یکی دیگر از خادمان نیز بیان می کند:
” کسانی اند که در جلسات مذهبی شهر خودشان خدمت می کردند؛ خدمت به عاشورا، محرم و هیئت… اینها تو کار خدمتگزاری به زائرین موفق ترند.”
۴-۴-۴-۳) پاداش درونی: پاداش درونی در واقع پاداش روانشناختی است که افراد از انجام کارهای معنادار و عمل خوبشان دریافت می کنند. پاداش درونی بر اساس احساس معنادار بودن کار، احساس کارآمدی، احساس خودمختاری و احساس پیشرفت حاصل می شود (همنر، ۱۹۷۴). در واقع پاداش درونی خادمان در احساس معنادار بودن کارشان نهفته است چرا که بر اساس آموزه های اسلامی کاری معنادار است که یا خیر دنیا داشته باشد و یا خیری در آخرت. بنابراین از آن جهت که خدمت کردن به زائرین در واقع کمکی است که نیازی از یک انسان برطرف می شود اهمیت پیدا می کند ضمن اینکه برای چنین خدمتی پاداش اخروی ارزشمندی نهفته است. بنابراین اگر خادمی چنین ادراکی نسبت به کاری که انجام می دهد داشته باشد، قطعا در نحوه عملکردش تأثیر مثبت خواهد داشت. در این زمینه یکی از خادمین چنین بیان می کند:

“شما برای هر ساعت و هر ثانیه که کار می کنی اگر بدانی، در آخرت چه پاداشی داری اگر این مسجل بشود برای فرد قطعا اون خدمت صد در صد مناسب خواهد بود. در غیر اینصورت برخی از همکاران هستند که می گویند مگه چقد به ما پول می دهند که حالا من شب نگیرم بخوابم. درحالی که اگر بداند که چه پاداشی برای این بی خوابی می گیرد خودش داوطب می شود برای نخوابیدن.”
یکی دیگر از خادمین نیز در این رابطه می گوید:
“نگرش یا نگاه به پاداش مادی لذت خدمت را کمرنگ می کند در حالی که با توجه به پاداش لذت آور قلبی حتما مادیات هم خواهد آمد و به قول حافظ:
تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن
که خواجه خود روش بنده پروری داند.”
۴-۴-۴-۴) قانون مداری: پای بندی خادمین به اصول، استانداردها، رویه ها و دستورالعمل های خدمتی که مانع از اعمال سلیقه های شخصی در امور مشخص می شود نیز از جمله عواملی است که رفتارخادمانه را تحت تأثیر خود قرار می دهد. در این زمینه یکی از خادمین چنین تشریح می کند:
“چون مهمترین بخش از خدمتی که ما به زائر ارائه می دهیم در هتل هاست، باید بر اساس قانون هتلداری و استاندارد شغلی هتلداری عمل نماییم. اگر هر یک از خدمه ها به سلیقه خود عمل نمایند، کارمون ناموزون شده و چیزی که باید بشود نمی شود.”
یکی دیگر از خادمین نیز مطرح می کند:
“اگر اونجا هرکسی بخواهد اظهارنظر شخصی بکند، کار از مسیر خارج می شود و اصلا به نتیجه نمی رسد و در نتیجه نارضایتی زائرین و مسئولین را در پی خواهد داشت.”
۴-۴-۴-۵) ادراک از نقش: منظور از ادراک از نقش، آگاهی شخص خادم نسبت به فلسفه حضور او در کسوت خادمی است. خادم باید بداند که چرا، برای چه کسی، در چه جایی، با چه جایگاهی و برای چه کاری آمده است. در این خصوص یکی از خادمان چنین می گوید:
“ تا خادم نداند که چرا اینجا آمده و چرا این مسئولیت به گردنش گذاشته شده است، نمی تواند خدمت خوبی ارائه دهد. مسئول انبار را گذاشتن که خوراک زایر را تأمین کند پس اگر زایر چیزی خواست باید به او بدهد یا مسئول پذیرایی را گذاشتن که میزغذا را آماده کند پس اگر میز غذا کثیف شد، باید بدون هیچ ناراحتی ای تمیز کند و رو ترش نکند و خم به ابرو نیاورد.”
۴-۴-۴-۶) ایده پروری: ایده پروری اشاره به فراهم شدن شرایطی است که تحت آن شرایط خادم بتواند اندیشه های نو و ایده های خلاقانه خود را در جهت ارائه خدمت بهتر به زائرین بیان کند و مورد حمایت قرار بگیرد. در این زمینه یکی از خادمین چنین مطرح می کند:
“ درجایی تنها بودم و خدمت می کردم خیلی موفق تر بودم چرا چون که من خودم آن ایده ای که داشتم را با فراهم بودن شرایط و استقلال لازم راحت تر انجام دادم و کارهای بزرگی را انجام دادم.”
