قانون مدنی ایران مبحث دوم از فصل پنجم خود را به موضوع عقد مساقات تخصیص داده و در مقابل قانون اصلاحات ارضی و آیین نامه های اصلاحی آن نیز قرارداد های باغبانی را به رسمیت شناخته است .
رویه قضایی ، قراردادهای باغبانی را به خوبی شناخته و آن را معتبر دانسته و طور کامل به رسمیت می شناسد . به نحوی که در آراء زیادی که از سوی دیوان عالی کشور صادر گردیده ، قراردادهای باغبانی به رسمیت شناخته شده و حتی عنوان جالب « سرپرستی درختان » بر آن اطلاق گردیده و آن را از مصادیق عقد مساقات معرفی نموده است .
حقوقدانان نیز هرچند عمدتاً قراردادهای باغبانی را به رسمیت شناخته اند لیکن در خصوص آن در کتب خویش کمتر به بحث و بررسی پرداخته اند ، اما بیشتر ایشان قرارداد باغبانی را ، مترادف و یا معنای دیگری از قرارداد مساقات دانسته و به همین دلیل به بیان شرایط و احکام عقد مساقات اکتفاء کرده اند .
ما در این رساله ، هرچند میان قرارداد باغبانی و عقد مساقات تفاوتی قائل نیستیم لیکن در مجموع و با توجه به قوانین فعلی جامعه ، معتقد هستیم که عقد مساقات دقیقاً هم بر عقد باغبانی هم منطبق نیست . زیرا با مقایسه این دو ، دیده می شود که در مساقات ، مورد معامله عبارتست‌ از « درختان مثمر موجود نیازمند رسیدگی » ولی در باغبانی ، مورد معامله عبارتست از « درختان ایجاد شده یا قابل ایجاد برای بهره برداری مقصود » . هرچند در نهایت ، به نظر ما ، انعقاد قرارداد باغبانی کاملاً صحیح و قانونی بوده و دارای اعتبار و رسمیت عرفی و شرعی نیز می باشد و رویه قضایی نیز ، از آنها حمایت کرده و آنها را تایید و تحکیم بخشیده است .

در خصوص قراردادهای باغبانی ، ما با دو گونه از احکام مواجه هستیم : دسته اول ، احکامی هستند که با سایر قراردادها و عقود مشترک بوده و به اصطلاح جزو احکام عمومی عقود و قراردادها محسوب می گردند که بحث از این شرایط و احکام ، از موضوع تحقیق ما خارج و موضوع تحقیق خاصی را می طلبد ، مـانـنـد بـلوغ ، عـقـل ، قـصـد ، اخـتـیـار ، رشـد و عـدم مـمـنـوعـیـت از تـصـرف در مـال و غیره . اما دسته دوم ، احکامی هستند که مخصوص قرارداد بوده و به اصطلاح احکام خاصه عقد باغبانی نامیده می شود که در این خصوص به صورت مفصل در خصوص نحوه ایجاد ، طرفین آن ، شرایط قرارداد ، مدت قرارداد ، طرز تقسیم محصول ، تعهدات طرفین و نحوه انقضاء و اختتام قرارداد از دیدگاه فقها ، حقوقدانان ، رویه قضائی و عرف به بحث و بررسی پرداخته ایم .
فهرست منابع
ابن بابویه ، محمد بن على ، من لا یحضره الفقیه (ترجمه) ، علی اکبر غفاری ؛ محمد جواد صدر بلاغی ، نشر صدوق ، جلد‌۴، چاپ اول ، تهران ، ۱۳۶۶ .
ابن تیمیه ، احمد بن عبدالحلیم ، القیاس فی الشرع الاسلامی او رساله فی معنى القیاس ، قاهره ، انتشارات دار الکتب العلمیه ، چاپ اول ، ۱۳۷۹ .
ابن جزى ، محمد بن احمد ، القوانین الفقهیه فى‌ تلخیص‌ مذهب‌ المالکیه ، جلد اول ، برگرفته از سایت : ( ۲/۵/۲۰۱۲ )http://www.islamicdoc.org /
اب‍ن‌ ح‍ج‍ر ه‍ی‍ث‍م‍ی ‌، اح‍م‍د ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ، تحفه المحتاج فی شرح المنهاج ، برگرفته از سایت : ( ۲/۵/۲۰۱۲ ) http://www.islamweb. net/
ابن حزم ، علی بن احمد ، المحلى بالآثار ، برگرفته از سایت :
( ۲/۵/۲۰۱۲ ) http://www.islamweb. net/
ابن دقیق عید ، محمد بن علی ، عمده الاحکام ، جلد۴ ، انتشارات مؤسسه الامام زید بن علی ، قاهره ، ۱۳۳۰ .
