بافت آزادی

کفرا

۳-۸- متغیرهای پژوهش
در این پژوهش متغیرها به دو دسته مستقل و وابسته تقسیم می­شوند.که متغیرهای وابسته شامل: بازده حقوق صاحبان سهام ، بازده دارایی‌ها، بهره‌وری کارکنان، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری هر سهم و سود هر سهم می باشند که رابطه هر یک به صورت مجزا با متغیر های مستقل بررسی خواهند شد.
متغیر­های مستقل نیز شامل اجزای اصلی سرمایه فکری یعنی کارایی سرمایه انسانی، کارایی سرمایه ساختاری و کارایی سرمایه به کار گرفته می باشند.
۳-۹- روش های آماری مورد استفاده
پس از اینکه پژوهشگر روش پژوهش خود را مشخص کرد و با بهره گرفتن از ابزارهای مناسب، داده‌های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه های خود جمع آوری کرد، نوبت آن است که با بهره گیری از تکنیک های آماری مناسبی که با روش پژوهش ، نوع متغیرها و ….سازگاری دارد، داده های جمع آوری شده را دسته بندی و تجزیه و تحلیل نماید و در نهایت فرضیه هایی را که تا این مرحله او را در پژوهش هدایت کرده، در بوته آزمایش قرار دهد و تکلیف آنها را روشن کند و سرانجام بتواند پاسخی(راه حلی) برای پرسشی که پژوهش ، تلاشی سیستماتیک برای بدست آوردن آن بود، بیابد.

۳-۱۰-روش آماری مورد استفاده در این پژوهش عبارت است از:
۳-۱۰-۱-آمار استنباطی
اگر چه تحلیل همبستگی با رگرسیون دارای ارتباط نزدیکی است، اما از نظر مفهومی این دو تحلیل با یکدیگر دارای تفاوتهای قابل توجهی هستند. در تحلیل همبستگی، هر (دو) متغیر را به طور قرینه مورد بحث قرار می دهیم، به این معنا که اختلافی بین متغیرهای وابسته و مستقل وجود ندارد. به علاوه فرض بر این است که هر دو متغیر تصادفی هستند. در حالیکه اکثرا نظریه رگرسیون بر اساس این فرضیه است که متغیر وابسته، تصادفی اما متغیر مستقل ثابت یا غیر تصادفی است.
برای تحلیل های تجربی عموما سه نوع داده قابل دسترسی هستند:

• سریهای زمانی

• سریهای مقطعی

• مرکب (ترکیبی از سریهای زمانی و مقطعی) (تابلویی) (پانل)

در این پژوهش با توجه به بررسی شرکت های مختلف در۷ سال متوالی از دسته سوم یعنی داده های پانل استفاده خواهد شد . استفاده از داده های تابلویی (پانل) مزایایی دارد:
الف) تعداد مشاهدات و داده ها نسبت به داده های مقطعی و سری زمانی بسیار بیشتر است و باعث می شود اعتماد به برآوردها بیشتر شود.
ب) به پژوهشگران تجربی اجازه می دهد مدل های پیشرفته تری را تبیین کرده و آزمون کنند که فرضیه های مقید کننده کمتری در بر داشته باشد.
ج) زیاد بودن تعداد مشاهدات مساله هم خطی در اقتصاد سنجی را نیز تا حدود زیادی حل می کند.
د) با این مجموعه داده ها می توان اثراتی را شناسایی و اندازه گیری کرد که در داده های مقطعی محض یا سری زمانی خالص قابل شناسایی نیست.
ه) استفاده از داده های پانل تورش برآورد را از بین می برد یا کم می کند
مدل های رگرسیون تابلویی یا ترکیبی مبتنی بر داده های تابلویی می باشند. داده های تابلویی متشکل از مشاهداتی است که از واحد های مقطعی یا تکی طی چند دوره زمانی حاصل شده است. برآورد روابطی که در آنها از داده های پانل (ترکیب سری های زمانی و مقطعی) استفاده می شود، معمولاً با دشواری ها و پیچیدگی هایی روبرو است. رابطه زیر، الگوی پانل را در حالت کلی، نشان می دهد:
= + +
که در آن i= 1,2,…,n نشان دهنده واحدهای مقطعی (برای مثال شرکت ها در این پایان نامه) و t= 1,2,…,T بیانگر دوره زمانی مطالعه است. متغیر وابسته را برای i امین واحد مقطعی در سال t ام و نیز k امین متغیر مستقل (توضیحی) غیر تصادفی را برای i امین واحد مقطعی در سال در سال t ام و نیز بیانگر جمله اخلال رگرسیون برای i امین واحد مقطعی در سال در سال t ام می باشد.
در خصوص تجزیه و تحلیل داده ها و پیش بینی ورشکستکی توسط شبکه عصبی از نرم افزار Excel و Matlab استفاده شده است.
و به منظور تعیین خصوصیات پرسپترون چهار لایه مناسب برای پیش بینی ورشکستگی شرکت ها، ساختارهای بسیار زیادی از مدل مزبور بررسی و از میان آن ها ۶۸ مدل که از حیث قدرت پیش بینی شرایط بهتری را از خود نشان دادند، در جدولی ثبت و ملاحظه شد که از میان این ساختارهای چهار لایه، پرسپترون چهار لایه با سه نرون در لایه پنهان اول و نه نرون در لایه پنهان دوم بیشترین قدرت پیش بینی را از خود نشان داداند. انتخاب گردید.و سپس در این روش برای هر وزن از یک نرخ یادگیری به خصوص استفاده می شود و در طی یادگیری، نرخ های مزبور به طوردائم با سطح خطای شبکه سازگار می شود. اگر علامت مشتق جزیی ( E خطای کلی شبکه و W وزن های فردی شبکه است) در طی چند مرحله تغییر نکند، نرخ یادگیری فردی افزایش خواهد یافت. اگر علامت مزبور تغییر یابد، نرخ یادگیری کاهش می یابد. و سپس با توجه به اوزن داده شده از توابع تبدیل (توابع فعالیت) تابع سیگموئید که در زیر به آن اشاره می شود بهره گرفته خواهد شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده_­ها
۴-۱- مقدمه
تجزیه و تحلیل به عنوان فرایندی از روش علمی، یکی از پایه های اساسی هر روش پژوهش خواهد بود. بطور کلی، تجزیه و تحلیل عبارت است از روشی که از طریق آن کل فرایند پژوهش، از انتخاب مساله تا دسترسی به یک نتیجه هدایت می شود (دلاور، ۱۳۷۷ ، ص. ۱۸۶ ).
در این پژوهش پس از بیان مفاهیم و اصول، مدل ها و تکنیک های مورد نیاز در فصل دوم و همچنین توضیح روش و فرایند پژوهش (جامعه و نمونه آماری، داده ها و غیره ) در فصل سوم این پژوهش، در این فصل ضمن جمع آوری کامل داده های مورد نیاز، با تحلیل اطلاعات به محاسبه سازه های مدل VAIC و سپس با بهره گرفتن از برآوردگر حداقل مربعات تعمیم یافته به بررسی ارتباط بین این سازه ها و متغیرهای پژوهش پرداخته شده است.
۴-۲- آمار توصیفی
جدول ۴-۱- اسامی شرکت های بررسی شده به تفکیک صنعت

