امروزه رسانه‌ها یکی از مهمترین عوامل اجتماعی شدن یا جامعه پذیری هستند. به طوری که نقش آن‌ها از دیگر عوامل جامعه پذیری مانند خانواده، مدرسه، همسالان و مسجد ودیگر نهادهای هویت بخش بیشتر شده است.تا جایی که می‌توان گفت، نوعی جابجایی گروه‌های مرجع رخ داده است و رسانه‌ها به ویژه تلویزیون به یکی از از مهمترین گروه‌های مرجع نسل‌های نوین تبدیل شده است. بر این اساس می‌توان گفت که نقش «فرهنگ پذیری» و «نقش شناختی و تربیتی» آن‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. «فرهنگ‌پذیری» عبارت است از روند القا و تقویت ارزش‌ها، باورها، سنت‌ها و معیارهای رفتاری، و دیدن واقعیتی که از سوی اعضای یک فرهنگ خاص پذیرفته شده است. همچنین تأثیر آن در گفتن این نکته به مردم است، که به چه نیندیشند و به چه فکر کنند. «اثرهای شناختی و تربیتی» نیز یک اصطلاحی است در روان‌شناسی یادگیری و شناختی مطرح شده و ناظر آموخته‌ها و فرایند یادگیری مردم از رسانه‌ها است. (‌ازکمپ، ۱۳۶۹: ۴۵۱-۴۴۹) این دو اثر کلی در واقع به نقش خاص رسانه‌ها به عنوان نهاد جامعه‌پذیری اشاره دارد.
صاحب‌نظران جامعه را به بخش‌های مختلف تقسیم نموده و معتقدند که رسانه‌ها بر تک‌تک آن‌ها تاثیرات متفاوتی می‌گذارند؛ به طور مثال پارسونز^[۷۹] جامعه شناس امریکایی نظم، جامعه را به چهار خرده نظام فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تقسیم می‌کند که هر یک وظیفه برآوردن یکی از کارکردهای ضروری جامعه را به عنوان سیستم داراست. خرده نظام فرهنگی شامل نهادهایی است که به مدد آن‌ها اجتماعی شدن افراد تحقق می‌یابد. کارکرد آن حفظ الگو و یا الگوپذیری است که نقش اصلی را در جامعه‌پذیر نمودن افراد به عهده دارد (‌روشه، ۱۳۷۰: ۹۲-۷۵). نظام فرهنگی باید چنان محیطی به وجود آورد تا افراد به نوعی به نظام اخلاقی درونی پایبند گردند. مثلاً به احساس گناه یا عذاب وجدان و یا احساس رضایت خاطر. به همین دلیل یکی از هدف‌های عمده جامعه‌پذیری باید شامل ادغام هنجارها و ارزش‌های گروهی در وجدان‌های فردی باشد به نحوی که اعضای جامعه ارزش‌های گروهی را نه به عنوان معیارهای تحمیلی از خارج، بلکه به عنوان ارزش‌ها و معیارهای شخص خود بپذیرند (‌ادیبی و انصاری، ۱۳۵۸ : ۶۷).
یکی دیگر از خرده نظام‌ها، پدیده اجتماعی شدن است، لذا افراد در روند جامعه‌پذیری، ارزش‌های اجتماعی را درونی می‎کنند و این ارزش‌ها جزئی از شخصیت آن‌ها می‎شود. جامعه‌پذیری سبب می‎گردد ارزش‌ها وهنجارها بخش جدایی‌ناپذیری از شخصیت روانی فرد ‎شود، به نحوی که ارتباط رفتار با هنجارهای اجتماعی نه فقط پذیرفته، بلکه از سوی خود فرد آرزو، خواسته و جستجو می‌گردد (‌روشه، همان: ۱۵۵). بر این اساس زنان از طریق عوامل جامعه‌پذیری، مهارت‌های اجتماعی، دانش و تخصص، تعهدات لازم را برای تبدیل شدن به عضوی موثر در جامعه یاد می‌گیرند، و اگر به هر دلیل فرایند جامعه‌پذیری به طور کامل و کافی صورت نگیرد (جامعه‌پذیری ناکافی) و این نهادها قادر نباشند نیازهای متنوع عاطفی، اجتماعی، اقتصادی و … زنان را ارضا نمایند،‌ فرد به انحراف کشیده شده و هنجارشکنی می‌کند. از دیدگاه این مکتب خانواده، مدرسه،‌گروه همسالان و رسانه‌های همگانی وظیفه انتقال هویت فرهنگی جامعه را از نسلی به نسل دیگر به عهده دارند (بیات، ۱۳۷۸). بنابراین اگر این نهادها ناتوان باشند و کارایی لازم را نداشته باشند،‌ حیات جامعه و اجزای آن و به طورکلی تعادل نظام اجتماعی تهدید می‌شود و زمینه برای کنش‌های دور از انتظار فراهم می‌شود.در این هنگام زمینه گرایش زنان به فرهنگ بیگانه، جدایی آنان از سنت‌ها و میراث گذشته و از دست دادن هویت فرهنگ خودی فراهم می‎‎آید و در نتیجه تغییر در هویت فرهنگی زنان به وجود خواهد آمد.

