نام فرانسوی :
Savouree - Sarriette annuelle - Sarriette des Jardins - Sarriette
نام آلمانی :
Wurstkraut - Pfefferkraut – Gartenohnenkraut - Bohnenkraut
نام ایتالیایی :
Erba acciugaia - Cunilia - Santoreggia domestica - savoreggia
نام فارسی : مرزه
نام ترکی : مرزه
نام عربی : ندغ - صعتر البر- صعتر - سعتر (۸,۴).
۲-۲۰ ترکیبات شیمیایی موجود در گیاهSatureja mutica L.
در یک پژوهش که توسط تکنیک GC/MS ،GC روی این گونه ی گیاهی که از مناطق آذربایجان و گیلان در ایران جمع آوری شده بود انجام شد بیش از ۳۲ نوع ماده شیمیایی مختلف از این گیاه گزارش شد که مواد اصلی تشکیل دهنده در آن شامل :
Thymol (% 62.6)‚‚P-cymene (% 9.4) ‚Carvacrol (% 6.6)‚ Methyl thymol (% 5.4)
β-caryophyllene (% 4.8) ‚terpinene(% 3.4)- γ
همچنین در صدهای دیگری از مواد که در گیاه حضور داشتند شامل موارد زیر می باشد : (۳۳).
شکل ۲- ۸: ترکیبات موجود در گیاه مرزه Mutica
۲-۲۱ خواص دارویی و درمانی Satureja L.
سر شاخه گلدار و به طور کلی قسمت های هوایی گیاه در سایه خشک می شود و معمولا در هنگام گل چیده می شود، معطر، اثر نیرو دهنده، تسهیل کننده عمل هضم، مقوی معده، مدر، باد شکن و بطور خفیف قابض (به علت داشتن تانن)، ضد نزله، رفع اسهال و ضد کرم دارد (۵).
مرزه از نظر دارویی شباهت زیادی به انواع آویشن دارد و در رفع ضعف و حالت چنگ زدگی معده می تواند استفاده شود بعلاوه آن را در سوء هضم ها، زردی، حالت بحرانی، آسم، تخمیرات روده و نفخ بکار می برند.
محلول های آن به صورت غرغره جهت رفع افتادگی زبان کوچک و احتقان و پرخونی لوزه ها مصرف دارد.
همچنین لوسیون آن را در استعمال خارج بر روی اولسرهای دیر علاج اثر می دهند.
از حمام جوشانده آن در رفع دردهای رماتیسمی، دردهای عصبی و همچنین تقویت جسمانی کودکان کم بنیه و یا مبتلا به نرمی استخوان بکار می برند.
بر طبق بررسی های Schultzik، مرزه اثر قاطع در رفع اسهال های حاد و مزمن دارد.
دم کرده یک درصد آن که معادل ۱۲۶% کارواکرول است در رفع اسهال های عفونی سبک و همچنین گاستروانتریت های حاد و التهاب کولون اثر معالج نشان می دهد (۴).
همچنین تخم مرزه بعنوان برطرف کننده دردهای عضلانی و رماتیسم مصرف سنتی دارد.
از چای، عصاره و اسانس گیاه بعنوان آرام بخش، ضد درد و ضد اسپاسم (گرفتگی عضلانی) استفاده می شود (۷,۱).
این گیاه معطر و بادشکن است و برگ ها و گل های آن بعنوان محرک مصرف می شود (۲۷).
همچنین این گیاه میتواند به صورت دهان شویه در التهاب گلو بکار رود (۲,۳۸).
بطور کلی مهمترین اثرات درمانی گزارش شده از مرزه عبارت است از :
ضد آرتریت، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد ترشح ادرار، ضد ویروس، ضد التهاب، ضد کرم، ضد اکسیدان، ضد عفونی کننده، ضد قارچ، خلط آور، معرق، هضم کننده غذا، ادرار آور، مسهل، مسکن، مقوی معده و غیره است (۷).
۲-۲۲ اهمیت مرزه در کشاورزی و غذایی و صنعتی
مرزه یکی از گیاهان تیره ی نعناع است و در کشور ما ایران بعنوان سبزی خوردنی بسیار متداول است. این گیاه در اکثر مزارع سبزی نقاط مختلف کشور در سطح بالایی کاشته می شود و در فصل های بهار و تابستان در اکثر بازارهای سبزی شهرها و روستاها همراه با ریحان به فروش می رسد .
از ترکیبات ویژه ای که در این گیاه است می توان به عنوان چاشنی استفاده کرد و برگ ها و سر شاخه های جوان آن قسمت های خوراکی آن هستند که بصورت تازه و خام، پخته و یا خشک شده بعنوان ادویه و طعم دهنده در برخی از غذاهای ایرانی مورد استفاده قرار می گیرند.
