۴-۱-۱ درصد افزایش وزن
مطابق شکل ۴-۱، اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده شد (۰۵/۰>P). بیشترین مقدار درصد افزایش وزن مربوط به تیمارهای ۴ (تیمار آستاگزانتین) و ۳ (تیمار رنگدانه طبیعی فلفلدلمه) بود و کمترین درصد افزایش وزن مربوط به تیمار ۱ (گروه شاهد) بود.
شکل۴-۱: داده های (میانگین ± انحراف معیار) درصد افزایش وزن ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی
تیمار ۱: شاهد، ۲: پودر گوجهفرنگی، ۳: پودر فلفلدلمه، ۴: آستاگزانتین، ۵: بتاکاروتن
حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
۴-۱-۲- ضریب رشد ویژه
این شاخص بین تیمارها دارای اختلاف معنیداری بود (۰۵/۰>P). مطابق شکل ۴-۲، بیشترین نرخ رشد ویژه مربوط به تیمار ۴ (آستاگزانتین) و کمترین مقدار آن مربوط به تیمار ۱ (شاهد) بود.
شکل۴-۲: داده های (میانگین ± انحراف معیار) نرخ رشد ویژه ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی
حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
۴-۱-۳- ضریب تبدیل غذایی
اختلاف معنیداری بین تیمارها مشاهده شد (۰۵/۰>P). کمترین مقدار ضریب تبدیل غذایی مربوط به تیمار ۴ (آستاگزانتین) و بیشترین مقدار ضریب تبدیل غذایی مربوط به تیمار ۱ (شاهد) بود.
شکل۴-۳: داده های (میانگین ± انحراف معیار) ضریب تبدیل غذایی ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی
حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
۴-۱-۴- فاکتور وضعیت
مطابق شکل ۴-۴، بین تیمارها اختلاف معنیداری مشاهده شد، بیشترین نرخ این شاخص مربوط به تیمارهای ۳ و ۵ بود که به ترتیب با جیرههای حاوی پودر پوست گوجهفرنگی و بتاکاروتن تغذیه شدند.
شکل۴-۴: داده های (میانگین ± انحراف معیار) فاکتور وضعیت ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی
حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
۴-۱-۵- کارایی غذا
اختلاف معنیداری بین تیمارها مشاهده شد (۰۵/۰>P). بیشترین مقدار کارایی غذا در تیمار ۴ (آستاگزانتین) مشاهده شد و کمترین مقدار کارایی غذا مربوط به تیمار ۱ (شاهد) بود.
شکل۴-۵: داده های (میانگین ± انحراف معیار) کارایی غذا ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی
حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
۴-۲- شاخصهای رنگی شدن
نواحی رنگی در تمامی تیمارها تقریبا مشابه بود. به طوری که ابتدا بخش سینهایی و سپس ناحیه زیر باله پشتی رنگ بیشتری را از خود نشان دادند.
آنالیزهای اسپکتروفتومتری برای مشاهده تغییرات رنگ پوست ماهیانی که با رنگدانههای مختلف تغذیه شده بودند صورت پذیرفت که نتایج در شکل ۴-۶ درج شده است.
شکل۴-۶: داده های (میانگین ± انحراف معیار) غلظت کاروتنوئید ماهیان فلاورهورن تغذیه شده با جیرههای آزمایشی
حروف انگلیسی غیر یکسان بیانگر اختلاف معنی دار در سطح ۰۵/۰ میباشد.
مطابق شکل ۴-۶، بین غلظت کاروتنوئید در تیمارهای مختلف ارتباط معنیداری وجود دارد (۰۵/۰>P). ماهیانی که با جیره حاوی آستاگزانتین (تیمار ۴) تغذیه میشدند بیشترین غلظت کاروتنوئید را در پوست داشتند. غلظت کاروتنوئید در تیمار ۳ (فلفلدلمه) و ۵ (بتاکاروتن) بیشتر از تیمار ۱ (شاهد) بوده اما از تیمار ۴ کمتر بود، و کمترین مقدار آستاگزانتین در تیمار ۱ مشاهده شد.
فصل پنجم
بحث و نتیجهگیری
۵- بحث و نتیجهگیری
۵-۱- اثر منابع رنگدانه طبیعی و مصنوعی بر شاخصهای رشد ماهی فلاورهورن
امروزه نقش مثبت کاروتنوئیدها، به عنوان عامل واسطهایی در متابولیسم ماهیان شناخته شده است (سگنر[۸۱] و همکاران، ۱۹۸۹). جذب نور و ویژگیهای آنتیاکسیدانی کاروتنوئیدها، بقای ماهی را در شرایط سخت موجب میگردد (کرینسکی[۸۲]، ۱۹۹۳). نقش و اهمیت کاروتنوئیدها تنها محدود به عضله و پوست ماهی نمیباشد، بلکه حضور کاروتنوئیدها در جیره، هضم و جذب غذا را افزایش داده و منجر به رشد بهتر میشود (کریستیانسن و همکاران، ۱۹۹۴).
بررسی نتایج آماری فاکتورهای رشد ماهیان فلاورهورن در استفاده از منابع رنگدانهایی مختلف مصنوعی و طبیعی در مدت ۸ هفته نشان داد که بیشترین نرخ درصد افزایش وزن، ضریب رشد ویژه و کارایی غذا مربوط به تیماری بود که با جیره حاوی آستاگزانتین تغذیه شده بودند، و کمترین مقدار آن مربوط به جیره شاهد بود. همچنین در درصد افزایش وزن بین تیمار آستاگزانتین و تیمار طبیعی فلفلدلمه تفاوت معنیداری وجود نداشت (۰۵/۰P>). همچنین کمترین ضریب تبدیل غذایی مربوط به تیمار آستاگزانتین و بیشترین مقدار آن مربوط به تیمار شاهد بود. فلفلدلمه یکی از سبزیجاتی است که به خاطر غلظت بالای بتاکاروتن و بتاکریپتوگزانتین، حاوی مقدار زیادی پروویتامین A است (ایزابل[۸۳] و داماسو[۸۴]، ۱۹۹۳). آستاگزانتین نیز به سبب نقش پروویتامین A سبب افزایش رشد ماهی میگردد (پیت[۸۵] و همکاران، ۱۹۷۱).
بنابر یافته های این تحقیق آستاگزانتین و فلفلدلمه تاثیر بهتری روی شاخصهای رشد داشتند که با نتایج حاصل از دیلر و همکاران (۲۰۰۵) مطابقت داشت. آنها اثرات رنگدانههای طبیعی و مصنوعی در رژیم غذایی بر رنگ گوشت و رشد قزلآلای رنگینکمان را در دوزهای مختلف رنگدانههای طبیعی، ppm 30 پودر فلفلدلمه، ppm 60 پودر فلفلدلمه، ppm 30 پودر ضایعات میگو، ppm 60 پودر ضایعات میگو و رنگدانههای مصنوعی به صورت ppm 30 آستاگزانتین، ppm 60 آستاگزانتین و تیمار شاهد (بدون افزودن رنگدانه) بررسی کردند و مشاهده کردند که، بهترین نرخ رشد خاص در تیمار ۳۰ppm آستاگزانتین (۸۳%) و ۶۰ ppm (84%) فلفل دلمه مشاهده شد. کمترین تیمار شاهد بود (۵۴%). کمترین نرخ تبدیل غذایی در ۳۰ ppm آستاگزانتین (۳۸/۱) و بالاترین آن در شاهد (۲۳/۲؛ ۰۵/۰> p) بود.