۲-۶-۲-مصرف رسانه‌ای
بنظر می رسد جامعه مدرن امروز با ویژگی‌ها و ساختارهای اجتماعی و فرهنگی اش تأثیر بسیار عمیقی بر هویت و سبک زندگی انسان امروزی گذاشته است. رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی نقش بسیار مهم و بارزی در تکوین هویت فرهنگی و اجتماعی انسان عصر حاضر و تعریف و جهت دهی نیازها و برجسته سازی مفاهیم هویتی و هویت ساز و در نتیجه ایجاد یک سبک زندگی برای شهروندان جوامع امروز ایفا می کند. در واقع انسان جامعه مدرن دارای سبک زندگی خاصی است که او را با انسان موجود در جوامع سنتی و توسعه نیافته متمایز می‌کند.
شاید بتوان گفت که یکی از مهمترین تفاوت‌های انسان جامعه مدرن با انسان سنتی، تفاوت در مصرف فرهنگی و رسانه ای اوست.. مصرف رسانه ای را به آنچه مردم در اوقات فراغتشان انتخاب می‌کنند، نسبت می‌دهند. مانند مطالعه کتاب، و مطبوعات، گوش کردن به رادیو و موسیقی و تماشای تلویزیون و فیلم و نظایر آن. مصرف رسانه ای بخشی از مصرف فرهنگی است که سبک زندگی خاص ما را شکل می‏دهد، نیازها و تمایلات ما را سامان می‏دهد، مواد لازم برای تولید تخیلات و رؤیاهامان فراهم می‏کند، نشان دهنده هویت ما و تفاوتها و تمایزات اجتماعی ما دیگران است(ساعی، ۱۳۹۱: ۲).
از منظری دیگر به نظر می­رسد که میزان استقبال و استفاده یک نسل اجتماع از صنایع فرهنگی و رسانه­ای بستگی به زمین­های فرهنگی و تجربه مخاطب نیز دارد؛ لذا لازم می­دانم برای آشنایی با مصرف رسانه­ای از گذشته تا به حال در جامعه غرب و ایران توجهی نیز به تقسیم ­بندی نسلی و سیر تاریخ نوع مصرف فرهنگی و رسانه­ای در غرب و ایران بر اساس نسل داشته باشم که پیش از آن ضروریست تعریف از نسل داشته باشیم؛ نسل به افرادی گفته می‌شود که در دوره زمانی معینی به دنیا و به بلوغ رسیده اند وتجربه‏های گروهی و رویدادها و وقایع اجتماعی و تاریخی مشترکی را پشت سرگذاشته‌اند. نسل‌ها را علاوه بر معیارهای قبلی( سن و سال و تجربه‌های مشترک و…) می‌توان بر مبنای مصرف رسانه ای نیز می‌توان تعریف کرد. اینکه نسل‌های مختلف از چه صنایع فرهنگی و رسانه‌هایی( کتاب، مطبوعات،رادیو، تلویزیون، فناوری‌های نوین ارتباطات و اطلاعات و رسانه‌های اجتماعی) استفاده می‌کردند؟ بر مبنای تئوری‌های رسانه ای مخاطب کم و بیش به دنبال نوع رسانه و محتوایی می‌رود که با گرایش‌های فرهنگی و تجربه‌های قبلی وی سازگاری و همخوانی بیشتری داشته باشد(همان: ۶۳).
اگرنگاهی به سیرتاریخ مصرف فرهنگی و رسانه ای مختلف توسط نسل‌های مختلف در جهان و بپردازیم، داستان مصرف رسانه ای از گذشته تا حال مشخص در جامعه ایرانی خواهد شد(همان: ۶۳).
نگاهی به جامعه غربی نشان می‌دهد که مصرف فرهنگی و رسانه ای مکتوب بیش از مصرف فرهنگی شفاهی است.این مساله علت‌های زیادی دارد.تمدن وهویت اجتماعی و فرهنگی غرب و اروپا برگرفته از چاپ و سنت فرهنگ مکتوب و ارتباطات کتبی است. چاپ،کتاب و مطبوعات پایه‌های تمدنی غرب را تشکیل می‌دهند. در واقع زمانی که چاپ اختراع شد، نوشتن و مطالعه کتاب و مطبوعات در جامعه اشاعه پیدا کرد و غرب توانست انقلاب و پیشرفت‌های علمی، اجتماعی، سیاسی و صنعتی خود را شکل دهد. سنت فرهنگی مکتوب(خواندن ونوشتن) و مصرف فرهنگی مکتوب با توسعه سواد در میان مردم و نسل‌های مختلف عمومیت پیدا کرد و ظهور رسانه‌های دیگر(سینما، رادیو،تلویزیون و…) آن را ازبین نبرد. به طور کلی می‌توان گفت در غرب به دلیل نهادینه شده فرهنگ مکتوب یعنی کتابخوانی و مطالعه و نوشتن، ظهور رسانه‌های نوین که جنبه شفاهی آن بر فرهنگ مصرفی مکتوب اولویت دارد، گرایش به فرهنگ مکتوب را از بین نبرده است. حتی با ظهور فناوری‌های نوین ارتباطات و اطلاعات و اینترنت که حاصل همگرایی فناورهای مختلف است، به فرصتی برای اشاعه فرهنگ مکتوب از طریق دیجیتالی شدن اطلاعات و کتابها و مطبوعات و دسترسی آسانتر به آن تبدیل شده است(همان: ۶۳).
اما نگاهی به جامعه ایرانی نشان می‌دهد که در طول تاریخ تمدن و هویت فرهنگی واجتماعی ایران مبتنی بر سنت فرهنگ شفاهی و ارتباطات شفاهی(شنیدن و گفتن) بوده است. تا جایی که هنوز هم در جامعه ایرانی اعتبار شنیده‌ها و اطلاعات رد و بدل شده در ارتباطات میان فردی بین افراد در جامعه بیشتر از ارتباطات مکتوب و مطالعه منابع اطلاعاتی است. در جامعه ایرانی خیلی از افراد هنگام ابراز نظر در زمینه‌های مختلف می‌گویند که «شنیده ام» و بسیار کم می‌گویند که «خوانده ام». ورود چاپ، ورود و ظهور کتاب و روزنامه‌ها وشکل گیری نهادهای‌های مدرن آموزشی نیز نتوانست بر این جنبه فرهنگی عام یعنی سنت فرهنگ شفاهی غلبه کند.لذا سنت فرهنگی مکتوب(خواندن، نوشتن) و به تبع آن مصرف فرهنگی مکتوب عمومیت پیدا نکرد و ورود رسانه‌های نوین مانند سینما، رادیو وتلویزیون به ایران به علت اینکه در این رسانه‌ها نیز ارتباط شفاهی(صوت و تصویر) غلبه داشت، زمینه عمومیت یافتن فرهنگ مصرفی مکتوب را در میان نسل‌های مختلف از بین برد(همان: ۶۴).
به طور کلی در تمام دوران تاریخی مصرف فرهنگی مکتوب نتوانسته به اندازه مصرف فرهنگی شفاهی عمومیت پیدا کند. بعد ازانقلاب، رسانه‌های شفاهی(رادیو تلویزیون) در بسیاری از موقعیت‌ها گروه مرجع اصلی آن‌هاست و جهان بینی و برداشت آن‌ها از واقعیت تا حد زیادی ناشی از محتوای این‌گونه رسانه‌ها است. به عبارتی دنیای ذهنی و عینی آن‌ها از رسانه‌های شفاهی متاثر شده است. مطالعات و آمارها در ایران نشان می‌دهد که بین میزان تماشای رسانه ای تلویزیون و میزان مطالعه کتاب و روزنامه و رسانه‌های چاپی رابطه معکوسی وجود دارد. سرانه تماشای تلویزیون در ایران حداقل ۴ ساعت در روز است در حالی که سرانه مطالعه ۱۸ دقیقه در روز است(همان: ۶۴).
به نظر می‌رسد که به دلیل همین غلبه فرهنگ شفاهی و استقبال از رسانه‌های دارای محتوای شفاهی دیداری- شنیداری، درسال‌های اخیر با ظهور و اشاعه سریع وگسترده فناوری دریافت برنامه‌های فراملی ماهواره ای در ایران، مصرف تلویزیون‌های ماهواره ای نیز افزایش یافته است. در واقع می‌توان گفت که در جامعه کنونی ایران رسانه‌های شفاهی و بارزترین آن یعنی تلویزیون ماهواره ای از سهم بیشتری به نسبت دیگر رسانه‌ها در سبد مصرفی خانواده‌های ایرانی برخودارند. زیرا مصرف آن نیاز به کسب مهارت، دانش و سواد خاص و فنی ندارد و بیشترین اوقات فراغت منفعلانه و غیرداوطلبانه مخاطبان را در بر می‌گیرد.
۲-۶-۳- سرمایه فرهنگی
سرمایه فرهنگی یکی از مفاهیم مرتبط با سواد رسانه ای و مصرف رسانه ای است. سرمایه فرهنگی می‌تواند متغیر تاثیرگذاری بر نوع و میزان مصرف رسانه ای گروه‌های مختلف اجتماعی بگذارد.
اصطلاح سرمایه فرهنگی نخستین بار توسط پیر بوردیو به ادبیات علوم اجتماعی و انسانی وارد شده است. «بوردیو » معتقد است که سرمایه، بسته به عرصه ای که در آن عمل می کند و به بهای کمابیش تغییر شکل‌های وزین تری که پیش شرط کارآیی آن درعرصه مورد بحث هستند، به سه شکل اساسی ظاهر می‌شود: ۱- سرمایه اقتصادی، که بی درنگ و مستقیما قابل تبدیل به پول است و ممکن است به شکل حقوق مالکیت درآید. ۲- سرمایه فرهنگی که، با بعضی شروط، قابلیت تبدیل به سرمایه اقتصادی را دارد و ممکن است به شکل مدارک تحصیلی درآید. سرمایه فرهنگی، یعنی قدرت شناخت و قابلیت استفاده از کالاهای فرهنگی در هر فرد و آن در برگیرنده تمایلات پایدار فرد است که در خلال اجتماعی شدن در فرد انباشته می‌شوند.۳- سرمایه اجتماعی که ساخته شده از تکالیف و تعهدات اجتماعی(پیوندها و ارتباطات) است و در برخی شرایط به دیگر انواع سرمایه قابل تبدیل است و چه بسا ممکن است به شکل اصالت و اشرافیت هم درآید. (فکوهی،۱۳۸۱: ۳۰۰).
از نظر بوردیو سرمایه فرهنگی می تواند به سه شکل وجود داشته باشد:
سرمایه فرهنگی تجسم یافته^[۸۰]: می توان بیشتر ویژگی‌های سرمایه فرهنگی را از این واقعیت استنباط کرد که این سرمایه با شخصی که در آن تجسم می یابد ارتباط نزدیک دارد. سرمایه فرهنگی تجسم یافته نوعی ثروت بیرونی است که به عنوان بخش جدایی ناپذیری از فرد در آمده است این همان بخشی است که بوردیو آن را ابعاد سرمایه فرهنگی همراه با تولد می نامد که نمی توان آن را از طریق هدیه، خرید یا مبادله به دیگری منتقل نمود. این نوع سرمایه به صورت آمادگی‌های مداوم ذهن و جسم تجلی می یابد در واقع سرمایه فرهنگی درونی شده توانایی‌های بالقوه ای دارد که به تدریج بخشی از وجود فرد شده و در او تثبیت شده اند. این سرمایه می‌تواند با سرمایه گذاری زمان در شکل یادگیری افزایش یابد و به طور آنی انتقال نمی یابد. به طور خلاصه می‌توان گفت سرمایه فرهنگی تجسم یافته یعنی به شکل خصایل دیرپای فکری و جسمی.