نام صنعت

نام شرکت

پرورش تفکر انتقادی اگرچه اخیرا در موضوعی تحت عنوان آموزش فلسفه به کودکان پوشش داده می شود، اما از سازمان نظری و روانشناختی لازم برخوردار نیست، علاوه بر این بعضا وابسته به فرهنگ بوده و یا محدود به دوره سنی خاصی می باشد.
با این وجود در نظام آموزش و پرورش ما به خاطر فراهم نبودن بسترهای مناسب رشد تفکر و توان پرسشگری، خلاء و ناراسایی های مضاعفی در زمینه پرورش این توانایی ها به چشم می خورد.
علاوه بر این در مطالعات صورت گرفته دو روش تدریس مستقیم و غیر مستقیم تفکر مطرح شد که هرکدام از این روش ها ملزومات و روش های خاصی را می طلبند که در کشورهای توسعه یافته به نظر می رسد تا حدودی تحقق یافته باشند.
در نظام آموزشی ما اگرچه آموزش تفکر به طور مستقیم و غیر مستقیم تا حدودی در برنامه های درسی در نظر گرفته شده است اما به نظر می رسد سازمان نایافتگی در بعضی از بخش های دیگر برنامه درسی از قبیل ضعف محتوایی، ضعف روش های آموزشی، ضعف ارزشیابی و نیز فقدان مهارت معلمان در فرایند یاد دهی، یادگیری سبب شده که هدف نهایی و والای پرورش تفکر و توان پرسشگری تحقق پیدا نکند و بحران های زیادی در این حوزه رخ دهد. علاوه بر این پرورش تفکر و توان پرسشگری در حال حاضر در مقطع راهنمایی که دوره حساس شکل گیری شخصیت و هویت فراگیران می باشد، در نظام آموزشی ما به طور رسمی مورد توجه قرار ندارد، و نیز در پژوهش های صورت گرفته در خصوص رشد تفکر و بخصوص تفکر انتقادی، به عامل پرورش توان پرسشگری به عنوان یکی از سازه های شناختی توجه نشده است.
با توجه به موارد مذکور در این پژوهش با مبنا قرار دادن نظریات تربیتی و روانشاختی و شناختی موجود در زمینه پرورش تفکر، تفکر انتقادی، توان پرسشگری و با نظر گرفتن محدودیت های این نظریات و نیز رویارویی واقع بینانه با شرایط کنونی تعلیم و تربیت در ایران به کمک درس مطالعات اجتماعی و با رویکرد آموزش غیر مستقیم، به پرورش این مهارت در دوره راهنمائی پرداخته شد و اثر بخشی آن بر رشد تفکر انتقادی در فراگیران این دوره بررسی گردید.
فصل سوم
روش و تحقیق
۳-۱- روش تحقیق :
پژوهش حاضر به صورت نیمه تجربی و با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل انجام می شود، که طرح پژوهشی آن به صورت زیر است:
T1 X T2
T1 …. T2
شکل۳-۱: طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل
۳-۲- جامعه آماری :
جامعه آماری این پژوهش کلیه ی دانش آموزان دختر پایه تحصیلی سوم راهنمایی شهر خمین درنظر گرفته شده است که در سال تحصیلی ۹۲ – ۹۱ مشغول تحصیل بوده اند. که بر اساس آمار سازمان آموزش و پرورش استان مرکزی تعداد آن ها ۵۵۹ نفر می باشد.
۳-۳-حجم نمونه و روش نمونه گیری :
در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای استفاده شد. در روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از خوشه ها به جای افراد به عنوان واحد نمونه گیری استفاده می شود. استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای موقعی مقدور است که از لحاظ نظری تفاوت بین گروهی کم و درون گروهی زیاد باشد. مفروضه ی ما درتصادفی خوشه ای این است که تمام خوشه ها یکسان و هم شکل باشند. برای این منظور از بین ۱۴ مدرسه راهنمایی شهر خمین یک مدرسه به صورت تصادفی انتخاب گردید. سپس دو کلاس سوم راهنمایی این مدرسه انتخاب شدند. بر اساس مطالعه قبلی حجم نمونه ها برای هر کلاس ۳۰ نفر است، که در مجموع ۶۰ نفر می باشند (۳۰ نفر برای گروه آزمایش و ۳۰ نفر برای گروه گواه).

