Durbin-Watson

۶۹۰/۱

در بررسی معنی دار بودن مدل با توجه به این که مقدار احتمال آماره F از ۰۵/۰ کوچکتر می باشد (۰۰۰/۰) با اطمینان ۹۵% معنی دار بودن کل مدل تایید می شود. ضریب تعیین مدل نیز گویای آن است که ۳۷/۴۵ درصد از تغییرات در متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل وارد شده در مدل تبیین می گردد.
در بررسی مفروضات آماری مربوط به مدل، نتایج آزمون جارکیو- برا حاکی از این است که باقیمانده های حاصل از برآورد مدل تحقیق در سطح اطمینان ۹۵% از توزیع نرمال برخوردار نیست بطوری که احتمال مربوط به این آزمون کوچکتر از ۰۵/۰ می باشد. (۰۰۸۸/۰) در این ارتباط با توجه به تعداد بالای مشاهدات و قضیه حد مرکزی می‌توان از نرمال نبودن توزیع باقیمانده های مدل چشم پوشی کرد. ضمن این که بررسی توزیع باقمیانده های مدل (نمودار ۳-۴) حاکی از این است که توزیع باقیمانده ها بسیار نزدیک به توزیع نرمال می باشد.
نمودار۳-۴: توزیع باقیمانده های مدل(۱)
در ارتباط با آزمون استقلال باقیمانده ها نیز، مقدار آماره دوربین-واتسن مابین عدد ۵/۱ و ۵/۲ می باشد (۶۹۰/۱) از این رو استقلال باقیمانده ها پذیرفته می شود.
برای آزمون همسانی واریانس باقیمانده ها نیز از آماره بروش -پاگان استفاده شده است. با توجه به نتایج این آزمون و P-Value آماره F (0340/0) که کمتر از ۰۵/۰ می باشد، فرضیه صفر مبنی بر همسانی واریانس باقیمانده ها در سطح اطمینان ۹۵% رد شده و گویای ناهمسانی واریانس باقیمانده ها است.

تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول تحقیق
فرضیه اول: شرکت‌های اکتشافی بیشتر از شرکت‌های مقاومتی به اتخاذ محافظه کاری در حسابداری تمایل دارند.
با توجه نتایج ارائه شده در جدول ۴-۵ برآورد مدل، از آنجایی احتمال آماره t برای ضریب متغیر STRT کوچکتر از ۰۵/۰ بوده (۰۱۱۴/۰) و ضریب آن منفی می باشد (۰۳۳۶/۰-). بنابراین مغایر با فرضیه تدوین شده می توان گفت شرکت‌های مقاومتی بیشتر از شرکت‌های اکتشافی به اتخاذ محافظه کاری در حسابداری تمایل دارند. از این رو فرضیه اول تحقیق در سطح اطمینان ۹۵ درصد رد می‌شود.
۴-۳-۲) نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق
هدف از آزمون فرضیه دوم تحقیق بررسی این موضوع می باشد که آیا شرکت‌های مقاومتی بیشتر از شرکت‌های اکتشافی تمایل به مدیریت سود دارند یا خیر؟
این فرضیه با بهره گرفتن از مدل زیر بصورت داده های پانل برآورد می شود و در صورتی که ضریب  منفی و در سطح اطمینان ۹۵% معنی دار باشد فرضیه دوم مورد تأیید قرار خواهد گرفت.
׀DACCRit׀ = ά۰ + ά۱STRTit + ά۲LN_ASSETSit + ά۳F_LEVit + ά۴G_SALESit + ά۶CFOit + ά۷LOSSit + εit
برای این که بتوان مشخص نمود که آیا استفاده از روش داده های پانل در برآورد مدل مورد نظر کارآمد خواهد بود یا نه، از آزمون چاو یا F لیمر استفاده می شود. در این آزمون فرضیه  بیانگر یکسان بودن عرض از مبداء ها بوده و در صورت رد آن استفاده از روش داده های پانل پذیرفته شده و می توان از روش داده های پانل استفاده کرد. نتایج حاصل از این آزمون در جدول ۴-۶ ارائه شده است.
جدول ۴-۶: نتایج انتخاب الگو برای برآورد مدل (۲) تحقیق

نوع آزمون

آماره آزمون

مقدار آماره آزمون

درجه آزادی

P-Value

آزمون F لیمر

۰۵۰/۳

(۷۱۵/۱۴۴)