این تحقیق همچنین با نتایج حاصل از تحقیق کیم[۸۶] و همکاران (۱۹۹۹) مطابقت دارد، آنها گزارش کردند که تغذیه با جیره حاوی آستاگزانتین، نرخ رشد بالاتری نسبت به تغذیه جیره حاوی لوتئین و بتاکاروتن دارد. همچنین اینگلدلامورا و همکاران (۲۰۰۶) گزارش کردند که رشد ماهیان قزلآلای رنگین کمان تغذیه شده با جیره حاوی عصاره فلفلقرمز به عنوان منبع کاروتنوئیدی در پایان دوره پرورش ۶ هفتهایی، افزایش یافت. تند و تیزی فلفل، شیره معده را افزایش داده و سبب بهبود هضم مواد غذایی و افزایش رشد میگردد (ورنن-کارتر[۸۷] و همکاران، ۱۹۹۴). در تحقیق دیگری که توسط یانار و همکاران (۲۰۰۸) مبنی بر استفاده از پودر یونجه به عنوان منبع کاروتنوئید طبیعی در جیره ماهی طلایی انجام شد، شاخصهای رشد در ماهی به طور معنیداری تا سطح ۱۵ درصد پودر یونجه در جیره غذایی افزایش و سپس با افزایش سطح پودر یونجه کاهش یافتند. اثر نامطلوب پودر یونجه در سطح ۲۵ درصد وبالاتر در جیره غذایی روی شاخصهای رشد وابسته به دلایل خاصی از قبیل، سطح سلولزی و برخی فاکتورهای ضد تغذیهایی (بازدارندههای پروتئاز، ساپونین و …) در پودر یونجه میباشد.
این تحقیق با نتایج حاصل از تحقیقات غیاثوند و شاهپوری، ۲۰۰۶ مغایرت دارد. آنها بیان کردند منابع کاروتنوئیدی اثر معنیداری بر شاخصهای رشد ندارد.
۵-۲- اثر رنگدانههای طبیعی و مصنوعی بر رنگی شدن ماهی فلاورهورن
نوع رنگ ماهیان به وسیله سیستمهای عصبی آندوکرینی کنترل شده اما منابع غذایی رنگدانهها نیز نقش مهمی درتعیین رنگ ایفا میکنند (چاتزیفوتیس[۸۸] و همکاران، ۲۰۰۴).
کاروتنوئیدها، منبع اولیه رنگی شدن ماهیان زینتی میباشند. در این تحقیق تاثیر کاروتنوئیدهای سنتزی آستاگزانتین و بتاکاروتن و طبیعی پودر فلفلدلمه و پودر پوست گوجهفرنگی در طول ۸ هفته پرورش، روی رنگ پوست ماهی فلاورهورن مورد بررسی قرار گرفت. نواحی رنگی در کلیه تیمارها تقریبا مشابه بود. به طوری که ابتدا بخش سینهایی و سپس ناحیه زیر باله پشتی رنگ بیشتری را از خود نشان دادند.
مطابق نتایج حاصل از این تحقیق، هر ۴ تیماری که با جیره حاوی رنگدانه تغذیه شدند کاروتنوئید پوست را افزایش دادند (۰۵/۰>P)، اما تیمار حاوی رنگدانه آستاگزانتین بیشترین غلظت کاروتنوئید را در پوست ماهی داشت. بین تیمار ۳ که با جیره حاوی رنگدانه طبیعی پودر فلفلدلمه تغذیه شده بود و تیمار ۵ که دارای رنگدانه سنتزی بتاکاروتن بود تفاوت معنیداری در تجمع کاروتنوئید در پوست، مشاهده نشد(۰۵/۰P>)، اما غلظت کاروتنوئید در پوست ماهی در تیمار ۳ و ۵ بیشتر از گروه شاهد بوده اما از تیمار آستاگزانتین کمتر بود. همچنین بین تیمار۲ که با جیره حاوی پودر پوست گوجهفرنگی تغذیه شده بود و تیمار شاهد، تفاوت معنیداری از لحاظ تجمع کاروتنوئید در پوست مشاهده نشد و از آنجا که ۹۳ درصد کاروتنوئیدهای موجود در گوجه فرنگی را لیکوپن تشکیل می دهد (خانیپور و همکاران، ۱۳۸۵)، نتیجه میشود که ماهی فلاورهورن نمیتواند رنگدانه لیکوپن را به عنوان کاروتنوئید اصلی ذخیره و یا تبدیل کند.
جذب و تجمع آستاگزانتین در ماهیان بیشتر از سایر کاروتنوئیدها است (توریزن و همکاران، ۱۹۸۹). در این تحقیق نیز نشان داده شد که آستاگزانتین از سایر کاروتنوئیدها موثرتر است. این یافتهها با نتایج یامادا و همکاران (۱۹۹۰) مطابقت دارد. آنها تاثیر تغذیه با کاروتنوئیدهای سنتزی مختلف (آستاگزانتین، بتاکاروتن و کانتاگزانتین) با غلظت ۱۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم غذا را روی میگوی ژاپنی Penaeus japonicas به مدت ۸ هفته مورد بررسی قرار دادند. نتایج به دست آمده نشان داد که هر سه کاروتنوئید در بافت انباشته شدند، اما گروهی که با جیره حاوی آستاگزانتین تغذیه شده بودند، سطح بالاتری از رنگدانه را داشتند و گروهی که با جیره حاوی بتاکاروتن تغذیه شده بودند، کمترین میزان رنگدانه را داشتند. این آزمایش مشخص میکند که آستاگزانتین به عنوان منبع کاروتنوئیدی، برای رنگی شدن ماهیان بیشتر موثر میباشد. همچنین در تحقیقی که توسط چاین[۸۹] و جنگ[۹۰] (۱۹۹۲) مبنی بر تاثیر جیره حاوی کاروتنوئیدهای آستاگزانتین و بتاکاروتن با غلظت ۱۰۰ میلیگرم بر ۱۰۰ گرم غذا، روی رنگ میگوی ژاپنی انجام شد، گزارش کردند که تجمع آستاگزانتین در بافت سر، ماهیچه و پوست بیشتر از بتاکاروتن بوده و استفاده از آستاگزانتین برای ایجاد رنگ در میگو موثرتر خواهد بود. همچنین این تحقیق با نتایج حاصل از یافته های دیلر و همکاران (۲۰۰۵) مطابقت داشت. آنها اثرات رنگدانههای طبیعی و مصنوعی در رژیم غذایی بر رنگ گوشت و رشد قزلآلای رنگینکمان را بررسی کردند و مشاهده کردند که مقادیر بصری رنگ در محدوده از ۲۳/۰±۴۶/۱۴ در آستاگزانتین تا ۲۵/۰±۵۵/۱۱ در گروه شاهد بود.