سرمایه فرهنگی عینیت یافته^[۸۱] : این سرمایه از بدیهی ترین و آشکار ترین نوع سرمایه فرهنگی است که افراد جامعه می توانند از آن بهره‌مند گردند و بیشتر در کالاها و اشیاء مادی تجسم می یابد و از ویژگی‌های بارز آن قابل انتقال بودن آن است بنابراین به نوعی در شکل اقتصادی هم مطرح می شود و نیز می تواند جنبه نمادین آن هم حفظ گردد. به طور خلاصه به تمامی اشیا و کالاهای فرهنگی سرمایه فرهنگی عینی می گویند. اما خصلت اساسی این سرمایه در این است که اثر آموزشی بر دارندگان آن می گذارد.
سرمایه فرهنگی نهادی و ضابطه ای^[۸۲]: لازمه سرمایه فرهنگی نهادی قبل از هر چیز وجود افراد با صلاحیت و مستعد در جهت کسب انواع مدارک تحصیلی و دانشگاهی است از طرف دیگر، مستلزم وجود نهادهای رسمی، که هم این مدارک تحصیلی را صادر و هم به آن رسمیت بخشند می باشد. این ویژگی بارز پلی میان اقتصاد و فرهنگی عمل می کند و این توانایی را دارد که سرمایه فرهنگی را از طریق کاربرد آن به طرق معقول و رسمی به نوعی سرمایه اقتصادی تبدیل نمایند. این سرمایه با قوانین و مقررات نهادینه شده حاصل می شود و برای دارنده آن پایگاه اجتماعی ایجاد می کند. این سرمایه قابل واگذاری و انتقال نیست و بدست آوردن آن برای افراد به شرایط معینی بستگی دارد(شجاعی، ۱۳۹۰: ۳۷ ).
از نظر بوردیو افرادی در زمینه انباشت سرمایه فرهنگی موفق‌ترند که رموز فرهنگی صحیح را بهتر در مدرسه و جامعه کسب کرده باشند(ساعی، همان: ۶۶). گیدنز (به نقل از ساعی، همان) اظهار می‌دارد که کودکانی که از زمینه اجتماعی و خانوادگی طبقه پائین برخاسته‌اند، به ویژه کودکان گروه های اقلیت قومی، شیوه‌های گفتاری و رفتاری پیدا می‌کنند که با شیوه‌های گفتاری و رفتاری مسلط در مدرسه مغایر است. اگرچه میل نظریات مطرح شده در زمینه سرمایه فرهنگی به طرف ایجاد تمایز و تولید نابرابری است، اما دانشگاه می‌تواند شرایط یکسان فراهم کند و در اختیار تمام دانشجویان قرار دهد تا هرکس بنابر استعداد و توانایی خود از آن بهره ببرد. دانشگاه از سه نظر می‌تواند فراهم آورنده شرایط یکسان باشد، که عبارتند از جو گروه آموزشی، ساختار گروه آموزشی و تجربیات طلبگی دانشجویان. ساختار گروه آموزشی به تعادل ضوابط رسمی و غیررسمی، نیازها، فعالیتها و روابط موجود در یک گروه آموزشی اطلاق می‌شود. این ساختار بر فعالیت و تمایلات اعضای سازمان تأثیر می‌گذارد. به ویژه در مورد دانشجویان تحصیلات تکمیلی، ساختار گروه آموزشی، ماهیت و اندازه روابط مرسوم در بین استادان و دانشجویان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
با عطف نظر به ابعاد مادی سرمایه فرهنگی، مصرف کالاها و فرآورده‌های فرهنگی می تواند به عنوان یکی از شاخصه‌های اصلی این سرمایه می باشد. کالاهای فرهنگی شامل آن دسته از کالاها خواهد بود که تعریف کننده شیوه متمایزی از زیست می باشد و لذا دربرگیرنده اندیشه ویژه ای نیز خواهد بود. از این رو می توان به مصرف مدل‌های پوشش، وسیله‌های تزئینی بدن، رفتن به فضاهای منتشر کننده تفکری ویژه همچون قهوه خانه‌ها، سینماها، فرهنگسراها، سالن‌های ورزشی، کتابخانه‌ها، مساجد، تماشای تلویزیون، استفاده از اینترنت و دیگر فضاهای معروف به اماکن فرهنگی اشاره کرد(همان، ۶۶)
کالاهای فرهنگی به دلیل برخورداری از بار نمادین بسیار قدرتمند می توانند طبقه بندی و سلسله مراتبی بودن اعضای جامعه را در فضاهای تعاملی اجتماعی مشخص سازند.زمانی که نسبت تقاضا و برآورده شدن مصرف این نوع از کالاهای فرهنگی در اعضایی از جامعه بالا رفت، می توان گفت که این افراد دارای سرمایه فرهنگی بالاتری می باشند.تهیه کردن کالاهای فرهنگی، سرمایه مادی را می طلبد. اما قطع نظر از بعد مادی سرمایه فرهنگی، بعد عینی - ذهنی آن را می توان در انواع مهارت‌ها مشاهده نمود. از دیدگاه روان شناسی اجتماعی هرچه که تعداد و کیفیت مهارت‌های یک فرد بیشتر باشد، جایگاه و موقعیت اجتماعی او نیز افزایش می یابد؛ چرا که افراد بیشتری برای برخورداری و رفع نیاز به وی رجوع خواهند کرد و او خواهد توانست فضای ویژه ای را به خود اختصاص دهد و شروع به آفرینندگی در شیوه‌های مخصوص به خود در میدان فعالیت‌های فرهنگی نماید. در عین حال، کسب مهارت‌ها (در اکثر موارد) نیاز به مصروف داشتن زمان و منابع اقتصادی دارد که چه بسا، بسیاری از آن محروم باشند و نتوانند آن‌ها را کسب نماین(همان: ۶۷).
بعد ذهنی سرمایه فرهنگی شامل دانش، اطلاعات و فایل‌هایی در ذهن می‌باشد که می تواند به طور مستقل و بدون توسل به سرمایه‌های فرهنگی مادی دست به آفرینش و ایجاد شیوه‌های جدیدی در روند زندگی جمعی بزند و یا حداقل با در دست داشتن خزانه اطلاعاتی در مواقع حساس و یاموقعیت‌هایی که برای آن واکنش از قبل تعریف شده ای تعیین نشده است، اقدام به واکنشی مناسب و یا با هزینه کم بنماید(روحانی، ۱۳۸۸ :۲۶).
بوردیو و دیگران در تحقیقی که مبتنی بر فرض عدم تساوی سرمایه فرهنگی نزد افراد انجام دادند، چنین نتیجه گیری کردند که نابرابری فرهنگی فقط با بررسی رفتار و اعمال فرهنگیِ مقدور برای افراد و گروه‌ها مشخص می شود. از دیدگاه این دو، تئاتر رفتن، مجله و روزنامه خواندن، تماشای تلویزیون، سینما رفتن، دوربین عکاسی داشتن و امثال آن می تواند به عنوان نشانه‌ها و امکانات سرمایه فرهنگی به شمار آید؛ امکاناتی که به طور یکسان در دسترس همه نیست. بوردیو در تحقیقی که در سال ۱۹۶۶ درباره بازدیدکنندگان موزه‌های اروپا انجام داد، نوشت که علاقه به هنر و کیفیت دلبستگی به آثار هنری، ارتباط نزدیکی با موقعیت و امکانات خانوادگی و طبقاتی افراد دارد(روح الامینی، ۱۳۶۸: ۱۱۶).
۲-۶-۴- تلویزیون‌های ماهواره ای
تلویزیون امروزه عمیقاً محتوا و ساختار زندگی روزانه و عادی افراد اجتماع را تحت تأثیر قرار داده است. الگوها و آهنگ‌های زندگی انسان‌ها به طور کلی تحت تأثیر برنامه‌های متنوع تلویزیون است. به عبارتی می‌توان گفت که جامعه مدرن به وسیله تلویزیون شکل داده می‌شود. این رسانه محتوا و ساختار سیاست‌ها و فرهنگ را به سوی خود کشیده وبه صورت پایه ثابت زندگی همگان درآمده است. به طوری که گویی متون، روایت‌ها و تصاویر تلویزیونی برای تاثیرگذاری بر مولفه‌ها و عناصر زندگی عموم طرح ریزی شده اند. چنین موضوعی ماهیت زندگی رسانه ای شده امروزی را ترسیم می‌کند و اهمیت رابطه بین تلویزیون و محیط اجتماعی- فرهنگی را مورد تاکید قرار می‌دهد(Graic, 2004: 93-94). بر همین اساس در میان عواملی که در تکوین آگاهی‌ها، نگرش‌ها، ارزش‌ها و حتی دگرگونی‌های رفتار افراد مداخله دارند، نقش رسانه‌های گروهی اغلب به عنوان یکی از مهم ترین عامل‌ها شناخته شده است.تلویزیون امروزه ابزار غیررسمی‌جامعه پذیری در همه جوامع محسوب می‌شود. در واقع فرایند آموزش نقش‌ها و ارزش‌های یک جامعه به اعضای آن در حال انجام شدن است. تحقیقات در جوامع مختلف نشان می‌دهد والدین، مربیان و جامعه شناسان، ضمن پذیرش محاسن و مزایای آموزشی، هنری و تفریحی رسانه‌های جمعی از بدآموزی‌های آن‌ها نگران هستند(ساعی، همان: ۶۸).
در میان رسانه‌های ارتباط جمعی، شناخت سهم و نقش رسانۀ تلویزیون در بازنمایی و نقل ارزش‌ها، باورها،علایق عناصرو مؤلفه‌های فرهنگی از اهمیت زیادی برخوردار است. بدین سان که رسانه تلویزیون به عنوان فراگیرترین و موثرترین نهاد تولید، بازتولید و توزیع اطلاعات، پیام‌ها، داستان‌ها و روایت‌ها، در مقایسه با سایر نهادهای آگاهی بخش، سازنده محیط نمادینی است که تأثیر عمده اش شکل گیری تصویر ذهنی مخاطبان از دنیای اطراف است. محتوای تلویزیون، پیام‌های نمادینی هستند که «معنا» را سازماندهی می‌کنند. این معناها ذهنیت افراد را شکل می‌دهند و مردم به واسطه معنای پیام‌های رسانه ای نسبت به رویدادها و تحولات محیط زندگی خود حساس می‌شوند و بدان می‌نگرند. در واقع می‌توان گفت در دوران کنونی ذهنیّت، رسانه ای شده و برداشت‌های ما از محیط اطراف، خود و دیگران، مبتنی بر اطلاعات و دریافت‌های ما از بازنمایی‌های تلویزیونی است(همان).