و همچنین بیت های زیر به ایثار اشاره دارند:

بر هَدف، تیرِ مُراد خود نشاند
کرد ایثار آنچه گرد، آورده بود

گرد هستی را، بکلّی بر فشاند
سُوخت هر چ آن آرزو را پرده بود
(همان، ۳۱۴)

۳-۷٫ رضا
رضا از شروط اصلی بندگی و سلوک است و مراتب متعدد دارد، عارف و سالک، در مقام تحصیل رضا در همه احوال هرچه را که خداوند برایش مقرر فرماید، موافق طبعش است و جز ذات حق چیزی را به حساب نمی آورد.

رضا نامی است برای توقف صادق و راستین، در هر حال در مقامی که بنده ایستاده است یعنی توقف بر مراد و خواستۀ خدای متعال، در حالی که بنده در مقام رضا، اختیار خود را رها کرده و در اختیار حق تعالی مستهلک ساخته و رضا، فنای اراده حق تعالی است. رضا را سه درجه است: درجه نخست آن رضای به ربوبیت خدای متعالی است و این قطب آسیا سنگ اسلام است یعنی همان گونه که سنگ آسیا را محوری است که برگرد آن می چرخد، اسلام را نیز محوری است و این محور رضای به ربوبیت بی همتای خدا است و آن با سه شرط درست می شود: اول انسان عشق و محبت خالصانه را به خدای متعال داشته باشد دوم آنکه تنها او را شایسته تعظیم بداند و سوم آنکه خدای متعال نزد بنده سزاوار طاعت و فرمانبرداری باشد. درجه دوم رضای از خدای عزوجل آن است که بنده در هر چه خدای عزوجل بدان حکم کرده و مقدر ساخته راضی و خشنود باشد در درجه سوم بنده برای خود نه خشمی می بیند و نه خشنودی، و به گونه­یی محو در خداوند باشد که از خودش هیچ رضا و سخطی نمی بیند بلکه اراده او فرع و فانی بر اراده حق تعالی است (خواجه انصاری، ۱۳۷۹: ۱۱۴ – ۱۱۷ ). و در حقیقت تمثل عینی «وَ ما تَشآونَ اِلّا اَنْ یَشآءَ اللهُ » ( انسان(۷۶)، ۳۰ )؛ ( و شما چیزی را نمی خواهید مگر اینکه که خدا بخواهد) می شوند.
در مصباح الهدایه چنین آمده است که: «رضا عبارت است از رفع کرامت و استحلای مرارت احکام قضا و قدر و از این تفسیر محقق شود که مقام رضا بعد از عبور از منزل توکل باشد؛ چه لازم نیست با یقین سابقه قسمت و توکیل قسام، کرامت موجود نباشد و مرارت احکام در مذاق حلاوت نماید … ذوالنون الرحمه الله در تعریف رضا گفته است: الرضا سرور القلب بمرالقضاء. و حارث محاسبی گفته است الرضا سکون القلب تحت جریان الحکم » ( کاشانی، ۱۳۸۹: ۵۶۳ و۵۶۴ ).«و” راضی” فانی کرده است اراده خود را در اراده حق و از برای خود ختیاری نکند: چنانچه از بعض اهل سلوک پرسیدند:ما ترید؟ قال ارید ان لا ارید مطلوب او مقام “رضا بود"…هر چه حق تعالی کند موجب خشنودی و رضایت است»(امام خمینی، ۱۳۸۲: ۲۱۷، ۲۱۸).
عرفا تنها در پی تحصیل رضایت پروردگار هستند و در عرصه زندگی به مقدرات الهی راضی و خشنودند. امام حسین علیه السلام در خطبه ای که در مکه قبل از حرکت خواندند، بیان داشتند: «رِضَا الله رِضانا اَهلَ البَیتِ» (لهوف، ۱۳۷۵: ۹۰)آنچه خدای متعال می پسندد، همان مورد رضایت ما اهل بیت است.
در نگاه هر دو شاعر اگر امام و اصحابش مبتلا به مصیبتی می شدند در نظر آنان از بزرگترین عطایای الهی بود و برای رضای خالق آن را پذیرا بودند. و در همه احوال، هر چه را که خدا برایشان مقرر فرمود موافق طبع آنها بود.
از مباحث مهمی که بیانگر رضایت امام حسین بر شهادت است مکاشفه ی روحانی است که پیامبر را در خواب می بیند که به او می فرماید: «اخرج الی العراق فان الله تعالی شاء ان یراک قتیلا… تقد شاء الله ان یراهن سبایا: از مدینه به سوی عراق حرکت کن؛ چرا که معشیت خدای متعال به این تعلق گرفته است که تو را در راه خود شهید و کشته مشاهده کند…خدای متعال اراده فرموده است که خاندان تورا هم در راه خود اسیر ببیند»(مجلسی ج۴۴، ۳۶۴ به نقل از طیب، ۱۳۸۷: ۳۹ و ۴۰) عمان سامانی این روحیۀشهادت طلبی و رضایتمندی را با بهره گیری از کلام امام حسین (ع) در ابیات زیر اینگونه ترسیم کرده است:

