین، فرزند آن زن و مرد تلقی می شود یا خیر؟

ج- فرضیه های تحقیق :

۱ – قانون و شارع مقدس اسلام، تنها از روابط شرعی زناشوئی و روابطی که در اصطلاح به آن ها، وطی به شبهه می‌گویند، حمایت می کند و فرزند ناشی از زنا، به زانی ملحق نمی شود. اما در خصوص حرمت نکاح ، قرابت حاصل از زنا نیز سبب ایجاد ممنوعیت می شود .

۲ – وقوع نزدیکی، تأثیر بسیار زیادی در مهریۀ زوجه خواهد داشت. در صورتی که مهریه، بین طرفین، تعیین و صحیح باشد، وقوع نزدیکی سبب استقرار کل مهر در ذمۀ شوهر می شود. در صورتی که بین زوجین، مهریه تعیین نشود یا مهر به هر دلیلی، باطل باشد، برای زوجه، مهرالمثل تعیین می شود و تعیین مهرالمثل، تنها در صورتی امکان پذیر است که بین زوجین، نزدیکی، واقع شود. به عبارت دیگر، در صورتی که مهریه تعیین نشده یا مهرالمسمی، به هر دلیلی، باطل باشد، چنانچه، زوج، زوجه را طلاق دهد، تنها در صورت نزدیکی، به زن مهرالمثل تعلق می‌گیرد.

۳ – فرزند خوانده، مطابق حقوق اسلامی، به جهت عدم وقوع رابطۀ زناشوئی بین زن و مرد و به جهت آنکه، طفل ناشی از این رابطه نمی باشد، ملحق به پدر و مادر نمی شود و فقط مطابق قانون مربوط به سرپرستی، در سرپرستی و حمایت ایشان قرار می‌گیرد، لیکن از ارث محروم است و در قانون، موانع نکاح برای او پیش‌بینی نشده است.

اهداف تحقیق :

در این تحقیق، سعی بر آن گردیده که با توجه به منابع فقهی و نظرات حقوق ‌دانان برجستۀ ایرانی، تأثیر روابط زناشوئی بر جنبه‌های مختلف زندگی اشخاص، مورد بررسی قرار گیرد و نکات مبهم و سکوت قانون‌گذار، که مجالی برای تفسیرات متعدد و اختلاف نظر و سلیقه گرائی می شود ، روشن و شفاف گردیده و با ارائۀ راه حل مناسب، سکوت قانونی، به نوعی، برطرف گردد.

ضرورت تحقیق :

اکثر مشکلات مطروحه فی مابین زوجین، در خصوص مسائل جنسی و آثار حقوقی مترتب بر آن می‌باشد و در آمار دلایل طلاق، این موضوع، نقش بارزی را ایفا می کند. از این رو بررسی آثار حقوقی مترتب بر روابط زناشوئی و رفع ابهامات موجود و تدوین قوانین جامع و مانع، می‌تواند تأثیر بسزائی در کاهش حجم پرونده های قضائی داشته باشد.

روش تحقیق :

در این پایان نامه، ابتداء با بهره گرفتن از منابع موجود در کتابخانه ها، مطالب لازم جمع‌ آوری شده، سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند و نتیجه گیری لازم به عمل می‌آید. لذا روش تحقیق، روش توصیفی – تحلیلی می‌باشد.

سازماندهی تحقیق :

در این پایان نامه مطالب به ۴ فصل تقسیم شده است. در فصل اول، همانند رویۀ کلی نگارش پایان نامه، به کلیات و مفاهیم پرد اخته شد. در این فصل، مفهوم زناشوئی و مفاهیم مشابه، مورد بررسی قرار گرفت. در فصل دوم به بررسی آثار زناشوئی در عقد نکاح پرداخته شد. این فصل به ۳ مبحث تقسیم گردید. در مبحث اول، به بررسی تأثیر زناشوئی در موانع نکاح پرداختیم و مبحث دوم را اختصاص به ازدواج دختر باکره و تأثیر روابط زناشوئی بر اجازۀ ولی دختر، داده ایم و مبحث سوم، به بررسی روابط زناشوئی و تأثیر آن ها در روابط مالی زوجین نظیر؛ مهریه، نفقه، اجر المثل، نحله و شرط تنصیف، اختصاص داده شد. در فصل سوم، تأثیر روابط زناشوئی بر انحلال نکاح مورد بررسی قرار می‌گیرد و این فصل به ۴ مبحث طلاق، فسخ نکاح، فوت و بذل مدت در نکاح، تقسیم می شود و در هر کدام از این مباحث، به بررسی تأثیر برقراری روابط زناشوئی بر احکام آن نوع از انحلال، پرداخته شده است. فصل چهارم اختصاص به تأثیر روابط زناشوئی بر وضعیت اولاد و ارث دارد. این فصل به سه مبحث تقسیم که ‌در مورد اجرای قاعدۀ فراش، نسب، دعوی نفی ولد و ارث ، به تفصیل در آن بحث و گفتگو گردیده است.

فصل اول

کلیات

بر مبنای آنچه که روال معمول در نگارش پایان نامه می‌باشد، فصل اول، به بیان کلیات و مفاهیم، اختصاص دارد تا خواننده، با ذهنی باز و روشن از آنچه که نگارنده درصدد بیان آن است، وارد مفاهیم ماهوی نوشته شود. این پایان نامه نیز از این قاعده، مستثنی نخواهد بود. سه مبحث در فصل اول، مورد بررسی خواهند بود. در فصل اول، مفهوم زناشوئی در لغت و حقوق مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در مبحث دوم، به بیان مفاهیم مشابه همچون نزدیکی، وطی، جماع، زنا و روابط مادون زنا، نزدیکی یا وطی به شبهه و تمکین خواهیم پرداخت و در مبحث آخر به بررسی دیدگاه های ادیان مختلف و دانشمندان در خصوص برقراری روابط جنسی می پردازیم.

مبحث اول : مفهوم زناشوئی

این اصطلاح، از جمله اصطلاحاتی است که مفهوم آن در لغت با مفهوم آن در فقه و حقوق، چندان متفاوت نبوده و تنها در سخن صاحب‌نظران، تفاوت های اندکی به چشم می‌خورد. اما آنچه که مسلم به نظر می‌رسد، از واژۀ زناشوئی، در ذهن همۀ شنوندگان، یک مفهوم، در ابتدای امر، به ذهن متبادر می‌گردد و آن، روابط جنسی فی مابین زوجین دریک عقد نکاح می‌باشد. اما آنچه که مسلم است، مفهوم زناشوئی در عرف عامۀ مردم، به روابط صحیح شرعی و قانونی یک زوج گفته می شود، در حالی که این مفهوم در حقوق، می‌تواند شامل روابط نامشروع فی مابین یک زن و مرد غریبه نیزباشد. ‌بنابرین‏ طی دو گفتار ذیل، به بیان این مفاهیم خواهیم پرداخت.