خلق وانتشار پیام‌های یکدست در تلویزیون منجربه ایجاد ذهنیت مشترک جمعی نسبت به یک موضوع و در نتیجه ایجاد ارزش‌های مشترک و احساس تعلق و علاقه مشترک جمعی به آن ارزش‌ها و باورها می‌شود. انریک کاستلو^[۸۳] محقق حوزه رسانه نیز برآن است که اگر کسی سخن از فرهنگ، ارزش‌ها و هویت‌ها و تلویزیون می‌راند، باید به این حقیقت بپردازدکه ارزش‌ها و هویت‌ها به واسطه بازنمایی شکل می‌گیرند و تلویزیون مهمترین سازوکار ارتباطی برای پخش و انتشار این بازنمایی‌ها است(Castello,2007: 51). تلویزیون خصوصیات و خلق وخوی ملل،، فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و آداب و رسوم و هنجارهای ملل را به تصویر کشیده و به افکار عمومی‌خود عرضه می‌دارد و با بازنمایی عناصر و نمادهای ملی و بین المللی به ایجاد، بازتولید، بازتفسیر، تحکیم و تقویت ارزشهای ملی و با برعکس به تضعیف و استحاله آن‌ها یاری می‌رساند. به عبارتی تلویزیون به عنوان یک رسانه فراگیر نقش روایتگری ارزش‌ها، هنجارها، باورهای مختلفی برروی حافظه ملت را بر عهده دارد. اگرچه بیشتر دیدگاه‌های صاحب نظران نسبت به نقش تلویزیون در مورد بازنمایی و روایتگری خوشبینانه و مثبت نگر است، اما نباید نادیده انگاشت که تلویزیون به ویژه تلویزیون‌های ماهواره ای فراملی با گذشتن از مرزهای ملی می‌توانند با ایفای نقش منفی، در جهت تضعیف، استحاله و کاهش احساس تعلق به ارزش‌های ملی حرکت کند، تا جایی که برخی صاحب نظرانی نظیرجمله واکر کانر، الیزابت روبینسون و رابرت پارک، هربرت بلومر و مایکل بروان رسانه‌هارا عامل تشدید بحران‌های ملی، یکسان سازی و همگون سازی^[۸۴]فرهنگی، تحمیل و سلطه روابط نابرابر فرهنگی، تقویت واگرایی ملی و ایجادکننده شکاف‌ها و فاصله‌های نسلی و ملی می‌دانند(ساعی، ۱۳۸۹: ۱۱۵).
امروزه تلویزیون‌های ماهواره ای جزو فراگیرترین رسانه‌ها درگستره بین المللی به شمار می‌آیند که محتوای گوناگونی را برای مخاطبان ناهمگون در سراسر کره زمین پخش می‌کنند.شرکت‌ها و سازمان‌های تلویزیونی ملی و بین المللی با بهره گرفتن از امکانات و ظرفیت‌های ارتباطات ماهواره ای به پیشبرد اهداف خبری، سرگرمی، تجاری و سیاسی و فرهنگی در دنیا مشغول هستند. در واقع تحت تأثیر تغییرات و رشد سریع ارتباطات و اطلاعات، به ویژه ظهور تلویزیون‌های ماهواره ای و اینترنت، امروزه مبادله صوت و تصویر و متون ابعادی جهانی و فراملی پیدا کرده است وحتی بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی علاوه بر دریافت کننده‌های خانگی(دیش، آنتن و تلویزیون)، از طریق موبایل یا تلفن همراه هم قابل دریافت و قابل دسترسی است(ساعی، ۱۳۹۱: ۶۹).
جهان کنونی در مسیر جهانی شدن و ساختن یک فرهنگ جهانی پیش می‌رود. جهانی شدن نیز از طریق فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و تلویزیون‌های ماهواره ای در حال انجام است.در میان وسایل اشاعه اطلاعات، تلویزیون وسیله ای کارا، اقتصادی و انعطاف پذیر است که گروه‌های گوناگونی از اصناف مختلف را در سراسر دنیا تحت تأثیر قرار می‌دهد که با دسترسی به آن بتواند در منزل خودش به تماشای صدها برنامه براساس انتخاب خویش بنشیند.فناوری‌های ارتباطی درهر دوره ویژگی و شرایط خاص خود را عرضه می‌کنند؛ هرچه به دورۀ جدید و وسایل ارتباطی جدید مانند ماهواره و اینترنت نزدیکتر می‌شویم، با توجه به فناوری‌های به کار رفته در آن‌ها، ویژگی‌ها و شرایط جدیدی پیش روی انسان‌ها قرار می‌گیرد. این ویژگی‌ها عبارتند از:
جذاب و اثر بخش
متاثر از صنعت تفریحات(مقتضیات بازار)، صنعتی شدن فرهنگ
ظرفیت بالای نگهداری و انتقال متن، عکس، صوت و تصویر
جمع زدایی
ناهمزمانی، عدم پایبندی به زمان(محکی،۱۳۸۲: ۴۴)
استفاده از ماهواره از حدود سال ۱۹۴۵ میلادی شروع شد و به تدریج این تجهیزات رشد یافت و تخصصی تر و دقیق تر شد و کاربردهای آن شکل عمومی‌تری به خود گرفت.در دوران کنونی، تجهیزات ماهواره با قیمت ارزان، کم حجم و با کارآیی بالا خودمنایی می‌کند. آنتن‌های ۳ تا ۴۰ سانتی متری دیجیتالی و کارتی و کانال یاب‌های کوچک دستی از جمله این تجهیزات هستند که به راحتی تعداد بیشماری از کانال‌ها را ردیابی می‌کنند و در اختیار مخطبان قرار می‌دهند(دانش، ۱۳۸۷: ۷).
اکنون در کل جهان،۲۰۳ ماهواره تلویزیونی فعال است که از این تعداد برنامه‌های یکصد ماهواره تلویزیونی در ایران قابل دریافت است. این تعداد ماهواره‌ها، امکان تماشای حدود۱۸۰۰۰ شبکه تلویزیونی را در ایران فراهم می‌آورند^[۸۵]. شبکه‌هایی که اکثر قریب به اتفاق برنامه‌های آن‌ها با سنت و فرهنگ ایرانی درتضادند. در این میان در سالهای اخیر شبکه‌های ماهواره ای فارسی زبان هم رشد سریعی پیدا کرده است تا جایی که تا سال ۱۳۹۰ تعداد کانال‌های تلویزیونی فراملی فارسی زبان(که گردانندگان آن در خارج از ایران هستند) از مرز ۱۰۰ شبکه گذشت(ساعی، همان: ۷۰).
در ایران از دهۀ ۱۳۷۰ با مشکلات ماهواره و دریافت شبکه‌های تلویزیونی از طریق آن روبروهستیم.در واقع دراین زمان، مرزهای فرهنگی ایران به روی پیام‌های مصوری که مستقیماً از فراسوی مرزهای جغرافیایی، سیاسی، فرهنگ و اجتماعی می‌آمدند، باز می‌شد(ارجمندی، ۱۳۸۰). واکنش و سیاست کشورهای مختلف نسبت به دریافت برنامه‌های تلویزیون‌های ماهواره ای یکسان نبود. گروهی با بازگذاشتن این مسیر، بدوم مشکل، امکان دریافت را فراهم کردند و گروهی دیگر به ویژه کشورهای اسلامی و در حال توسعه، از جمله ایران با ایجاد محدودیت‌ها ممنوعیت‌های گوناگون، سعی در ممانعت استفاده از این شبکه‌ها و برنامه‌ها داشته و دارند(ساعی، همان)
نکته کلیدی در استفاده از شبکه‌های تلویزیونی ماهواره ای، محتوای تولید شده به وسیله این شبکه‌هاست که با فرهنگ بومی‌جامعۀ دریافت کنندۀ کمتر همخوانی داشته و با ارائه تصاویر، الگوهاو ارزش‌های خاص، بر جریان فرهنگی جامعه و روال رشد اجتماعی افراد، به ویژه نسل جوان تأثیر قابل توجهی دارد. ایجاد تغییردر فرهنگ جامعه را می‌تان به عنوان یک از پیامدهای استفاده از تجهیزات ماهواره در نظر گرفت. شرایط دوران سنی جوانان و توجه آن‌ها به الگوهای عرضه شده توسط را می‌توان به عنوان یکی از مسائل قابل توجه در این زمینه در نظر گفت. بخش قابل توجهی از فرهنگ را می‌توان در قالب هویت اجتماعی اعضای تشکیل دهنده جامعه مشا هده کرد. هویت اجتماعی در جریان رشد و با محتوای فرهنگ جامعه خاص شکل گرفته است. هویت اجتماعی(خویشاوندی، قومی، محلی، ملی، دینی و…) در جریان رشد و با محتوای فرهنگی جامعه خاص شکل گرفته است و در تمام مراحل زندگی حضور آن را می‌توان دنبال کرد(ساعی، همان).
۲-۶-۵- سنخ شناسی تلویزیون‌های ماهواره‌ای در ایران
در گستره ملی ایران، به طور تقریبی بیش از ۱۸ هزارشبکه‌های تلویزیونی ماهواره ای از طریق ماهواره‌های‌هاتبرد، یوتل ست، نایل ست،تله استار و… پخش و با رسیورهای خانگی قابل دریافت است.بیشتر این شبکه‌ها از کشورهای غربی پخش می‌شوند. اگرچه کشورهای عربی نیز با داشتن ماهواره تلویزیونی عرب ست اقدام به پخش و انتشار محتواهای خبری،تجاری و سرگرم کننده( فیلم و سریال و کارتون و…) می‌کنند. در این میان در سالهای اخیر شاهد ظهور و رشد سریع شبکه‌های تلویزیونی ماهواره ای فارسی زبان یا با زبان‌های خاص قومی در ایران بوده ایم. شبکه‌های ماهواره ای فارسی زبان چند دسته هستند:
گروهی که با سرمایه و حمایت کشورهای غربی راه اندازی و در حال انتشار و پخش پیام‌های خبری و سرگرم کننده خود برفضای جغرافیایی ایران هستند.مانند: بی بی سی فارسی(انگلیس)، یورونیوز(فرانسه)، صدای امریکا و…
شبکه‌هایی که وابسته به اشخاص حقوقی یعنی احزاب و گروه‌های سیاسی مخالف جمهوری اسلامی‌بوده و عمدتا رویکردی خبری تحلیلی دارند.مانند تلویزیون پارس، اندیشه تی وی، آریا و… در این گروه همچنین شبکه‌هایی که وابسته به گروه‌ها و احزاب قومی‌مخالف ایران هستند و عمدتا رویکردی خبری و تحلیلی در مورد مسائل قومی و سیاسی در ایران دارند، قرار می‌گیرند: مانند تیشک تی وی، روژهلات، کومله تی وی،نوروز تی وی، کی بی سی، ذربایجان تی وی،و… البته زبان اصلی این رسانه‌ها، زبان خاص قومی‌مانند کردی، آذری، بلوچی و.. است.
شبکه‌هایی که به وابسته به کارتل‌های بین المللی بزرگ رسانه ای بوده و عمدتا سرگرمی‌محور فیلم وسریال هستند: مانند زمزمه، فارسی وان(وابسته به رابرت مورداک) و…
شبکه‌هایی که وابسته به اشخاص حقیقی و مستقل هستند و عمدتا سرگرمی‌محور فیلم و سریال و کارتون و.. هستند.مانند: من وتو یک، پی دی اف، پی ام سی،جم کلاسیک، کارتون کانال، ایران اف ام، و… همچنین شبکه‌های موسیفی محور که بیشتر دارای مخاطب جوان هستند مانند این شبکه‌ها مانند،جام‌جم (متعلق به ایرانیان لس‌آنجلسی)، پی‌ام‌سی، پی‌تی‌وی، ایران اِم‌ ان تی‌وی، ایی‌بی‌ سی‌وان،تی‌وی پرشیا، می تی‌وی،تپش، جم میوزیک و…به طور شبانه‌روز نماهنگ پخش می کنند(ساعی، ۱۳۹۰: ۸ ).
شبکه‌هایی عمدتا تجاری بوده و تنها برای تبلیغ تجاری و فروش مستقیم کالای غربی(لوازم خانگی، لوازم بهداشتی، ورزشی،جنسی، قرص‌های لاغری و…) در ایران مانند راه اندازی شده اند.مانند: تک تی وی، ایران تی‌وی مارکت، می‌شاپ، تصویر ایران، رئال استیت ایز شاپ و…
شبکه‌های دینی که برای تبلیغ ایدئولوژی خاصی تأسیس شده‌اند مانند شبکه‌های تبلیغ مسیحیت؛ مثل محبت، نجات، امید ایران، یا شبکه‌های تبلیغ شیعیان مانند الزهراء، سلام، امام حسین یا شبکه‌های تبلیغ اهل تسنن مانند کلمه، نور،الرحمه یا اِقرَا و نیز برخی شبکه‌های تبلیغ آیین بودا(بیچرانلو، ۱۳۸۸: ۱۱۶-۱۱۳).