ترکیبات مرزه دارای خواص دارویی نیز هستند و دارای تانن، مواد چربی، قندهای مختلف، اسانس ، الیاف سلولزی و غیره می باشند که اشتها آور بوده و در هضم غذا کمک می کنند.
اسانس مرزه حدود یک در هزار است و همچنین دارای کارواکرول، سیمن و غیره است بعلاوه دارای مقداری ترپن و نوعی فنل می باشد .
از نظر اقتصادی مرزه مانند دیگر گیاهان تیره نعناع مانند ریحان و غیره دارای اهمیت است و مقدار مصرف آن در نقاط مختلف کشور متغیر می باشد.
از آلفا پینن بعنوان ترکیبات واسطه مهمی در ساخت ترکیبات آروماتیک سنتتیک و طعم دهنده استفاده می شود.
بتا پینن بعنوان یک واسطه مهم در ساخت ترکیبات آروماتیک سنتتیک و ترکیبات روغنی معطر بکار میرود. در تهیه ی کامفر، حلال ها، حشره کش ها، پایه عطر ها، pineoil مصنوعی و پلاستی سایزرها بکار میرود (۸,۲۲,۵۳).
بر طبق مطالعات انجام شده آلفا پینن دارای خاصیت ضد باکتری بر روی موتان های استرپتوکوکوس می باشد.
پاراسیمن بعنوان ضد درد موضعی به میزان ۳۰% به صورت پماد و جهت رفع دردهای رماتیسمی استفاده می شود، شکل دارویی موجود در تجارت Dolcymene می باشد.
پاراسیمن از جمله ترکیبات دارای اثرات ضد میکروبی می باشد.
کارواکرول نیز دارای اثرات ضد میکروبی است (۴۶,۵۴,۵۵,۷۳).
تاریخچه تحقیق :
در سال ١٩٩٩ آقای Abad و همکارانش از عصاره های آبی واتانولی هفت گونه ی گیاهی بولیویایی برای سنجش اثرات آنتی وایرال آنها بر روی ۳ ویروس HSV1 و VSV و پولیو ویروس نوع یک استفاده کردند که یکی از آن هفت گونه مرزه بولیویایی بود. آنها برای ویروس HSV1از رده سلولی VERO استفاده کردند. آثار سایتو پاتوژنسیتی ویروس پس از ۴٨ ساعت گزارش شد. فعالیت آنتی وایرال فقط در عصاره های آبی مشاهده شد. از عصاره های تست شده ٣ نوع از آنها خاصیت آنتی وایرال را بر ضد ویروس HSV1 از خودشان نشان دادند که یکی از آنها گیاه مرزه بود(۱۴).
در سال ۲۰۰۸، Loizzo و همکاران در یک آنالیز فیتوشیمیایی از فعالیت های ضدویروسی اسانس چند گونه از گیاهان لبنانی بر علیه ویروس SARS و HSV1 استفاده کردند که یکی از گیاهان مرزه بود در این مطالعه از تکنیک گاز کروماتوگرافی استفاده و عملکرد آنتی وایرال عصاره ها پس از ۷۲ ساعت گزارش شد عصاره گیاه تاثیری ۵۰ درصدی در جلوگیری از رشد ویروس از خود نشان داد(۵۰).
در سال ۲۰۰۹،Orhan و همکارانش از چندین گونه گیاهی و از جمله مرزه استفاده کردند تا اثرات آنتی وایرال آنها را برویرس HSVI و پاراآنفولانزا تیپ۳ بررسی کنند برای این منطور از رده ی سلولی Vero استفاده کردند که نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد گیاه مرزه اثرات ضد ویروسی مناسبی بر علیه هر دو ویروس نام برده از خود نشان داده است(۳۰) .
در سال ۲۰۱۲، Saab و همکاران از عصاره اتانولی ۸ گونه گیاه در مقابل ویروس هرپس سیمپلکس تیپ یک استفاده کردند که اکثر آنها از خانواده نعنائیان و یک گونه از آنها مرزهTymbra بود. در این آزمایش از قسمت های هوایی و گل ها و برگهای گیاهان استفاده شد. رده سلولی Vero و روش سنجش سایتوتوکسیسیتی MTT بود. که از بین گیاهان مورد آزمایش، گیاه مرزه Tymbra فعالیت بازدارندگی قابل قبول و بیشتری را از خود نشان داد(۶۹)
فصل سوم
مواد و روش ها
۳-۱ وسایل و دستگاه های عمومی مورد نیاز برای آزمایشگاه کشت سلول:
- میکروسکوپ اینورت
