۳- فعل‌شخص ثالث
بدین معنی‌که جدا از فاعل فعل زیانبار شخص‌دیگری هم دربوجودآمدن‌خسارت‌تأثیرداشته است.
الف)تاثیر فعل ثالث :
۱- علت منحصر و اصلی باشد :  فاعل فعل زیانبار مسئول جبران خسارت نمی شود.
۲- یکی از اسباب ورود خسارت باشد: در اینصورت فاعل فعل زیانبار و شخص ثالث با هم مسئول جبران خسارت هستند و مسئولیت آنها تضامنی است.
۳- تقصیر زیان دیده : احتمال دارد جدا از عامل ورود خسارت شخص زیان دیده هم کوتاهی کرده باشد یعنی احتمال دارد خود زیان دیده هم یکی از اسباب ورود خسارت تلقی‌گردد و در بوجود آمدن ضررو خسارت دخالت داشته باشد.
نکته : اگـر عامـل ورود خسـارت و تقصیـر زیـان دیده با هم باعث ورود خسارت شده باشند بحث تعدد اسباب پیش می آید یعنی میزان مسئولیت هر یک از اسباب به میزان نحوه مداخله و تأثیر بستگی خواهد داشت.
۱- هر چه میزان مداخله و تأثیر بیشتر باشد مسئولیت بیشتر خواهد بود
۲- هرچه میزان مداخله وتاُثیرکمتر باشد مسئولیت کمتر خواهد بود.
۳- قاعده اقدام(( مناقدمعلی شیُ فهو ضامن له))
هرکس مقتضیات و شرایط ورود ضرر به خود را فراهم کند، خوداو مسئول جبران خسارت خواهد بود.
ب- ارکان ثابت متضرر براساس قانون مسئولیت مدنی
ضرر  
فعل زیانبار   
رابطه سببیت
صرف نظر از اینها قاعده لا ضرر و اصل ۴۰ و ۴۵  قانون اساسی را هم داریم لیک صرف اثبات این سه رکن اثبات جبران خسارت نمی کند. اگر رابطه سببیت از بین برود مثلاً قوه قاهره که حادثه ای غیر قابل پیش بینی است و غیر قابل احراز پیش می آید رابطه سببیت از بین می رود و چون اداره هواشناسی اعلام وزش طوفان شدید را کرده است شهرداری مکلف به جبران خسارت نخواهد بود چون شهرداری محل را پارکینگ اعلام ننموده و اگر چنین بود شرایط و ضوابط خاص آن را نیز اعلام می کرد چون نه قبض صادر می کند و نه درب ورودی و خروجی پارکینگ دارد همچنین ملک بعنوان ملک شخصی است و کسی حق ورود بدون اجازه را ندارد و این ورود تصرف عدوانی محسوب می شود و به استناد تصرف عدوانی مالک خودرو نبایستی در این ملک خودرو پارک می کرد. در ضمن افتادن دکل برق در اثر باد شدید جزء حوادث غیر مترقبه است و در هر شهرستان مرجع رسیدگی به حوادث غیر مترقبه ستاد مختص حوادث غیر مترقبه شهرستان واقع در فرمانداری و ستاد مسئول پیشگیری حوادث است و بعد از حادثه هم ستاد بایستی ضررهای ناشی از آن را جبران کندلذا دعوی متوجه خوانده نبوده و بایستی بر علیه ارگان دیگری مطرح می شد. ( بند ۴ ماده ۸۴ ق.آ.د.م )
سوال :آیا دادگاه می تواند خسارات ناشی از فعل زیانبار را در آینده تغییر دهد یا به عبارت دیگر آیا دادگاه در صورت صدورحکم پرداخت خسارت به صورت مقطوع می تواند دوباره آن راتغییردهد ؟
بله در برخی موارد خساراتی که در خصوص آن حکم صادر شده دادگاه می تواند آن را تغییر دهد و آن در صورتی است که دادگاه بتواند اوضاع و احوال و شرایط را در نظر بگیرد و خسارت به صورت مستمر باشد در اینصورت رأی کاملاً صحیح است.ولی اگر مبلغ قطعی و دقیقاً معین شده باشد و خسارت هم قطعی باشد تجدید نظر لزومی ندارد. ( م ۵ قانون مسئولیت مدنی )
 سوال: خسارتی که دادگاه بطور قطع تعیین می کند آیا قابل تخفیف است یا نه ؟
برابر م ۴ قانون مسئولیت مدنی دادگاه می تواند میزان خسارات را در برخی موارد تخفیف دهد و صراحت آن در ماده مرقوم درج گردیده است.