سرخوشم، کان شهریار مَهوشان
عاشقان خویش بیند سُرخ رو
غرق خون اُفتاده بر بالای خاک
جان به کف بگرفته از بهر نیاز

کی به مقتل پا نهد دامن کشان
خون روان از چشمشان مانند جو
سُوده بر خاک مذلّت، روی پاک
چشمشان در اشتیاق دوست، باز
(عمان، ۲۹۵)

شاعر از حق تعالی به عنوان شهریار مهوشان یاد می کند و از زبان امام (ع) می گوید از این شاد و خوشحالم که حق تعالی با جلوه و تجلی های خود به قتلگاه قدم می­نهد و عاشقان خود را غرق خون افتاده روی خاک در حالی که چشمشان بر اشتیاق دیدار محبوب باز است و جان خود را به کف دست گرفته اند، مشاهده می کند.
در مثنوی خطبه حضرت سید الشهدا علیه السّلام در شب عاشورا، نیّر نیز به مکاشفۀ پیامبر در رویای صادقانۀ امام که پیشتر ذکر شد اشاره می­ کند و با ارائه چنین تصویری مقام رضا را بیان می­دارد:

۵۴۴/۲۰**

۸۰۳/۸**

۸. ۹۷۶**

۴۲۱/۱۳۷**

^**۹۲/۵۲

خطا

۷۴

۴۶۵/۱

۸۷۳/۷۱

۰۵/۶

۶۷/ ۳۶

۰۶/۰

۲۴/۰

۹۸۳/۲

۱۵۶/۱

۳۹۶/۱

۷۱۸/۱۳

^**۶۹/۲

ns : غیر معنی دار
*و **: به ترتیب معنی دار در سطوح پنج و یک درصد
مقایسات میانگین
ارتفاع بوته
ترکیب امید بخش Power house × Temptation بیشترین ارتفاع بوته به طول ۱۹۳ سانتی متر را نشان داد(جدول۴-۳)، ترکیب امید بخش Chase × Harvest gold نیز اختلاف معنی داری با تیمار فوق نشان نداد. کمترین ارتفاع در ترکیبات امید بخش، در ترکیب Challenger × Temptation به میزان ۱۶۴ سانتی متر مشاهده شد. لاین Merit بیشترین اختلاف معنی داری را نسبت به لاین Harvest gold به طول ۱۸۴ سانتی متر نشان داد. همچنین لاین K^ S13/2 -82 تفاوت معنی داری با لاین Harvest gold به لحاظ ارتفاع بوته نشان نداد. در هیبریدهای تجاری نیز هیبرید Merit بیشترین اختلاف معنی داری را نسبت به سایر هیبریدها به خصوص هیبرید Passion نشان داد(جدول۴-۴). مهدی پور و همکاران (۱۳۹۱) در آزمایشی مشابه بیشترین ارتفاع بوته را در ترکیب امید بخشPower house × Temptation و کمترین ارتفاع بوته را در ترکیب امید بخش Challenger × Basin مشاهده نمودند. که بیشترین ارتفاع بوته در ترکیبات امید بخش با نتایج ما مطابقت داشت. همچنین در هیبرید های تجاری بیشترین ارتفاع بوته را هیبرید Basin، Merit وKSC 403 نشان داد. در بررسی مقایسه میانگین این صفت در بین لاین ها نیز بیشترین ارتفاع بوته در لاین K^ S13/2 -82 و کمترین در لاین Challenger مشاهده شد. نتایج این آزمایش در خصوص بیشترین ارتفاع بوته در ترکیبات امید بخش و هیبریدهای تجاری و لاین ها با نتایج این تحقیق مطابقت داشت.
ارتفاع بلال
ترکیب امید بخش Basin × Oppsision بیشترین اختلاف معنی داری را با ترکیب های امید بخش Oppsision/s6 × K^ S2/2 -82 و Challenger/s6 × Basin نشان داد (جدول۴-۳). این ترکیب امید بخش با ترکیب امید بخش K^ S2/2 -82 × EO8716 اختلافی نشان نداد. لاین Power house نیز بیشترین اختلاف معنی داری را با لاین K^ S2/2 -82 نشان داد. همچنین هیبرید تجاری KSC 403 بالاترین ارتفاع بلال و کمترین ارتفاع بلال در هیبریدChallenger مشاهده شد (جدول۴-۴). مهدی پور و همکاران (۱۳۹۱) نیز با مقایسه میانگین نشان دادند لاین های Sweet-2 و Power house دو بار سلف شده (s₂) بیشترین اختلاف معنی داری را نسبت به لاین Chase به میزان ۴۳سانتیمتر نشان داد. طبق نتایج ما نیز لاین Power house بیش ترین ارتفاع بلال را نشان داد، که بنابراین با نتایج ما مطابقت داشت. در بین هیبریدهای امید بخش نیز Temptation × Power house بیشترین ارتفاع بلال را به میزان۴۱ سانتی متر نشان داد، البته در نتایج ما ترکیب امید بخش Basin × Oppsision بیشترین ارتفاع بلال را نسبت به سایر لاین ها داشته است. دربین هیبرید های تجاری نیز بالاترین ارتفاع بلال در رقم KSC 403 و هیبرید Merit به میزان ۴۸ سانتی متر ملاحظه شد.

طول تاسل
ترکیب امید بخش Basin × Oppsision بیشترین اختلاف معنی داری را نسبت به سایر ترکیبات امید بخش به خصوص ترکیب امید بخش Challenger/s6 × Basin نشان داد. لاین K^ S13/2 -82 نیز بیشترین طول تاسل را به میزان ۱۳/۳۸ سانتی متر نشان داد، که البته با لاین Chase اختلاف معنی داری نداشت وکمترین طول تاسل در لاین Power house مشاهده شد (جدول۴-۲). مهدی پور و همکاران نیز نتیجه گرفتند که ترکیب امید بخش Temptation –S₂ × Chase -S₂ بیشترین طول تاسل را به میزان ۴۰ سانتی متر داشت. لاین K^ S2/2 -82 و Harvest gold بیشترین اختلاف معنی داری را نسبت به سایر لاین ها نشان دادند. همچنین در بررسی ارقام تجاری رقم Merit به طول ۴/۴۴ سانتی متر بیشترین طول تاسل را نشان داد که البته با سایر هیبریدهایChallenger، Chase، Basin، Passion و KSC 403 از نظر آماری اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند و کمترین طول تاسل درهیبرید Signet به طول ۳۳ سانتی متر دیده شد (جدول۴-۴).
طول بلال
طول بلال صفت مهمی است که علاوه بر عملکرد نهایی دانه بر بازارپسندی محصول نیز موثر است و دامنه تغییرات این صفت در این آزمایش ۰۱/۱۱سانتی متر می باشد. ترکیب های امید بخش Basin × Oppsision و Harvest gold × Merit بیشترین اختلاف معنی داری را نسبت به سایر ترکیبات به ویژه Temptation × Temptation-2 دارد. لاین EO8716 بیشترین طول بلال را نسبت به سایر لاین ها به ویژه لاین Temptation و Harvest gold نشان داد (جدول۴-۲). همچنین هیبرید تجاری Merit بیشترین اختلاف معنی داری را نسبت به سایر هیبرید ها به ویژه هیبرید Signet نشان داد (جدول۴-۴). مهدی پور و همکاران(۱۳۹۰) نیز گزارش کرد ترکیبات امید بخش Basin × Challenger، Challenger/s₆ × Basin، Temptation × Power house، Power house × Harvest gold و Oppsision/s₆ × K^ S2/2 -82 اختلاف معنی داری با هم ندارند و میزان طول بلال در تیمارهای فوق حدود ۲۲ سانتی متر مشاهده شد. کمترین مقدار طول بلال نیز در ترکیب امید بخش Obsission × K^ S2/2 -82 به طول ۱۴ سانتی متر مشاهده شد. لاین های Basin و Power house نیز بیشترین طول بلال را نسبت به لاین Temptation –S₂ داشتند.
قطر ساقه
ترکیب امید بخش Power house × Temptation بیشترین اختلاف معنی داری به قطر ۳۲/۲۱ میلیمتر را نسبت به سایر ترکیبات امید بخش به خصوص ترکیب امید بخش Challenger ×Temptation نشان داد. بیشترین و کمترین قطر ساقه در بین لاین ها به ترتیب مربوط به Merit و Harvest gold میباشد (جدول ۴-۲). هیبرید تجاری Pasission نیز بیشترین اختلاف معنی داری را نسبت به سایر هیبریدهای تجاری به ویژه هیبرید Signet نشان داد (جدول۴-۴).
جدول ‏۴-۲- مقایسه میانگین صفات مورد بررسی لاین های ذرت شیرین