درصد تفاوت میان جمعیت کنونی و جمعیت ایدهآل شهر

مصر

قاهره۸۴۰۰۰۰۰
اسکندریه۲۵۰۰۰۰۰

۵۰۰۰۰۰۰

۳۴۰۰۰۰۰

۵/۴۰

منبع:المجتمع و الدوله فی الوطن العربی،سعدالدین،۱۳۹۰: ۳۲۸
همانطور که می بینیم مصر با اختلال در ساختار شهرنشینی مواجه است و جمعیت شهر اول از دو برابر شهر دوم بیشتر است.ستون چهارم جدول اختلاف بین حجم واقعی و حجم ایده آل جمعیت را براساس قاعده اندازه- مرتبه نشان می دهد.بسیاری از جامعه شناسان از این اختلاف باعنوان «جمعیت سربار» یاد می کنند که باعث ایجاد اختلافات شدید اجتماعی و اقتصادی می شود.جمعیت شهر تونس (بزرگترین شهر کشور تونس)نیز در اواسط دهه هشتاد میلادی،بیش از یک میلیون نفر بوده است.این در حالی است که در این کشور هیچ شهری وجود ندارد که حتی یک چهارم جمعیت را در خود جای داده باشد.از این رومی توان گفت که پنجاه درصد از جمعیت پایتخت تونس را جمعیت سربار تشکیل داده است.
بنابراین،در نتیجه سیاستهای اقتصادی، اجتماعی این کشورهاشهرهای مرکزیآنها رشد جمعیت سرسام آوری داشته اند.اداره ی این شهرهای غول پیکر اغلب از توان حکومتهایشان خارج بوده است.این حکومتها حتی موفقیتهای قابل ذکری را نیز در ادغام مهاجران روستایی در بخش های اقتصادی جدید شهری کسب نکرده اند.حکومتهای ملی این کشورها علاوه بر کنترل شهرهای بزرگ،در کنترل وابستگی های قومی و نژادی و جلوگیری از سوء استفاده آنها از سوی برخی از گروه ها و بافت های اجتماعی نیز تا حد زیادی ناکام بوده اند.

شاید در نخستین نگاه چنین ارزیابی شود که گروه های قومی در جهان عرب حجم چندانی از کل جمعیت این سرزمین را به خود اختصاص نداده اند و بنابراین یکی از منسجم ترین مناطق جهان از نظر پیوستگی بافت های مختلف اجتماعی به شمار می آیند.اما همانطور که در جدول ۴ می بینیم این گروه های قومی می توانند نقطه ضعف بزرگی برای انسجام ساختار اجتماعی جهان عرب به شمار آیند.
جدول شماره ۴-تعداد و درصد چهار گروه قومی در جهان عرب در اواسط دهه هشتاد
(تعداد کل جمعیت جهان عرب:۱۸۵ میلیون نفر)

گروه های قومی

تعداد تقریبی در جهان عرب

حجم درصدی از کلجمعیت جهان عرب

محل کنونی اقامتبرحسب اهمیت و تعداد

گروه های زبانی
(غیر عربی)

۲۱۰۰۰۰۰۰

۴/۱۱

مغرب،سودان،الجزایر،عراق

گروه های دینی
(غیر مسلمان)

۱۲۵۰۰۰۰۰

۶/۷

فلسطین،سودان،مصر و لبنان

گروه های مذهبی مسلمان(غیر سنی)

۱۴۵۰۰۰۰۰

۸/۷

عراق،سوریه،لبنان،فلسطین،تونس،مصر

گروه های نژادی
(غیر حامی-سامی)

۴۵۰۰۰۰۰

۴/۲

سودان

سپس در زمان فرایند پرس وجو به صورت آنلاین، موتور جستجو از رتبه مناسب TSPR برای رتبه‌بندی صفحات استفاده می‌کند. این روش زمانی بهتر از رتبه‌بندی صفحه عمل می‌کند که موضوع مورد علاقه کاربر را بدانیم یا امکان تشخیص موضوع مرتبط با پرس وجوی کاربر را داشته باش . به عبارت دیگر، اشکال اصلی این الگوریتم یافتن این علایق است. اما در روش PPR برای هر کاربر، بردار اولویت موضوع جداگانه ای جهت رتبه‌بندی استفاده می‌شود این روش ٪۲۵-۳۳٪بهتر از الگوریتمTSPR عمل می‌کند[۲].

۳-۴-۲-۲ -۴ الگوریتم LTIL
الگوریتم LTIL از تکنیک گسترش سند که به نوعی گسترش یافته مدل فضای برداری است استفاده می‌کند. تکنیک گسترش سند از اطلاعات کلیک از گذر داده کاربر استفاده می‌کند و محتوای اسناد و یا وزن آن‌ها را تغییر می‌دهد. گسترش سند یک روش جالب و پر کاربرد است که در آن اطلاعات کلیک از گذر داده کاربران در محتوای سند تاثیر می گذارد و به نوعی جزوی از سند می‌شود و وزن واژه های سند را افزایش می‌دهد، مثالی ازآن را می توان موتور جستجوی گوگل دانست که متن Anchor را جزئی از سند در نظر می‌گیرد زیرا آن را نمایی از صفحه، از دید یک صفحه دیگرمی داند. الگوریتم LTIL مبتنی بر یادگیری است و از رفتار گذشته کاربران به منظور بهبود نتایج جستجو استفاده می‌کند و به مرور زمان محتوای اسنادرا بهبود می‌بخشد[۲].
۳-۴-۲-۲ -۵ روش IA
IA یک الگوریتم تکرارشونده با بهره گرفتن از کلیک از گذر داده برای بهبود کارایی فرایند جستجواست و به منظورگسترش سند به کار می رود. در واقع استفاده از کلیک از گذر داده برای بالا بردن دقت هر چه بیشتر جستجواست. این اطلاعات به عنوان متا دیتا، مفید ودر بهبود کارایی جستجو موثر است و به وسیله آن می توان شکاف بین پارس وجاوی کاربر و محتوای صفحات وب مورد انتظار کاربر را پر کرد. ازچالش های مهم برای اهداف تحقیقاتی در استخراج لاگ کلیک از گذر داده کاربر، وجود نویز، پراکندگی و عدم تمامیت و وجود نوسانات صفحات وب و پرس وجواست اما در این متد، الگوریتم تقویت شده تکراری جدیدی با بهره گرفتن از کلیک از گذر داده کاربر ارائه می‌شود . هدف از ارائه این الگوریتم، استخراج روابط پنهان و مشابه در میان پرس وجوها و اسناد و یافتن پرس وجوهای مجازی به صورتی موثر برای صفحات وب است. بر اساس نتایج بدست آمده از تست این الگوریتم بر روی یک مجموعه عظیم از لاگهای جستجوی MSN می توان به نتایج ارزشمندی در بهبود کارایی جستجو دست یافت. همچنین این الگوریتم می‌تواند به خوبی بر چالشهای مطرح شده غلبه کند.
در این روش، کلیک از گذر داده را می توان به عنوان یک مجموعه نشست در نظر گرفت که هر کدام شامل یک جفت پرس وجو و سندی است که کاربر روی آن کلیک کرده است. در صورتی که پرس وجو و صفحه وب ارائه شده در نودهای شکل ۳-۲۰ را درون V قرار گیرد و لبه E نشانگرکلیک از گذر یک پرس وجو به صفحه کلیک شده از سوی کاربر باشد، در این صورت M بیاانگر وزن لبه هاست و Mij به معنای تعداد کلیک های صورت گرفته روی سند i به منظور پرس وجوی j است.
در مثال ارائه شده در شکل ۳-۲۰ به دلیل آنکه پرس وجوی q1 و q2 به سند d2 اشاره می‌کنند پس مشابه یکدیگرند، همچنین سند d1 و d2 مشابهند.
به دلیل آنکه پرس وجوی q1 به هر دوی آن‌ها اشاره می‌کند و به همین شکل صفحات d2 و d3 با هم مشابهند، پس می توان به این نتیجه رسید که چون q1 و q2 با هم مشابهند پس صفحات d1 و d3 هم با هم مشابهند. در واقع می توان به این حقیقت دست یافت که صفحات وب در صورتی مشابهند که به واسطه پرس وجوی مشابهی مشاهده شده باشند و برعکس به عبارت دیگر، هدف از ارائه متد IA ، پر کردن فاصله میان پرس وجو و اسناد بر اساس روش بازگشتی است تا به شکلی مشابه، متادیتای بدست آمده از طریق کلیک از گذر داده به اسناد اضافه شود و محتوای اسناد را بهبود بخشد[۲].