۴-۴-۴-۷) آگاهی فرهنگی: اشاره دارد به دانش و آشنایی خادمین از ارزش ها، باورها و هنجارهای دیگر فرهنگ ها بگونه ای که بتواند در هنگام خدمت رسانی به آنها ملاحظات فرهنگی شان را داشته باشد. در این خصوص یکی از خادمین چنین می گوید:
“خادم خوب از نظر فرهنگی باید آگاهی فرهنگی داشته باشد چرا که با اقوام و فرهنگ های مختلف، گویش ها و آداب و رسوم مختلف برخورد دارد.”
و یا در جای دیگری مطرح شده است:
“خادم باید بتواند با تحصیلاتی که دارد، نسبت به فرهنگ های دیگر آگاهی داشته باشد و مطابق قرهنگ طرف مقابل عمل نماید.”
۴-۴-۴-۸) رهبری اثربخش(شناخت، جهت دهی، تکریم): به منظور شکل گیری و تثبیت رفتارخادمانه اثربخش، سرپرست تیم که به عنوان رهبر گروه اطلاق می شود، نقش مهمی بر رفتار خادمان دارد. اثربخشی چنین رهبری در مرحله نخست در شناخت توانایی ها و قابلیت های خادمان است. در مرحله دوم رهبر می بایست این توانایی ها را مدیریت کرده و در جهت خدمتگزاری مطلوب به زائرین مورد بهره برداری قرار دهد. و در نهایت با اثرگذاری روحی و روانی بر شخص خادم، او را مورد تکریم خود قرار دهد. پیرامون این موضوع یکی از خادمین چنین اظهار می کند:
“سرپرستان تیم های اعزامی می بایست متناسب با توانایی افراد به خادمان مسئولیت بدهد و باید بتوانند خادمان را بجا هدایت نمایند.”
یکی دیگر از خادمین نیز بیان می کند:
“سرپرستان باید در کنار کار فیزیکی که از افراد می خواهند به جهت روانی خادمان را بسازند. آنها را تکریم نمایند، به شخصیتشان احترام بگذارند و نسبت به روحیات خادمان تحت سرپرستیشان آگاهی داشته باشد.”
۴-۴-۴-۹) مشارکت در تصمیم: عبارتست از فراهم آوردن شرایطی که خادمان بتوانند در فرایند های تصمیم گیری گروهی مشارکت داشته باشند و ایده های خود را بیان نمایند. بنابراین اولا خادمان می بایست نسبت به مشارکت در تصمیم گیری از خود علاقه نشان دهند و ثانیا سرپرستان نیز باید تدابیری بیاندیشند که از این مشارکت ها به طور مؤثری استفاده نمایند. در این خصوص یکی از خادمین می گوید:
“اگر سرپرستان بخواهند نظرات شخصی خود را اعمال کنند به جایی نخواهند رسید لذا در تصمیم گیری ها اگر افراد را نیز مشارکت دهد بهتر می توان نتیجه گرفت چرا که خادمین از زوایای کار به جهت حضور در مکانهای مختلف آگاهی بهتری دارند.”
خادم دیگری نیز می گوید:
“خودرأیی مدیران گروه ها اصلا کار درستی نیست و باید از ظرفیت های دانشی خادمان در موقعیت های مقتضی و تصمیم گیری ها استفاده نمایند.”
۴-۴-۴-۱۰) تشویق همکاران: تشویق همکاران و سرپرستان از جمله پاداش های بیرونی و بعضا مادی مثل اعطای هدیه قلمداد می شود که در جهت تشویق خادمان به خدمتگزاری بهتر مورد استفاده قرار می گیرد.از جمله اهمیت آن می توان به اثرات روانشناختی که در درون خادم شکل می گیرد اشاره کرد، چرا که چنین عملی، یک اقدام فرانقشی و دور از انتظار همکار خادم است، بنابراین به لحاظ روانی تأثیر بسزایی در تقویت رفتار خادمانه وی دارد. در این خصوص یکی از خادمین چنین مطرح می کند:
“یکی از خدمه های پیش کسوت در یکی از سفرها برای خدمه های سفر اولی هدیه می خرید تا تشویق بشوند خوب کار کنند. سرپرستان نیز در بعضی از مواقع با همین روش به بهبود و جذابیت روند کار خادمی کمک می کنند.“
در مجموع به صورت کلی می توان عوامل مؤثر بر رفتار خادمانه خادمان را در قالب شکل ۴-۲ ترسیم کرد:
عشق و علاقه
تمایل به خدمتگزاری
سرفرازی معنوی
حس معنویت
نگرش معنوی
درک منزلت شغلی
بینش معنوی
روانشناسی زائر
فرهنگ خدمت
نیک سیرتی
تعهد به خدمت
خود ارزیابی
بهداشت روانی
تحصیلات
تربیت خانوادگی
الگوبرداری
آموزش
تجربه و تمرین
پاداش درونی
قانون مداری
ادراک از نقش
ایده پروری
آگاهی فرهنگی
رهبری اثربخش
مشارکت در تصمیم