ابن رشد ، محمد بن احمد ، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد ، جلد ۲ ، برگرفته از سایت : ( ۲/۵/۲۰۱۲ ) http://www.islamicdoc.org /
ابن عابدین ، محمدامین بن عمر، حاشیه رد المحتار علی الدر المختار ، جلد ۵ ، برگرفته از سایت : ( ۲/۵/۲۰۱۲ ) http://www.islamicdoc.org /
ابن قدامه مقدسی ، عبد الرحمن بن محمد ، الشرح الکبیر على متن المقنع ، جلد ۵ ، برگرفته از سایت : ( ۲/۵/۲۰۱۲ ) http://www.shamela.ws/
ابن قیم جوزی ، محمد بن ابى بکر ، اعلام الموقعین عن رب العالمین ، انتشارات مکتبه الکلیات الازهریه ، قاهره ، ۱۳۴۶ .
ابن قیم جوزی ، محمد بن ابى بکر ، زاد المعاد فی هدى خیر العباد ، الارناووط ، شعیب و عبدالقادر ، جلد ۲ ، بیروت ، انتشارت مؤسسه الرساله ، ۱۳۶۳ .
ابن منظور ، محمد بن مکرم‌ ، لسان العرب ، جلد ۳ ، چاپ اول ، بیروت ، انتشارت دارصادر ، ۱۳۷۴ .
ابوزهره ، محمد ، خاتم پیامبران (ص) ، صابری ، حسین ، جلد سوم ، انتشارات شرکت به نشر ، چاپ سوم ، ۱۳۸۰ .
احقاقی اسکویی ، عبدالرسول ،  ، جلد ۵ ، تهران ، انتشارات روشن ضمیر ، ۱۳۸۶ .
استرآبادى‌ ، یوسف ، صیغ العقود و الإیقاعات ، قم ، انتشارات مجمع اندیشه اسلامى‌ ، چاپ اول ، ۱۳۷۸ .
اصلاحی ، حسین ، بررسی عوامل موثر بر تغییر و تحول ارضی و واحدهای بهره برداری زراعی در ایران ( پایان نامه ) ، استاد راهنما : پور افکاری ، نصراله ، دانشگاه اصفهان ( دانشکده ادبیات و علوم انسانی ) ، دوره کارشناسی ارشد جامعه شناسی ، سال ۱۳۷۸ .
————- ؛ قزاقی ، حمید و محمدنیا احمدی ، محمد ، مجموعه قوانین و مقررات اصلاحات ارضی (جزوه آموزشی) ، سازمان امور اراضی ( مدیریت حفظ کاربری و امور زمین) ، ۱۳۸۱ .
افتخاری ، رضا ، فقه مذاهب خمسه مشتمل بر مباحث : مزارعه، مساقات ، مضاربه ، شرکت (پایان نامه) ، استاد راهنما : صانعی‌ مهری ، مهدی ، دانشگاه فردوسی مشهد ، دوره کارشناسی ارشد ، سال ۱۳۶۹ .
آل کاشف الغطاء ، محمد حسین ، زمین و تربت حسینى ، عطاردى‌خراسانى ، عزیز الله ، تهران ، انتشارات جهان نو‌ ، چاپ اول ، ۱۳۴۲ .
الماسی ، مرتضی ؛ کیانی ، شهرام و لومیمی ، نعیم ، مبانی مکانیزاسیون کشاورزی ، انتشارات جنگل ، تهران ، چاپ چهارم ، ۱۳۸۷ .
الوندی ، مینو ، مقاله درباره تقسیم محصول براساس عوامل پنجگانه تولید ، مجموعه مقالات مسائل ارضی و دهقانی ، تهران ، انتشارات آگاه ، شماره ۱۳۶۱٫
امام شوشتری ، محمد علی ، فرهنگ واژه‌های فارسی در زبان عربی ، انتشارات انجمن آثار ملی ، چاپ اول ، ۱۳۴۷ .
امامی ، حسن ، حقوق مدنی ، جلد دوم ، چاپ پانزدهم ، تهران ، انتشارات اسلامیه ، ۱۳۸۰ .