در مطالعه حاضر، تیمارهای تغذیه شده با جیره حاوی آستاگزانتین، رنگینتر از سایر تیمارها بودند، به نظر میرسد که برای رسیدن به نتایج مطلوبتر در جیرههای حاوی بتاکاروتن و پودر فلفلدلمه، یا میزان این رنگدانهها در جیره باید افزایش یابد و یا مدت زمان تغذیه بیشتر باشد.
تفاوت معنیداری در نسبت آستاگزانتین به بتاکاروتن و پودر فلفلدلمه در پوست ماهی مشاهده شد (۰۵/۰>P). نسبت نهایی بالاتر آستاگزانتین به بتاکاروتن و فلفلدلمه (حاوی رنگدانه بتاکاروتن و کریپتوگزانتین)، نشان میدهد که ماهی فلاورهورن بتاکاروتن و کریپتوگزانتین را به عنوان کاروتنوئید اصلی ذخیره نمیکند و بیشتر این رنگدانهها را داخل بدن به آستاگزانتین برای ذخیرهسازی تبدیل میکند. این یافته با نتایج وانگ و همکاران (۲۰۰۶) مطابقت دارد. آنها گزارش کردند که ماهی تترا جواهر (Hyphessobrycon callistus) بتاکاروتن را به عنوان کاروتنوئید اصلی ذخیره نمیکند و آن را به آستاگزانتین تبدیل میکند.
میرز و چن (۱۹۸۲) جانداران آبزی را بر اساس توانایی تبدیل کاروتنوئیدها به آستاگزانتین، به ۳ دسته طبقهبندی میکنند:
۱- سالمونها، فقط میتوانند از خود آستاگزانتین تغذیه کنند.
۲- کپور ماهیان، میتوانند زیگزانتین را به آستاگزانتین تبدیل کنند.
۳- سختپوستان، میتوانند بتاکاروتن، زیگزاگزانتین و کانتاگزانتین را به آستاگزانتین تبدیل کنند.
نتایج مطالعه حاضر نشان میدهد که ماهی فلاورهورن از سیکلیدها در دسته سوم قرار دارد، که با نتایج حاصل از تحقیق فلاح زاده (۱۳۸۹) همخوانی دارد. وی اثرات رژیم غذایی کاروتنوئیدهای استاگزانتین و بتاکاروتن روی رشد و رنگی شدن ماهی سیکلید ردپیکوک را بررسی کرد و گزارش کرد که این ماهی نیز در گروه سوم قرار دارد. همچنین ماهی فلاورهورن به اثرات رنگپذیری حاصل از کاروتنوئیدهای سنتزی آستاگزانتین و بتاکاروتن و کاروتنوئید طبیعی فلفلدلمه جواب میدهد. تفاوتهای ناشی از میزان شدت رنگ ایجاد شده توسط این کاروتنوئیدها میتوان ناشی از کیفیت، مقدار و دوره جذب این مواد دانست. آستاگزانتین به طور موثری بر رنگ پوست ماهی قرمز[۹۱] و سرخو[۹۲] ایتالیایی موثر واقع شده است (لورنز، ۱۹۸۸؛ بوث[۹۳] و همکاران، ۲۰۰۴). بنابراین مطالعه حاضر، نشان داد که استفاده از کاروتنوئیدها در جیره غذایی ماهیان اثرات مثبت روی شاخصهای رشد دارند و علاوه بر کاروتنوئیدهای سنتزی میتوان از کاروتنوئیدهای طبیعی مثل پودر فلفلدلمه استفاده کرد و بدین گونه در هزینه های غذا تا حد زیادی صرفهجویی کرد.
هنگامیکه جریان با شبکه موازی است (مانند جریان آرام در یک کانال مستطیلی با شبکهبندی چهار وجهی یا شش وجهی) روش گسستهسازی مرتبه اول ممکن است قابل قبول باشد. هنگامیکه جریان با شبکهبندی موازی نیست (مانند زمانیکه جریان بطور مایل از خطوط شبکه بندی عبور می کند) روش گسستهسازی مرتبه اول عبارات جا به جایی خطاهای گسستهسازی عددی را افزایش میدهد. برای شبکه های مثلثی و هرمی، که جریان هیچگاه با شبکهبندی موازی نیست، عموماً نتایج دقیقتری با بهره گرفتن از گسسته سازی مرتبه دوم به دست می آید.
برای شبکه های چهاروجهی (۲D)، شش وجهی (۳D)، نتایج بهتری با بهره گرفتن از گسسته سازی مرتبه دوم، بخصوص برای جریانهای پیچیده، به دست می آید.
در نهایت اگرچه روش گسسته سازی مرتبه اول عموماً همگرایی بهتری را نسبت به روش مرتبه دوم نتیجه میدهد، ولی معمولاً جوابهای با دقت کمتری را بدست می آورد، بخصوص برای شبکه بندیهای مثلثی/هرمی.
برای یک جریان ساده که با شبکهبندی موازی است (مانند جریان آرام در یک کانال مستطیلی با یک شبکهبندی چهار وجهی یا شش وجهی) نفوذ عددی بطور طبیعی کم خواهد بود، لذا میتوان عموماً روش مرتبه اول را بجای روش مرتبه دوم بدون از دست دادن زیاد دقت بکار برد.
بطور خلاصه، اگر مشکلات رسیدن به همگرایی با بهره گرفتن از روش گسستهسازی مرتبه دوم بوجود آمد، باید از روش گسستهسازی مرتبه اول بجای مرتبه دوم استفاده نمود.
۳-۱۴-۲ روش های توان- پیرو و QUICK
روش گسستهسازی QUICK ممکن است برای جریانهای پیچشی و چرخشی حل شده در شبکهبندی چهار وجهی یا شش وجهی نسبت به روش مرتبه دوم دقت بهتری را نتیجه دهد. به هر حال روش مرتبه دوم کافی بوده و روش QUICK بهبود چشمگیری را در دقت به دست نمیدهد.
روش توان- پیرو هم در دسترس میباشد ولی بطور کلی دقتی بیش از روش مرتبه اول را نتیجه نمیدهد.
۳-۱۴-۳ انتخاب روش درونیابی فشار
همانطور که در بخش (۴-۵-۱) بیان شد، هنگامیکه از حلکننده تفکیکی استفاده می شود تعدادی از روشهای درونیابی فشار در FLUENT در دسترس میباشند. برای اکثر موارد روش استاندارد قابل قبول است، ولی برای برخی از انواع مدلها ممکن است دیگر روشها مفیدتر باشند:
برای مسائل شامل نیروهای حجمی بزرگ، روش وزنی براساس نیروی جسمی پیشنهاد میگردد.
برای جریانهای با چرخش بالا، جا به جایی طبیعی با عدد رایلی بالا، جریانهای چرخشی با سرعت زیاد، جریانهای شامل محیطهای متخلخل، جریانهای در مسیرهای بسیار خمیده، از روش PRESTO استفاده شود.
PRESTO تنها با شبکه بندی های چهار وجهی و شش وجهی می تواند استفاده گردد.
برای جریانهای قابلتراکم روش مرتبه دوم پیشنهاد میگردد.