عملکرد دانه (تن در هکتار)

طول بلال
(سانتی متر)

تعداد برگ بالای بلال اصلی

تعداد کل برگ

ارتفاع بلال
(سانتی متر)

طول تاسل
(سانتی متر)

ارتفاع بوته

( فردوسی، ۱۳۷۸،ج۱: ۱۰۷)
نظامی در شرفنامه در بارۀ فال اختر ( طالع بینی) آورده است :
سراز کـــوی نـیـک اخـتــری بــرزند بــه نـیــک اخــتری فــــال اخـتـرزنـــــد
( نظامی،۱۳۷۸، ج۲: ۹۷۶)
ای بخت بلند ! پســت شــو ایــدون وی اختــــر سعــد! نــــــحس شــو ایــدر
(بهار،۱۳۸۰: ۱۳۴)
زاخترم نظری سعد در ره است که دوش میـــــان مــــاه و رخ یــــار من مقابله بــود
(حافظ،۱۳۸۴: ۱۶۶)
زجور کوکب طالـــع سحرگهان چشمم چنان گــریست کــه نــاهید دیـد و مه دانست
(همان،۳۷)
همه در چشمۀ مهتاب غم از دل شویند امشب ای مه تو هم از طالع من غـمگینی
من مگر طالع خودر تو توانم دیـــــدن کــــه تـــــوام آینه بخت غبـــار آگینی
( شهریار،۱۳۸۴: ۲۱۸)
اشعار نادرپور و اندیشۀ طالع بینی او از ستارگان آسمان،
جانم بلب رسید وتنم فرسود
ای آسمان !دریچۀ شب واکن
ای چشم سرنوشت،هویداشو!
اوراکه در منست ،هویداکن!
(نادرپور،الف ۱۳۴۸: ۱۱۱)
ستارگان همه دانند و آسمانها نیز
که هرچه بود، مرا آرزوی فردا بود
دریغ ودرد، کزین پیشتر ندانستم
کزآن سیاه شبم ،سرنوشت،پیدابود.
(همان،۱۴۰)
طاق بلند شیشه ­ای آسمان شکست
وزان شکاف، کوکب تنهای بخت من
چون شبنمی چکید و به خاک سیه نشست
آن مرد بی­ستاره شدم کز گناه بخت
دل درهر آنچه بست، امیدش ثمرنداشت
(همان،ب۱۳۴۸: ۱۲۲)
همچنین فریدون مشیری، به مفهومی از طالع بینی دراین سرودۀ خویش اشاره نموده است.
سوسو زنان ستارۀ کوری ز بام عشق،
درآسمان ِبخت سیاهش دمید و مُرد
وین خسته را به ظلمت ِ این راهِ ناشناس
تنها به دستِ تیرگیِ جاودان سپرد!
(مشیری،۱۳۷۵: ۴۹)
۴-۱۰- فال و استخاره در اندیشۀ شاعران
بدون شک مردم هر سرزمین نسبت به دنیای اطراف و موجودات آن، عقاید و باورهایی دارند، که در طی قرون متمادی، شکل­گرفته و برجای مانده است. باتوجه به اینکه، شاعران و نویسندگان هر دوره­ای، جزء قشردانشمند و آگاه آن دوره، به شمار می­روند، و زبان گویای مردم آن جامعۀ هستند؛ بنابراین، اعتقادات و باورهایی چون: فال و استخاره، که درمیان فرهنگ عامه متداول بوده است. خواه و ناخواه در لابلای آثار آنها رسوخ کرده است. اعتقادی که مردم عام و خاص پیشین به پیشگوئی و «فال» داشتند، بیش از سایر علوم متداول آن زمان، حتی ریاضیات بوده است. با وجود همۀ اختلافات و منازعات، که میان «منکران» و «معتقدان» این عقیده، وجوددارد. بسیاری از شاعران فارسی زبان، دربرابر این رویکردفکری، به دوسته تقسیم می شوند: شاعرانی که با فال موافق و یا مخالف هستند.

