پیوست ۱۲۰
فهرست جدول ها:
عنوان جدول صفحه
جدول ۳-۱) گویه های مربوط به پرسشنامه مهارتهای ارتباطی ۷۰
جدول ۳-۲) گویه های مربوط به پرسشنامه رضایت شغلی ۷۱
جدول ۳-۳) گویه های مربوط به پرسشنامه تعهد سازمانی ۷۲
جدول ۴-۱) فراونی و درصد مربوط به سن کارشناسان و مدیران ورزش استان اصفهان ۷۴
جدول ۴-۲) فراونی و درصد مربوط به جنسیت کارشناسان و مدیران ورزش استان اصفهان ۷۴
جدول ۴-۳) فراونی و درصد مربوط به وضعیت تأهل کارشناسان و مدیران ورزش استان اصفهان ۷۵
جدول ۴-۴) فراونی و درصد مربوط به مدرک تحصیلی کارشناسان و مدیران ورزش استان اصفهان ۷۶
جدول ۴-۵) فراونی و درصد مربوط به رشته تحصیلی کارشناسان و مدیران ورزش استان اصفهان ۷۶
جدول ۴-۶) فراونی و درصد مربوط به رشته ورزشی کارشناسان و مدیران ورزش استان اصفهان ۷۷
جدول ۴-۷) داده های توصیفی مربوط به سابقه کار و سابقه مدیریتی ۷۷
جدول ۴-۸) نتایج آزمون کولموگراف- اسمیرنوف ۷۸
جدول ۴-۹) نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای آزمون فرض اول ۷۸

جدول ۴-۱۰) نتایج آزمون t مستقل برای مقایسه مهارت های ارتباطی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی………….۸۰
جدول ۴-۱۱) نتایج آزمون t مستقل برای مقایسه مهارت های ارتباطی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی ۸۱
جدول ۴-۱۲) آزمون همگنی واریانس ها ۸۱
جدول ۴-۱۳) نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه برای مقایسه گروه های تحصیلی ۸۲
جدول ۴-۱۴) نتایج آزمون t مستقل برای مقایسه مهارتهای ارتباطی بر اساس رشته تحصیل ۸۳
جدول ۴-۱۵) نتایج آزمون t تک نمونه ای برای بررسی سطح مهارت های ارتباطی ۸۳
جدول ۴-۱۶) نتایج آزمون t تک نمونه ای برای بررسی سطح رضایت شغلی ۸۴
جدول ۴-۱۷) نتایج آزمون t تک نمونه ای برای بررسی سطح تعهد سازمانی ۸۴
جدول ۴-۱۸) همبستگی بین مهارت های ارتباطی با رضایت شغلی ۸۵
جدول ۴-۱۹) همبستگی بین مهارت های ارتباطی با رضایت شغلی ۸۵
جدول ۴-۲۰) همبستگی بین مهارت های ارتباطی با تعهد سازمانی ۸۶
فهرست شکلها:
عنوان شکل صفحه
شکل ۱-۱) مدل مفهومی تحقیق (ارتباط بین مهارت های ارتباطی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی) ۸
شکل ۲-۱) مدل فرایند ارتباط ۲۴
شکل ۲-۲) فرایند انگیزش از طریق ارضاء نیازها ۴۷
شکل ۴-۱) اعداد معنی داری مدل مفهومی تحقیق ۸۷
شکل ۴-۱) ضریب علی مدل مفهومی تحقیق ۸۸
چکیده
این پژوهش با هدف ارائه مدلی جهت تعیین رابطه بین مهارت های بنیادی ارتباط و رضایت شغلی و نقش آنها بر تعهد سازمانی کارشناسان ورزشی انجام شد. به این منظور از روش تحقیق توصیفی و به صورت پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را تعداد ۲۰۰ نفر از مدیران ادارات ورزش و جوانان، کارشناسان ورزش و روسای هیأتهای ورزشی استان اصفهان تشکیل دادند. نمونهای با حجم ۱۲۷ نفر با بهره گرفتن از جدول مورگان-کرجسای و از روش نمونهگیری تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. برای جمع آوری داده ها از سه پرسشنامه استاندارد شامل؛ پرسشنامه مهارتهای ارتباطی بارتون جی (۱۹۹۰)، پرسشنامه شاخص توصیف شغل JDI و پرسشنامه تعهد سازمانی استفاده شد. روایی پرسشنامه ها مورد تایید اساتید بوده و پایایی پرسشنامه ها و خرده مقیاسهای آنها در آزمون ضریب آلفای کرونباخ در سطح مطلوب بوده است. از آزمون t مستقل، آزمون ANOVA و مدل‌سازی معادلات ساختاری برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین سابقه کار (۱۹۰_/۰=r، ۰۳۲_/۰=p) و سابقه مدیریت (۱۹۲_/۰=r، ۰۳۱_/۰=p) با تعهد سازمانی ارتباط مثبت و معنیدار ولی در سطح ضعیف وجود دارد. ارتباط بین رضایت شغلی و مهارت های ارتباطی با سن، سابقه کار و سابقه مدیریت معنیدار نمیباشد. بین دو گروه زنان و مردان از لحاظ مهارتهای ارتباطی و رضایت شغلی تفاوت معنیدار وجود دارد و دو گروه از لحاظ رضایت شغلی تفاوت معنیداری نداشتند. در میزان رضایت شغلی و تعهد سازمانی گروه های تحصیلی تفاوت معنی داری وجود نداشت با این وجود بین گروه تحصیلی رشته تربیتبدنی و علومورزشی و رشته های غیرتربیتبدنی از لحاظ مهارتهای ارتباطی تفاوت معنیداری وجود داشت. بین مهارتهای ارتباطی با رضایت شغلی (۴۴۸_/۰=r، ۰۰۱_/۰=p) و تعهد سازمانی (۳۷۱_/۰=r، ۰۰۱_/۰=p) و نیز بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی (۴۶۹_/۰=r، ۰۰۱_/۰=p) کارشناسان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان ارتباط مثبت و معنی دار وجود دارد. در نهایت نتایج آزمون مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که مدل مفهومی رابطه بین مهارتهای بنیادی ارتباط و رضایت شغلی و نقش آنها بر تعهد سازمانی از برازش پذیری مناسبی برخوردار است. به عبارت دیگر داده‌های مشاهده شده تا میزان زیادی منطبق بر مدل مفهومی تحقیق است و نشان میدهند که مهارتهای ارتباطی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی تأثیر میگذارد و رضایت شغلی نیز بر تعهد سازمانی تأثیر گذار است.
فصل اول:
کلیات تحقیق

مقدمه

توسعه بخشهای اقتصادی و اجتماعی کشورها و به عبارت دیگر توسعه ملی، جز با کمک منابع انسانی کارآمد میسر نیست. امروزه صاحب نظران و اندیشمندان بر اهمیت و نقش نیروی انسانی به عنوان عامل توسعه کشور واقف بوده و بر آن تأکید دارند و مهمترین سرمایه هر سازمان را نیروی انسانی آن میدانند. سازمانهای ورزشی نیز از این امر مستثنی نبوده و با توجه به شرایط ویژه سازمانهای ورزشی، نیروی انسانی این سازمانها نقش عمدهای در توسعه ورزش کشور دارند. بنابراین توجه به روحیه و انگیزههای انسانی کارکنان از اولویت بالایی برخوردار است. در عصر پر تلاطم کنونی که سازمانها بسوی تخصصی شدن پیش میروند و در رقابت تنگاتنگ به فعالیت خود ادامه میدهند، جهت بقاء علاوه بر ابزار و تجهیزات، به نیروی انسانی متعهد به عنوان اصلیترین و ضروریترین عامل نیازمند هستند. هرسی و بلانچارد^[۱] (۱۳۷۵) موفقیت و کارآمدی منابع انسانی را وابسته به استفاده کارآمد از علوم رفتاری و شناخت مفاهیم مؤثر بر کارآمدی نیروی انسانی میدانند. از میان متغیرهای مختلف، رضایت شغلی یکی از عوامل مهم در موفقیت شغلی و عامل افزایش کارائی فرد در سازمان است. از نظر سازمانی، سطح بالای رضایت شغلی منعکس کننده جو سازمانی بسیار مطلوب است که به جذب و بقای کارکنان میانجامد و میتواند به بهره وری و تعهد سازمانی منجر شود. یکی دیگر از متغیرهای سازمانی که به بهره وری و عملکرد مطلوب مربوط میشود تعهد سازمانی است. تعهد سازمانی تعاملی پویا بین یک شخص و محیط او را شامل میشود. تعهد سازمانی را می توان به طور ساده، اعتقاد به ارزشها و اهداف سازمان، احساس وفاداری به سازمان، الزام اخلاقی، تمایل قلبی و احساس نیاز به ماندن در سازمان تعریف کرد. افراد با تعهد سازمانی بالا به مراتب کمتر احتمال دارد غیبت کنند و از کارهای خود سرپیچی کنند. از سویی توانایی برقراری ارتباط صحیح، یکی از مهارتهای اساسی زندگی اجتماعی میباشد. اهمیت ارتباط در زندگی انسان به حدی است که برخی از صاحب نظران، اساس تمامی رشد انسانی، آسیبهای فردی و پیشرفت بشری را در فرایند ارتباط دانستهاند. ارتباط جزء جدایی ناپذیر عملکردهای مدیریتی به شمار میرود و مطالعه و بررسی مهارتهای ارتباطی همانند رضایت شغلی و تعهد سازمانی برای افزایش دانش در مورد فعالیتهای سازمانی از اهمیت برخوردار است.