امامی ، مسعود ، صلح ابتدایی ، مجله فقه اهل بیت (ع) (فارسى) ، جلد ‌۳۴ ، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى ، چاپ اول ، قم .
امیر ، محمد بن اسماعیل ؛ خولی ، محمد عبدالعزیز ، سبل السلام ، جلد۳ ، انتشارات مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی ، برگرفته از سایت :
( ۲/۵/۲۰۱۲ ) http://www.islamicdoc.org/
انصاری ، مسعود ؛ طاهری ، محمد علی ، دانشنامه حقوق خصوصی ، جلد سوم ، انتشارات جنگل ، تهران ، چاپ سوم ، ۱۳۸۸ .
اورنگ ، مراد ، آیین درخت کاری در ایران باستان ، مجله ارمغان ، دوره سی و چهارم ، شماره ۴و۵ .
باختر ، احمد ؛ رئیسی ، مسعود ، مجموعه کامل قوانین و مقررات اجرای احکام ، مشهد ، چاپ دوم ، نشر خیزران ، ۱۳۸۳ .
بازگیر ، یدالله ، آرای دیوان عالی کشور درامورحقوقی ( صلاحیت ، داوری ، خسارات و … ) ، تهران ، انتشارات ققنوس ، چاپ اول ، ۱۳۷۷ .
———– ، آراء قطعیت یافته دادگاه ها در امور مدنی ( مزارعه ، مساقات و … ) ، تهران ، انتشارات بازگیر ، چاپ دوم ، ۱۳۸۶ .
———– ، قانون مدنی در آیینه آراء دیوان عالی کشور ( صلح و اجاره و احکام راجع به آن ها ) ، تهران ، انتشارات فردوسی ، چاپ اول ، سال ۱۳۷۹ .
———– ، منتخب آراء دیوانعالی کشور پیرامون مسائل اراضی وآب ، تهران ، انتشارات فردوسی ، چاپ دوم ، ۱۳۸۱ .
بحرانى ، یوسف بن احمد ، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره ، ایروانی ، محمد تقى ؛ مقرم ، عبد الرزاق ، قم ، چاپ اول‌ ، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌ ، ۱۳۶۲ .
بهجت‌ ، محمد تقى ، جامع المسائل ، جلد ۳ ، قم ،‌ انتشارات دفتر معظم له ، چاپ دوم ، ۱۳۸۴ .
بهوتی ، منصور بن یونس ، کشاف القناع ، جلد ۳ ، برگرفته از سایت :
( ۲/۵/۲۰۱۲ )http://www.islamicdoc.org /
پارسی پور، علی ، مقاله حق کارافه و دهقان و مشکلات آنان ، فصلنامه کانون وکلا ، خرداد و تیر ۱۳۴۴ ، شماره ۹۶.
پیرنیا ، باقر ، گذر عمر ( خاطرات سیاسی باقر پیرنیا با مقدمه عبدالله شهبازی) ، انتشارات کویر ، تهران ، چاپ اول ، ۱۳۸۲ .
جبرییلی جلودار ، مهدی ، مقاله عقد صلح (peace) ، برگرفته از سایت :
( ۲/۵/۲۰۱۲ ) /http://www.pajoohe.com
جزیری ، عبدالرحمن ، الفقه علی المذاهب الاربعه ، جزء ۳ (مساقات) ، برگرفته از سایت : ( ۲/۵/۲۰۱۲ ) http://islamicdoc.org/
جعفری لنگرودی ، محمد جعفر ، ترمینولوژی حقوق ، چاپ دهم ، تهران ، انتشارات گنج دانش ، ۱۳۷۸ .
————————- ، حقوق ثبت (ثبت املاک) ، جلد اول ، انتشارات گنج دانش ، چاپ چهارم ، ۱۳۸۲ .
حجاوی ، موسى بن احمد ، الاقناع فی فقه الامام احمد بن حنبل ، موسى السبکی ، عبد اللطیف محمد ، جلد ۲ ، بیروت ، انتشارات دارالمعرفه ، ۱۳۷۸ .
حجتی اشرفی ، غلامرضا ، مجموعه کامل قوانین و مقررات محشای ارضی ( جنگلها ، آب و کشاورزی ) ، تهران ، انتشارات گنج دانش ، چاپ سوم ، ۱۳۸۵ .