ج- تأمین جبران خسارت
وقتی خسارتی وارد می شود و خسارت وارده نیز تعیین می گردد سه راه حل برای تضمین پرداخت آن وجود دارد :

۱- ایجاد مسئولیت تضامنی
۲- بیمه اجباری مسئولیت
۳- تاسیس صندوق تأمین خسارت
۱- در این صورت یعنی حالتی که به واسطه دو یا چند نفر با هم ضرری به دیگری وارد شده است می توان هر یک از مسببین و فاعلین را مسئول دانست و متضرر می تواند به هر کدام از آنها که خواست رجوع کند و تمام و یا بخشی از خسارت وارده را از آنها مطالبه نماید در توضیح این مطلب می توان به مقررات غصب مراجعه کرد . چنانچه چند نفر غاصب داشته باشیم کسی که مال از وی غصب شده است می تواند به هر یک از غاصبین مراجعه کند و همه غاصبین در مقابل وی مسئولیت تضامنی دارند .
۲- قانون در برخی موارد و برای برخی اشخاص پیش بینی کرده مسئولیت عامل ورود ضرر و زیان را با بیمه پرداخت و تقبل نمائید . در مورد خسارات وارده به کارگران کارفرما را ملزم به بیمه کرده و همچنین بیمه افراد شخص ثالث توسط کارفرما و بیمه اجباری مسئولیت دارندگان وسایط نقلیه موتوری .
۳- برابر م ۱۰ قانون بیمه اجباری مسئولیت پیش بینی شده که شرکت سهامی بیمه ایران موظف به تاسیس صندوقی تحت عنوان صندوق تأمین خسارتهای بدنی می باشد که بر اساس آن اگر راننده وسیله نقلیه ای بیمه نداشته باشد و یا اینکه بیمه نامه به هر دلیلی قابل استفاده نباشد خسارات وارده از محل صندوق بیمه پرداخت گردد .
سوال : آیا خسارات ناشی از مسئولیت مدنی قابلیت این را دارند که به وسیله قرارداد آنها را به کلی از بین برد و یا میزان آنها را تغییر دهد ؟
۱- قراردادهای تنظیمی در مسئولیت مدنی به ۲ دسته تقسیم می شوند
۱-۱ قراردادهایی‌که پس از ورودخسارت تنظیم می شوند که اینگونه قراردادها هیچ مشکلی نداشته و کاملاً صحیح می باشند.
۲-۱دسته‌دوم قراردادهایی هستندکه قبل از ورود خسارت تنظیم می‌شوندکه اینگونه قراردادها هم به‌دو شیوه تنظیم می شوند :
الف ) قراردادهای متضمن شرط عدم مسئولیت : قراردادهای هستند که در آن شرط می شود که هر خسارتی که به شخص طرف قرارداد وارد می شود ، فاعل‌آن معاف ازهرگونه مسئولیتی باشد.این قرارداد، قرارداد عدم مسئولیت است.
ب ) قراردادهای متضمن شرط‌کیفری (وجه التزام ) : قراردادهایی هستند که در آن شرط می شود چنانچه از طرف فاعل خسارتی به دیگری وارد شود خسارتی مقطوع به طرف زیان دیده پرداخت گردد که این مبلغ نه کم می شود و نه زیاد .
- پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی های محیط زیست
معاینه فنی خودروها ،خروج خودروهای فرسوده، استفاده از بنزین بدون سرب، گازسوز کردن وسایل نقلیه موتوری، استفاده از وسایل نقلیه عمومی ، احداث تقاطع های غیر هم سطح ، روان سازی ترافیک ، کاهش سفرهای درون شهری، کاهش تردد خودروها ، و یک طرفه کردن مسیر عبور آنها در نقاط آلوده ، نصب چراغ هوشمند در چهار راه ها و ایجاد پارکینگ های طبقاتی ، دوری محل احداث کارخانجات ازمناطق مسکونی ،نصب فیلتر هوا و سیستم تصفیه ی هوا در کارخانجات آلاینده ،  کاربرد استانداردهای زیست محیطی ملی و بین المللی دراحداث کارخانه ها ، افزایش فضای سبز شهری ، ایجاد آبنما و فواره برای جذب گردوغبار ،انتقال کارگاهها و صنایع آلاینده به خارج شهر، احداث کمربندی با فاصله ی زیادی از شهر برای تردد وسایل نقلیه، ایجاد کمربند سبز دراطراف شهر ،مدیریت ساخت وساز شهری^[۲۸۹] .