بیان مسأله

کارایی و توسعه هر سازمان تا حد زیادی به کاربرد صحیح نیروی انسانی بستگی دارد. هرقدر که شرکتها و سازمانها، بزرگتر میشوند بالطبع به مشکلات این نیروی عظیم نیز اضافه میشود. در سازمانهای بزرگ ارتباط تار و پود سازمان را به هم پیوند می دهد و موجب یکپارچگی و وحدت سازمانی می گردد. ارتباطات فرایندی حیاتی و پویا در سازمان است و ارتباط مؤثر میتواند به یکی از مهمترین اهداف سازمان ها تبدیل گردد (گیو^[۲]، ۲۰۰۹). سازمانی که کارکنان آن با یکدیگر ارتباط مؤثر نداشته باشند نمیتوانند توانمندیهای لازم را برای اجرای وظایف خود کسب کنند و در هر حال انگیزهی آنان نیز به تدریج کاهش پیدا میکند. زیرا ارتباط خود بستر مناسبی برای مبادلهی اطلاعات، دانش و تجربیات میباشد (صائمیان، ۱۳۷۷).
مسؤلیت ایجاد ارتباطات صحیح در سازمان به عهده مدیریت است. از این رو مدیران باید از کم و کیف فرایند ارتباطی آگاه باشند و نحوه برقراری ارتباطات مؤثر را بدانند (الوانی، ۱۳۷۹). مدیران باید روی راههایی تمرکز کنند تا بتوانند ارتباط خود را بهبود ببخشند و کارکنان با درک بهتر را پرورش دهند، تضاد و اختلافات را کم کنند و با تأثیر رفتارها و نگرشها بتوانند عکس العملهای مثبت که منجر به موفقیت سازمانی میشود را حفظ کنند (گیو، ۲۰۰۹). لازمه این موارد برخورداری از مهارتهای ارتباطی کامل توسط کلیه کارکنان و مدیران سازمان است. هنگامی که افراد در محل کار به شکل مناسبی ارتباط برقرار نکنند، زمان را تلف کرده، منابع را هدر داده، در رسیدن به اهداف با شکست مواجه شده و روابط آنها با یکدیگر خراب می شود. از سویی توانایی ارتباطی، مهم ترین عامل تصمیم گیری سازمان و موفقیت افراد در کار است، لذا دارا بودن توانائیها و قدرتهای ارتباطی و ارتباطات بین فردی در بین مدیران بسیار حائز اهمیت می باشد (نظری، ۱۳۹۰). تحقیقات در سازمانهای غیر ورزشی نشان داده است که بین مهارتهای ارتباطی و رضایت شغلی کارکنان ارتباط وجود دارد (زارعی متین، ۱۳۸۸؛ یوسف زاده، ۱۳۸۴) با این وجود تأیید این ارتباط به خصوص در سازمانهای ورزشی نیازمند انجام تحقیقات بیشتر است.
مدیران در ارتباط با مسائل گوناگون سعی در کنترل مداوم کارکنان خود دارند. تصور مدیران این است که وقتی شخصی در یک محل استخدام میشود باید تمام شرایط آن سازمان را بپذیرد. بعضی از مدیران بر روی این مساله که رضایت کارکنان را می توان از طریق پاداش و ترغیب به انجام کار افزایش داد، پافشاری می کنند. شاید تصور مدیران این است که کارکنان، زیردستان آنها هستند و باید فرامین آنها را بپذیرند. اگرچه امروزه به دلیل اینکه کارکنان در زیر فشار مالی زیادی به سر میبرند بیشتر توجه و تمایل آنها به مسائل اقتصادی کار است، ولی به تدریج کارکنان علاقهمند به انجام کارهای با مفهوم و خواهان استقلال شغلی بیشتری در کار خود هستند، تا بدین طریق احساس ارزشمندی به آنها دست دهد. لذا وضعیت رضایت شغلی کارکنان و مدیران سازمانهای ورزشی استان اصفهان با توجه به شرایط شغلی موجود قابل توجه است.
یکی از مهمترین مسائل انگیزشی که امروزه با حجم گستردهای در مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی در غرب گسترش یافته، مسأله تعهد سازمانی است. در دهه های گذشته موضوع تعهد سازمانی جایگاه مهمی را در تحقیقات مربوط به رفتار سازمانی به خود اختصاص داده است و توجه و علاقه بسیاری از دانشمندان و کارورزان مدیریت را به خود معطوف داشته که حاصل آن حجم بسیار زیاد مطالعاتی است که روابط بین تعهد سازمانی با پیش شرطها و پیامدهایش را مورد بررسی قرار داده اند.
از دلایل عمده و اصلی چنین توجه و علاقهای این است که تعهد سازمانی به عنوان یک نگرش و طرز تلقی کاری قادر است ترک خدمت کارکنان را پیشبینی نماید و اطلاعات مفیدی را جهت برنامه ریزی و سازماندهی پرسنلی برای مدیران فراهم آورد. مطالعات نشان می دهند سازمانهایی که دارای اعضایی با سطوح بالای تعهد سازمانی هستند، معمولا از عملکرد بالاتر و غیبت و تأخیر کمتری برخوردار می باشند. در موارد بسیاری سازمانها به افرادی نیاز دارند که به نفع سازمان و فراتر از وظایف مقرر تلاش نمایند و این بویژه در مشاغل حساس و بحرانی از اهمیت بسزایی برخوردار است.

۴-۴-رتبه بندی استراتژی های ممکن در مدیریت کانتینرهای خالی موجود در بندر خرمشهر با بهره گرفتن از فرایند تحلیل سلسله مراتبی
برای رتبه بندی کردن استراتژی های ممکن در مدیریت کانتینرهای خالی موجود در بندر خرمشهر با بهره گرفتن از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی در بدو ورود به نرم افزار، شاخص های مورد نظر درج می شوند که بر اساس مصاحبه ها ی انجام شده با مسوولان، ۵عامل زیر به عنوان مهم ترین عوامل اثرگذار بر انتخاب نوع استراتژی یا راهکارمعرفی شدند؛بدین معنا که هنگام اتخاذ تصمیمات در رابطه با مدیریت کانتینرهای خالی باید این ۵ عامل با هم و موازی یکدیگر در نظر گرفته شوند تا استراتژی مطلوب و مناسب مشخص شود. این شاخص ها عبارتند از: درآمد، هزینه، مسافت، زمان و وجود مشتری. منظور از درآمد سود و منفعت حاصل از تصمیم گیری های مرتبط با کانتینرهای خالی است که هرچه بیشتر باشد مطلوبیت بالاتر است. منظور از هزینه تمامی هزینه های مرتبط با کانتینرهای خالی مانند انبارداری، T.H.C، هزینه ی فرصت و. . . است که هدف راهکارها کاهش هزینه ها می باشد. شرکت های کشتیرانی در مورد مکان بهینه ی کانتینرهای خالی به منظور کاهش جابه جایی خالی آن ها برای تخصیص به هنگام به صادرات برنامه ریزی کرده و سعی می شود فاصله و مسافت کوتاهی با محل های مورد تقاضا داشته باشد تا در صورت وجود تقاضا مسافت کوتاهتری را به صورت خالی طی کند. وجود مشتری نیز بر اتخاذ استراتژی های مدیریت کانتینرهای خالی و نوع کانتینرهای خالی نگهداری شده تأثیرگذار است و خطوط کشتیرانی تعداد کانتینرهای بیشتری را در اطراف و نزدیک به محل های مشتری نگهداری می کند.

در ادامه ابتدا، مدل درختی انجام فرایند تحلیل سسله مراتبی با توجه به ۵ شاخص مذکور و استراتژی های اجرایی ترسیم گردیده است و سپس گام های رتبه بندی« استراتژی های مدیریت کانتینرهای خالی» در نرم افزار آورده شده است. اولین گام درج شاخص ها در جدول “عناوین شاخص ها” می باشد.

شکل۴-۱-مدل درختی فرایند تحلیل سلسله مراتبی مدیریت کانتینرهای خالی در بندر خرمشهر
جدول۴-۱-عناوین شاخص های تعیین کننده ی استراتژی های مدیریتی کانتینرهای خالی در بندر خرمشهر

عناوین شاخص ها

درآمد

۱

هزینه

۲

مسافت

۳

ثانیا: والدین حق بزرگی بر گردن اولاد خود دارند که در دعای خیر نباید آن ها را فراموش کرد، انبیاء و اولیاء که بیش از هر کسی به تعالیم و دستورات الهی واقف هستند، این موضوع را کاملا رعایت کرده و قبل از دعا برای هر فردی غیراز خود برای والدینشان طلب مغفرت می کنند.