شاعرانِ موافق فال
بر اساس این پژوهش، شاعرانی از قرنِ سوم هجری، تا قرن چهارده هجری و شاعران معاصر، انتخاب شدند. شعرهای آنها مورد بررسی قرار گرفت. برخی از شاعران ونویسندگان به انواع فال و پیشگویی و تاثیر سعد ونحس اختران فلکی در سرنوشت انسان عقیده دارند، مانند: فردوسی، خاقانی و نظامی، مولانا، سعدی، نزاری قُهستانی، حافظ، جامی، محتشم کاشانی، وحشی بافقی، بیدل دهلوی، قآانی، ملک الشعرای بهار، شهریار، فریدون مشیری و نادرنادرپور است. این شاعران یا به صورت کلامی« فال واستخاره» و مشتقاّت آنها را در شعر، ویا بصورت مفهومی این باوراجتماعی را دراشعار شان، منعکس نموده ­اند.
از غم هجر مکن ناله و فریاد که دوش زده ام فالی و فریاد رسی می آید
( حافظ، ۱۳۷۹ : ۲۲۶)
شاعران مخالفِ فال
جمعی دیگر از گویندگان و شاعران مانند ناصر خسرو وسنائی غزنوی اصولاً به فال و پیشگویی و طالع بینی عقیدۀ دوسویه دارند و آثار آن را اعم از خوب وبد منتفی می دانند.
خود کنی اختر خــــویش را بـــــــــد مـــــدار از فلک چشم نیک اختـــری را
( ناصر خسرو، ۱۳۷۲ : ۱۳)
نیست نیک اخترکسی کش چرخ نیک اخترکند بلکه نیک اختر شودهرکش تو نیک اختر کنی