۳-۴- ابزارهای اندازه گیری:
در این پژوهش مهارت های تفکر انتقادی به وسیله آزمون تفکر انتقادی سطح X کرنل سنجیده شد. مقیاس سطح X کرنل در سال(۱۹۸۵) به وسیله انیس ساخته شده و تا کنون چند بار در آن تجدید نظر شده که آخرین فرم اصلاح شده آن در این پژوهش بکار گرفته شد. شیوه ی پاسخگویی آن در یک طیف سه درجه ای شامل بله، خیر و ممکن است، می باشد. این آزمون برای دانش آموزان ۱۴-۱۰ ساله در نظر گرفته شده که دارای ۵ عامل به شرح زیر است (غریبی، ۱۳۹۰).
۱- استقرا (سؤالات ۵۰،۴۸،۲۵،۱۵)
۲- قیاس (سؤالات ۵۲ تا ۶۵ و ۶۷ تا ۷۱)
۳- مشاهده (سؤالات ۲۷ تا ۵۰)
۴- اعتبار،هماهنگی(سؤالات ۱ تا۱۵)
۵- مفروضات (سؤالات ۲۶،۵۱،۶۶ و۷۱ تا ۷۶)
پایایی این ابزار در این پژوهش ها با روش آلفای کرانباخ محاسبه شده است. جهانی (۱۳۸۵) پایائی این مقیاس را با دو روش تنصیف وآلفای کرانباخ محاسبه کرده است. در روش تنصیف ضریب هم بستگی به دست آمده از دو قسمت آزمون ۷۲/. به دست آمده است. در تعیین پایایی به روش کرانباخ ، ضریب هم بستگی میان عوامل پنج گانه را ۶۹/. و برای ابعاد تفکر به ترتیب: ۷۶/. ،./۷۶ ،۶۷/. ، ۷۲/. و ۶۹/. گزارش نموده است. جهانی(۱۳۸۵) بیان داشته است که مقیاس ضرایب به دست آمده با ضرایب همبستگی گزارش شده از سوی طراحان آزمون که در کتاب راهنمای مقیاس، از۶۵/. تا ۷۶/. آمده هماهنگی دارد و این نشانه پایائی مطلوب فرم انطباق یافته بر روی دانش آموزان ایرانی است. علاوه بر این جهانی(۱۳۸۵) روایی آزمون را با بهره گرفتن از روش های هم بستگی میان آزمونهای مختلف (زیر مجموعه ها یا عوامل پنج گانه) ۷۸/. و برای ابعاد استقراء ۷۸/. ، قیاس ۷۳/. ، مشاهده ۶۴/. ، اعتبار –هماهنگی ۷۹/. ، مفروضات ۷۲/.، گزارش نموده است(غریبی، ۰۱۳۹).
۳-۵-روش اجراء
در این پژوهش آموزش تفکر به دانش آموزان در ۱۰ جلسه ی یک ساعته با گروه آزمایش اجرا شد و هرجلسه هفته ای یکبار تشکیل شد. به این ترتیب که ابتدا در هر دو گروه آزمایش و کنترل پیش آزمون را اجرا کردیم و سپس در مرحله دوم به دانش آموزان گروه آزمایش طی ۱۰ جلسه آموزش دادیم و سپس مجدداً از هر دو گروه پس آزمون گرفتیم تا ببینیم آموزش چقدر در تفکر انتقادی اثر داشته است. این دانش آموزان که در حال گذرندان درس مطالعات اجتماعی بودند به صورت تصادفی به شش گروه ۵ نفره تقسیم شدند. طی یک جلسه ۱ساعته، طرح سوالاتی با بهره گرفتن از نمونه های ارائه شده در جدول۳-۵- ۱آموزش داده شد. سپس توسط معلم، موضوع درس مورد نظر به صورت سخنرانی برای دانش آموزان ارائه شد.

کیفیت حمل و نقل

۰٫۷۱۱

۲٫۵۵

۰٫۰۰۰

کیفیت اجتماعی

۰٫۵۶۹

۳٫۱۶

۰٫۰۲۲

کیفیت محیطی

۰٫۳۹۷

۲٫۷۹

۰٫۰۰۰

کیفیت نگرش به زندگی در مرکز شهر

۱٫۲۵۷

۲٫۶۴

۰٫۰۲۴

کیفیت زندگی شهری

۰٫۵۷۷

۲٫۷۶

۰٫۰۰۲

۴-۶-۵- بررسی مولفه های کیفیت زندگی درکوی ارم
از شمال به روستای ملیک از جنوب به بلوار پاسداران از شرق به محله ی ۲۲بهمن واز غرب به کوی شهید قربانی وروستای شیخ کلامنتهی می شود .
با توجه به اطلاعات جدول شماره( ۴-۲۵) وضعیت کیفیت زندگی شهری در کوی ارم به شرح ذیل است:
- در بعد کیفیت کالبدی بیشترین میانگین ۳٫۶۵ مربوط به شاخص شماره ۲درمحله ی فوق می باشد محله ی فوق همانند کوی برق ازمحلات جدید شهر می باشد همان طور که در بالا ذکر گردید از تقسیم اراضی کشاورزی روستای ملیک وگسترش شهر از سمت غرب ،شاخص مزبور بیشترین میانگین را درکلیه ی محلات نمونه دارد. این امر بیانگر ساخت و سازهای جدید و فروریختن مصالح دراثرعدم رعایت نکات ایمنی می باشد. کم ترین میانگین ۲٫۲۲ مربوط به(شاخص شماره ۳ ) بعدمسافت و عدم دسترسی پیاده به مراکزخریدوبازارهای هفتگی می باشد . درجمع بندی نتایج، شاخص های کیفیت کالبدی دارای میانگین ۲٫۸۰ونشان دهنده ی کیفیت نامطلوب محله در بعدکالبدی است.
- در کیفیت حمل و نقل بیشترین میانگین ۳٫۱۸ درارتباط با بیشترین تمایل شهروندان به استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی است درصورتیکه عدم تردد کافی اتوبوس و تاکسی در محله ی فوق کارآیی وسایل نقلیه ی عمومی را بسیار پایین آورده وبدین جهت اغلب ساکنین از وسیله نقلیه ی شخصی استفاده می نمایند. کم ترین میانگین ۱٫۹۰ مربوط به شاخص شماره ۲۲ است که به دلیل استفاده از پیاده رو جهت انباشت مصالح ساختمانی وعدم توجه به همسطح سازی پیاده رو برای استفاده ی معلولین و سالخوردگان مناسب نمی باشد، درضمن کوچه ها فاقد پیاده رو بوده و جهت پارک اتومبیل وانباشت مصالح ازآن استفاده می گردد. دربررسی نتایج ،میانگین شاخص های بعد حمل و نقل ۲٫۶۷ برآورد شده است که ازکیفیت مطلوبی برخوردار نمی باشد.