شکل۳-۲۰. گراف دو بخشی از ارتباط میان صفحات وب و پرس وجوها[۲]

1. 1. اجرای سیستم شخصی‌سازی

از نظر نحوه انجام کار نیز دو رویکرد وجود دارد .
۳-۴-۳-۱ روش قطعی
در این رویکرد با این مساله به صورت یک مساله Crisp بر خورد شده‌است.در این سیستم ها پس از ساختن پروفایل کاربر ، کاربران با توجه به پروفایلشان به صورت قطعی وهمیشگی عضو یک گروه می شوند وصفحات نیز پس از بررسی محتویاتشان به صورت قطعی گروه بندی می شوند و ارتباط بین مفاهیم و کاربران نیز به صورت قطعی بر قرار می‌شود.کلاس بندی کننده بر اساس کلیدهای محتوایی که از الگوریتم نزدیکترین همسایه استفاده می کند، عمل می‌کند. یک مجموعه از اسکریپتها که log file را پردازش می کند و کارایی آن را برای هر کاربر ارزیابی می کند، استفاده می شوند که آن را به مجموعه تست و آموزش تقسیم می کند.پروفایل کاربر به صورت یک سلسله مراتب وزن دار نمایش داده می شود[۶].
۳-۴-۳-۲ روش فازی
در این رویکرد با این مساله با دید فازی برخورد شده‌است.عدم قطعیت این مساله در پیدا کردن مفاهیم اسناد و هم در تشخیص نیاز کاربر از پرس وجوی او و هم در ارتباط بین سند و مفهوم مورد نیاز کاربر وجود دارد و همچنین ارتباط بین پرس‌و‌جو ها و مفاهیم نیز دارای سطحی از عدم قطعیت است. نمی‌توان ادعا کرد که کاربری به صورت قطعی عضو یک گروه است، به گروه های دیگر هیچ علاقه ای ندارد.این خوشه‌بندی ماهیت غیر قطعی وفازی دارد و برخورد قطعی با آن نا مناسب است. سیستم هایی که از روش فازی برای دسته بندی کاربران و محتویات صفحات و مفاهیم استفاده کنند، این عدم قطعیت را در نظر گرفته‌اند[۶].
۳-۴-۳-۳ شخصی‌سازی موتورهای جستجو با بهره گرفتن از شبکه های مفهومی فازی و ابزارهای داده کاوی
۳-۴-۳-۳ -۱ پیش زمینه
استفاده از شبکه های مفهومی فازی در سیستم های بازیابی اطلاعات برای اولین بار در سال ۱۳۹۱ توسط لوکارلا پیشنهاد شد.چن در سال ۱۹۹۵ یک شبکه مفهومی فازی را به صورت پایگاه دانشی برای بازیابی اسناد پیشنهاد کرد و در سال ۱۹۹۹ یک سیستم بازیابی اطلاعات بر اساس شبکه های مفهومی فازی گسترش یافته ارائه نمود . کیم در سال ۲۰۰۱ یک موتور جستجوی شخصی‌سازی شده را با بهره گرفتن از شبکه های مفهومی فازی و ساختار پیوند بین صفحات پیشنهاد نمود.
در این پروژه یک روش جدید برای شخصی‌سازی نتایج جستجو بااستفاده از شبکه های مفهومی فازی اتوماتیک سازگار ارائه شده‌است. بکارگیری ابزارهای داده کاوی برای خوشه‌بندی پروفایل های کاربران و ساخت اتوماتیک یک شبکه مفهومی فازی برای هر خوشه باعث افزایش سودمندی نتایج به‌دست آمده خواهدشد[۱].
یک شبکه مفهومی, یک گراف است که,هر نود آن نمایان گر یک مفهوم یا یک سند است و هر یال آن درجه ارتباط بین دو مفهوم و یک سند را مشخص می‌کند . در شکل ۳-۲۱یک شبکه مفهومی فازی نشان داده شده‌است[۱].
شکل۳-۲۱. شبکه مفهومی فازی[۱]
در یک شبکه مفهومی فازی روابط زیر وجود دارد:

• • فرمول (۳-۱۲)نشان می‌دهد که درجه ارتباط بین دو مفهوم و مقدار µ می‌باشد و ƒ تابع نگاشت می‌باشد.

Eq.(3-12) ∈[۰,۱] µ ,ƒ
 

• • فرمول (۳-۱۳)نشان می‌دهد که درجه ارتباط بین سند ومفهوم مقدارµ می‌باشد و g تابع نگاشت می‌باشد.

Eq.(3-13) ∈[۰,۱]µ g ,
 

• فرمول (۳-۱۴) بیان گر رابطه هم ارزی است می توان نتیجه گرفت که بر پایه منطق فازی می‌باشد و

مدیریت تنوع زیستی

حفظ و ترویج تنوع طبیعی، اجتماعی و فرهنگی برای گردشگری پایدار و ایجاد پایه در درازمدت ضروری است.

مجتمع های گردشگری در برنامه ریزی

توسعه گردشگری که در چاچوب برنامه ریزی استراتژیک منسجم ملی و محلی است. ارزیابی تاثیرات زیست محیطی، موجب افزایش قابلیت زنده ماندن طولانی مدت گردشگری خواهد شد.

حمایت از اقتصادهای محلی

گردشگری که به حمایت از طیف گسترده ای از فعالیت های اقتصادی محلی و هزینه های زیست محیطی و تخمین سود طولانی مدت با اقتصاد و اجتناب از آسیب های زیست محیطی کمک میکند.

جوامع محلی درگیر

مشارکت کامل جوامع محلی در بخش گردشگری نه تنها بیمه های اجنتماع و زیست محیطی را بهبود می بخشد بلکه به کیفیت پروژه های گردشگر ی نیز کمک میکند.

مشاوره و سهامداران عمومی

مشاوره بین صنعت گردشگری و سازمان های جوامع محلی و نهادها در صورتی ضروری است که آنها در کنار یکدیگر و در حل بالقوه تضاد منافع کمک کنند.

آموزش کارکنان

آموزش کارکنان و ادغام گردشگری پایدار به شیوه های کارف همراه با استخدام پرسنل در تمام سطوح و بهبود کیفیت محصول گردشگری.

بازاریابی گردشگری مسئولانه

بازاریابی را گردشگران کامل فراهم میکنند و مسئولان با توجه به اطلاعات طبیعی و اجتماعی و محیط های فرهنگی در مناطق مقصد را افزایش می دهند و رضایت مشتری را بهبود می بخشند.

سدلر در مدل اکوتوریسم پایدار بر سه دسته اهداف اساسی تاکید میکند:
هدف های اجتماعی:شامل تامین مزایای اجتماعی، مشارکت در برنامه ریزی ، آموزش و اشتغال
هدف های اقتصادی: شامل تامین مزایای اقتصادی برای جامعه محلی و پایایی اقتصادی صنعت
هدف های زیست محیطی: شامل کمک به حفظ منابع طبیعی، اجتناب از تخریب منابع، مدیریت عرضه و پذیرش ارزش منابع است و محل تلاقی این سه هدف “طبیعت گردی ” خوانده میشود (زاهدی،۱۳۸۲ :۶).
شکل۲-۳- مدل اکوتوریسم پایدار. منبع: زاهدی.۱۳۸۲:۶
بنابراین پیوندهای عمیقی میان انسان، محیط زیست و گردشگری در الگوی اکوتوریسم برقرار است که به میزان دخالت انسان ها در محیط زیسست یا و یا حفاظت آنها، پیوستار اکوتوریسم در محدوده ای جغرافیایی شکل میگیرد.
شکل ۲-۴- الگوهای پیوسته از اکوتوریسم. منبع: بدری و همکاران،۱۳۹۰

رشد و توسعه اکوتوریسم و لزوم مدیریت آن
بر اساس برآورد سازمان جهانی گردشگری (WTO) در مورد رشد عمومی صنعت توریسم ، یافته های موجود بیانگر آن است که بیشترین قسمت این رشد در بخش اکوتوریسم به وقوع خواهد پیوست و به طورکلی رشد این بخش از گردشگری ۱۰ تا ۳۰ درصد خواهد بود. به این ترتیب انتظار میرود در یک دهه دیگر شمار طبیعت گردها به بیش از ۲۰ درصد برسد و اهمیت و جایگاه اکوتوریسم در صنعت توریسم افزون تر شود و بر اساس برخی برآوردهای دیگر حتی از ۵۰ درصد کل سفرهایی که در جهان انجام میشود نیز فراتر خواهد رفت (کوهی و حسنی.۱۳۹۰: ۱۰۶).
اکنون از دیدگاه نظری برنامه ریزان و سیاست گذاران کشورهای درحال توسعه، به خوبی میدانند که درآمد و میزان اشتغال زایی حاصل از توریسم، ارقامی غیرقابل چشم پوشی است. تاثیرات شگرف توریسم در کاهش نرخ بیکاری، افزایش سطح درآمد، تامین منابع انرژی و رونق بازار صنایع دستی تنها بخشی از مزایای ویژه پرداختن به این صنعت است. به ازای ورود هر گردشگر سه تا شش شغل به صورت مستقیم و با احتساب مشاغل در بخش‌های تولیدی و خدماتی برای هر گردشگر ۹ تا ۱۵ شغل ایجاد می‌شود. طی سال‌های اخیر صنعت توریسم ۱/۵ درصد از درآمد ملی جهان را به خود اختصاص داده است توزیع جغرافیایی این درآمد در جهان یکسان نیست. به طوری که ۸۰% درآمد و اشتغال ناشی از این صنعت به آمریکا و اروپا اختصاص دارد. از ۲۰ درصد باقیمانده، ۲/۵ درصد سهم خاورمیانه و در میان سهم ایران کمتر از یک درصد است(طبیعت گردی.۱۳۸۷).
در این میان کشور ما ایران به دلایل زیر میتواند نگاه ویژه ای به اکوتوریسم و یا به تعبیری کلی تر، توریسم بر پایه طبیعت داشته باشد.
ملاحظات اجتماعی و فرهنگی در ایران مانع از رشد بعضی از شاخه های پر رونق این صنعت میشود.
ایران مانند هر کشور درحال توسعه دیگر، نیاز مبرم به ایجاد اشتغال، بهبود کیفیت زندگی مردم مناطق دورافتاده، منابع درآمد غیروابسته به نفت و استفاده پایدار از منابع طبیعی خود دارد.
قابلیت های بالقوه سرزمین ایران ظرفیت بسیار بالایی را برای رشد و توسعه اکوتوریسم فراهم کرده است. به طورکلی این قابلیت ها عبارتند از : موقعیت ممتاز زیست جغرافیایی، تنوع اقلیمی، تنوع توپوگرافیک، تنوع قومی و غنای تنوع زیستی_ یادآوری این نکته ضروری است که کمتر کشوری در دنیا، صاحب این همه گوناگونی در کنارهم است.