در بیت:
اینک منم که به کندی بیمار و کاهل و سنگین / لغزد به جوی عروقم آن سرخگونهی جاری
« سرخگونهی جاری » استعاره از خون است. شاعر در بیت:
ای بیکرانیی صحرا! مقیاس حسرت ما شو! / من تند پویهی بندی چونان غزال حصاری
خود را در پوییدن و در بند گرفتار آمدن به غزال صحرایی مانند کرده ، که عمق حسرت خود از ایام گذشته را با بیکرانی صحرا در قیاس گرفته است. و گذر ایام را در عزیمت از جوانی به پیری یاد می کند، این هنگام را به دشواری تنگی نفس اعلام می دارد و فرصت ها را که بی درنگ و به سرعت سپری می شوند با شمارش لحظه ها پشت سر می گذارد.
سیمین همین مضمون شکوه آمیز را در شعر« بیرون زخطـّی، ای« من» ! » آورده است در این شعر از دست رفتن جذابیت های زنانه موجب شده است که زن از کانون توجه حتی فرزندان خود نیز خارج شود:
بیرون زخطـّی، ای« من» !
بیرون ز خطی ای«من»! دیگر نمی خواهندت
حتا جگر بندانت، حتا سه تن فرزندت
با خود چه کردی، ای ” من “؟ کز خون دل رنگین شد
یاقوتِ گوش آویزت، مرجان گردنبندت
ای ” من ” که جان فرسودی! یک نخل بخشش بودی
با مردم بیگانه یا خیل خویشاوندت
اکنون خزان پیش آمد، ایّام تشویش آمد
بی خوشهی شهد آگین دیگر نمی خواهندت
می خواستی گیتی را پیرایه از نو سازی
با جمع هم پیمانت با خلق هم پیوندت
تصویر هر گامت را تضمین سوگندی بود
با آب شد تصویرت، با باد شد سوگندت
گیرم که سوگندت را امکان ز نو پیش آید
کو پای چابک پویت؟ کو دست کار آیندت؟
پر حجم و چشم افسایی چون ابر نیسان، اما
گردون نه حتی از کاه کز اشک و آه آگندت
نه، نه، که تو خورشیدی؛ بیرون ز خط تابیدی
با آن که این تابیدن بر خاک راه افکندت
بیرون ز خطی ای ” من “! با اهل خط بیگانه
کی می کند بازی شان خرسند و ناخرسندت؟
(مجموعه اشعار، یکی مثلا این که، بیرون ز خطی، ای” من"! ، صفحه ۹۸۵)
در بیت:
با خود چه کردی، ای ” من “؟ کز خون دل رنگین شد
یاقوتِ گوش آویزت، مرجان گردنبندت
شاعر در حسن تعلیلی جالب توجه سرخی یاقوت گوشوار و مرجان گردنبند خود را متأثر از خون دل می داند. در بیت بعد شاعر خود را در بخشش و دِهش به نخل بخشندهای مانند کرده است که به خویش و بیگانه عطا می کند.
واژهی « خزان » در بیت:
اکنون خزان پیش آمد، ایّام تشویش آمد
بی خوشهی شهد آگین دیگر نمی خواهندت
استعاره از پیری و فرتوتی دارد. این بیت به تبع مصرع:
بی خوشهی شهد آگین دیگر نمی خواهندت
با بیت قبل در تناسب است و موقوف المعانی چرا که واژهی « خوشهی شهد آگین » استعاره از بار درخت نخل که همان خرماست دارد. در این شعر نیز سیمین رسیدن ایام پیری را موجب ایجاد تشویش و اظطراب دانسته و افسرده وار سروده است:
تصویر هر گامت را تضمین سوگندی بود
با آب شد تصویرت، با باد شد سوگندت
و این گونه تصویر گام های استوار خویش را بر آب رفته و ندای سوگندهای خود را بر باد رفته بیان می دارد و باز می سراید:
گیرم که سوگندت را امکان ز نو پیش آید
کو پای چابک پویت؟ کو دست کار آیندت؟
که حتی باز گردیدن بر سر سوگند هم امید تازه ای برای او ایجاد نمی کند و عدم امید به آینده از ویژگی های انسانی است، که دچار افسردگی روحی شده است. چندان که می گوید پای چابک و دستی که یارای به انجام رساندن سوگند را تواند داشت در من وجود ندارد. و بعد شکوه از روزگار در قالب تشبیه خود به ابر نیسان که اندوده و حجیم از اشک و آه است و نه از کاه، با بیان این واژه یعنی « کاه » شاعر حاضر است انباشته از کاه باشد اما پر حجم از اشک و آه نباشد؛ که این نیز خود به نوعی احساس عبث بودن را نشان می دهد. سپس اعراض از ابر نیسان بودن و تشبیه خود به خورشیدی که فرا مدار خویش تابیده است و این تابیدن بر آینه ثمری نداشته است؛ شاعر در بیت پایانی غزل بیرون از مدار تابیدن و از خط سیر و روال عادی خارج شدن را دلیل یگانه بودن خویش با کسانی می داند که درون خط متداول زندگی در حرکتند و خود را متمایز از آنان دانسته چندان که حرکات و رفتار و ارتباطات آنان نه برای وی خرسندی به بار می آورد و نه نا خرسندی. فی الواقع این شعر اشاره به انزوا و گوشه گیری زنی دارد که گمان می کند گذشت زمان و تغییر ظاهری او و کم شدن قوای زیستی اش باعث شده تا کسی او را نخواهد و دوست ندارد. در ابیات نخستین این غزل اشاره به ابزار و آلات مورد استفادهی زنان همچون « گوش آویز » ( گوشواره ) و « گردنبند » را شاهد بودیم که باید گفت از مختصات اشعار زنان ذکر ابزار و ادوات بانوان است چه مرتبط با زیبایی ظاهری و چه مرتبط با خانه داری که این مهم را در فصلی گرد آورده ایم.

در شعر « نگارهی گلگون » که غزلی حماسی در رثای شهدا و دلیر مردی آنان است توصیف شاعر از زنی که همسرش شهید شده این گونه است:
نگارهی گلگون
غرور و شرف بین که بیوهی او را / نه مقنعه نیلی نه جامه کبود است!
حماسهی توفان بساز چو دریا / به مرگ دلیران ز گریه چه سود است؟
خموش و شکیبا امید نگه دار / که محضر داور به زودی زود است
(مجموعه ی اشعار، خطی ز سرعت و از آتش، نگاره ی گلگون، صفحه ی۶۳۲)