از روش مرتبه دوم برای دقت بهبود یافته هنگامی که روش های دیگر قابل اجرا نیستند استفاده گردد (مانند جریان اطراف یک مرز منحنی با شبکهبندی غیر از چهار وجهی،۲D، یا شش وجهی،۳D )
۳-۱۵ انتخاب روش پیوند فشار- سرعت
برای حلکننده تفکیکی، سه روش پیوند فشار- سرعت در FLUENT موجود میباشد: SIMPLE، SIMPLEC و PISO . در محاسبات حالت دائم معمولاً از SIMPLE یا SIMPLEC استفاده می کنند در حالیکه PISO برای محاسبات حالت گذرا پیشنهاد میگردد. همچنین PISO ممکن است برای محاسبات حالت دائم و حالت گذرا در شبکهبندیهای با پیچش و انحراف زیاد مفید باشد.
پیوند فشار- سرعت تنها مربوط به حلکننده تفکیکی میباشد و برای حل کننده های پیوسته نیاز به تعیین آن نمی باشد.
۳-۱۵-۱ SIMPLE و SIMPLEC
SIMPLE الگوریتم پیش فرض میباشد ولی برای بسیاری از مسائل استفاده از SIMPLEC مفیدتر خواهد بود، بخصوص به علت مقادیر افزایش یافته مادون رهایی که میتوان، همانطور که در ادامه توضیح داده خواهد شد، بکار برد.
برای مسائل غیر پیچیده (جریانهای آرام بدون هیچ مدل اضافی فعال دیگری) که در آن همگرایی وابسته به پیوند فشار- سرعت است، اغلب میتوان با بهره گرفتن از SIMPLEC بسیار سریعتر به همگرایی رسید. با بهره گرفتن از SIMPLEC فاکتور مادون رهایی تصحیح فشار عموماً یک قرار داده می شود که باعث سرعت گرفتن همگرایی میگردد. به هر حال در برخی مسائل برابر یک قرار دادن فاکتور مادون رهایی تصحیح فشار می تواند باعث ناپایداری گردد. در این موارد احتیاج است که از فاکتور مادون رهایی پایدارتری یا از الگوریتم SIMPLE استفاده نمود.
برای مسائل پیچیده شامل آشفتگی ویا مدلهای فیزیکی فعال دیگر، SIMPLEC همگرایی را اگر تنها وابسته به پیوند فشار- سرعت باشد بهبود خواهد بخشید. اگر پارامتر دیگری بر همگرایی موثر باشد الگوریتمهای SIMPLEC و SIMPLE سرعت همگرایی یکسانی خواهند داشت.
۳-۱۵-۲ PISO
الگوریتم PISO (بخش۳-۱۳-۳-۳) با تصحیح همسایگی قویاً برای همه محاسبات جریانهای ناپایدار توصیه میگردد. این الگوریتم اجازه استفاده از بازههای زمانی بزرگتر را همانند فاکتورهای مادون رهایی برابر یک، برای ممنتوم و فشار میدهد.
برای مسائل حالت دائم الگوریتم PISO با تصحیح همسایگی فایده چندانی نسبت به الگوریتم SIMPLE یا SIMPLEC با مقادیر بهینه مادون رهایی نخواهد داشت.
الگوریتم PISO با تصحیح اریبی برای هر دو محاسبات حالت دائم و گذرا در شبکهبندیهای با مقدار زیاد انحراف و تغییر شکل پیشنهاد میگردد.
هنگامیکه از الگوریتم PISO با تصحیح همسایگی استفاده می شود ضرایب مادون رهایی برابر یک یا نزدیک یک برای همه معادلات پیشنهاد میگردد.
اگر از هر دو روش PISO استفاده می شود از پیشنهاد مقادیر مادون رهایی پیشنهاد شده برای الگوریتم PISO با تصحیح همسایگی استفاده شود.
۳-۱۷ مدلسازیهای وابسته به زمان
FLUENT می تواند معادلات بقای جرم، ممنتوم، انرژی، گونه های شیمیای و دیگر اسکالرها را در شکلی وابسته به زمان حل کند.
۳-۱۷-۱ گسسته سازی وابسته به زمان
در FLUENT معادلات وابسته به زمان باید هم در زمان و هم در مکان گسسته شوند. گسستهسازی وابسته به مکان برای معادلات وابسته به زمان مانند حالت مربوط به حالت پایدار است.
گسسته سازی وابسته به زمان شامل انتگرال گیری از هر عبارت در معادلات دیفرانسیل بر روی یک بازه زمانی می شود.
یک بیان عمومی برای تغییر نسبت به زمان برای یک متغیر به صورت زیر میباشد:
(۳-۷۰) |
تابع F شامل تمام گسستهسازیهای مکانی میباشد. اگر مشتقات زمان با بهره گرفتن از اختلاف پسرو گسسته شوند، گسستهسازی با دقت مرتبه اول نسبت به زمان بیان می شود:
(۳-۷۱) |
و گسستهسازی با مرتبه دوم به صورت زیر بیان می شود:
به این نکته توجه شود که علاوه بر رسم تابع توزیع کستینگ، یکی دیگر از هدفهای اصلی در این مطالعه اندازه گیری پارامتر می باشد که با برآورد این پارامتر می توان در الگوهای کاربردی وقوع شرایط بحرانی را در بازار سهام تشخیص داد. بدین ترتیب که هر چه پارامتر از صفر فاصله می گیرد احتمال تغییرات ناگهانی قیمت بیشتر خواهد شد. در ادامه بحث جهت پاسخ به سؤال آخر تحقیق یعنی ارائه و آزمون یک الگوی مشخص اقتصادی برای باز تولید رفتار شاخص قیمت سهام، مباحثی ارائه خواهد شد.
۳-۴-الگویی برای باز تولید رفتار شاخص قیمت
در این قسمت هدف این است که با بهره گیری از یک الگوی رفتاری بازار سهام که توسط بلوک[۱۰۹] بکارگرفته شده است و همچنین با بکارگیری چارچوب نظری بلک، شولز و مرتون[۱۱۰]، مقدمات لازم برای آزمون باز تولید رفتار شاخص قیمت سهام در ایران فراهم گردد. لذا این بخش از مطالعه می کوشد در چارچوب فروضی مشخص برای رفتار سرمایه گذار، شرایط را برای تعیین قیمت تسویه بازار و انجام بازتولید مسیر تصادفی شاخص قیمت مهیا سازد.
۳-۴-۱- فروض الگو
ابتدا به بیان چهار فرض کلیدی الگو پرداخته خواهد شد.
الف- سرمایه گذاران ناهمگن
بازار شامل تعداد زیادی سرمایه گذار علاقه مند به داد و ستد می باشد. اگر تمامی سرمایه گذاران مانند یکدیگر رفتار کنند، آنگاه انتظار میرود که اعمال آنها نیز مشخص و معین باشد. بنابراین طبیعی است که فرض منحصر به فرد بودن هر یک از سرمایه گذاران را میتوان در نظر گرفت.البته اگر هر زیر مجموعه ای از سرمایه گذاران به طور همگن رفتار کنند، در این صورت آن زیر مجموعه را میتوان به عنوان یک سرمایه گذار در نظر گرفت. توجه شود که ناهمگن بودن میتواند از استدلال غیر مشابه، عدم اطلاع از خبرها و مسائلی از این قبیل منتج گردد.
ب- وجود یک دارایی ریسکی و یک دارایی بدون ریسک
برای سادگی فرض میشود در بازار تنها یک دارایی ریسکی (سهام شرکت سهامی عامی) و یک دارایی بدون ریسک (مانند پول نقد) مورد استفاده قرار میگیرد.
سهمهای موجود و قابل مبادله در بازار نگهداری و از چرخه بازار خارج نخواهد خواهد شد. همچنین فرض میشود که قیمت سهام یک متغیر پیوسته است.
کل دارایی بدون ریسک در بازار نیز ثابت فرض میشود. برای رسیدن به این فرض به پول نقد بهره ای پرداخت نمیشود و به هیچ یک از مبادلات صورت گرفته نیز حق کارگزاری تعلق نمیگیرد.
نسبت پول نقد به سهام نیز ثابت فرض میشود. این امر باعث خواهد شد که بازار دارای وضعیت تعادل و موازنه باشد. به عنوان مثال اگر پول نقد از سیستم خارج میشود، حتی ممکن است تمام دارایی هر سرمایه گذار به سهام تبدیل شود.
ج-همزمانی[۱۱۱]
در این الگوی مبادله ای فرض میشود، همه مبادلات در بازار سهام به طور همزمان در هر روز کاری انجام میپذیرند.[۱۱۲]
د-تمرکز در انجام معاملات[۱۱۳]
سرمایه گذاران در مدل با محدودیت انجام معامله تنها با یک فعال تخصصی به نام کارگزار روبرو هستند. آنها مجاز به انجام مستقیم مبادله و معامله با یکدیگر نیستند. این فرض دارای مبانی تجربی است اما برای اعمال سادگی مدل از آن استفاده میشود. فرضی که با توجه به وجود آن میتوان به چگونگی انجام مبادلات در یک بازار فرضی پی برد.
۳-۴-۲- سبد دارایی سرمایه گذار
دارایی هر سرمایه گذار در سبد دارایی وی میتواند شامل دو بخش باشد. بخش اول آن شامل سهم از یک دارایی ریسکی و بخش دیگر آن شامل نقدینگی به عنوان دارایی بدون ریسک در نظر گرفت. اگر قیمت سهام معادل با در نظر گرفته شود آنگاه کل دارایی سرمایه گذار در زمان برابر با میباشد. دارایی سرمایه گذار پس از یک روز (از روز به عنوان یک واحد زمان تعریف میشود) برابر خواهد بود با:
رفتار مبادله ای در اینجا عملاً به مسئله بهینه سازی تبدیل میشود. اگر سرمایه گذاران بدانند که قیمت سهام در روز بعد افزایش خواهد یافت( )آن گاه کل دارایی یک فرد به سهام اختصاص مییابد و در حالت عکس آن کل دارایی فرد به صورت پول نقد نگهداری خواهد شد. یکی از مسائلی که میتوان مطرح کرد اینست در چارچوب بحثهای نظری احتمال صفر شدن قیمت آتی سهم اگر غیر صفر( ) در نظر گرفته شود، وجود خواهد داشت. در این صورت سرمایه گذار ممکن است همه دارایی خود را از دست دهد.[۱۱۴] در مدل سازی میتوان محدودیتی را برای تغییرات قیمت به صورت روزانه قرار داد. در عمل نیز در برخی بازارهای سهام در دنیا محدودیتهایی را برای تغییرات قیمت سهام در بازار در نظر میگیرند. لذا امکان ورشکستگی ناگهانی سرمایه گذاران با اعمال این محدودیت عملاً از بین خواهد رفت.
آنچه که میبایست بدان توجه شود اینست که قیمت در آینده نامعلوم است و هر سرمایه گذار آن را به عنوان یک متغیر تصادفی فرض می کند. بنابراین پارامترهای تابع توزیع احتمال ناشی از روند گذشته متغیر قیمت، انتظارات سرمایه گذار را شکل خواهد داد.
۳-۴-۳-تابع مطلوبیت نمایی[۱۱۵]
در این الگو سرمایه گذاران را به عنوان حداکثر کنندگان مطلوبیت مورد انتظارشان در نظر گرفته می شود. تابع مطلوبیت در آنان یکنوا و صعودی نسبت به دارایی است و مشتق مرتبه دوم تابع مطلوبیتشان منفی است که نشان از تحدب تابع مطلوبیت میباشد.
و
این فروض نشاندهنده این است که تابع مطلوبیت بکار گرفته شده در این الگو خوش رفتار[۱۱۶]میباشد.[۱۱۷]
فرمی از تابع مطلوبیت که مورد استفاده قرار میگیرد، تابع مطلوبیت نمایی است[۱۱۸] که به صورت زیر تعریف میشود.
که در آن به عنوان دارایی هدف شناخته میشود. در نقاط کمتر از سرمایه گذار تمایل به انجام ریسک برای دستیابی به بازدهی بالاتر را دارد.[۱۱۹]
۳-۴-۴- موجودی بهینه[۱۲۰]
با بهره گرفتن از تابع مطلوبیت میتوان یک راه حل تحلیلی برای مسئله حداکثر سازی ارائه کرد.[۱۲۱]با فرض اینکه دارایی آتی دارای توزیع گاوسی باشد(از فرض تئوری حد مرکزی[۱۲۲] منتج میشود)، میتوان نتیجه گرفت که مطلوبیت مورد انتظار منسوب به ون نیومن و مورگنسترن[۱۲۳] برابر خواهد بود با:
این تابع با حداقل کردن مقادیر نمایی به حداکثر خود خواهد رسید.[۱۲۴] به دارایی مورد انتظار بستگی به تغییرات قیمت خواهد داشت، به گونه ای که میانگین و واریانس دارایی آتی برابر با مقادیر زیر میباشد:
تابع مطلوبیت انتظاری ناشی از دارایی آتی را میتوان نسبت به متغیر تعداد سهام نگهداری شده ( )حداکثر کرد. این حداکثر سازی میتواند مقدار بهینه سهام نگهداری شده را با در نظر گرفتن محدودیت عدم فروش کوتاه مدت تمامی سهمها( ) و نیز اعمال محدودیت قرض دادن وجوه نقد( ) نشان دهد.
استراتژی سرمایه گذار را میتوان بدین صورت تشریح کرد که اگر میزان سهام نگهداری شده بیش از مقدار بهینه آن( )باشد، سرمایه گذار اقدام به فروش مازاد سهام خواهد کرد و بالعکس. در رابطه مقدار سهام بهینه تنها زمانی سرمایه گذار تصمیم میگیرد که میزان سهام بهینه نگهداری شده را افزایش دهد که ارزش مورد انتظار بازدهی سرمایه گذاری مثبت باشد و یا عدم اطمینان ناشی از تغییرات قیمت کاهش یابد.
۳-۴-۵- ریسک گریزی[۱۲۵]
مفهوم ریسک گریزی یکی از بحثهای اساسی در تحلیلهای اقتصادی به شمار میرود. به نظر میرسد اغلب سرمایه گذاران در بازار دارای ویژگی ریسک گریزی میباشند. جهت تعیین پارامتر ریسک گریزی، به بررسی مفهوم ریسک گریزی پرداخته خواهد. ابتدا تابع مطلوبیت انتظاری ون نیومن مورگنسترن( ) به صورتی که در ادامه آورده شده است، معرفی خواهد شد:
تابع مطلوبیت ون نیومن مورگنسترن، در واقع همان امیدریاضی تابع مطلوبیت برنولی[۱۲۶]( ) میباشد. حال با توجه به مباحث مطرح شده میتوان ابتدا به دقت ریسک گریزی تعریف نمود.
یک تصمیمگیرنده ریسک گریز[۱۲۷] است، اگر به ازای هر بختآزمایی ، بخت آزمایی تباه شده ای[۱۲۸] وجود داشته باشد بطوریکه مقدار آن با اطمینان برابر با باشد، حداقل به خوبی بخت آزمایی باشد. اگر تصمیمگیرنده همیشه (برای هر ) نسبت به این دو بخت آزمایی بی تفاوت باشد، گویند که وی ریسک خنثی است. تصمیمگیرنده به طور اکید ریسک گریز[۱۲۹] است اگر بی تفاوتی برقرار باشد تنها زمانی که دو بختآزمایی دستاورد یکسانی داشته باشند. بنابراین اگر الگوی ترجیحات یک تابع نمایی مطلوبیت انتظاری را با تابع مطلوبیت برنولی نتیجه دهد، از تعریف ریسک گریزی نتیجه می شود که تصمیمگیرنده ریسک گریز است اگر و فقط اگر برای تمام ها رابطه زیر برقرار باشد:
رابطه فوق به نامساوی ینسن[۱۳۰]معروف است که در واقع تعریفی از یک تابع مقعر است. بنابراین در چارچوب نظریه مطلوبیت ملاحظه میشود که ریسک گریزی هم ارز با تقعر تابع مطلوبیت است و ریسک گریزی اکید، همارز با تقعر اکید تابع مطلوبیت است. تقعر اکید به این معنی است که تابع مطلوبیت کاهشی است. از اینرو در سطحی از دارایی w، مطلوبیت حاصل از واحدهای اضافی دارایی، کوچکتر از مطلوبیت از دست دادن یک واحد دارایی است.
حال میتوان مقدار ریسک گریزی را اندازه گیری[۱۳۱] کرد. با فرض مشتق پذیری مرتبه دوم تابع مطلوبیت برنولی نسبت به دارایی، ضریب ریسک گریزی مطلق آرو- پرات[۱۳۲] به صورت زیر تعریف میگردد.
از آنجا که ریسک خنثی بودن همارز با خطی بودن تابع مطلوبیت برنولی میباشد لذا مشتق دوم این تابع مطلوبیت برای تمام wها برابر با صفر( ) خواهد بود. بنابراین منطقی به نظر میرسد که درجه ریسک گریزی مرتبط با تقعر باشد. ریسک گریزی نسبی[۱۳۳] نیز به صورت زیر قابل تعریف میباشد.[۱۳۴]
بر اساس تابع مطلوبیت مورد استفاده در این تحقیق ریسک گریزی نسبی سرمایه گذار به صورت زیر بدست میآید:
با فرض اینکه هزینه مبادله[۱۳۵] صفر باشد، در نتیجه سبد دارایی بهینه به صورت زیر قابل نشان دادن خواهد بود:
۳-۴-۶- درصد سرمایه گذاری بهینه[۱۳۶]
دانشکده شیعه شناسی
پایاننامهی کارشناسیارشد کلام شیعی
زندگی، آثار واندیشههای کلامی زراره بن اعین
استاد راهنما: جناب آقای دکتر قاسم جوادی
استاد مشاور: جناب آقای دکتر مهدی فرمانیان
دانشجو: سید باقر حسینی کریمی
تابستان ۱۳۹۱
تقدیم به قطب دایره امکان
مولایمان
حضرت حجت بن الحسن المهدی
روحی لتراب مقدمه الفداء
چکیده:
یک
دو
تقدیر وتشکر:
سپاس فروان خداوند عزیز و مهربان را که نعمت وجود عنایت فرمود.
از پدر و مادر عزیزم که در سایه سار تربیتشان محب اهلبیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) هستم.
اساتید عزیز و ارجمندم که به واسطه تعالیمشان، معرفت و دانش آموختهام.
همسر به واقع فداکار و بسیارعزیزم که مشوق و یاور همشیگیام میباشد.
فرزندان بسیار عزیزم که ازحافظین قرآن کریم هستند.
جناب زراره ابن اعین چهره درخشان وبسیار تاثیر گذاری است که جایگاه والایی در نزد اهل بیت (علیهم السلام) داشته است.
زندگی پر فراز و نشیب، درک محضر عزیز و نورانی امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام)، نقل روایات فراوان از اهلبیت (علیهم السلام) به ویژه در مباحث کلامی اهمیت این شخصیت عزیز دنیای اسلام را صد چندان کرده است .
دراین رساله،درفصل اول از بخش اول،ابتدابه صورت مختصربه معرفی آل اعین وخاندانهای شیعی درکوفه واجمالی اززندگی جدْزراره پرداختم.درفصل دوم بصورت ویژه درباره زندگی زراره و بیان سرآغازشکل گیری پیوندزراره بامکتب اهل بیت(علیهم السلام)سخن گفتم.درفصل سوم برای اینکه باشخصیت علمی وفرهنگی زراره بیشترآشناشویم،بعدازبیان سیمای زراره درآئینه روایات به اساتیدی اشاره کرده ام که زراره ازمحضرشان استفاده نموده است. یکی دیگراز مباحثی که در این فصل به آن پرداخته ام، احادیث نقل شده از زراره ومطالب مربوط به آن است. سؤالی که می بایست به آن پاسخ می گفتم این بودکه آیا از زراره آثاری مستقلی باقی مانده است و یا خیر؟ بررسی توان علمی زراره درمناظره هاومباحثه هاوگزارشی ازشاگردان زراره،آخرین مطلبی است، که دراین فصل بیان کردهام. در بخش دوم به بررسی مهمترین آراء و اندیشههای کلامی زراره در قالب پنج فصل، پرداختهام. از آنجا که روایاتی که دلالت بر مذمت زراره میکند، شبهاتی را درباره ایشان به وجود آورد، بخش سوم را به بررسی و نقد شبهات پیرامون زراره اختصاص دادهام. در بخش چهارم و آخرین بخش از این پایان نامه به بررسی و نقد شبهات، پیرامون جناب زراره از دیدگاه مؤلف کتاب تاریخ آل زراره پرداختهام.
واژگان کلیدی: زراره، زندگی، آثار، اندیشههای کلامی ، نقد و بررسی شبهات.
فهرست مطالب
سه
مقدمه ۱
هدف تحقیق ۴
ضرورت تحقیق ۴
پیشینه تحقیق ۴
سؤال اصلی ۹
سؤالات فرعی ۹
بخش اول: زُراره و آل اَعیَن
فصل اول- معرفی آل اَعیَن ۱۱
خاندانهای شیعی در کوفه ۱۱
اجمالی از زندگی جد زراره ۱۲
زندگی پدر زراره ۱۲
فصل دوم- زراره بن اَعیَن ۱۷
نوجوانی و جوانی زراره ۱۸
سرآغاز پیوند زراره با مکتب اهل بیت(علیهم السلام ) ۱۹
فرزندان زراره ۲۲
فصل سوم- شخصیت علمی و فرهنگی زراره ۲۳
سیماى زراره در آئینه روایات ۲۳
اساتید زراره ۲۸
شیوههاى فراگیرى زراره ۲۹
شیوه زراره در ضبط احادیث ۳۱
احادیث نقل شده از زراره ۳۱
آثار باقیمانده از زراره ۳۳
توان علمى زراره در مناظرهها و مباحثهها ۳۴
شاگردان زراره ۳۷
بخش دوم:اندیشههای کلامی
مقدمه ۴۰
فصل اول: مسأله ایمان و کفر (ارجاء) ۴۵
تصویر۴-۲۸و۴-۲۹ کج انبر…………………………………………………………………………………..۷۵
تصویر۴-۳۰ انبر تیزبر گیری ………………………………………………………………………………..۷۵
تصویر۴-۳۱ انبر سنبه گیری ………………………………………………………………………………..۷۶
تصویر۴-۳۲ انبر جول ………………………………………………………………………………………….۷۶
تصویر۴-۳۳ سندان تخت با تیغچه ……………………………………………………………………….۷۶
تصویر۴-۳۴ تیزبر ……………………………………………………………………………………………….۷۷
تصویر۴-۳۵سوهان …………………………………………………………………………………………….۷۷
تصویر۴-۳۶ کفگیر ……………………………………………………………………………………………..۷۸
تصویر۴-۳۷ نمای کوره از روبروی ………………………………………………………………………..۷۸
تصویر۴۴-۳۸ نمای پشت کوره……………………………………………………………………………..۷۸
تصویر۴-۳۹و۴-۴۰ استادکار درحال ساخت گل میخ ……………………………………………..۷۸
تصویر۴-۴۱ نشان…………………………………………………………………………………………………۷۹
مقدمه
معماری سنتی از دیر باز از فرهنگ و اقلیم متأثر بوده و این در حالی است که در مناطق مختلف ایران آب و هوا متغیر است و شهرستان اردکان با آب و هوایی گرم و خشک از معماری خاص اقلیم این منطقه برخوردار است و هنرهای سنتی وابسته به معماری سنتی شهرستان، با تأثیری که از این اقلیم گرفته است؛ در پی فراهم آوردن شرایطی مناسب برای زندگی مطلوبتر است. همچنین فرهنگ هر منطقه بر معماری و هنرهای سنتی وابسته به آن تأثیر بسزایی دارد، که با تغیر فرهنگ و بخصوص اعتقادات مذهبی در هر دوره، معماری و هنرهای سنتی وابسته به آن نیز تغیرکرده و از آن تأثیر میپذیرد.
در فصل اول این پژوهش به کلیات تحقیق و در فصل دوم به تعریف و آشنایی با مبانی نظری تحقیق پرداخته و در پی آن در فصل سوم به آشنایی با موقعیت تاریخی موضوع که دورهی قاجار است و به دلیل اینکه دورهای اسلامی است و تا عصر حاضر فاصلهی چندان طولانی ندارد و همچنین از این دوره خانههای زیادی در شهرستان اردکان به جا مانده است برای بررسی در این پژوهش انتخاب گردید .
در همین فصل در ادامه به موقعیت جغرافیایی موضوع که شهرستان اردکان میباشد پرداخته و موقعیت اردکان در عهد قاجار مورد بررسی قرار میگیرد.
شهرستان اردکان در استان یزد واقع شده، در تزئینات وابسته به معماری عهد قاجار گرهچینیها و قوارهبریهایی با چوب انجام شده و با شیشههای رنگی مزین شده است. تا میزان عبور نور را به داخل بنا کنترل نماید و دید را کنترل نماید بدین صورت که ناظر از بیرون داخل حریم بنا را نمیتواند ببیند و این در صورتی است که افراد خانه بر کل خانه اشراف کامل داشتند و به خاطر وجود در- پنجرهها حتی میتوانند به حالت نشسته نیز کل خانه را کنترل کنند. چلنگری یکی دیگر از این هنرها است که در این منطقه و در ردیف هنرهای وابسته به معماری شاهد آن هستیم. این هنرها در خانه تقدیری که یکی از منازل شاخص بازمانده از این عهد است قابل مشاهده میباشد که در فصل چهارم با تأکید بر خانه تقدیری به معرفی کامل این تزئینات پرداخته شده است.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱ تعریف موضوع (تعریف مسأله، هدف از اجراء و کاربرد نتایج تحقیق)
معماری و تزیینات از دیر باز باهم پیوندی دیرینه داشتند و معماری خانههای عهد قاجار شهرستان اردکان، که خانهی تقدیری شاخصترین آنهاست؛ از این امر مستثنی نبوده و به وضوح تأثیر اقلیم بر تزئینات وابسته به معماری سنتی آن را شاهد هستیم. معماری شهرستان اردکان یزد با شرایط اقلیمی گرم و خشک دارای عناصر و فضاهایی است که ساکنین، برای سازگاری خود با اقلیم گرم و کویری آن ایجاد کردهاند.
چلنگری شاخهای از این هنرهای سنتی است؛ که هنرمند صنعتگر با زدن ضربات چکش بر آهن تافته، محصولاتی مانند کوبه، چفت، پا چفت، حلقههای ریز و… را تولید میکند؛ که درفرم و نقوش آنها تأثیرات فرهنگ قجری به وضوح مشاهده میشود.
گروهی دیگر از این تزئینات که شامل گرهچینی، شیشهبری و قوارهبری میباشد و محل اجرای آنها پنج دریها، پنجرهها و نورگیرهای بالای آنها است. معماران سنتی با بهره گرفتن از این هنرها قدرت نور (و سایه) را در اختیار میگرفتند. بخصوص به این موضوع توجه داشتند که فضاهای کوچک را طوری روشن کنند که نور زیاد، بهویژه در محیطهای گرم سبب بالا رفتن دمای محیط نشود؛ استفاده از شیشههای کوچک رنگی و چوب، با تزیینات خاص خود به عنوان مصالح ساختمانی در معماری قاجاریه این شهرستان، نشانهی توجه معماران سنتی این دوره به شرایط اقلیمی است. با توجه به اصل پرهیز از بیهودگی در سبک معماری ایرانی؛ همهی این هنرها دارای کاربردهایی هستند و تنها به صرف تزئینات اجرا نشدهاند.
فرهنگ دوره قاجاریه بر انتخاب و اجرای تزیینات وابسته به معماری سنتی این دوره از تاریخ، تأثیر فراوان داشت که در صنایع دستی وابسته به معماری باز مانده از این دوره به خوبی مشاهده میشود. این تأثیر در چلنگری، در شکل کوبهها و در گرهچینی در شیشههای رنگی و در پنجرههای بلندی که حتی به حالت نشسته هم میتوان محیط خانه را کنترل کرد، خود را نشان داده است.
در این پژوهش سعی بر شناخت و بررسی تأثیر اقلیم منطقه و فرهنگ جامعهی قجری بر تزئینات وابسته به معماری دوره قاجاریه شهرستان اردکان با تأکید بر خانهی تقدیری میباشد و در پایان این پژوهش به روش ساخت و اجرای صنایعدستی مذکور اشاره میشود. امید است با آشنا شدن هرچه بیشتر علاقهمندان به هنرهای سنتی، گامی در حفظ و احیای این هنرها برداشته شود.
۱-۲- ضرورت انجام تحقیق
ضرورت زیر سبب شد تا در پی بررسیهای انجام شده، این پژوهش به انجام رسد:
با توجه به شهرنشینی و مدرنیته شدن اکثریت مردم این روزها کمتر شاهد تلفیق صنایعدستی با معماری هستیم و شاخههایی از صنایعدستی که زینتبخش معماری سنتی بوده است، امروزه در حال منسوخ شدن میباشد و این در صورتی است که فرهنگ اسلامی هنوز در میان مردم جایگاه خود را حفظ کرده است.
۱-۳ سابقه تحقیق
در پی بررسیهای انجام شده در زمینهی موضوع تحقیق، کتاب، مقاله و پایاننامههایی موجود است که دربارهی این مقوله به بحث و بررسی نشستهاند. در اینجا چند نمونه از این پژوهشها معرفی شده است.
در زمینه مصنوعات چوبی ایران ، در مقالهای به قلم مجید ساریخانی که در مجلهی شمارهی ۵۵ ماه هنر با عنوان «شیوهی ساخت مصنوعات چوبی ایران در دوران اسلامی» به چاپ رسیده است درمورد در-پنجرههای شیشهداری که به صورت مشبک در دورهی قاجار ساخته میشد میخوانیم؛ ولی به معرفی انواع آن نپرداخته و اشارهای به طرز ساخت و کارکرد آن در ساختمان و رابطهی آن با فرهنگ آن دوره نکرده است.
دکتر محمد خزایی و دکتر قباد کیامهر در مقالهای باعنوان «مفاهیم و بیان عددی در گره چینی دورهی صفویه» به بررسی گرهچینی ایرانی از این دیدگاه میپردازند (ماه هنر، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۵).
در مقالهای با عنوان «ارسی در معماری سنتی» از آسیه شفیعپور به معرفی ارسیها پرداخته و از گره چینی و کاربرد و عملکرد آن صحبت میکند.
معصومه تهرانی در مقالهی خود با عنوان «معرفی نورگیرهای گرهچینی در معماری سنتی» به معرفی انواع و کارکرد پنجرهها به صورت کلی میپردازد و پنجرهها را از لحاظ نوع اقلیم و فرهنگ بررسی نکرده است و فقط به صورت کلی به معرفی پنجرهها میپردازد (رشد آموزش هنر، دورهی پنجم/ شمارهی۱،۱۳۸۶).
«بررسی تطبیقی ارزشهای ویژه گره چینی به کار رفته در خانههای قاجار تهران و صفویه اصفهان» عنوان پایاننامهی کارشناسی ارشد یاسر قاسمی که در سال ۱۳۸۷ و با موضوع هنر- صنایعدستی میباشد. در این پژوهش به شناخت ویژگیها و ارزشهای بصری، کمی و کیفی آثار گره پرداخته است.
پایاننامهی کارشناسی ارشد دانشجو :آرزو خانپور با عنوان «مطالعه تاثیر واردات شیشه بر تولیدات شیشه دوران قاجار» در سال ۱۳۹۰ به انتشار رسیده است که موضوع آن هنر؛ واردات شیشه است و این پژوهش به بررسی شیشههای وارداتی و تولید داخلی، به این هدف که چرا تلاشهای ایران برای تبدیل کارگاههای شیشهگری سنتی به کارخانههای صنعتی ناموفق بوده است؛ میپردازد.
در تحقیقات انجام شده در زمینه چلنگری، مریم کیان در مقالهای با عنوان «چلنگری در هنرهای سنتی» در کتاب ماه هنر خرداد و تیر ۱۳۸۱ دربارهی چیلان و چلنگری توضیح داده است. مریم کیان در این نوشتار به شرح تولیدات چلنگری و عملکرد آن ها پرداخته و در مورد عملکرد و ابزار و ادوات کار چلنگر توضیحی نداده است.
همچنین دانشجو سمیه خسروی، پایان نامهی کارشناسی ارشدی با عنوان «تحلیل مردم شناختی صنایع دستی چکشی شهرستان بروجرد (ورشوکاری، آهنگری، چلنگری)» را در سال ۱۳۸۷ ارائه نموده است که موضوع علوم انسانی-مردم شناسی دارد و به معرفی صنایع دستی چکشی شهرستان بروجرد، شامل ورشوسازی، آهنگری و چلنگری میپردازد.
در زمینه تزئینات معماری نیز موارد زیر به دست آمد.«مروری بر تزیینات معماری مسکونی ایران (قاجار و اوایل پهلوی)» عنوان پایاننامهای با موضوع هنر تزیینات معماری مسکونی از دانشجو : مهناز صفی صمغ آبادی است که همانطور که از عنوان آن بر میآید به معرفی تزیینات معماری مسکونی ایران در ادوار قاجار و اوایل پهلوی میپردازد.
مجتبی یزدان پناه در پایان نامهای با موضوع هنر- پژوهش و توسعه (هنر) و عنوان «بررسی تزئینات در معماری با نگاهی به کاشیهای هفت رنگ تصویری در کرمان» به بررسی کاشیهای هفت رنگ تصویری که از اواخر دوران صفویه بر بناهای ایرانی نصب شده، و پیوند نقاشی ایرانی؛ خصوصا نقاشی قهوه خانهای با این هنر اصیل ایرانی میپردازد.
با توجه به تحقیقات انجام شده در مورد معماری سنتی و هنرهای وابسته به آن، این نتیجه حاصل شد که در مورد تأثیر فرهنگ و اقلیم بر هنرها و معماری سنتی دورهی قاجار در شهرستان اردکان که یکی از شهرستانهای مهم استان یزد است و در ناحیه گرم و خشک و کویری واقع شده است پژوهشی انجام نشده است.
۱-۴ سؤالات پژوهشی
در این قسمت سؤالاتی که این پژوهش در پی پاسخ آنها است چنین مطرح میشود:
-
- آیا اعتقاد دینی مردم در عهد قاجار بر صنایعدستی به کار رفته درمعماری سنتی تأثیر گذاشته است؟
-
- آیا اقلیم منطقه بر انتخاب صنایعدستی به کار رفته در معماری سنتی مؤثر بوده است؟
-
- آیا صنایعدستی دوره قاجاریه بر معماری سنتی شهرستان اردکان تأثیر داشته است؟
۱-۵ فرضیه
فرضیههایی که در این پژوهش مورد نظر است به شرح زیر میباشد:
-
- اعتقادات دینی عهد قاجار بر صنایعدستی به کار رفته درمعماری سنتی تأثیر گذاشته است.
- اقلیم منطقه بر انتخاب صنایعدستی به کار رفته در معماری سنتی مؤثر بوده است.