زنان در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سؤالات خود را بسیاری از اوقات از همسران رسول خدا و دختر بزرگوارش می پرسیدند. زنی نزد حضرت فاطمه سلام الله علیها آمد و گفت: مادر ناتوانی دارم و برخی مسائل نماز برایش مشتبه شده، مرا نزد شما فرستاد تا مسئله اش را بپرسم. بعد سؤال خود را مطرح کرد و حضرت فاطمه سلام الله علیها جواب پرسش وی را داد.^[۷۵۳]

۲-۱-۲۶-رعایت حقوق همسر هنگام جدایی
اسلام بسیار در باره زنان سفارش نموده است؛ در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که همواره جبرئیل مرا نسبت به زنان سفارش می کرد؛ بدان سان که پنداشتم طلاق زن جایز نیست« مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ یُوصِینِی فِی أَمْرِ النِّسَاءِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَحْرُمُ طَلَاقُهُنَّ »^[۷۵۴]
اما گاه اختلافات زندگی به قدری است که فقط از طریق جدایی و طلاق می توان آن را حل نمود. قرآن کریم در این موقعیت به مردان دستور می دهد، هنگام تصمیم بر جدایی به موارد زیر توجه کامل داشته باشند:
۱- سپری نمودن مدت زمانی در کنار همسر« وَ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُن‏. . »^[۷۵۵]
۲-دعوت به وصل و دوستی از طریق نگهداری همسر به طور شایسته « . .فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ. . »^[۷۵۶]تا زمینه آشتی زوجین فراهم شود.
۳- برخورد نیک و پسندیده در صورتی که تصمیم بر جدایی قطعی باشد.« . . أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ.. .»^[۷۵۷]
۴- هیچ گونه خدعه و نیرنگ در هنگام جدایی در نگهداری آن ها نزد خود بکار نرود. اسلام این کار را ستم به خود فرد عمل کننده، می داند« . . وَ لا تُمْسِکُوهُنَّ ضِراراً لِتَعْتَدُوا وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَه‏ . . »^[۷۵۸]
۵-فراهم نمودن مسکن نزدیک به خود در ایام عده طلاق: «. .أَسْکِنُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ سَکَنْتُمْ مِنْ وُجْدِکُمْ. . »^[۷۵۹]
۶-عدم ظلم و ستم بر زنان طلاق گرفته تا مجبور به ترک منزل شوند: « . . وَ لا تُضآرُّوهُنَّ لِتُضَیِّقُوا عَلَیْهِنَّ . . .»^[۷۶۰]
۷- بر عهده گرفتن مخارج زنان باردار تا هنگامی که وضع حمل نمایند: « . . وَ إِنْ کُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَیْهِنَّ حَتَّى یَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ . . »^[۷۶۱]
۸- در نظر گرفتن پاداش در مقابل شیر دادن به فرزند:« . . فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَکُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ . . »^[۷۶۲]
۹- در صورتی که مادر تمایل به شیر دادن فرزند خود را نداشت، پدران نباید بر آن ها سخت گیرند، بلکه لازم است، فرد دیگری را برای این کار انتخاب نمایند. « . . أْتَمِرُوا بَیْنَکُمْ بِمَعْرُوفٍ وَ إِنْ تَعاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرى‏. . »^[۷۶۳] البته این حقوق و تکالیف متقابل برای زنان نیز می باشد، اما مردان در رعایت آن مسئولیت و اولویت بیشتری دارند.«. . و لَهُنَّ مِثْلُ الَّذی عَلَیْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لِلرِّجالِ عَلَیْهِنَّ دَرَجَه . . »^[۷۶۴]
۲-۲-عملکرد پدر در مقابل فرزند دختر
کودک در خانواده رشد می کند و شخصیت او شکل می گیرد. همو منسوب به والدین و اثر به جای مانده از آن ها^[۷۶۵] می باشد. والدین در ایجاد شرایط مساعد برای تعلیم و تربیت او و آموختن آداب نیکو« أَکْرِمُوا أَوْلَادَکُمْ وَ أَحْسِنُوا آدَابَهُمْ یُغْفَرْ لَکُمْ»^[۷۶۶] مسئول می باشند. آن ها به گونه ای متفاوت با فرزندان خود پیوند برقرار می کنند و کودکان می تواند از دنیای شگفت انگیز هر دو جنس برخوردار شوند. پدر و مادر باید شیوه هایی جهت بالا بردن قوای فکری، توانمندی های جسمی و نحوه شکل گیری خصلت های اخلاقی فرزندان خویش اتخاذ نمایند و این امر با همکاری آن ها در برقراری هماهنگی بین شیوه های تربیتی و درک نیازها و دلبستگی های فرزند میسر خواهد بود. در بین فرزندان تربیت دختران که سازندگان نسل آینده می باشند، از اهمیت خاصی برخوردار است. در اسلام سفارش فراوان در خصوص فرزند دختر شده است. در حالی که قبل از اسلام، عرب ها از شنیدن خبر تولد فرزند دختر، چهره شان به تیرگی می گرایید^[۷۶۷] و گاه اقدام به کشتن او و زنده به گور کردنش می نمودند.^[۷۶۸]امام صادق علیه السلام هر فردی را که آرزوی مرگ دختری را کند، گناهکار می داند و می فرمایند: « مَنْ تَمَنَّى مَوْتَ الْبَنَاتِ حُرِمَ أَجْرَهُنَّ- وَ لَقِیَ اللَّهَ تَعَالَى عَاصِیاً »^[۷۶۹] هم ایشان نظر مردی را که تازه ازدواج کرده بود، در باره همسرش سؤال نمودند. وی اظهار داشت من هر خیر و خوبی که مردی در همسر خود می یابد من در همسر خویش یافتم، اما او به من خیانت کرده است. حضرت پرسید: چه خیانتی؟ آن مرد گفت: همسرم برای من دختر زایید. آن حضرت فرمود: گویا دختر دوست نداری. همانا خداوند عزوجل می فرماید: نمی دانید پدران و فرزندانتان، کدامیک برای شما سودمندترند. « کَیْفَ رَأَیْتَ- فَقُلْتُ مَا رَأَى رَجُلٌ مِنْ خَیْرٍ فِی امْرَأَهٍ- إِلَّا وَ قَدْ رَأَیْتُهُ فِیهَا وَ لَکِنْ خَانَتْنِی- فَقَالَ وَ مَا هُوَ قُلْتُ وَلَدَتْ جَارِیَهً- فَقَالَ لَعَلَّکَ کَرِهْتَهَا إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ لا تَدْرُونَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ لَکُمْ نَفْعاً^[۷۷۰]».^[۷۷۱] اسلام با توجه به این که در بین عامه مردم داشتن فرزند دختر عار و ننگ محسوب می شد با این دیدگاه باطل مبارزه نموده و سفارش هایی را در مورد دختر به والدین نموده است. در این قسمت به اهمیت رعایت برخی از این نکات از طرف پدر در خصوص فرزند اشاره می شود تا مشخص گردد اسلام در خصوص رعایت حقوق فرزندان (اعم از دختر و پسر)بسیار تأکید دارد.
۲-۲-۱-احترام به حق حیات
قرآن کریم رازق را خداوند تعالی دانسته و کشتن فرزند از ترس روزی را گناه بزرگی قلمداد نموده است: «وَ لَا تَقْتُلُواْ أَوْلَادَکُمْ خَشْیَهَ إِمْلَاقٍ نحَّْنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِیَّاکمُ‏ْ إِنَّ قَتْلَهُمْ کَانَ خِطًْا کَبِیرًا »^[۷۷۲]
۲-۲-۲-انتخاب نام زیبا
اسلام تا جایی به جایگاه فرزند توجه نموده است که انتخاب نام نیکو و زیبا برای فرزند را یکی از حقوق می داند. زیرا نام هر فرد تأثیر روانی خاصی بر او می گذارد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «من حقّ الولد علی الوالدین یحسّ اسمه»^[۷۷۳] امام رضا علیه السلام نخستین احسان و نیکی پدر به فرزندش را انتخاب نام نیکو برمی شمارد و می فرمایند:« اول مایبر الرجل ولده ان یسمیه باسم حسن فلیحسن احدکم اسم ولده»^[۷۷۴]
۲-۲-۳-توجه به هویت جنسی و عدم تغییر آن
در برخی خانواده ها برتری با جنس مذکر است. این خانواده ها مایلند نخستین فرزند و نیز بیشتر کودکان خانواده پسر باشند. بدین روی به جهت فقدان فرزند مذکر یا شوق به تعداد بیشتر جنس مذکر اقدام به تربیت یکسان فرزندان بر اساس الگوهای پسرانه می نمایند که این امر در شخصیت فرزند دختر تأثیر منفی و جبران ناپذیری دارد. بدین روی روان شناسان معتقدند دخترها باید زن و پسرها باید مرد تربیت شوند^[۷۷۵]و بر اساس طبیعت خود رشد کنند و شکل گیرند.
۲-۲-۴-تلاش در تأمین هزینه زندگی جهت رفاه حال فرزندان( اعم از پسر و دختر)
پدر عهده دار مخارج زندگی همسر و فرزندان خویش می باشد. رسول خدا صلی الله علیه و آله، خداوند تبارک و تعالی را یاور کسانی می دانند که مخارج دختری را بر عهده گیرد: « إِذَا أَصَابَ الرَّجُلُ ابْنَهً بَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهَا مَلَکاً- فَأَمَرَّ جَنَاحَهُ عَلَى رَأْسِهَا وَ صَدْرِهَا وَ قَالَ- ضَعِیفَهٌ خُلِقَتْ مِنْ ضَعْفٍ الْمُنْفِقُ عَلَیْهَا مُعَانٌ»^[۷۷۶]هم ایشان تحمل مشکلات زندگی خانواده و فرزند را به منزله جهاد و کوشش در راه خدا بر می شمارند. « . . .فمقاساه الاهل و الولد بمنزله الجهاد فی سبیل الله»^[۷۷۷]بدین روی تلاش پدر در تأمین آسایش فرزندان به جهاد تشبیه شده تا تشویقی برای پدر باشد و این امر را کم اهمیت تلقی ننماید.
۲-۲-۵-توجه به تغذیه فرزند
تغذیه به خصوص در سال های نخست زندگی برای رشد طبیعی اهمیتی شایان دارد. نه تنها مقدار غذایی که کودک می خورد، بلکه ویتامینی که در غذا موجود است در رشد فرزند اهمیت فراوانی دارد. امام صادق علیه السلام به والدین در خصوص تغذیه صحیح کودکان سفارش می نمایند، که به آن ها سویق( غذایی که از آرد گندم و جو تهیه می شود) خورانده شود تا گوشت بر بدن بروید و استخوان ها محکم گردد. «اسْقُوا صِبْیَانَکُمُ السَّوِیقَ فِی صِغَرِهِمْ فَإِنَّ ذَلِکَ یُنْبِتُ اللَّحْمَ وَ یَشُدُّ الْعَظْمَ »^[۷۷۸] پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نیز در خصوص اهمیت تغذیه دختران پس از تربیت صحیح به والدین سفارش می نماید که کسی که دارای دختر است،‌ اگر او را تربیت نماید و در تربیت او نیکو عمل کند و او را تغذیه کند و در تغذیه او درست عمل کند و نعمت هایی که خدا به او ارزانی داشت نسبت به دخترش دریغ نکند، برای او میمنه و میسره ای(حمایت کننده ای) است از آتش به سوی بهشت. «من کان له ابنه، فادّبها و احسن ادّبها ، و غذاها فاحسن غذاها، و اسبغ علیها من النعم التی اسبغ الله علیه، کانت له میمنه و میسره من النار الی الجنه»^[۷۷۹]
۲-۲-۶-ایجاد حرکت و جنبش
کودکان برای پرورش قوای جسمی و فکری به بازی و جنب و جوش نیازمندند و اشتغال آن ها به بازی همراه با برنامه ریزی صحیح موجب رشد همه جانبه آن ها می گردد. امام صادق علیه السلامسفارش می نمایند که هفت سال اول زندگی کودک آزادانه به بازی و جنبش های بدنی مصروف گردد. «الْغُلَامُ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنِینَ»^[۷۸۰]
۲-۲-۷-همیاری و همکاری در بازی های کودکانه
همکاری و شرکت بزرگسالان در بازی های کودکانه و به تصویر کشیدن نحوه بازی کردن با اسباب بازی –البته نه تحت نفوذ و فشار غیر عادی والدین-موجب رشد ذهنی، احساسی و توانایی های فرزند گشته، توجه او را به سمت رعایت قواعد و مقررات، احترام به حقوق دیگران، ایجاد نظم و پی بردن به توانایی های خود^[۷۸۱] جلب می کند.^[۷۸۲] بدین روی بازی برای آن ها درس، کار و فراگیری اصول تربیتی است. رسول اکرم صلی الله علیه و آله افرادی را که دارای طفل خردسال هستند به همکاری و همیاری در جنبش های کودکانه و ایجاد حالات بچه گانه در خود سفارش می نماید: « مَنْ کَانَ عِنْدَهُ صَبِیٌّ فَلْیَتَصَابَ لَهُ»^[۷۸۳]
۲-۲-۸-توجه به سرور و شادمانی
معارف دین توجه به سرور و شادی در کودکان را با اهمیت دانسته و آن را وسیله ای برای شادمانی آخرت قرار داده است. « مَنْ قَبَّلَ وَلَدَهُ کَانَ لَهُ حَسَنَهٌ وَ مَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ»^[۷۸۴]
۲-۲-۹-محبت به فرزند
دختران به مهربانی پدر نیازمندند و پدران نباید در هیچ زمانی مهر و محبت خود را از دخترانشان دریغ کنند.^[۷۸۵] کودکانی که محروم از مهر و محبت والدین بزرگ می شوند، در دوران کودکی و بزرگسالی دچار آثار منفی و کمبود محبت می گردند، به طوری که در روح و رفتار آن ها نمایان می شود. دین اسلام به محبت و ترحم فرزندان سفارش می نماید: « أَحِبُّوا الصِّبْیَانَ وَارْحَمُوهُمْ »^[۷۸۶] و آن را نشانه ایمان به خدا « لو کنتم تؤمنون بالله و رسوله، لرحمتم الصبیان»^[۷۸۷] و جلب ترحم پروردگار می داند« إِنَّ اللَّهَ لَیَرْحَمُ الرَّجُلَ لِشِدَّهِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ»^[۷۸۸] و مسلمانان را به انجام آن تشویق می نماید« لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یَرْحَمْ صَغِیرَنَا وَ یُوَقِّرْ کَبِیرَنَا»^[۷۸۹]که کودکان را دوست بدارند و به آن ها مهر بورزند«احبّوا الصبیان و ارحموهم»^[۷۹۰]
از جمله راه های ابراز محبت:
- بوسیدن و در آغوش کشیدن آن ها:
دختران به در آغوش کشیده شدن از طرف پدران و نوازش کردن آن ها نیازمندند.^[۷۹۱] اگر پدری روحیه نوازش دخترش را داشته باشد، به او احساس زندگی و آرامش را منتقل کرده است. پیامبر صلی الله علیه و آله هر صبح کودکان را مورد نوازش قرار داده « کان النبیّ صلی الله علیه و آله اذا اصبح مسح علی رؤوس ولده»^[۷۹۲] و بوسیدن کودکان را سفارش می نماید و آن را مساوی ایجاد درجه ای در بهشت می داند: « اکثروا من قبله اولادکم فان لکم بکل قبله درجه فی الجنه . مابین کل درجه خمسمأه عام»^[۷۹۳]سیره ایشان نیز گواه بر این مطلب است. اقرع بن حابس می گوید: دیدم پیغمبر فرزند خود، حسن را می بوسد. عرض کردم برای من ده فرزند است که هیچ یک از آن ها را نبوسیده ام. پیغمبر فرمود: «لَا یَرْحَمُ اللَّهُ مَنْ لَا یَرْحَمُ النَّاسَ»^[۷۹۴]
- تکریم دختران:
دختر به توجه، تصدیق و تأیید پدر نیازمند است. برای او چیزی جذاب تر از این نیست که به بهترین،‌ زیباترین و خوش بوترین چیزها توصیف شود. حضرت علی علیه السلام به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دختر را به شاخه گلی توصیف می نمایند و می فرمایند: « کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا بُشِّرَ بِجَارِیَهٍ قَالَ رَیْحَانَهٌ وَ رِزْقُهَا عَلَى اللَّهِ‌»^[۷۹۵] هم ایشان(پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم) دختر را بهترین فرزندان « خَیْرُ أَوْلَادِکُمُ الْبَنَاتُ‌»^[۷۹۶]، مونس و کمک کار والدین، سرشار از لطف و محبت «نِعْمَ الْوَلَدُ الْبَنَاتُ- مُلْطِفَاتٌ مُجَهِّزَاتٌ مُؤْنِسَاتٌ مُبَارَکَاتٌ مُفَلِّیَاتٌ»^[۷۹۷]مونس و مبارک «نِعْمَ الْوَلَدُ الْبَنَاتُ مُلْطِفَاتٌ مُجَهِّزَاتٌ مُؤْنِسَاتٌ بَاکِیَاتٌ مُبَارَکَاتٌ‌»^[۷۹۸] دانسته و دختر عزیز خود را حوریه ای به شکل انسان می دانند. «إِنَّ فَاطِمَهَ خُلِقَتْ حُورِیَّهً فِی صُورَهِ إِنْسِیَّه»ٍ ^[۷۹۹]
۲-۲-۱۰-توجه به حضور در کنار فرزند
والدین لازم است به گونه ای کار خود را سازماندهی کنند که حضور بیشتری در کنار فرزند داشته باشند. گاه با یک بار تماس تلفنی به او نشان دهند که بخش جدا نشدنی از زندگی کاری اوست. ^[۸۰۰]بررسی های خانم جانستون نیکسون^[۸۰۱] مدیر مؤسسه دختران پس از مدت های تحقیق نشان می دهد، دخترانی که در دوران نوجوانی با پدرانشان در ارتباط نزدیک هستند، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنند و در مدرسه، دانش آموزان موفق تری هستند.^[۸۰۲]
۲-۲-۱۱-وفای به عهد
در روایات در مورد رشد اخلاقی و عاطفی کودک آمده است که وقتی به او وعده ای دادید، به آن وفا کنید. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید:« أَحِبُّوا الصِّبْیَانَ وَ ارْحَمُوهُمْ- وَ إِذَا وَعَدْتُمُوهُمْ شَیْئاً فَفُوا لَهُمْ- فَإِنَّهُمْ لَا یَرَوْنَ إِلَّا أَنَّکُمْ تَرْزُقُونَهُمْ»^[۸۰۳]
۲-۲-۱۲-اکرام و احترام نسبت به فرزند
کودکان، موجودات انسانی هستند و از این جهت، باید از طرف پدر و مادر مورد احترام قرار گیرند.^[۸۰۴]اکرام و احترام والدین نسبت به آن ها موجب رشد شخصیت و ایجاد روحیه اعتماد به نفس در او می گردد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روزگاری که مردم دختر را مایه ننگ خود می دانستند و او را زنده به گور می کردند، به عهده گرفتن معیشت دو یا سه دختر را همنشینی با خود در بهشت بیان می نمایند: « مَنْ عَالَ ابْنَتَیْنِ أَوْ ثَلَاثاً کَانَ مَعِی فِی الْجَنَّهِ‌»^[۸۰۵] و اجر احترام به دختر را بهشت بیان می فرمایند «کسی که فرزند پسرش را بر دخترش مقدم ندارد و دخترش را مورد اهانت قرار ندهد، داخل بهشت می شود.»^[۸۰۶]هم ایشان در عمل به فرزند دختر خویش بسیار احترام می نمایند به طوری که هرگاه فاطمه زهرا سلام الله علیها بر ایشان وارد می شدند، به او خوش آمد گفته و به پا می خاستند و دست دخترشان را گرفته و می بوسیدند و او را در مکان خویش می نشاندند« اذا دخلت علی النبی صلی الله علیه و آله قام الیها فقبلها و اجلسها فی مجلسه»^[۸۰۷] برخورد ایشان با دخترشان به گونه ای بود که دیگران او را محبوب ترین افراد نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می دانستند. ابن عبدالبر و ابن اثیر به سند خود از جُمَیع بن عمیر تیمی نقل می کنند که گفت: از عایشه سؤال کردم، چه کسی نزد رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم محبوبتر از همه بود؟ گفت: فاطمه.گفتم:از مردها؟ گفت: علی.« کان احبّ النساء الی رسول الله صلی الله علیه و آله فاطمه و من الرجال علی»^[۸۰۸]
۲-۲-۱۳-تربیت کردن