۴-۲-۲-۴- اندوه بزرگ
«وَلَقَدْ نَادَانَا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِیبُونَ،وَنَجَّیْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ، وَجَعَلْنَا ذُرِّیَّتَهُ هُمْ الْبَاقِینَ  وَتَرَکْنَا عَلَیْهِ فِی لْآخِرِینَ، سَلَامٌ عَلَى نُوحٍ فِی الْعَالَمِینَ، إِنَّا کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِینَ (الصافات/۸۲-۷۵)؛و او و کسانش را از اندوه بزرگ رهانیدیم و [تنها] نسل او را باقى گذاشتیم و در میان آیندگان [آوازه نیک] او را بر جاى گذاشتیم درود بر نوح در میان جهانیان،، ما این گونه نیکوکاران را پاداش مى‏دهیم به راستى او از بندگان مؤمن ما بود،سپس دیگران را غرق کردیم». خداوند می فرماید: ما نوح را بعد از اینکه از ایمان قومش مایوس شد و مارا خواند درباره آن ها نفرین کرد، دعایش را به خوبی اجابت نمودیم و او و خانواده اش را از آزار قوم و اندوه معصیت که برای اولیاء خدا اندوه بزرگی است، نجات دادیم و او را از کسانی قرار دادیم که نام و آثار و ذکر ایشان در جهان باقی و برقرار خواهد ماند و فقط او را در جهان باقی گذاردیم. «گفته اند بعد از آنکه نوح از کشتی فرود آمد، تمام کسانی که با او بودند، مردند جز زنان و فرزندان او،لذا او را ابوالبشر ثانی نامیدند و فعلا تمام مردم از نسل آن حضرتند» (طبرسی،۱۴۰۶،۸/۴۴۷).
۴-۲-۲-۵- دعای نوح برای فرزند جمعی از مفسران گفته اند آن هایی که به نوح ایمان آوردند، جمعا هشتاد نفر بودند و به گفته بعضی دیگر هفتاد و هشت نفر بودند که هفتادو دونفر آن ها از مردان و زنان قوم و شش نفر دیگر پسران آن حضرت به نام های سام، حام، یافث، و زنانشان بودند و در حدیثی از امام صادق نقل شده که جمعا ده نفر بودند و نوح پسر دیگری داشت به نام «کنعان» که در زمره دشمنان و منافقان وی بودند و از پدر کناره گرفت و به دین و آئین او ایمان نیاورد وقتی آب از هر سو زمین را فرا گرفت و نوح و همراهانش در کشتی قرار گرفته و آن منظره هولناک را تماشا می کردند، ناگاه چشم نوح به آن پسر افتاد که مانند مردم دیگر برای نجات خویش تلاش می کند و می خواهد به وسیله ای خود را از غرق شدن نجات دهد، نوح از روی علاقه پدری او را صدا زد و گفت: پسرجان بیا با ما سوار کشتی شو و ایمان بیاور و از زمره کافران بیرون آی. (هود/۴۳). آن بیچاره به حدی گرفتار غرور و نخوت بود که به جای آن که در آن لحظه حساس سخن پدر را بشنود و نصیحت او را بپذیرد، در جواب گفت: هم اکنون به کوهی پناه می برم تا مرا از خطر آب حفظ کند. «وَنَادَى نُوحٌ رَّبَّهُ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ابُنِی مِنْ أَهْلِی…» (هود/۴۵) نوح قبل از آن وعده نجات خاندان خود را از خدای سبحان دریافت کرده بود، در این وقت روی تضرع و نیاز به درگاه پروردگار بی نیاز آورده و گفت: «وَإِنَّ وَعْدَکَ الْحَقُّ وَأَنتَ أَحْکَمُ الْحَاکِمِینَ (هود/۴۵)؛و نوح پروردگار خود را آواز داد و گفت پروردگارا پسرم از کسان من است و قطعا وعده تو راست است و تو بهترین داورانى». خداوند در جواب فرمود: ای نوح او از خاندان تو نیست و او عملی است غیر صالح و درباره چیزی که به آن اطلاع نداری از من درخواست نکن، من تو را موعظه می کنم که مبادا از جاهلان باشی. نوح عرض کرد: «قَالَ رَبِّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَسْأَلَکَ مَا لَیْسَ لِی بِهِ عِلْمٌ وَإِلاَّ تَغْفِرْ لِی وَتَرْحَمْنِی أَکُن مِّنَ الْخَاسِرِینَ (هود/۴۷)؛گفت پروردگارا من به تو پناه مى‏برم که از تو چیزى بخواهم که بدان علم ندارم و اگر مرا نیامرزى و به من رحم نکنى از زیانکاران باشم».
۴-۲-۳- آموزه های تربیتی دعاهای حضرت نوح (ع)
*با اینکه کنعان فرزند تنی حضرت نوح بود خداوند می فرماید: من قول دادم اهل تو را نجات دهم اما او از خاندان تو نیست، زیرا قبلا حجت بر او تمام شده و کسی که عمل و ایمانش با تو هماهنگی ندارد، او از خاندانت به حساب نمی آید، و شایسته نجات و وساطت نیست و از ظالمین به حساب می آید که گفتم درباره آن ها با من صحبت نکن.
*شاید منظور از جمله «إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِک» این باشد که او بر دین تو نیست، مثل اینکه سلمان از خاندان پیامبر نبود، ولی چون با آن ها هم دین و آ ئین بود پیامبر فرمود: «سلمان منا اهل البیت» سلمان بر دین ما است لذااز اهل بیت ما به حساب می آید. امام صادق نقل می کند: خداوند تعالی به نوح فرمود: «إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِک» پس او از خاندانت نیست، چون با او مخالف بود و عملش او را از حضرت جدا کرد. (طبرسی ،۱۴۰۶، ۶/۴۴۷وهود/۴۷).
*حضرت نوح ابتدا از طریق اسجال یعنی اخذ به وعده خدا وارد شد و چون خداوند وعده نجات اهل بیت او را داده بود، از روی ادب مستقیما درخواست نجات او را ننمود، بلکه گفت فرزندم از خاندان من می باشد و به آن ها وعده نجات داده ای. حضرت نوح وی را از مومنین می پنداشت و الا او را دعوت به سوار شدن به کشتی نمی نمود و از طرفی قبلا نفرین کرده بود که خدایا از کافرین احدی را روی زمین باقی مگذار. و ادب بندگی و نبوت اقتضاءمی کرد که نوح صریحا نجات فرزند را نخواهد، بلکه تنها گفت خدایا او از اهل من است که وعده نجات آن ها را داده ای و در عین حال «أَحْکَمُ الْحَاکِمِینَ» هستی، خداوند هم راه درست را برای نوح روشن کرد و فرمود فرزند تو از کسانی نیست که وعده نجات آن ها را داده باشم و وعده من شامل صالحان می شود، یعنی رابطه خویشی و فرزندی تنها کافی نیست و عمل صالح هم شرط آن است.
*خداوند در جواب نوح فرمود: چیزی را که درباره اش اطلاع کافی نداری درخواست نکن. علامه طباطبایی می فرمایند: «اینکه نوح به خداوند عرض کرد فرزند من اهل من است و وعده تو به نجات حق می باشد، به گمان نوح انداخت که درخواست نجات فرزند را بنماید در حالی که نمی دانست او شایستگی فرزندی او را ندارد، لذا عنایت خداوند شامل حال او شد و او را از چنین تقاضایی منع کرد و فرمود مبادا درباره چیزی که نمی دانی وساطت کنی، زیرا نهی از چیزی چه بسا برای پیش گیری از وقوع آن است و لازم نیست قبلا واقع شده باشد». (طباطبایی،۱۳۶۳،۶/۱۵۹).
*انبیاء هرچند عصمت داشتند، ولی خدای سبحان مراقب اعمال آن ها بود و هر وقت به کاری نزدیک می شدند که جای لغزش بود آن ها را به راه صواب و درست تنبه می داد و مراقب بود به خطا و اشتباه نیفتد و شاهد اینکه حضرت نوح صریحا تقاضای نجات فرزندش را نداشت، این بود که وقتی خداوند به او فرمود از چیزی که به آن علم نداری مسالت نکن عرض کرد بارالها به تو پناه می برم که چیزی را که نمی دانم تقاضا کنم و نفرمود از درخواستی که کردم به تو پناه می برم و این می رساند درباره نجات فرزندش به طور صریح درخواستی از او واقع نشده بود و تنها گفت فرزندم از اهل من است و خداوند به عنوان پیشگیری به وی هشدار داد من تو را نصیحت می کنم که مبادا با چنین تقاضایی در زمره جاهلان قرار گیری.
*«قَالَ رَبِّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ» (هود/۴۸) وقتی نوح متوجه شد که اگر درباره نجات فرزندش صریحا از خداوند مسالت می نمود، کار ناآگاهانه ای انجام داده بود و عنایت خداوند مانع از هلاکت و سقوط از مقام و مرتبه عالی وی شده است، خداوند را شکر کرد و با طلب رحمت و مغفرت به خدا پناه برد.
۴-۲-۳-۲- دو نکته تربیتی در نفرین نوح (ع)
*مهمترین نکاتی که در دعای (نفرین) حضرت نوح وجود دارد عبارتند از:
*اینکه به زودی حاضر به نفرین نشد و حتی با اصرار پیروانش هر وقت تصمیم گرفت ستمگران و طواغیت را نفرین کند، خداوند توسط ملائکه فرمود تاخیر بینداز و این را می فهماند که هدف الانبیاء تا آخرین مرحله هدایت و ارشاد مردم است و وقتی به یاس و ناامیدی کامل رسیدند، به مصلحت پروردگار ممکن است نفرین کنند.
*ملاک و میزان در اهلیت و شایستگی، عمل صالح می باشد، یعنی در پیشگاه پروردگار متعال عمل و کردار افراد میزان نزدیکی و دوری آن ها به پیامبران بزرگوار خدا و مردمان صالح درگاه الهی است و پیوند نسبی و ارتباط خویشی با آنان در این باره هیچ گونه تاثیری ندارد و وقت سختی و نزول عذاب به کار نمی آید و طبعا از سؤال و جوابی که بین نوح و خداوند صورت گرفته است، معلوم می شود که حضرت از کفر درونی فرزندش خبر نداشت و الا او را از اهل خود نمی دانست و برای نجات وی اخذ به وعده خداوند متعال نمی نمود. و حضرت وقتی به کفر او واقف گردید دانست که عاطفه پدری او را به شتاب واداشته و چیزی را که ازحقیقت و کنه آن آگاه نبوده و نمی بایستی از خدا بخواهد، درخواست کرده و این معنی را برای خود لغزش و جرم دانسته و زبان به عذر خواهی و استغفار گشوده است. مرحوم طبرسی می فرماید: «این کلمات دلیل بر کمال خشوع و فروتنی نوح است که در مقام عذرخواهی و استغفار اظهار داشته وگرنه گناهی از وی سرنزده که بخواهد از آن به درگاه خدا استغفار کند». (طبرسی،۱۴۰۶،۶/۱۶۸).
۴-۳-دعاهای حضرت هود (علیه السلام)

۴-۳-۱- دعای تعلیمی حضرت هود (ع)
«یَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ…. » (هود/۵۲)؛ و ای قوم من آمرزش بخواهید از پروردگارتان سپس توبه کنید به سوی او تا خدای شما پی در پی از آسمان برایتان آبی بفرستد و برنیرویتان اضافه کند ، پس گنه کارانه از او روی برنگردانید. حضرت هود (ع) از انبیاء بزرگواری بود که گذشته از ملکات نفسانی و اخلاق حمیده انسانی که در وجود او بود، از نظر حسب و نسب و زیبایی صورت و جمال و آراستگی اندام در میان مردم ممتاز بود و خداوند متعال کمالات ظاهری و معنوی را در او جمع کرده بود، این پیامبر الهی در چهل سالگی در زمان های بعد از حضرت نوح مامور شد تا قوم خود را به توحید و پرستش خدای یگانه دعوت کند و رذایل و عادات ناپسند آن ها را از بین ببرد. قوم هود سیزده قبیله بودند و به عادبن سام بن نوح می رسیدند، لذا به قوم عاد موسوم شدند، سرزمین آن ها الاحقاف (ریگ ها) در جنوب غربی جزیره العرب بین یمن و حضرموت قرار داشت و سرزمین حاصل خیزی بود، مردم آن ثروت بسیار و عمر طولانی (چهاصد الی پانصدسال) داشتند. فاصله طبقاتی در میان آن ها فراوان بود و به ساختن بت و بت پرستی مشغول بودند.
حضرت هود آنان را به یکتاپرستی دعوت کرد، در عوض آن ها او را به شدت کتک زدند که بیهوش شد و روی زمین افتاد. هود را تکذیب کردند و دروغگو شمردند و در اثر آن سخت دچار خشکسالی شدند که سه سال الی هفت سال طول کشید، به طوری که چاه های عمیق برای آب آشامیدنی آن ها کفایت نمی کرد.
۴-۳-۱-۱- تعلیم و آموزش دعا
حضرت هود (ع) فرمود: «وَیَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَاء عَلَیْکُم مِّدْرَارًا وَیَزِدْکُمْ قُوَّهً إِلَى قُوَّتِکُمْ وَلاَ تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِینَ (هود/۵۲)؛و اى قوم من از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به درگاه او توبه کنید [تا] از آسمان بر شما بارش فراوان فرستد و نیرویى بر نیروى شما بیفزاید و تبهکارانه روى بر مگردانید». اما متاسفانه قوم حضرت هود (ع) به جای استقبال از خیرخواهی حضرت و استغفار و توبه، در جواب گفتند: ای هود ! تو برای ما دلیلی روشن بر دعوی رسالت خود نیاوردی، ما هرگز با سخن تو از خدایان خود دست نمی کشیم و به تو ایمان نخواهیم آورد و تنها چیزی که درباره تو می گوییم این است که بعضی از خدایان ما تو را آسیب رسانیده اند (لذا ناراحتی). هود در جواب فرمود: «قَالَ إِنِّی أُشْهِدُ اللّهِ وَاشْهَدُواْ أَنِّی بَرِیءٌ مِّمَّا تُشْرِکُونَ مِن دُونِهِ (هود/۵۴)؛من خدا را گواه مى‏گیرم و شاهد باشید که من از آنچه جز او شریک وى مى‏گیرید بیزارم.. پس همه شما در کار من نیرنگ کنید و مرا مهلت مدهید». «إِنِّی تَوَکَّلْتُ عَلَى اللّهِ رَبِّی وَرَبِّکُم مَّا مِن دَآبَّهٍ إِلاَّ هُوَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا إِنَّ رَبِّی عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ… إِنَّ رَبِّی عَلَىَ کُلِّ شَیْءٍ حَفِیظٌ (هود/۵۷)؛در حقیقت من بر خدا پروردگار خودم و پروردگار شما توکل کردم هیچ جنبنده‏اى نیست مگر اینکه او مهار هستى‏اش را در دست دارد به راستى پروردگار من بر راه راست است، پس اگر روى بگردانید به یقین آنچه را که به منظور آن به سوى شما فرستاده شده بودم به شما رسانیدم و پروردگارم قومى جز شما را جانشین [شما] خواهد کرد و به او هیچ زیانى نمى‏رسانید در حقیقت پروردگارم بر هر چیزى نگاهبان است».
این سرگذشت قوم هود است که آیات پروردگارشان را انکار کردند و از رسولشان سر پیچی نمودند و از فرمان هر شخص متکبر و جباری پیروی نمودند و به لعن و دوری از رحمت خدا در زندگانی دنیا و در قیامت گرفتار شدند و خداوند می فرماید: چون فرمان قهر ما به هلاکت قوم هود رسید، به فضل و رحمت خود هود و هر کس را که به او ایمان آورد نجات بخشیدیم و از عذاب سخت ایمن ساختیم.
در آیات سوره اعراف خداوند می فرماید: کافران به هود نسبت سفاهت و دروغگویی دادند و حضرت در جوابشان فرمود: من سفیه نیستم، بلکه فرستاده رب العالمینم «وَأَنَاْ لَکُمْ نَاصِحٌ أَمِینٌ..» (الاعراف/۷۱-۶۵)؛و من برای شما خیرخواهی دلسوز و امینم و شما نعمت های خدا را بازگو کنید تا رستگار شوید و آن ها مغرورانه گفتند اگر راست می گویی عذابی که وعده می دهی زود به انجام برسان و حضرت در جواب فرمود: غضب خدا بر شما قطعی گردیده آیا با من که شما را به خدای یکتا می خوانم مجادله می کنید. «فَانتَظِرُواْ إِنِّی مَعَکُم مِّنَ الْمُنتَظِرِینَ (الاعراف/۷۱)؛پس منتظر باشید که من [هم] با شما از منتظرانم». در هر صورت بعد از این همه کارشکنی ها و خصومت و مجادله ها با خود، او و پیروانش را به رحمت خود نجات دادیم «وَقَطَعْنَا دَابِرَ الَّذِینَ کَذَّبُواْ بِآیَاتِنَا وَمَا کَانُواْ مُؤْمِنِینَ (الاعراف/۷۲)؛و کسانى را که آیات ما را دروغ شمردند و مؤمن نبودند ریشه‏کن کردیم». آری عذاب خدا به صورت باد عقیم یعنی نازا و بدون خیر و صرصر یعنی باد سرد باشدت و سرکش، بر آن ها وارد شد و همه را نابود ساخت. خداوند سبحان بعد از قوم نوح و ثمود، قوم عاد را به وجود آورد و با نفرین هود که بعد از سال ها دعوت و ارشاد صورت گرفت آن ها را نابود ساخت.
۴-۳-۲- نکات آموزنده
هود پیامبر (ع) مدتی طولانی در میان قوم خود ماند و رسالت خود را با کمال صبر و بزرگواری ابلاغ نمود و در برابر تهمت سفاهت و دروغگویی، خود را ناصح امین معرفی کرد و مشفقانه مردم را به ایمان و توحید دعوت کرد. برخی مدت رسالت هود را هفتصد و شصت سال نوشته اند، ولی متاسفانه جز افراد اندکی از نوادگان نوح، کسی به او ایمان نیاورد و حضرت از بت های دروغین تبری جست و با توکل و اعتماد بر پروردگار عالم که اختیار تمام موجودات در دست قدرت اوست، به راه خود ادامه داد و به پیروان توحید آموخت که در هر کاری مخصوصا کارهای مهم و اساسی باید به خدا توکل کرد «إِنِّی تَوَکَّلْتُ عَلَى اللّهِ» (هود/۵۶) و مطمئن بود که خداوند حافظ و نگهبان است. «إِنَّ رَبِّی عَلَىَ کُلِّ شَیْءٍ حَفِیظٌ» (هود/۵۷). سرانجام کفران نعمت و سرپیچی از رسولان الهی، انتقام و عذاب خداست و غضب خدا عذابی سخت را در پی خواهد داشت. قرآن می فرماید: «فَلَمَّا آسَفُونَا انتَقَمْنَا مِنْهُمْ (الزخرف/۵۵)؛چون ما را به خشم درآوردند، از آن ها انتقام گرفتیم». قوم هود آن چنان به خیره سری و مخالفت و بت پرستی پرداختند که مبتلا به خشکسالی شدند و انتظار باران می کشیدند و جمعی را برای دعا به مکه فرستادند تا در کنار خانه خدا دعا کنند تا بر آن ها باران ببارد، غافل از اینکه سبب محرومیت و خشکسالی نادیده گرفتن نعمت های خدا و شرک و بت پرستی آن ها بود و دعا وقتی مستجاب است که انسان خود را اصلاح کند و با اعتقاد به توحید خالص، دل و فکر خود را از کفر و شرک و هوای نفس پاک کند. عاد (قوم هود) که در طلب باران رحمت بودند، روزی مشاهده کردند که از گوشه افق ابر سیاهی پدیدار گشت، آنان پنداشتند ابر باران است، ولی نمی دانستند این همان عذاب سختی است که از هود انجام آن را درخواست کردند و هود به آن ها فرمود این بادی است که در آن عذابی دردناک است، بادی است که به اذن خداوند هرچه در سر راهش باشد نابود می کند و این است نتیجه غرور و خودخواهی و غفلت از قدرت لایزال الهی، این باد که در قرآن به نام صرصر نامیده شده، شدت آن به حدی بود که مردم قوی هیکل و بلند قامت را از جا می کند و به این سو و آن سو می انداخت و هرچه را بر سر راهش بود نابود می کرد. این باد سرد و شدید هفت شب و هشت روزپی در پی بر آن ها وزید و همه چیز را از بین برد، مگر حضرت هود و پیروانش که آن ها را در نقطه ای از زمین که در اطرافش دیوار کوتاهی بود، آورد و با نسیم جان بخش آن ها را نوازش و حفظ نمود. اگر قوم عاد دستور العمل هود پیامبر را پذیرفته بودند و با توبه و استغفار دست نیاز به درگاه خدا دراز می کردند، همانطور که حضرت به آن ها وعده داد، خدای مهربان، باران رحمت را بر آنان نازل می کرد و بر قدرت و شوکت معنوی آن ها می افزود.
حضرت هود (ع) مانند خیلی از پیامبران برای نجات و آسایش قومش سه دستور داد: تنها خدا را بپرستید و از خدایان دیگر بپرهیزید، زیرا معبود حقیقی تنها اوست. وقتی خدا را به عنوان رب خود شناختید و عبادت بت ها را ترک کردید، در مقام دعا، از پروردگار خود آمرزش گناهان گذشته خود را بطلبید (استغفروا ربکم) و توبه کنید و به راه خدا بازگردید و به پروردگار خود ایمان آورید «ثم توبوا الیه» که در نتیجه استغفار و توبه و توحید، از زندگی دنیا بهره مند می شوید و به گشایش و امنیت و رفاه و عزت می رسید و خداوند باران رحمتش را بر شما نازل می کند و شما را از قحطی و خشکسالی می رهاند و بر نیروی ایمانتان می افزاید.(هود/۵۳-۳).
۴-۴- دعای حضرت صالح (ع)

اگرچه رابطه والدین اعم از آموزشی یا غیر آموزشی با فرزندان، رابطه ای یکسان و بر طبق یک الگو و مدل خاصی نیست وبه گفته کاستلان “یک مدل فرزند پروری در همه خانواده ها وجود ندارد. بلکه به تعداد خانواده ها, تعداد روش های فرزند پروری وجود دارد.” ولی در هر حال وجود شخصیت سالم روانی و فرهنگی فرزندان در گروِ یک نکته اساسی است که در اکثر خانواده ، مشترک به نظر می رسد و آن مسئله حضور والدین در جمع خانواده است. به عبارت دیگر، مدت زمانی که والدین در خانه می باشند, و یا شکل فضایی که در خانه حاکم است دارای اهمیت است. البته، وجود زمان و یا فضا به تنهایی کافی نبوده، بلکه در این مدت زمانِ حضورِ فیزیکی، داشتن رابطه آموزشی و مسئله وجود ارتباطات کلامی, یعنی گفتگو در بین اعضاء خانواده لازم و مطرح است.( اکرمی نژاد،۱۳۸۸)
نظام آموزشی : پیترز در تعریف آموزش و پرورش می گوید:«آموزش و پرورش به طور ضمنی دلالت دارد بر اینکه چیزی ارزشمند، با قصد و نیت و به شیوه ای متعارف و قابل قبول در حال انتقال است و یا انتقال یافته است» (رابین بارو-رونالدوودز، ترجمه زیباکلام، ۱۳۷۶، ص۲۴). حالا برای عملی کردن این گفته پیترز، باید یک سازمان رسمی به این امر بپردازد. کارکردهای اصلی این سازمان رسمی ارتقای سطح سواد جامعه، ایجاد و توسعه مهارت‌ها، دستیابی به اهداف عالی آموزش و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز جامعه،  است. صرف نظر از اینکه نظام آموزشی، خود زیرمجموعه ‌نظام کلا‌ن اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است، در حیطه آموزش _ به معنای عام_ خود مجموعه‌ای است که از زیرمجموعه‌ها یا زیرنظام‌های دیگری تشکیل یافته است.

در این رویکرد سیستمی دانش‌آموزان، معلمان، کتاب‌های درسی، ساختمان مدارس، فضاها و تغییرات آموزشی، هزینه‌ها و غیره بخشی از عوامل ورودی (درون‌داد) نظام آموزشی محسوب می‌شوند. فرایند آموزشی شامل روش‌های تدریس، تعامل دانش‌آموز و معلم، برنامه‌های درسی و آزمایشگاهی و غیره است. طی فرایند آموزش، دانش‌آموختگان یا برون‌داد نظام آموزشی در عین تأثیرپذیری از محیط، تغییراتی می‌پذیرد که این تغییرات در سه حیطه دانش، توانش و نگرش (اهداف آموزشی) قابل مشاهده و اندازه‌گیری است. از این‌رو، کارکرد ی مطلوب شناخته می‌شود که برون‌داد آن بیشترین هدف‌های آموزشی نظام را برآورده باشد (مشایخ، ۱۳۸۲).
وسایل ارتباط جمعی :وسیله ارتباطی ممکن است یک صدا یا یک حرکت باشد و نیز ممکن است یک وسیلۀ طبیعی باشد که انسان با بهره گرفتن از آن عملا قدرت یک فرستنده را پیدا کند . در حقیقت وسایل ارتباطی متوجه حواس گوناگون است ؛صدا متوجه شنوایی است و متن نوشته شده از طریق دیدن باز شناسی می شود . اینکه آگاهی موجود در پیام به وسیله کدام یک از حواس ما ادراک شود تفاوت شرایط زیادی به وجود می آید ( کازنوو،۱۳۸۱،۲۱۴)ارتباط ، فرایندی است که از طریق آن »پیام ها « صرف نظر از ماهیت آن و وسیله ای که به کار گرفته می شود از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا میکند و به این ترتیب کنش متقابل اجتماعی امکان پذیر می گردد (براوون ،۱۹۹۶،۲۲)
بازی: بازی، عبارت است از فعالیتی که بدون وجود نیروی خارجی(زور و اجبار) و کاملا اختیاری و بدون هدف و منظور خاص انجام می‌شود، به‌طوری که انجام آن سبب لذت و آرامش گردد. تفاوت بازی با کار در انگیزه انجام فعالیت می‌باشد. اگر فعالیتی به منظور رسیدن به هدف خاص و مشخص دنبال شود، آن را کار می‌نامند و اگر هدف، صرفا لذت و خوشی باشد آن فعالیت را بازی می‌نامند. (سید محمد مهدی طباطبائی نیا، ۱۳۶۶ ، ۱۴-۱۶)
اگر به فرهنگ لغت دربارۀ بازی مراجعه شود ، با معادل هایی مانند ، سرگرمی ، مشغولیت ، تفریح ، لعب مواجه می شویم . تداعی این معانی ابتدایی از همان آغاز نشان می دهدکه بازی در فرهنگ گذشته همچنان که امروز مرسوم است ، دارای کارکردهای فرهنگی ، ورزشی ، اجتماعی ، آموزشی و.. بوده است . چه بسا ابداع بعضی دیگر با کارکردهای سیاسی قرین است . به عنوان نمونه می توان به بازی شطرنج اشاره کرد. (عباس یکرنگی ،۱۳۹۰)
۱-۹ ) تعاریف عملیاتی:
هویت ایرانی : در این تحقیق هویت ایرانی در پرسشنامه الف (۱۱ سوال ۵ گویه ای ) با بهره گرفتن از مولفه های اساطیر و تاریخ کشور ایران ، مهربانی و صلح دوستی ،علاقه به علم و دانش ، آشنایی با زبان و ادبیات فارسی و داشتن غرور ایرانی تعریف شده است
آشنایی با اساطیر و تاریخ ایران : با توجه به دوره سنی دانش آموزان مورد مطالعه منظور از آشنایی با اساطیر و تاریخ کشور ایران شنیدن نام و یا داستانهایی از نام آوران ایرانی در صحنه های مختلف و سر آمدن بودن کشور ایران در میان سایر کشورهای هم عصر خود ، پیروزی ها و شکستها ایرانیان در طول تاریخ حتی در حد شنیدن نامی و عنوانی.عوامل تاثیر گذار در این شاخص ازهویت ایرانی در ردیف ۱ هرسوال در پرسشنامه الف مورد سنجش قرار گرفته است.
مهربانی وصلح دوستی : آشنایی با این مطلب که ایرانیان مهربان و دیگردوست هستند و همواره دیگری را برخود ترجیح داده و همه ی انسانها را دوست دارند از جنگ بیزارند و آرامش طلب هستندزیرکی را در حل مشکلاتشان بدون استفاده از ظلم و مرافعه با دیگران می دانند .عوامل تاثیر گذار دراین شاخص از هویت ایرانی در ردیف ۲ هر سوال از پرسشنامه الف مورد سنجش قرار گرفته است .
علاقه به علم و دانش : آشنایی با سرآمدان ایران که در صحنه علم اندوزی جزو پیشروان بوده اند نظیر انوشیروان ، دکتر حسابی ،بوعلی و غیره .ایرانیان در کلیه زمانها برای عالمان احترام ویژه برخوردار بوده اند و توانمند بودن کسی را در قوت تفکر و اندیشه او می دانسته اند . عوامل تاثیر گذار دراین شاخص از هویت ایرانی در ردیف ۳ هر سوال از پرسشنامه الف مورد سنجش قرار گرفته است .
آشنایی با زبان و ادبیات فارسی : دانش آموز این دوره باید با اساطیر ادبی ایران آشنا بوده و حتی داستانهایی را از سعدی ، ناصر خسرو ، نظامی و فردوسی بداند یا حداقل شنیده باشد. عوامل تاثیر گذار دراین شاخص از هویت ایرانی در ردیف ۴ هر سوال از پرسشنامه الف مورد سنجش قرار گرفته است .
داشتن غرور ایرانی : ایرانی همواره به اینکه در کشور ایران زندگی می کند به خود می بالد و باعث افتخار و مباهات اوست که یک ایرانی است. عوامل تاثیر گذار دراین شاخص از هویت ایرانی در ردیف ۵ هر سوال از پرسشنامه الف مورد سنجش قرار گرفته است .
هویت اسلامی : در این تحقیق هویت اسلامی در پرسشنامه ب (۱۱سوال ۵ گویه ای ) تحت تاثیر مولفه های آشنایی با اساطیر و تاریخ اسلام ، اصول دین ، فروع دین ، دوری از محرمات و عمل به سفارشات اسلام تعریف شده است .
آشنایی با اساطیر و تاریخ اسلام : آشنایی با پیامبر اکرم ، ائمه اطهار و اهل بیت پیامبر همچنین بزرگانی چون ابوذر ، مالک و…در حد شنیدن داستانهایی و یا حتی آشنا بودن با اسامی آنها همچنین آشنایی با تاریخ اسلام ، مشقات پیامبر برای فراگیر شدن اسلام و سایر وقایع مهم اتفاق افتاده در تاریخ اسلام . این شاخص از هویت اسلامی در ردیف ۱هرسوال در پرسشنامه ب سنجیده می شود . این شاخص از هویت اسلامی در ردیف ۵ هرسوال از پرسشنامه ب قرار دارد .
اصول دین : اصول دین در مذهب شیعه پنج و شامل توحید ، عدل ، معاد ، نبوت و امامت می باشد و همچنین در مذهب تسنن سه مورد نخست می باشد که پاسخ دهندگان طبق شیعه یا سنی بودن بدان پاسخ می دهند ، شایان به ذکر است با توجه به اینکه اکثریت پاسخ دهندگان را شیعیان تشکیل می دهند اصول دین پنج موردی ملاک قرار گرفته است
فروع دین : فروع دین در مذهب شیعه ده مورد می باشد شامل نماز ، روزه ، خمس ، زکات ، جهاد ، حج ، امر بمعروف ، نهی ازمنکر ، تولی و تبری که در مذهب تسنن هشت موردی است و شامل هشت مورد نخست البته در این دوره برای دختران که مکلف می شوند اجرای برخی واجب می شود و بالطبع بیشتر با آن آشنا می شوند ( به علت برگزاری جشن تکلیف ) و مسئله آشنا کردن بیشتر در مورد پسران معنا پیدا می کند پس به طور کل فروع دین شامل آندسته از اموری است که دارای وجوب برای هر مسلمان هستند این شاخص از هویت اسلامی در ردیف ۲ هرسوال در پرسشنامه ب سنجیده می شود .
دوری از محرمات اسلام : دانش آموز این دوره باید حرام بودن دزدی، غیبت ، تهمت ، دروغ و … را بداند و از انجام این اعمال بیزار گردد زشتی و بدی آنهار ابداند و از آنها دوری کند. این شاخص از هویت اسلامی در ردیف ۳ هرسوال در پرسشنامه ب سنجیده می شود .
عمل به سفارشات اسلام : دانش اموز این دوره باید با سفارشات فردی و اجتماعی اسلام آشنا شود نظافت فردی و عمومی ، مهربانی با انسانها ، حیوانات و حتی درختان ، اسراف نکردن ،روحیه کار وفعالیت و آبادانی و غیره که هر فرد مسلمان با عمل کردن به این دستورات و سفارشات خودر ا بیشتر از قبل مقبول خداوند بداند و احساس نزدیکی بیشتری به خداوند و اقربای او کند. این شاخص از هویت اسلامی در ردیف ۴ هرسوال در پرسشنامه ب سنجیده می شود .
خانواده: که در این تحقیق منظور از خانواده مشترک میان همه خانواده ها یعنی پدر و مادر است که بیشترین تاثیر را قبل و بعد از تولد کودک بر او دارند .طبیعی است در خانواده های خاصی که سرپرست خانواده یکی از والدین و یا حتی شخص دیگری به جز والدین است شخصی که در نقش پدر و مادر قرار دارد مورد نظر می باشد که در هردو پرسشنامه” الف” و” ب” سوالات ۱و ۲ هرکدام با ۵ گویه به بررسی این عامل پرداخته شده است .با این توضیح که سوال ۱ در هر دو پرسشنامه تاثیر تحصیلات والدین و سوال۲ در پرسشنامه الف تاثیر عرق ملی والدین و در پرسشنامه ب تاثیر اعتقادات شخصی والدین را مورد سنجش قرار می دهد.
نظام آموزشی : با توجه به گستره بودن معنا و مفهوم این مقوله مورد نظر این تحقیق صلاحیت حرفه ای معلم ، برنامه درسی و وضعیت ظاهری و فیزیک مدرسه می باشد و در هردو پرسشنامه” الف” و “ب ” با سوالات۳ ،۴ و ۵ و هرکدام با ۵ گویه به بررسی این عامل پرداخته شده است.بدین ترتیب که سوال ۳ تاثیر صلاحیت حرفه ای معلمان ، سوال ۴ تاثیر برنامه درسی و سوال ۵ تاثیر وضعیت ظاهری و فیزیک مدرسه را سنجیده اند .
رسانه : از آنجائی که معنای رسانه بسیار وسیع می باشد به جهت سهولت بررسی صرفا به موارد برنامه های خاص کودکان در تلویزیون ، مجلات و کتابهای خاص کودکان و اینترنت و رایانه پرداخته شده است و در هردو پرسشنامه” الف” و “ب “با سوالات ۶، ۷و ۸ ، هرکدام با ۵ گویه به این عوامل پرداخته شده است . بدین ترتیب که برنامه خاص کودکان در تلویزیون در سوال ۶ ، تاثیر استفاده از اینترنت و رایانه در سوال ۷ و تاثیر مجلات و کتابهای خاص کودکان در سوال ۷مورد بررسی قرار گرفته اند .
گروه همسالان : منظور رابطه های دوستانه ای است که دانش آموز با دوستان خود برقرار می کند که ممکن است در محیط مدرسه و یا خارج از مدرسه باشد و در هردو پرسشنامه” الف” و “ب “سوال۹ با ۵ گویه به بررسی این عامل پرداخته است.
بازیها : که تحت عنوان بازیهای سنتی و بازیهای رایانه ای می باشد . و در هردو پرسشنامه” الف” و “ب “سوالات ۱۰ و ۱۱ هر یک با ۵ گویه به بررسی این عامل پرداخته اند . در سوال ۱۰ به بازیهای سنتی و در سوال ۱۱ به بازیهای رایانه ای پرداخته شده است .
فصل دوم :
ادبیات و مبانی نظری تحقیق
( سابقه موضوع تحقیق )
۲-۱) مقدمه
در این فصل با توجه به تحقیقات و نظریات موجود به بیان تعاریف و مفاهیم و نظریات مرتبط با موضوع تحقیق پرداخته شده است . این فصل شامل سه بخش اصلی ادبیات ، بخش دوم پیشینه تحقیق و در بخش پایانی نیز جمع بندی و تدوین چهارچوب تحقیق می باشد .در ادبیات به تعاریف ، سیر تکوین مفهوم پردازی و نظریات گوناگون در زمینه موضوع تحقیق پرداخته شده است در بخش دوم به جهت مقایسه یافته های تحقیق با تحقیقات مشابه به پیشینه تحقیقات پرداخته می شود با و در بخش پایانی نیز با بهره گرفتن از مبانی نظری آورده شده به انتخاب چهارچوب نظری مناسب و جمع بندی پرداخته شده است .
بخش اول : ادبیات تحقیق
۲-۲) مفهوم لغوی هویت ^[۱]
در لغت نامه دهخدا ، هویت «تشخص » معنا شده که میان حکما و متکلمان مشهور است و در فرهنگ معین ، ذات باری تعالی ، هستی وجود ، آنچه موجب شناسایی شخص باشد و حقیقت جزئیه – یعنی گاه ماهیت با تشخص است و گاه بالذات یا بالعرض است – تعریف شده است .بدین معنی که هویت اصطلاحا مجموعه ای از شاخص ها و علائم در حوزه های مولفه های مادی ، زیستی ، فرهنگی و روانی است که موجب شناسایی فرد از فرد دیگر ،گروه از گروه یا اهلیتی از اهلیت دیگر و فرهنگی از فرهنگ دیگر می شود . هویت یعنی وجه اختصاصی هر فرد یا گروه .
فرهنگ آکسفورد ، از هویت به عنوان چیستی و کیستی فرد، از هویت یاد می کند. فرهنگ وبستر نیز ، هویت را وضعیت یا حالتی می داند که اجازه می دهد یک شخص یا یک چیز متمایز باشد .
واژه نامه اندیشه اجتماعی بلا کول ^[۲] می نویسد : «هویت مشتق از ریشه لاتینIdem است به معنای تشابه و تداوم». یعنی هم در آن یک اشتراک وجود دارد و هم یک استمرار و پایایی . به عبارتی آنچه در طول تاریخ ثابت و مشترک مانده و تحول و دگرگونی تاریخی روی آن اثر نگذاشته است . به لحاظ عرضی نیز می تواند به معنای وحدت ( تشابه ) در عین کثرت باشد.(عماد افروغ،۱۳۸۷، ۲۲)
فرهنگ فرانسوی روبرت هویت را ویژگی یک واحد می داند که برای آن واحد به صورت متمایز کننده باقی می ماند و بازشناسی یک شخص را از دیگران ممکن می سازد . آنچنانکه ملاحظه می شود فرهنگ روبرت ویژگی هویت دهنده را وسیله ای می داند که امکان بازشناسی یک واحد را از دیگران متمایز می سازد . اما از اینکه مرجع و منشأ این بازشناسی خود است یا دیگری بحث نمی کند . (کیومرث اشتریون ،۱۳۸۵ ،۵)
صاحب کشاف اصطلاحات الفنون ، هویت را تشخص معنی کرده و آن را اصطلاحی رایج بین حکما و متکلمان می داند که با “ماهیت برابر است و به “حقیقت جزئیه “نیز اطلاق می شود و از نظر عارفان “مرتبه ذات بحت"است و مرتبه احدیت و لاهوت خوانده می شود (مولوی محم اعلی بن علی تهانوی ۱۸۶۲،۱۵۳۹)
۲-۳) هویت در علوم مختلف
هویت واژه چتر گونه ای است که در تمامی رشته های علوم اجتماعی و علوم انسانی برای درک فرد از خود به عنوان یک موجود مشخص و مجزا کاربرد پیدا می کند . گرچه بیشتر رشته های علوم انسانی و اجتماعی بحث هویت را در تحولات نظری خود بکار گرفته اند ، اما در واقع چند رشته متمایز توانسته اند پیرامون آن مطالعات جدی به عمل آورند که از آن جمله می توان به جامعه شناسی ، روان شناسی ، روان شناسی اجتماعی و روان شناسی اشاره کرد (حمید احمدی ، ۱۳۸۸،۴۰)
عالمان علوم سیاسی و علوم تربیتی ، جغرافی دانان و عالمان مدیریت و اقتصاد ؛ هویت ( به ویژه هویت جمعی ) را ابزار سودمند برای تحلیل مسائل خود یافته اند .عالمان سیاست به حسب تمرکزشان بر واحدهای مستقل سیاسی ، نظیر دولت – ملت ها ، به هویت جمعی پرداخته اند و علمای تربیتی نه تنها بنا بر نقش بنیادین هویت در فرایند یادگیری ، بلکه نظر به وضعیت بحرانی آن در جوامع معاصر ، برنامه های آموزشی ویژ ه را ضروری دانسته اند هر هویت لاجرم در حدود جغرافیایی گروهی شکل می گیرد و با پس و پیش شدن این حدود ، دچار قبض و بسط ، ویا تکثیر می شود یا وحدت می یابد و البته به همین ترتیب در قلمرو تاریخ نیز قرار می گیرد . هویت ، متضمن تعلق و تعهدی است که عالمان مدیریت برای اداره سازمان بدان محتاجند . علمای اقتصاد و بازار نیز دریافته اند که فروش کالا در واقع فروش یک هویت است (Reed II)
زبان شناسی و ادبیات ، چشم اندازی انتزاعی تر دارند که به رویکرد فلسفی بسیار نزدیک است ، با این تفاوت که هویت در اینجا ، به مثابه چیزی سیال که از طریق روایت ها و (و روایت های بازتابی ) پیوسته ساخته و باز ساخته می شود ، تامل پذیر است و نه چیزی ثابت و مستمر ، آن چنان که موضوع بحث فلسفه بوده است (Gergon forthcoming ) به نقل از بهزاد دوران ،۱۳۸۶، ۲۷
رویکرد فلاسفه به هویت ، از بن مایه های فلسفه نشات می گیرد . چرا که به ظاهر همه اتفاق نظر دارند که خود شناسی ، عالی ترین مقصد و منظور تحقیق فلسفی است . شاید به همین دلیل در نهایت تاملات فلسفی ، ویلیام جیمز^[۳] در خود ، سرچشمه شکل گیری روان شناسی علمی در آمریکا گردید^[۴] ( بهزاد دوران و منوچهر محسنی ،۱۳۸۶،۸۲ (
درفلسفه یونان باستان،هویت به معنی هماتستی وهمانی تعریف شده است. مطابق این تعبیر ، هرگاه چیزی مثل(سنگ ) در شرایط واحوال گوناگون ،همان چیز(سنگ) بماند ، بطوریکه همواره به عنوان سنگ قابل تشخیص باشد آنگاه دارای (هویت سنگ) است،این اصل راهمانستی میگویند. این اصل به آن معناست که تمام موجودات دارای اندازه ای از تداوم وپایداری وجودی هستند که میتوان آنها راشناسایی کرد وتجربه انسانی،تنها به دلیل همین اصل همانستی تحقیق پذیروشدنی است زیرااگر دنیای وجود بدون قانون وثبات نسبی بود امکان دسترسی به هیچ دانشی برا ما نبود ( محمد حسین ایراندوست ۱۳۸۷، ۱۲)
درفلسفه اسلامی این نکته اثبات شده که برای هر “هویت” دو موطن وجوددارد یکی در ذهن ودیگری درخارج آنچه در ذهن تحقق پیدا میکند تصوری از ماهیت خارجی است.درواقع همان ماهیت درمرحله ذهن وجود دیگری پیدا کرده است .هرگاه سنگ ،عدد یاخط و … را تصور کنیم واقعا در ذهن سنگ ،عدد،خط و… وجود پیدا میکند ولی نحوه وجودسنگ ذهنی بانحوه وجودسنگ خارجی تفاوت دارد.بی تردید،وجود ذهنی وجود جداگانه ای داردوغیر از وجود خارجی است.زیرا قطعا وجود خارجی به ذهن منتقل نمیشودواگرهمچنان که وجود مغایر وجود ذهنی است ،"هویت"در خارج نیزمغایر"هویت"در ذهن باشد وذهن با خارج نه وجود تطابق داشته باشدونه از لحاظ ماهیت وذات ،آنگاه فرقی میان علم وجهان مرکب نخواهد بود وادراکات بشری ارزشی نخواهد داشت". به عبارت دیگر به هیچ وجه علوم وادراکات بشری کشف واقعیات نخواهد بود (همان ص۲۰)
روان شناسی اجتماعی را باید به لحاظ طرح نظریات مستقل در این باره ، و ملاحظه آن از خلال بررسی جریانهای گروهی و بین گروهی مهد هویت دانست . البته توجه به جریانهای بین گروهی طی سه دهه اخیر اسباب شکل گیری نظریات هویت را نیز فراهم آورد (بهزاد دوران و منوچهر محسنی ،۱۳۸۶،۸۳)
یکی ازموضوعات مهم درحوزه روانشناسی اجتماعی ورابطه آن با هویت ، موضوع” استراتژی شکل گیری هویت" ^[۵] است .شکل گیری هویت فرایند ساختن شخصیت متمایز یک فرد به عنوان یک وجود مداوم (معروف به تداوم شخصی) در مرحله خاصی از زندگی است که درآن ویژگیهای فردی شخص که به وسیله آنها شناخته می شود شکل می گیرد . این فرایند فرد را برای دیگران وخودش تعریف می کند .احساس تداوم ،احساس تک بودن از دیگران واحساس وابستگی ،از اجزاءهویت واقعی فرد هستند فرایند شکل گیری هویت به بروزبرخی موضوعات مربوط به هویت شخصی واجتماعی منجرمیشود که فرد بر اساس آنها نوعی درک از خود به عنوان یک وجود مشخص وجداگانه ای پیدا می کند.(حمید احمدی ،۱۳۸۸ ،۴۰)
در روان شناسی از واژه هویت اولین بار فروید ^[۶] استفاده نمود . سپس آن را با معنای ذهنی – روانی – اجتماعی در آمیخت.( شکوه نوابی نژاد ، ۱۳۸۶،۲۲۵) روان‏شناسی ایجاد هویت را مهم‏ترین عامل پیشرفت شخصی در دوره نوجوانی دانسته و آن را گامی حیاتی در جهت نیل به حیاتی شادمانه و مولد معرفی کرده است. از نظر اریکسون موفقیت در زندگی و دستیابی به اهداف و آرمان‏های انسانی در دوران بزرگسالی به نحوه ی شکل‏گیری هویت وابسته است که بیشتر در دوران نوجوانی و جوانی روی می‏دهد. فرد در دوران نوجوانی و جوانی، ‏ ارزش‏ها، باورها، داوری‏ها و هنجارهای مورد قبول خانواده و جامعه را زیر سوال می‏برد و در جست‏وجوی راه‏حل و پاسخ های مناسب به کندوکاو می‏پردازد. نتایج موفقیت‏آمیز فرایند رشد روانی و اجتماعی در دوران کودکی، امکان حل تعارضات روانی و اجتماعی را در مراحل بعدی زندگی به فرد می‏دهد. لذا در مقابل آشفتگی و بحران هویت، فرایند «شکل‏گیری هویت» و انسجام هویتی قرار دارد (لطف‏آبادی، ۱۳۷۹: ۷۴). از نظر روان شناسان روندهای روانی شخص ، نقش ضروری در ساخت و پرداخت هویت ایفا می کنند.این نظریه ها عمدتا با دیدگاه شناخت اجتماعی^[۷] همپوشی دارد دیدگاه شناخت اجتماعی ، اصولا در این باره است که ما چگونه اطلاعات را پردازش^[۸] و ذخیره^[۹] می کنیم . (بهزاد دوران ،۱۳۸۶)
شناخت اجتماعی : یعنی ظرفیت درک روابط اجتماعی ، در کودکان ، این اصطلاح به معنی توانایی درک دیگران است ، شناخت اجتماعی در تمامی تعاملات انسانی جنبه بنیادی دارد. .(مهشیدفروغان ،۱۳۸۷، ۲۷۲)
هویت ، در زمره مفاهیمی است که از اوان پیدایش جامعه شناسی تا به امروز به یک مفهوم نظری اصلی در نظریه اجتماعی مبدل گشته است .(امید قادر زاده ، ۱۳۸۷،۳ )مفهوم هویت در این علوم به اقدام افراد در عنوان دادن به خود به عنوان اعضاءگروههای خاص (ملت ،طبقه اجتماعی )مربوط می شود ..فرایند کنش فردی با سایرین برای آفرینش یک هویت ،بر اساس نظریه جرج هربرت مید ^[۱۰]۱۹۳۴ وشلدون استایکر^[۱۱] ۱۹۶۸ چانه زنی هویت ^[۱۲]نام دارد هدف چانه زنی هویت ، ایجاد مجموعه منسجمی از رفتارهاست که هویت شخصی را تقویت می کند. بطوریکه هر شخص بر اساس نوع هویتی که در سطح اجتماعی ایجاد می کند ناچار است جداگانه ای با دیگرانی که همان نقش هویتی رادارند وارد ،چانه زنی شود بحث های هویت در جامعه شناسی اهمیت برجسته ای دارد و ادبیات بسیار گسترده ای از جمله بسیاری نمایشنامه ها وداستان ها را بوجود آورده است که در آن جستجوبرای هویت ،موضوع محوری بحث است.
نمودار ۲-۱- مدل شماتیک رشته های علاقمند به موضوع هویت (دوران ۱۳۸۶،۲۷)
۲-۴) مراتب هویت
در مرتبه نخست هویت را به دو سطح فردی و جمعی (اجتماعی ) تقسیم می کنند زیرا انسان دارای دو گونه “خود ” است . خود فردی و خود اجتماعی .
۲-۴-۱ ) هویت فردی
هویت فردی به این سوال پاسخ می دهد که من کیستم ؟ و به کجای این جهان تعلق دارم ؟) Mitchel ,2003:44)

۳-۴حجم نمونه و روش نمونه گیری
نمونه آماری پژوهش حاضر شامل ۲۰۰ نفر از دانشجویان دختر و پسر این دانشگاه(۱۰۰ نفر دانشجویان دختر و ۱۰۰ نفر دانشجویان پسر) می باشد. که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند
۳-۵-ابزار های پژوهش
در پژوهش حاضر جهت جمع آوری داده‌ها از ابزارهای زیر استفاده شده است:
۱-پرسشنامه کیفیت زندگی:
پرسشنامه کیفیت زندگی(فرم کوتاه ۳۶ سوالی( ۳۶-SF) یک پرسشنامه معتبر است که به طور گسترده برای ارزیابی کیفیت زندگی، به کار برده می شود. در ایران این فرم توسط منتظری و همکاران(۱۳۸۵) با روش ترجمه و ترجمه مجدد به فارسی برگردانده و روی ۴۱۶۳ نفر در رده سنی ۱۵ سال به بالا(میانگین سنی ۱/۳۵ سال) که ۵۲ درصد آنها زن بودند هنجاریابی شده است. ضریب پایایی گزارش شده برای خرده مقیاس ها از ۷۷/۰ تا ۹۰/۰ است، به غیر از خرده مقیاس سرزندگی که ۶۵/۰ بود. در مجموع یافته ها نشان دادند که نسخه ایرانی این پرسشنامه ابزاری مناسب برای اندازه گیری کیفیت زندگی است.