- دربررسی های پیشین ، مشکل بزهکاری اجتماعی بیشترین میانگین را در بعد کیفیت اجتماعی داشته اند این امر در محله ی مزبور نیز از مهمترین معضلاتی است که حاشیه نشینی و دوری از خدمات شهری موجب آن گردیده است،میانگین شاخص مورد نظر ۳٫۶۵ است که بیانگر اهمیت موضوع می باشد .ودرارتباط با شاخص شماره ۲۸ کم ترین میانگین ۲٫۳۰ است که بیانگرکاهش مشارکت در امور شهری است .درمجموع شاخص های بعد کیفیت اجتماعی دارای میانگین ۳٫۱۶ است ونشان دهنده ی این است که محله ازنظرکیفیت اجتماعی دروضعیت مطلوبی قرار دارد.
- در بعد کیفیت محیطی بیشترین میانگین ۳٫۶۲ مربوط به کیفیت آلودگی هوا و … ( شاخص شماره ۳۲)است و کم ترین میانگین ۲٫۰۷ مربوط به آبگرفتگی معابر(شاخص شماره ۳۴ ) می باشد. دربررسی اجمالی کیفیت محیطی بامیانگین ۲٫۷۸ از مطلوبیت پایینی برخوردار است.
- در بعد کیفیت نگرش بیشترین میانگین ۳٫۰۰ مربوط به تمایل شهروندان به زندگی درنواحی داخلی شهر( شاخص شماره ۳۹) و کم ترین میانگین ۲٫۵۲ مربوط به تمایل به زندگی آپارتمانی(شاخص شماره ۴۰) می باشد. میانگین ۲٫۷۵ ازبرآورد دوشاخص بالا،عدم نگرش مناسب به زندگی درمرکزشهر وزندگی آپارتمان نشینی است.
- درنتیجه ،کیفیت زندگی شهری در بعد اجتماعی با میانگین ۳٫۱۶ دارای بیشترین و بعد حمل و نقل با میانگین ۲٫۶۷ دارای کم ترین میانگین می باشد. به طور کلی کیفیت زندگی شهری دارای میانگین ۲٫۸۳ است.
جدول(۴–۲۶) تجزیه و تحلیل توصیفی سوال های پرسش نامه در کوی ارم (ابعاد کیفیت زندگی شهری)

ردیف

شاخص ها

مشاهده فجایعی که انسانها نسبت به یکدیگر مرتکب شده و می شوند سبب شده تا عده ای از صاحبنظران از این نظر دفاع کنند که پرخاشگری در انسان جنبه ذاتی و فطری دارد از میان انها دو چهره معروف فروید واضع مکتب روان تحلیل گری ولورنز جانور شناس سوئدی را می توان نام برد که هر دو به ذاتی بودن پرخاشگری در انسان اعتقاد دارند . هر دو معتقدند که پرخاشگری به عنوان یک نیرویی نهفته در انسان دارای حالت هیدرولیکی است یعنی به تدریج در شخص متراکم و فشرده می شود و نیاز به تخلیه پیدا می کند به نظر لورنز گاهی این انرژی پرخاشگری است . از نظر فروید پرخاشگری در انسان نماینده غریزه مرگ است که در مقابل غریزه زندگی ما را در جهت ارضای نیازها و حفظ بقاء هدایت می کند . غریزه ی مرگ به صورت پرخاشگری می کوشد به نابود کردن و تخریب بپردازد . این غریزه چنانچه بتواند دیگران را نابود می کند و از بین می برد و اگر نتواند دیگران را هدف پرخاشگریب و تخریب خود قرار دهد به صورت خود آزاری و خود کشی جلوه گر می شود ( اکبری ۱۳۸۱) .
اما لورنزا با وجود آنکه مانند فروید پرخاشگری را ذاتی و هیدرولیکی می داند بر خلاف وی آن را سازنده و مثبت تلقی می کند . به نظر لورتز پرخاشگری بویژه در حیوانات وسیله ای است برای حفظ حریم قلمرو زندگی و طبعا حیات موجود زنده علاوه بر این پرخاشگری حیوانات نتیجه اش مغلوب شدن حیوانات ضعیف و باقی ماندن حیوانات قوی تر و سالم تر و در نتیجه ایجاد سنلهای سالم تر و بهتر است . هر چند کارهای لورنز بیشتر روی حیوانات متمرکز بوده اما نظرات او در مورد پرخاشگری انسان بیشتر مورد بحث و مجادله انگیز بوده است ( جلالی سردرودی ۱۳۷۶ نقل از اکبری ۱۳۸۱) .