۱- پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی های آب
مدیریت فاضلاب ها و پساب های صنعتی ، گسترش شبکه فا ضلاب و اجرای طرح اگو، انتقال فاضلاب ها به مناطق برون شهری ، ارتقاء و افزایش تصفیه خانه های فاضلاب خانگی ، استفاده از فناوری های نوین در تصفیه خانه ها ، احداث تصفیه خانه های جدید برای فاضلاب های صنعتی.
۲- پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی های خاک
استفاده از کودهای حیوانی به جای کودهای شیمیایی برای تقویت خاک و افزایش محصول ، استفاده از سموم و کودهای شیمیایی که درجه ی پایداری آنها در گیاه و خاک کم می باشد،تبدیل زباله ها و فاضلاب ها به کمپوست و دیگرمواد مورد استفاده در کشاورزی،جمع آوری زباله های سرگردان و بازیافت آنها ، احداث مکان هایی دائمی برای دفن زباله ها غیر قابل بازیافت ، تصفیه ی فاضلاب های صنعتی حاوی فلزات سنگین مثل سرب و نیکل و کروم^[۲۹۰] .
۳- پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی های آلودگی رودخانه ها
یکی از اموری که آلودگی آن به محیط زیست ضربه می زند، آلودگی رودخانه هااست . با توجه به این که شهرهای بسیاری اطراف رودخانه ها ساخته شده است، مسأله ی آلودگی رودخانه ها جدی است ، اما متأسفانه به این مسأله کم تر توجه شده است . امروزه فاضلاب شهرها و پساب کارخانجات متعددی در رودخانه ها تخلیه می شود که با توجه به مجاورت محل زندگی مردم با رودخانه ها، تبعات زیست محیطی فراوانی را در پی دارد. یکی از مسائل مهم در مورد آلودگی رودخانه ها، انتقال آلودگی از طریق رودخانه ها از یک کشور به کشور دیگر و یا به مناطق دریایی است که امروزه به آن آلودگی فرامرزی دور برد گفته می شود که نگرانی های زیادی را ایجاد کرده است ^[۲۹۱].
۴- پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی های ونابودی درختان، گیاهان و حیوانات
نابودی درختان و گیاهان
بی تردید گیاهان و درختان در بهداشت و سلامت محیط زیست حائز اهمیت فراوانی هستند که از آن جمله می توان به اهمیت آنها در جذب پرتوهای خورشیدی و همچنین در تولید اکسیژن و جذب گازکربنیک هوا اشاره کرد. گیاهان و درختان باجذب گازکربنیک هوا، باعث کاهش این گاز خطرناک و با آزاد کردن اکسیژن هوا،موجب افزایش این گاز حیاتی در محیط میشوند. از سوی دیگر، درختان در جلوگیری از وزش بادهای شدید و زیانبار و جاری شدن سیلاب و گسترش بیابا ن ها سهم بسزایی دارند و با کاستن از دمای محیط و افزایش رطوبت هوا، باعث تعدیل آب و هوامی شوند، و در نتیجه هر جا که رطوبت بیشتری باشد، باران بیشتری هم خواهد بارید^[۲۹۲]
مراتع نیز به عنوان یکی از ارکان اساسی منابع طبیعی تجدید شونده و محیط زیست، نقش مهمی در حفظ خاک، تنظیم چرخه ی آب در طبیعت و فراهم نمودن شرایط زیست و بقای حیات وحش، تأمین بخش قابل توجهی از علوفه ی موردنیازاحشام اهلی و حفظ تعادل محیط زندگی و تأمین معیشت و ادامه ی امکان زیست انسان ها را دارد^[۲۹۳] اگر بخواهیم عوامل تخریب و نابودی جنگل و مرتع را بشناسیم باید دو دسته عوامل را بررسی کنیم:
عوامل تخریب طبیعی و عوامل تخریب انسانی: عوامل تخریب طبیعی جنگل ها و مراتع عواملی هستند که دست بشر هیچ دخالتی در ایجاد آنها ندارد ، مثل آفات و امراض نباتی و گیاهی، سیل، طوفا ن، صاعقه،آتشفشان . انسان در برابر این عوامل تاحد زیادی ناتوان است و تنها کاری که می تواندانجام دهد این است که تا حد امکان سعی کند از آثار مخرب آن بکاهد .^[۲۹۴]