پرسشنامه ( ۳۶-SF) شامل ۳۶ سوال است، که ۳۵ سوال آن در ۸ خرده مقیاس چند ماده ای خلاصه شده است:
۱- خرده مقیاس کارکرد جسمانی^[۱۰۶]: محتوای این خرده مقیاس شامل ۱۰ سوال است، که توانایی انجام فعالیت های زندگی مانند توجه کردن به نیازهای فردی، پیاده روی و نرمش را در بر می گیرد.
۲- خرده مقیاس نقش جسمانی: (نقش محدودیت هایی که به سبب مشکلات جسمانی ایجاد می شود): محتوای این خرده مقیاس ۱۴ سوال است که به فعالیت های محدود کننده توانایی­های جسمانی مربوط می شود.
۳- خرده مقیاس درد جسمانی^[۱۰۷]: این خرده مقیاس دارای ۴ سوال است، که میزان احساس درد طی ۴ هفته گذشته و تداخل آن با فعالیت های روزمره فرد را ارزیابی می کند.
۴-خرده مقیاس سلامت عمومی^[۱۰۸]: چهار سوال این خرده مقیاس سلامت عمومی را بر اساس ادراک فرد ارزیابی می کند.
۵- خرده مقیاس سرزندگی^[۱۰۹]: این خرده مقیاس ۴ سوال دارد که محتوای آن در خصوص احساس چالاکی، انرژی و خستگی است.
۶- خرده مقیاس کارکرد اجتماعی^[۱۱۰]: این خرده مقیاس دارای ۲ سوال است که میزان تاثیر مشکلات جسمی و روانی را در انجام فعالیتهای اجتماعی و ارتباط با خانواده، دوستان، و سایر افراد جامعه مورد ارزیابی قرار می دهد.
۷- خرده مقیاس نقش هیجان^[۱۱۱](نقش محدودیت هایی که به سبب مشکلات هیجانی ایجاد می شود): این خرده مقیاس دارای ۳ سوال است که عوامل هیجانی تداخل کننده با کار یا سایر فعالیت ها را ارزیابی می کند.
۸- خرده مقیاس سلامت روانی^[۱۱۲]: این خرده مقیاس دارای ۵ سوال است که احساس افسردگی و اضطراب را می سنجد.
هشت مقیاس ( ۳۶-SF) در دو بعد سلامت جسمانی^[۱۱۳] و سلامت روانی خلاصه می گردند. چهار خرده مقیاس اول شامل کارکرد جسمانی، نقش جسمانی، درد جسمانی و سلامت عمومی در بعد ” سلامت جسمانی” و ۴ خرده مقیاس آخر شامل سرزندگی، کارکرد اجتماعی، نقش هیجان و سلامت روانی در بعد” سلامت روانی” ترکیب می شوند.
همچنین پرسشنامه( ۳۶-SF)دارای ۱ سوال است که مربوط به ارزیابی فرد از وضعیت سلامتی اش و تغییرات آن طی یک سال گذشته است( کلانترزاده و همکاران، ۱۳۸۴؛ به نقل از قمری گیوی، ۱۳۸۶). برای بررسی نتایج از برنامه اکسل که بر اساس رهنمودهای ۳۶( ۳۶-SF) توسط کلانترزاده و همکاران طراحی شده است، استفاده شد. دامنه نمرات افراد در این آزمون بین نمره صفر (پایین ترین نمره و بیانگرکیفیت زندگی نامطلوب است) و نمره ۱۰۰( بالاترین نمره و بیانگر کیفیت زندگی مطلوب است) قرار می گیرد.
۲- مقیاس خودکارآمدی:
مقیاس خودکارآمدی نوجوانان (موریس، ۲۰۰۱) ۲۴ ماده دارد که آزمودنی­ها به آن با یک مقیاس پنج درجه (خیلی بد تا خیلی خوب) پاسخ می­ دهند. این پرسشنامه خودکارآمدی را با سه زیر مقیاس تحصیلی، اجتماعی و هیجانی می­سنجد. ضریب آلفای پرسشنامه خودکارآمدی ۸۸/۰ به دست آمده است. ضریب همبستگی بین این پرسشنامه و پرسشنامه کودکان (۴۰/۰) به دست آمده است (۰۱/۰< P). بیگی (۱۳۹۰) پایایی این مقیاس را با روش آلفای کرونباخ ۸۰/۰ گزارش کردند.
۳-۶-شیوه اجرای پژوهش
در گرد آوری اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه استفاده شد. بعد از تهیه فهرست اسامی دانشجویان و انتخاب آنها، ابتدا هدف تحقیق برای آنها بیان شد وسپس آزمونهای پژوهش در اختیارآنها قرارداده شد و از آنها خواسته شد نظر خود را با دقت بیان کنند. اطلاعات به صورت گروهی و در دانشگاه آنها جمع­آوری شد سپس داده های بدست آمده با بهره گرفتن از ابزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
۳-۷-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
با توجه به اینکه در این پژوهش هدف اصلی تعیین رابطه بین متغیرهای مختلف و مقایسه آنها است. بنابر این برای تجزیه و تحلیل فرضیه ها از آمار آزمون تحلیل واریانس چند متغیری(MANOVA) استفاده شد.

فصل چهارم

یافته ­های پژوهش

۴-۱-یافته های جمعیت شناختی
توزیع فراوانی رشته تحصیلی در دانشجویان پسر و دختر نشان می­دهد که از میان دانشجویان پسر ۱۲ درصد(۱۵نفر) رشته حقوق، ۳۶ درصد(۴۵ نفر) رشته روانشناسی، ۲/۱۹ درصد(۲۴ نفر) رشته علوم تربیتی و ۸/۲۸ درصد(۳۶ نفر) در رشته جامعه شناسی مشغول به تحصیل بودند. همچنین از بین دانشجویان دختر ۲/۱۹ درصد (۲۴ نفر) رشته حقوق، ۸/۲۸ درصد (۳۶ نفر) در رشته روانشناسی، ۳۶ درصد ( ۴۵ نفر در رشته علوم تربیتی و ۱۲ درصد ( ۱۵ نفر در رشته جامعه شناسی مشغول به تحصیل بودند.
توزیع فراوانی سن در دانشجویان پسر و دختر نشان می­دهد که از میان دانشجویان پسر ۶/۵۰ درصد( ۶۷ نفر) در گستره­ سنی ۱۹ تا ۲۳ سال۲۴ درصد(۳۰ نفر) در گستره سنی ۲۳ تا ۲۷ سال و ۶/۲۱ درصد(۲۷ نفر) آنها نیز در گستره­ی سنی ۲۸ تا ۳۲ سال قرار داشتند. همچنین از میان دانشجویان دختر۷/۷۶ درصد( ۵۷ نفر) در گستره­ سنی ۱۹ تا ۲۳ سال۱۸ درصد(۳۴ نفر) در گستره سنی ۲۳ تا ۲۷ سال و ۲۱ درصد(۳۳ نفر) آنها نیز در گستره­ی سنی ۲۸ تا ۳۲ سال قرار داشتند.
توزیع فراوانی وضعیت اقتصادی دانشجویان پسر و دخترنشان می­دهد که از میان دانشجویان پسر ۲۰ درصد (۲۵۲۳ نفر) دارای وضعیت اقتصادی پایین، ۶۰ درصد ( ۷۵ نفر) دارای وضعیت اقتصادی متوسط و ۲۰ درصد(۲۵ نفر) دانشجویان دارای وضعیت اقتصادی بالا گزارش بودند. همچنین از میان دانشجویان دختر ۲۴ درصد(۳۰ نفر) دارای وضعیت اقتصادی پایین، ۶۴ درصد ( ۸۰ نفر) دارای وضعیت اقتصادی متوسط و ۱۲ درصد(۲۰ نفر) از دانشجویان دختر دارای وضعیت اقتصادی پایین بودند.
توزیع فراوانی وضعیت اشتغال دانشجویان پسر و دختر نشان می­دهد از میان دانشجویان پسر۲۰ درصد(۲۵ نفر) شاغل و ۸۰ درصد(۱۰۰ نفر) بیکار بودند. و از میان دانشجویان دختر ۱۲ درصد(۱۵ نفر) شاغل در مشاغل دولتی بود و ۸۸ درصد (۱۱۰نفر) نیز بیکار بودند.
توزیع فراوانی وضعیت تأهل در دانشجویان پسر و دختر نشان می­دهد از میان دانشجویان پسر ۸۸ درصد (۱۱۰ نفر) مجرد و ۱۲ درصد (۱۵ نفر) متأهل بودند. همچنین از میان دانشجویان دختر۷۲ درصد (۹۰نفر) مجرد و ۱۲۸ درصد (۳۵ نفر) در بین دانشجویان متأهل بودند.
۴-۲-یافته های توصیفی
جدول۴-۶: میانگین و انحراف معیار سن در دانشجویان پسر و دختر