تحقیقات بندورا (۱۹۷۳) نشان داده که پرخاشگری کاملا جنبه تقلیدی دارد و از راه مشاهده کسب می شود و نمی تواند پایه ذاتی داشته باشد . در آزمایش معروف بندورا عده ای از کودکان به مشاهده شخصی پرداختند که با عروسکی رفتار کلامی و عملی پرخاشگرانه داشت این حالت هم به صورت زنده یعنی مدل واقعی و هم بصورت فیلم و هم به صورت کارتون برای کودکان نشان داده شد و مشاهده گردید که کودکان تماشاچی وقتی با عروسک مزبور تنها گذاشته شوند همان رفتار پرخاشگرانه را که مدل و سر مشق با عروسک انجام می دهند و در این میان تاثیر کارتون و مدل واقعی به ترتیب از همه بیشتر بود . علاوه بر این مشخص شد که وقتی مدل یا سر مشق به خاطر پرخاشگری خود با عروسک مزبور مورد تشویق و پاداش قرار می گیرد اثر آموزش پرخاشگرانه او بر روی بچه ها بیشتر می شود و هنگامی که مدل را به خاطر پرخاشگری مورد تنبیه قرار می دهند تقلید کودکان از وی کاهش می یابد . بدین ترتیب پرخاشگری نه به عنوان یک پدیده ذاتی بلکه به عنوان رفتاری که آموختنی بوده و از الگوهای یادگیری تبعیت می کند مطرح می شود .
پرخاشگری به طور کلی به تخریب ، قتل ، هتک حرمت ، اعتراض اجتماعی ، دفاع از خود و به همه ی رفتار های تهاجمی اطلاق می شود . خواهر و برادری که با هم زد و خورد می کنند ، زدو خوردهای پلیس با مجرمین ، والدینی که فرزند خود را می زنند ، بچه هایی که در خیابان با هم دعوا می کنند ، زن و شوهری که با هم نزاع می کنند همگی رفتار پرخاشگرانه خوانده می شوند ( کاپلان سادوک ۱۹۸۸) .
متخصصین بهداشت روانی هنگام مطالعه در زمینه پرخاشگری با سئوالهایی روبرو می شوند که چرا پرخاشگری روی می دهد ؟ علت آن چیست ؟ برای آن چه می توانیم بکنیم ؟ در تلاش برای جواب به این سئوال صاحب نظران حد اقل به دو حقیقت رسیده اند :
۱- پرخاشگری می تواند در کسانی وجود داشته باشد که اعتدال روانی ندارند .
۲- پرخاشگری به غیر از علتهای اجتماعی و اخلاقی دلیل بیولوژیکی نیز دارد .
در زمینه تعریف پرخاشگری توافق نظر وجود ندارد . موضع اصلی اختلاف این است که پرخاشگری را بر اساس پیامدهای قابل مشاهده آن تعریف کرد یا بر اساس مقاصد شخصی که آن رفتار نشان می دهد .
بعضی روان شناسان بین پرخاشگری حضمانه که تنها به قصد صدمه زدن انجام می شود و پرخاشگری وسیله ای که هدفش بدست آوردن پاداش است ، نه صدمه به دیگری فرق می گذارند ( هینگارد و همکاران ۱۳۶۶) .
به همین دلیل محققان پرخاشگری نوع وسیله ای را مربوط به کودکان و نوع خصمانه آنرا بیشتر در مورد بزرگسالان بکار می برند .
۱۱-۱-۲: پرخاشگری از دید روان شناسان اجتماعی :
روان شناسان اجتماعی به مطالعه پرخاشگری پرداخته و کوشیده اند تا ماهیت و دلیل آن را درک کرده و روش های کنترل رفتار پرخاشگرانه را دریابند به این امید که دستاوردهای علمی آنها در این زمینه به ساختن جهانی صلح آمیز کمک کند . تروریسم ، قتل ، جنگ ، بچه آزاری ، تجاوز به عفت ، و خشونت و پرخاشگری همیشه بخش مشترکی از زندگی اجتماعی انسان را تشکیل می دهد در این میان پرخاشگری رفتاری است که قصد آن آزار رسانیدن به فرد دیگری است ( مقدم ۱۹۹۸، بارون و بیرن ۱۹۸۷، اروسون ۱۳۶۷) پرخاشگری بخش مشترکی از زندگی اجتماعی است زیرا کمتر کسی را می توان یافت که با بیان هایی تند و انتقادهای شدید به دیگران آزار نرساند یا در هنگام خشم ، رفتار خشن نداشته باشد و یا ممکن است فردی برای تلافی از دشمن منتظر فرصت مناسبی باشد تا کینه خود را خالی کند . افزون بر این شواهد فراوانی وجود دارد که نشان می دهد بیشتر مردم تا کنون سبب ارتکاب برخی از اشکال پرخاشگری در خانواده شده اند ( بارون و بیرن ۱۹۸۷، نقل از احمدی ۱۳۸۲) .
پرخاشگری یکی از واکنشهایی است که در برخورد با ناکامی و محرومیت از خود نشان می دهد و همیشه با به هم خوردن تعادل جسمی و روانی حتی بطور موقت هم که شده با علائمی مانند تپش قلب ، بالا رفتن فشار خون ، ازدیاد تعداد ضربان قلب ، زیاد شدن نیروی جسمانی همراه است .
واتسون ، موسس و بنیان گذار مکتب رفتار گرایی ، عقیده دارد که انسان با سه غریزه پرخاشگری ، عشق و ترس به دنیا می آید . به تجربه ثابت شده است که نخست : شدت پرخاشگری اغلب با شدت ناکامی رابطه مستقیم دارد . مثلا کودک هر چه گرسنه تر باشد بیشتر گریه می کند .
دوم : پرخاشگری در مواقع رسیدن به هدف و نزدیک شدن به ان شدت بیشتری دارد . ( در مسابقات ورزشی این موضوع کاملا به چشم می خورد ) .
سوم : شدت تهاجمی به دفعات تکرار ناکامی بستگی دارد . مسلم است کسی که چندین بار شکست خورده در دفعات بعدی بیشتر احساس ناراحتی می کند .
چهارم : شدت حالات تهاجمی به نوع ناکامی بستگی دارد . مثلا اگر کسی زور بگیرد و حق کسی را پایمال کند حالت تهاجمی فرد متقابل بیشتر خواهد شد . برخی می گویند : تنبیه کردن ممکن است باعث جلوگیری از پرخاشگری شود که صحیح به نظر نمی رسد ، زیرا تنبیه کردن باعث شدت ناکامی و در نتیجه شدت پرخاشگری می شود که ممکن است به صورت مختلف تظاهر کند مانند جبران ، تلافی ، فرار و … ( میلانی فر۱۳۷۰) .
تجربیات سی برس نشان داده که کودکان کودکستانی که نسبت به همسالان خود رفتار پرخاشگرانه تری بروز می دهند دارای والدینی پرخاشگر بوده و بیشتر مورد تنبیه و شمانت انان قرار می گیرند . کودکان افسران ارتش و نیروهای مسلح و انتظامی پرخاشگری را بیشتر از سایر کودکان نشان می دهند .
۱۲-۱-۲: تغییرات رشدی :
کودکان در ۱۲ ماهگی وقتی با هم هستند شروع به ابراز رفتار پرخاشگرانه وسیله می کنند رفتار پرخاشگرانه انها غالبا به خاطر اسباب بازی و متعلقات دیگر است و در ارتباط با همسالان ابراز می شود . کودکان همچنان که به سالهای پیش از مدرسه و مدرسه نزدیک می شوند کمتر دست به اعمال پرخاشگرانه می شنند و در نوع پرخاشگری انان هم تغییراتی ایجاد می شود یعنی وقتی که پرخاشگری ابراز می شود غالبا خصمانه است و کمتر وسیله ای است و وقتی که به کسی حمله لفظی یا بدنی می شود بیشتر احتمال دارد که با قصدی خصمانه این کار انجام شده باشد . پرخاشگری لفظی ، دست کم در سالهای قبل از مدرسه با افزایش سن افزایش می یابد .
کودکانی که به شدت پرخاشگرند نه تنها به دفعات بیشتری پرخاشگری می کنند بلکه رفتارشان از لحاظ کیفی هم با سایر کودکان تفاوت دارد و رفتار پرخاشگرانه شان شدید تر و طولانی تر از کودکان دیگر است
۱۳-۱-۲: ثبات پرخاشگری :
هر چند که پرخاشگری کودکان از موقعیتی به موقعیت دیگر فرق می کند ولی کودکان از لحاظ تداوم رفتار پرخاشگرانه در طول زمان با هم فرقد دارند . کودکانی که در سالهای اولیه به شدت پرخاشگرانه به احتمال زیاد در جوانی و بزرگسالی هم پرخاشگر خواهند بود و کودکانی که پرخاشگر نیستند به احتمال زیاد در بزرگسالی هم پرخاشگر نخواهند بود .
بعضی از مطالعات نشان می دهد که ثبات پرخاشگری دختر ها در طول زمان کمتر از پسرهاست و چند مطالعه دیگر نشان داده که دختر ها و پسرها از این لحاظ تفاوتی ندارند ( هنری ماسن و دیگران ۱۳۷۳) .
ثبات پرخاشگری نشان می دهد که والدین ، معلمان ، و سایرین باید از همان ابتدا که کودک در حدی مشکل آفرین پرخاشگر است مداخله کنند ( فاگوت و هاگان ۱۹۸۲) .
۱۴-۱-۲: ادراک مقاصد دیگران و رفتار پرخاشگرانه :
کودکان در مورد پرخاشگری دیگران بر حسب اینکه ان را عمدی یا تصادفی بدانند قضاوتهای نتفاوتی می کنند و بر اساس نوع قضاوت خود واکنش نشان می دهند . مطالعه ای که پسرهای بسیار پرخاشگر مقایسه می کند نشان می دهد که پسرهای پرخاشگر احتمالا از مقاصد دیگران درکی متفاوت از پسرهای غیر پرخاشگر دارند .
۱۵-۱-۲: تفاوتهای جنسیتی :
پسرها پرخاشگر تر از دختران هستند . این تفاوت در غالب فرهنگها و تقریبا در همه سنین و نیز در غالب حیوانات دیده می شود . پسرها بیشتر از دخترها پرخاشگری بدنی و لفظی دارند ( مک کوی و جکلین ، ۱۹۷۴،۱۹۸۰، پارک و اسلابی ؛۱۹۸۳ ، به نقل از هنری ماسن ۱۳۷۳) . از سال دوم زندگی این تفاوتها آشکار می شود . بر اساس مطالعات مشاهده ای در مورد کودکان نوپای بین سنین ۱ تا ۳ سال تفاوتهای جنسیتی از لحاظ تعداد پرخاشگری بعد از ۱۸ ماهگی ظاهر می شود و قبل از آن اثری از ان نیست ( فاگوت و هاگان ، ۱۹۸۲) ( همان منبع) .
پسرها بخصوص هنگامی که به انها حمله می شود یا کسی مخل کارشان می شود تلافی می کنند . در مطالعه مشاهده ای در مورد کودکان پیش از مدرسه پسرها فقط اندکی بیش از دخترها مورد حمله قرار گرفتند ، ولی دو برابر دختر ها تلافی کردند ( پارک و اسلابی ،۱۹۸۳، به نقل از هنری ماسن ۱۳۷۳) .
چه چیزی این تفاوتهای جنسیتی را توجیه می کند ؟
بعضی از نظریه پردازان معتقدند که ثبات تفاوتهای جنسیتی در همه فرهنگها و همه حیوانات دیده می شود از شواهد محکم در اثبات دخیل بودن عوامل بیولوژیکی است . البته مطالعاتی که رابطه بین هورمون های جنسی و پرخاشگری را می آزماید نتایج مبهمی در بر داشته است شاید اینکه پسر بچه بالقوه پرخاشگر است یا می تواند آن را بیاموزد علت فیزیولوژیکی داشته باشد ولی محققان در مشخص کردن اینکه نظام زیست شناختی تا چه حد در این مسئله دخالت دارد چندان پیشرفتی نداشته اند تجربه اجتماعی پسرها و دختر ها از لحاظ پرخاشگری کاملا متفاوت است پرخاشگری جحشی از قالب رفتاری مردانه است و غالبا از پسرها انتظار رفتار پرخاشگرانه می رود و به طور تلویحی تشویق می شود .
۱۶-۱-۲: الگوهای خانواده و پرخاشگری :
والدین کودکان به شدت پرخاشگری غالبا به هنگام اعمال قواعد معیارها خشونت دارند و پرخاشگرند . معمولا در این گونه خانواده ها اختلافات جزیی تبدیل به مسئله ای عمده می شود . والدین معمولا در این خانواده ها در به اجرا در آوردن قواعد شیوه ثابت و روشنی ندارند . نمایش خشونت در وسایل ارتباط جمعی تیز به رفتار پرخاشگرانه به خصوص در افرادی که مستعد پرخاشگری هستند ، دامن می زند . ( هنری ماسن و همکاران ۱۳۷۳).
۱۷-۱-۲: عوامل تعیین کننده پرخاشگری :
عوامل اجتماعی
ناکامی : تنها عامل بسیار مهم که افراد را به پرخاشگری وا می دارد ناکامی است . پذیرش وسیع این دیدگاه از نظریه ناکامی پرخاشگری جاندالرد مایه میگیرد که در فرم ابتدایی خود معتقد بود که
۱- ناکامی همیشه منجر به پرخاشگری می گردد
و
۲- پرخاشگری همیشه ناشی از ناکامی است .
البته این که معلوم شد که افراد ناکام همیشه با افکار ، کلمات و اعمال پرخاشگرانه به ناکامی خود واکنش نشان دهند و ممکن است واکنش های گوناگون داشته باشند مانند کناره گیری ، افسردگی و غیره … و نیز مشخص شده که تمام پرخاشگریها از ناکامی ناشی می شود . مثال : بوکس باز ها و فوتبالیست ها در واکنش به محرکهای گوناگون رفتار پرخاشگرانه نشان می دهند .
بررسی دقیق قرائن نشان می دهد که نقش ناکامی در به وجود آوردن یا نیاوردن پرخاشگری بطور عمده به دو عامل بستگی دارد :
۱- ناکامی زمانی موجب افزایش پرخاشگری می گردد که نسبتا شدید باشد .
۲- ناکامی زمانی بیشتر احتمال دارد پرخاشگری بوجود آورد که ناحق و استبداد رای تلقی می شود تا منصفانه و به حق .
تحریک مستقیم از طرف دیگران :
قرائن موجود حکایت از آن دارد که بدرفتاری و اهانت کلامی دیگران غالبا عامل عمده ای در آشکار ساختن اعمال پرخاشگرانه در شخص است .
۱۸-۱-۲: مواجه شدن با مدلهای پرخاشگر :
رابطه بین پرخاشگری و قرار گرفتن در معرض خشونت های تلویزیونی مواد توجه فراوان قرار گرفته است . هر چه کودکان فیلم های خشن تری را در تلویزیون تماشا کنند . خشونت بیشتری نسبت به دیگران نشان خواهند داد . و با گذشت زمان این رابطه عمیق تر می شود که ناشی از تاثیر تراکمی خشونت وسایل ارتباط جمعی است .
۱۹-۱-۲: عوامل محیطی :
تاثیر آلودگی هوا : گزارش شده که قرار گرفتن در معرض بوهای مضر نظیر بوهایی که از کارخانه های سازنده مواد شیمیایی با سایر مراکز صنعتی خارج می شود ، می تواند موجب تحریک پذیری افراد و در نتیجه پرخاشگری گردد .
تاثیر سروصدا : در چندین مطالعه گزارش شده است افرادی که در معرض صداهای بلند و تحریک کننده قرار می گیرند ، خشونت مستقیم تری نسبت به افرادی که در معرض اینگونه شرایط محیطی نیستند از خود نشان می دهند .
تاثیر تراکم : بعضی از مزالعات نشان داده که تراکم بیش از حد ممکن است سطح پرخاشگری را بالا ببرد .

بند دوم:قواعد ناظر بر درجه‌بندی مجازات‌های تعزیری 
درجه‌بندی مجازات‌های تعزیری بر بسیاری از مقررات قانون جدید تاثیر گذاشته و در برخی از مواد به این
تقسیم بندی ارجاع داده شده است؛ مثلا در مواردی که حداقل مجازات جرمی منطبق بر یکی از درجات فوق و حداکثر مجازات آن جرم منطبق با درجه بالاتر باشد، از درجه بالاتر محسوب می‌شود.
یعنی اگر مجازات قانونی جرمی، بین ۲۰ تا ۳۰ سال حبس باشد، از یک طرف ۳۰ سال حبس مشمول مجازات درجه یک و از طرف دیگر ۲۰ سال حبس مشمول مجازات درجه دو است. در این وضعیت مجازات فعلی با حکم قانون‌گذار مجازات تعزیری درجه یک تلقی می‌شود. در ضمن اگر مجازات‌های قانونی یک جرم از انواع مختلفی باشند، مجازات شدیدتر ملاک درجه‌بندی است. در صورتی که امکان تشخیص مجازات شدیدتر، وجود نداشته باشد قانونا مجازات حبس ملاک است. همچنین ممکن است یک نوع مجازات در قوانین قدیمی یا آتی باشد که با هیچ ‌یک از بندهای هشت‌گانه این ماده مطابقت نداشته است. در این صورت این مجازات جزو مجازات درجه هفت محسوب می‌شود. گفتنی است این مقررات تنها برای تعیین درجه مجازات است و تاثیری در میزان حداقل و حداکثر مجازات‌های مقرر در قوانین جاری ندارد.

در خصوص اشخاص حقوقی نیز میزان جزای نقدی قابل اجرا حداقل دو برابر و حداکثر چهار برابر مبلغی است که در قانون برای ارتکاب آن به‌ وسیله اشخاص حقیقی تعیین شده است^[۳۹]
بند سوم:مجازات های بازدارنده
مجازاتهای بازدارنده از طرف قانونگذار تعریف نشده ، منتهی از آنجائیکه در نظام کیفری اسلام ،اعمالی وجود دارند که برحسب زمان ومکان از ناحیه حکومت اسلامی ممنوع اعلام می شود و یا تکالیف و یا الزاماتی است که حکومت بر فرد اعمال می کند و ضمانت اجرای تخلف از آن «مجازات تعزیری» است ،لذا مجمع تشخیص مصلحت نظام با توجه به ضرورت نظارت وکنترل دولت برفعالیت های اقتصادی ولزوم اجرای مقررات قیمت گذاری و ضوابط توزیع ،قانون «تعزیرات حکومتی را در تاریخ ۱۳۶۷ به تصویب رسانید وتعزیرات مقرره علیه متخلفین از اجرای این قانون را «مجازتهای بازدارنده» نامید. متعاقب این امر قانون مجازات اسلامی در ماده ۱۷ در صدد تعریف مجازات بازدارنده بر آمد ومقرر داشت : «مجازات بازدارنده ،تادیب یا عقوبتی است که از طرف حکومت به منظور حفظ نظم ومراعات مصلحت اجتماع در قبال تخلف از مقررات ونظامات حکومتی تعیین میگردد ، ازقبیل حبس ،جزای نقدی، تعطیل محل کسب، لغو پروانه و محرومیت از حقوق اجتماعی و اقامت در نقطه یا نقاط معین و منع از اقامت در نقطه یا نقاط معین^[۴۰]
۴-تعزیر
مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می گردد. نوع، مقدار، کیفیت اجرا و مقررات مربوط به تخفیف،تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می شود.دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی ، موارد زیر را مورد توجه قرار می دهد:
الف- انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم.
ب- شیوه ی ارتکاب جرم، گستره ی نقض وظیفه و نتایج زیان بار آن.
پ-اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم.
ت-سوابق و وضعیت فردی،خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تاثیر تعزیر بر وی.(ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی)
مجازات های تعزیری به هشت درجه تقسیم می شوند که ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی این درجات را ذکر نموده است^[۴۱].
درجه ۱
-حبس بیش از بیست و پنج سال
-جزای نقدی بیش از یک میلیارد (۰۰۰/۰۰۰/۱۰۰۰) ریال
-انحلال شخص حقوقی
درجه ۲
-حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال
-جزای نقدی بیش از پانصد و پنجاه میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۵۵۰) ریال تا یک میلیارد (۰۰۰/۰۰۰/۱۰۰۰) ریال
-انحلال شخص حقوقی
درجه ۳
-حبس بیش از ده تا پانزده سال
-جزای نقدی بیش از سیصدو شصت میلیون(۰۰۰/۰۰۰/۳۶۰) ریال تا پانصد و پنجاه میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۵۵۰) ریال
درجه ۴
-حبس بیش از پنج تا ده سال
-جزای نقدی بیش از یک یکصدو هشتاد میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۱۸۰) ریال تا سیصدو شصت میلیون(۰۰۰/۰۰۰/۳۶۰) ریال
-انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی
درجه ۵
-حبس بیش ازدو تا پنج سال
-جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۸۰) ریال تا یک یکصدو هشتاد میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۱۸۰) ریال
-محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال
-ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی
-ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی
درجه ۶
-حبس بیش از شش ماه تا دو سال
-جزای نقدی بیش از بیست میلیون(۰۰۰/۰۰۰/۲۰)ریال تا هشتاد میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۸۰) ریال
- شلاق از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرائم منافی عفت
-محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال
-انتشار حکم قطعی در رسانه ها
- ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
-ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
- ممنوعیت از اصدار برخی اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال^[۴۲]
درجه ۷
-حبس ازنود و یک روز تا شش ماه
-جزای نقدی بیش از ده میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۱۰)ریال تا بیست میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۲۰) ریال
- شلاق از یازده تا سی ضربه
- محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه
درجه ۸
-حبس تا سه ماه
-جزای نقدی تا ده میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۱۰)ریال
-شلاق تا ده ضربه^[۴۳]
گفتار هشتم:بخشی از جرایم که در طبقه بندی تعزیرات حذف شده
بند اول:وضعیت جرایم مواد مخدر
تشریح جزییات قانون مبارزه با مواد مخدر
درجه بندی مجازات ها ابتدا در قانون مبارزه با قاچاق اسلحه و مهمات مصوب ۱۳۸۹ صورت گرفته و سپس در قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است. عده ای معتقدند که اعدام های پیش بینی شده در قوانین خاص مانند قانون مبارزه با مواد مخدر گرچه تعزیری هستند اما به عنوان قانون خاص مقدم ,قانون عام موخر نمی تواند ناسخ آن ها باشد لذا همچنان به قوت خود باقی هستند اما در درجات تعزیری داخل نمی شوند و مقررات تعزیری نیز در خصوص این جرایم جاری نیست بلکه این جرایم در مقرراتی مانند تخفیف مجازات ,تابع قانون خاص هستند.^[۴۴]