عوامل تخریب انسانی آن عواملی هستند که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به وسیله ی بشر ایجاد میشود، مانند بریدن، ریشه کن کردن و سوزانیدن درخت و گیاه،چرانیدن بیش از انداز ه ی دام در جنگل و مرتع، برداشت بیرویه و بیش از حد از جنگل و مرتع، ^[۲۹۵] استفاده ی بیرویه از سموم دفع آفات نباتی، آلودگی ناشی ازسوزاندن سوخت های فسیلی،آلودگی آب وخاک که باعث از بین رفتن درختان ومراتع می شود ،^[۲۹۶] استفاده از محیط زیست به عنوان ابزار جنگی که همگی از جمله عواملی هستند که بشر با آن به تخریب و نابودی گیاهان و درختان روی آورده است.^[۲۹۷] نابودی حیوانات در کنار انهدام و نابودی جنگل ها و مراتع، گونه های جانوری نیز از آهنگ نابودی و انقراض در امان نمانده اند. به گفته ی متخصصان بخش محیط زیست سازمان ملل،روزانه نسل بیش از ۵٠ نوع جانور و گیاه در کر ه ی زمین در حال انقراض و نابودی است. طبق تحقیقات به عمل آمده از سوی این بخش، توسعه ی صنعتی، مهم ترین عامل نابودی نسل موجودات زنده در زمین شناخته شده است.^[۲۹۸]
از یک طرف تخریب و انهدام جنگل و مرتع عرصه را بر ادامه ی حیات گونه های جانوری تنگ نموده است و از طرف دیگر، شکارهای بی رویه و توسعه ی زندگی صنعتی و شهری، گونه های نادر جانوری را در معرض نابودی قرار داده است . علاوه بر این، آلودگی آ بها مثل آلودگی دریایی، آلودگی رودخانه ها و آلودگی مرداب ها،نابودی حیوانات را در پی دارد.
بر اساس برآورد کارشناسان، ۴١ گونه از گونه های مختلف زمین، همچون حشرات، گیاهان، مهر ه داران، قارچ ها و… را خطر انقراض و نابودی در ٣٠ سال آینده تهدید می کند.^[۲۹۹]
۵- پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی های مخاصمات مسلحانه
جنگ همیشه به محیط زیست خسارت وارد کرده است و به طور کلی دو تأثیرعمده بر محیط زیست دارد:
اول، خسارات وارده در طول جنگ که یا عمدی است و یا اتفاقی. خسارات عمدی می تواند به منظور جلوگیری از پناه گرفتن دشمن، انهدام و از بین بردن محصولات غذایی به قصد ایجاد وحشت در جمعیت غیر نظامی دشمن و مانند آن وارد آید،
دوم، نوع دیگری از خسارت که آثار منفی بر طبیعت باقی م یگذارد و آن استفاده ی آگاهانه و تعمدی از رهگذر تغییرات مصنوعی در محیط زیست به عنوان ابزار جنگیدن است. در ده ههای اخیر، از تکنولوژی پیشرفته به وسیله ی طرفین مناقشه در جهت ایراد خسارات منظم و گسترده تر بر محیط زیست استفاده شده است. بهره برداری از به منظور از بین بردن و امحاء نزدیک به نصف جنگل های ویتنام جنوبی« علف کش ها»
در طول جنگ هند و چین، نشان داد که جنگهای متعارف نوین ممکن است خسارات زیادی را بر محیط زیست وارد آورند. در جریان جنگ عراق علیه ایران، حمله ی هواپیماهای عراقی به هفت سکوی استخراج نفت در حوز ه های نفتی نوروز در خلیج فارس باعث فوران نفت به خلیج فارس شد، به طوری که ١٩ کمپانی فعال در منطقه اعلام کردند که نشر و پخش غیرقابل کنترل نفت، خلیج فارس را به دریاچه ای وسیع از نفت تبدیل خواهد کرد.وخسارات بالقوه ی سابقه ی زیست محیطی واکولوژیکی به همراه خواهدداشت. همچنین هفته ها پیش از جنگ دوم خلیج فارس، عراق صراحتًا اراده و تصمیم خود را در استفاده از محیط زیست به عنوان ابزار جنگی اعلام نمود ،^[۳۰۰] و در جنگ این تصمیم را عملی نمود و تنها در یک ناحیه ٨٠٠ چاه نفت کویت را به آتش کشید.
وسعت این فاجعه به قدری زیاد بود که ازآن با عبارت یاد « تروریسم زیست محیطی»یاد کرده اند^[۳۰۱].علاوه بر موارد فوق، استفاده از سلا حهای هسته ای و شیمیایی در جنگها، خودداستان تلخ دیگری است که به راحتی نمی توان از آن گذشت. برای نمونه، استفاده ی آمریکا از سلاح اتمی در جنگ علیه ژاپن و استفاده ی گسترده ی نیروهای عراقی ازسلاح های شیمیایی در جنگ علیه ایران به ویژه در حلبچه را می توان نام برد.
نتیجه گیری: