TGF-β_۱ یکی دیگر از مهمترین سایتوکاین ها ی رشدی است. TGF-β_۱ پروتئینی با وزن ملکولی ۲۵ کیلو دالتون می باشد (۱۳،۵۵). این فاکتور دارای سه ایزوفرم (TGF-β ۱,۲,۳ ) بوده واز طریق دو گیرنده ۱و۲ (TR 1,2) پیام خود را به سلول داخل می رساند. مسیر پیام رسانی داخل سلولی این فاکتور توسط ملکول هایی به نامsmad تسهیل شده و پیام مربوطه نهایتا به هسته سلول رسیده ومنجر به تغییراتی درسطح رونویسی DNA می گردد (۶۹ ،۸۹). TGF-β_۱ یک فاکتور با اعمال متنوع می باشد که طیف آن از تمایز سلولی ومهار رشد سلولی تا تحریک ماتریکس خارج سلولی وتعدیل وسرکوب پاسخ های ایمنی والتهابی متغییر می باشد. TGF-β_۱ باعث مهار رشد سلولی شده ودر نهایت وقوع آتروفی عضلانی را در پی دارد (۶،۶۹).
باتوجه به نقش TGF-β_۱ در هایپرتروفی وآتروفی عضلانی، هدف از تحقیق حاضر مطالعه تاثیرات سریال زمانی تمرین مقاومتی بربیان TGF-B₁واثر احتمالی آن بر هایپرتروفی عضلانی در رت های نر نژاد ویستار می باشد.
۱-۲٫ بیان مسئله و سؤالهای اصلی تحقیق
هایپرتروفی عضلانی تحت تاثیر فاکتور های فیزیولوژیکی ومسیرهای سیگنالینگ مختلف سلولی است (۳۵). در سال های اخیر تلاش زیادی برای روشن شدن مکانیزم های سلولی ومولکولی هایپرتروفی وآتروفی عضلانی(۳۵)، ناشی از تمرین مقاومتی صورت گرفته و عواملی همچون سلول های ماهواره ای^[۷]، IGF-I ، TGF-β_۱به عنوان عوامل در گیر معرفی شده اند (۱۳،۷۵). سلول های ماهواره ای، سلول های بنیادی وابسته به عضلات هستند که در پاسخ به تمرین مقاومتی باعث افزایش نسبت DNA به حجم سیتوپلاسم وبالا رفتن سنتز پروتئین در تارهای موجود می شود. منبع یکی از عوامل افزایش سلول های ماهواره ای IGF- I است که توسط کبد و عضله اسکلتی ترشح و خود شامل دو نوع است : نوع یک باعث تولید وتکثیر سلول های ماهواره ای می شودو نوع دو مسئول گسترش سلول های ماهواره ای در پاسخ به فعالیت ورزشی است (۵۱،۵۳،۷۵) .

از جمله عوامل تاثیر گذار دیگر بر هایپر تروفی عضلا نی TGF-β_۱ است. پروتئین TGF-β_۱یکی از سایتوکاین های مهم است که در تنظیم رشد سلول(۱۳)، تمایز سلولی(۴۹)، تشکیل ماتریس خارج سلولی(۶)، تنظیم پاسخ های ایمنی پیشرفته وگسترش سرطان ایفای نقش می کند (۵۱،۱۳،۴۹). TGF-β_۱از انواع سلول های بدن شامل سلول های تک هسته ای خون ولنفوسیت های T وماکروفاژها ترشح می شوند(۳۴). ایزوفرم های ۱،۲،۳ این سایتوکاین در تنظیم تشکیل ماده زمینه بین سلولی وتنظیم تقسیم سلولی (هم مثبت وهم منفی )حائز اهمیت می باشد (۱۳،۳۶). فاکتورهای تشکیل دهنده خانواده TGF-β_۱ اثرات مهاری وتحریکی بر هایپرتروفی عضلانی اعمال می کنند به عنوان مثال، خود TGF-β_۱ نقش مهاری بر روی رشد سلولی دارد یا میوستاتین^[۸] که اصولادر سلول های عضله اسکلتی تولید می شود مانع از رشد وتمایز سلول های عضلانی می شود ( ۴۹، ۹۲). در تحقیقات دیگر که با هدف تعیین نقش سیگنالینگ TGF-β_۱ و میوستاتین در عضله اسکلتی انجام گردیده است، نشان داده شدکه TGF-β_۱ و میوستاتین در عضله اسکلتی باعث مهار رشد سلولی می شود و تکثیر سلول های ماهواره ای را تعدیل می کند (۴۹). همچنین کاهش در بیان TGF-β_۱ در عضله اسکلتی با افزایش سن موش های نوزاد مشاهده گردیده که با کاهش میزان سنتز پروتئین در عضله همراه بوده است (۷۶).
بیان TGF-β_۱ تحت کنترل فاکتورهای مختلفی از قبیل فولیستاتین و میوستاتین می باشد این در حالیست که در مطالعات اخیر از تمرین نیز به عنوان عامل اثر گذار بر TGF-β_۱ نام برده شده است (۵۱،۱۴). در تحقیقی که بر روی ۱۴ مرد جوان انجام شده است با افزایش شدت تمرین استقامتی سطوح سرمی TGF-β_۱ به میزان دوبرابر حالت استراحتی افزایش یافته است (۱۴). هم چنین در تحقیق دیگر که در آن اثر حاد وطولانی مدت تمرین استقامتی بر بیان TGF-β_۱ در عضله اسکلتی و قلبی رت ها بررسی شده است انجام تمرین طولانی مدت باعث افزایش قابل توجهی در TGF-β_۱ mRNA گردیده اما سطح پروتئین TGF-β_۱ کاهش داشته است (۱۵).
علیرغم تحقیقات انجام شده در زمینه تاثیر تمرین مقاومتی بر پاسخ سطوح سرمی TGF-β_۱عمل و نقوش فیزیولوژیک TGF-β_۱ در عضله اسکلتی هنوز ناشناخته است. با توجه به اینکه TGF-β_۱ به عنوان یک فاکتور ضد رشدی در عضله اسکلتی مد نظر است، لذا این احتمال وجود دارد که بخشی از هایپرتروفی ایجاد شده در اثر تمرین مقاومتی به واسطه تغییرات مربوط به این متغییر در عضله اسکلتی واسطه گری شود، با این حال این فرضیه تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است. لذا هدف اول تحقیق حاضر بررسی اثر بلند مدت تمرین مقاومتی بر بیان TGF-β_۱ در عضله FHL رت های نر نژاد ویستار بود . هم چنین TGF-β_۱ فاکتور شبه هورمونی است که احتمال دارد در پاسخ به تمرین از خود سازگاری نشان داده وپاسخ های آن با گذشت زمان تعدیل گردد. با این وجود پاسخ سریال زمانی بیان این متغیر در عضله اسکلتی متعاقب تمرین مقاومتی نیز در حال حاضر ناشناخته است. لذا مطالعه پاسخ سریال زمانی این فاکتور به تمرین مقاومتی هدف دوم مطالعه حاضر را تشکیل می دهد.
اهمیت و ضرورت تحقیق .۱-۳
اهمیت تمرینات مقاومتی بر هایپرتروفی عضلانی از مدت ها قبل شناخته شده است درک مسیرهای مولکولی که سنتز پروتئین در عضلات اسکلتی را تنظیم می‌کند در جهت بهینه سازی تمرین با هدف وقوع هایپرتروفی از اهمیت خاصی بر خوردار است. هم چنین شناخت این مکانیسم ها به طراحی دقیق تر برنامه تمرینی هایپرتروفی اعم ازتعیین مدت زمان بهینه اعمال دوره هایپرتروفی کمک شایانی می کند.
انجام تحقیق حاضر با هدف تعیین پاسخ سریال زمانی TGF-β_۱ به عنوان یک فاکتور احتمالی در گیر در هایپرتروفی به تعیین دقیق تر مدت زمان اعمال دوره هایپرتروفی در طراحی برنامه های تمرینی کمک می نماید. با شناخت پاسخ سریال زمانی فاکتور رشدی می توان دوره هایپرتروفی را تا موقعی ادامه دادکه پاسخ کاهش این متغییر دیده شود. در نهایت چنانچه نتایج تحقیق مثبت باشد بهترین زمان اعمال دوره هایپرتروفی معرفی خواهد شد. هر چند که باید این نکته را مد نظر داشت که هایپرتروفی عضلانی ماحصلی از فرایندهای متنوع وپیچیده است که بایستی در کنار این فاکتور در نظر گرفته شوند.
اهداف تحقیق .۱-۴
۱-۴-۱٫ هدف کلی :
تعیین تاثیرات سریال زمانی تمرین مقاومتی بربیان TGF-β_۱ و هیپرتروفی عضلانی در رت های نژاد ویستار
۱-۴-۲٫ اهداف اختصاصی :
۱- تعیین تاثیر سه، پنج، هشت، هفته تمرین مقاومتی بربیان TGF-β_۱ در عضله FHL ^[۹] رت های نر نژاد ویستار
۲- تعیین تاثیر سه ، پنج ، هشت، هفته تمرین مقاومتی برسطوح TGF-β_۱ سرم رت های نر نژاد ویستار
۳- تعیین تاثیر سه ، پنج ، هشت ، هفته تمرین مقاومتی بر وزن عضله FHL رت های نر نژاد ویستار
۴- بررسی ارتباط بین بیان TGF-β_۱ و وزن نسبی عضله FHL بعد از سه هفته تمرین مقاومتی در رت های نر نژاد ویستار ۵- بررسی ارتباط بین بیان TGF-β_۱ و وزن نسبی عضله FHL بعد از پنج هفته تمرین مقاومتی در رت های نر نژاد ویستار ۶- بررسی ارتباط بین بیان TGF-β_۱ و وزن نسبی عضله FHL بعد از هشت هفته تمرین مقاومتی در رت های نر نژاد ویستار
۱-۵٫ فرضیه های تحقیق :
۱- با اعمال تمرین مقاومتی، بر بیان TGF-B₁ در عضله FHL در هفته سه،پنج،هشت، رت های نر نژاد ویستار تفاوت معنی دار دارد.
۲- با اعمال تمرین مقاومتی، بر بیان TGF-β_۱ در سطوح سرمی هفته سه،پنج،هشت، رت های نر نژاد ویستار تفاوت معنی دار دارد.
۳- با اعمال تمرین مقاومتی، وزن عضله FHL در هفته سه،پنج،هشت، رت های نرنژاد ویستار تفاوت معنی دار دارد.
۴- با اعمال تمرین مقاومتی، بین بیان TGF-β_۱ و وزن نسبی عضله FHL بعد از سه هفته تمرین مقاومتی در رت های نر نژاد ویستار ارتباط معنی دار وجود دارد. ۵- با اعمال تمرین مقاومتی، بین بیان TGF-β_۱ و وزن نسبی عضله FHL بعد از پنج هفته تمرین مقاومتی در رت های نر نژاد ویستار ارتباط معنی دار وجود دارد. ۶- با اعمال تمرین مقاومتی، بین بیان TGF-β_۱ و وزن نسبی عضله FHL بعد از هشت هفته تمرین مقاومتی در رت های نر نژاد ویستار ارتباط معنی دار وجود دارد.
۱-۶. محدودیت های تحقیق :
۱-۶- ۱٫ محدودیت های غیر قابل کنترل :
گرچه تلاش محقق بر این بود که انجام تمرین مقاومتی حتی الامکان بدون استرس انجام شود لیکن به دلیل ماهیت تمرین انتخابی کنترل دقیق این فاکتور میسر نبود.
۱-۶-۲٫ محدوده تحقیق :
۱- دمای حیوانخانه که ۳ ± ۲۲ درجه بود.
۲- سن رت ها برای شروع تمرین که ۸ هفته ای انتخاب شدند .
۳- نژاد رت مورد استفاده
۴- جنس رت های مورد استفاده
۱-۷٫ تعاریف اصطلاحات و واژه های تحقیق:
تمرین مقاومتی:
تعریف نظری : تمرینی است که در آن یک عضله یا گروهی از عضلات برابر یک مقاومت معین یک عضله فعالیت می کند (۳).
تعریف عملیاتی : در تحقیق حاضر تمرین مقاومتی به حمل وزنه توسط رت ها بر روی نردبان یک متری اطلاق می شود.
هایپرتروفی عضلانی:
تعریف نظری : هایپرتروفی به افزایش حجم عضله در جریان وهله ورزشی ناشی از تجمع مایع در فضای میان بافتی است. یا هایپرتروفی به افزایش واقعی اندازه عضله در نتیجه تمرینات مقاومتی ایجاد می شود که در اثر تغییرات ساختاری از قبیل افزایش تارچه‌های عضلانی (عناصر انقباضی)، افزایش فیلامنتهای اکتین و میوزین، افزایش سارکوپلاسم^[۱۰] و افزایش بافت همبند اتفاق می افتد (۳۵،۷۷).
تعریف عملیاتی : در تحقیق حاضر به افزایش وزن نسبی عضله FHL که در اثر تمرین مقاومتی بوجود آمده گفته می شود.
: TGF-B₁
تعریف نظری : یکی از مهم ترین سایتوکاین ها ی رشدی و پروتئینی با وزن ملکولی ۲۵ کیلو دالتون می باشد که این فاکتور دارای سه ایزوفرم (TGF- β ۱,۲,۳ ) بوده واز طریق دو گیرنده ۱و۲ (TR 1,2) پیام خود را به سلول داخل می رساند.پروتئین TGF-β_۱ در تنظیم رشد سلول، تمایز سلولی، تشکیل ماتریس خارج سلولی، تنظیم پاسخ های ایمنی پیشرفته و گسترش سرطان ایفای نقش می کند (۱۳،۵۵).
عضله FHL
تعریف نظری : عضله خم کننده بلند شست پا در بالا به سطح پشتی استخوان نازک نی یا فیبولا چسبیده و بعد از پایین آمدن تاندون آن از زیر تیبیا و سپس زیر تالوس و استخوان پاشنه عبور کرده و بعد از عبور از کف پا به سطح زیرین بند انتهایی انگشت شست پا می چسبد. انقباض آن موجب خم شدن شست پا به پایین میشود. عصب آن از تیبیال و شریان آن از شریان پرونئال است. هم چنین یکی از قدرتمند ترین عضلات عمیق پا است (۱).
فصل دوم
مبانی نظری وپیشینه تحقیق
۲- ۱ . مبانی نظری تحقیق
در اوایل سال ۱۹۸۰ معلوم شد که ترشح بسیاری از پلی پپتیدها و هورمون ها توسط سلول های رشدی کنترل می شوند ابتدا فرضیه این بود که ترشحات این سلول ها اتوکرینی باشد و عوامل رشد پلی پپتیدی قادر به سبب تحول درخود سلول می گردند (۷۲). به دنبال آن پلی پپتید، جدیدی به نام فاکتور رشدی سارکومر ^[۱۱]SGFدر فیبروبلاست کلیه موش کشف گردید (۲۰) و مشخص شد این عامل ترکیبی از دو ماده مختلف است که دارای عملکردهای متفاوت در سلول های بدن هستند. این دو ماده TGF-β و ^[۱۲]TGF-α نامیده شدند (۶۶).
TGF-β یکی از بزرگترین گروه های پروتئینی داخل بدن که از اعضای متعددی تشکیل شده است. که عبارتند از : پروتئین مورفولوژیکی استخوان (BMPs)^[13] ، فاکتورهای تمایز رشدی( GDF_S)^[14] وفاکتور نفروپاتیکی سلول گلیال^[۱۵] وهمچنین خانواده TGF-β دارای عملکردهای متفاوتی در فرایندهای بیولوژیکی، رشد، توسعه، بافت های هموستاز و سیستم ایمنی بدن دارا می باشد (۶۳،۵۵). TGF-β پروتئینی با وزن ملکولی ۲۵ کیلو دالتون می باشد(۱۳،۵۶) که دارای سه ایزوفرم (TGF-β ۱,۲,۳ ) بوده واز طریق دو گیرنده ۱و۲ (TR 1,2) پیام خود را به سلول داخل می رساند(۲۳،۸۹). مسیر پیام رسانی داخل سلولی این فاکتور توسط ملکول های تسهیل شدهSmad وپیام مربوطه نهایتا به هسته سلول رسیده ومنجر به تغییراتی در سطح رونویسی DNA می گردد و به عنوان پلی پپتیدی که قادر به القا رشد فیبرو بلاست ها و تولید کلاژن است شناخته شد (۳۸،۶۹). TGF-β_۱ یکی از ایزوفرم های TGF-β و فراوانترین نوع موجود در استخوان ها ، عضلات، پوست و mRNA موش شناخته شده است .پاسخ سلولی TGF-β_۱ بستگی به نوع سلول و شرایط فیزیو لوژیکی دارد (۲۱،۲۲،۵۰). TGF-β_۱ باعث تحریک انواع سلول های مزانشیمی از جمله فیبروبلاست ها می شوند. با این حال این فاکتور مهار کننده قوی سلول های اپیتلیال، اندوتلیال، عصبی، خون ساز، و سلول های ایمنی می باشد. عملکرد مرکزی TGF-β_۱ ، مهار پیشرفت چرخه سلولی با تنظیم رونویسی تنظیم کننده های چرخه سلولی است (۴۱،۴۹). البته TGF-β_۱ به عنوان منع افزایش سلول های سرطانی نیز بسیار ضروری هستند و مهم ترین نقش TGF-β_۱ تمایز سلولی می باشد (۶۸). همچنین افزایش TGF-β_۱می تواند فیبروز عضلات اسکلتی را تحریک و مهار رشد عضلات اسکلتی را انجام دهد (۳۸).
۲-۱-۱٫ هایپرتروفی عضلانی :
هایپرتروفی در عضله اسکلتی بالغ پاسخی پیچیده بیولوژیکی است که در هر عضله با افزایش سطح مقطع آن رخ می دهد. این افزایش حجم عضلات جوندگان بالغ (موش خانگی و صحرایی) شامل افزایش در تعداد فیبرهای عضلانی (سلولهای انفرادی) نیست (فرایندی که هایپر پلازیا (افزایش تعداد) نامیده می شود)، زیرا فیبرهای عضله اسکلتی بالغ تمایز شان نهایی می شود و توانائی کمی برای تقسیم (افزایش تعداد سلولی) دارند. بنابر این افزایش درحجم عضله معمولا بدون افزایش در تعداد سلولهای عضلانی اتفاق می افتد(۷،۸۳). حفظ و نگهداری توده ماهیچه‌ای توسط تعادل مناسب بین سنتزپروتیئن و کم و زیاد شدن آن تعریف می‌شود. حجم عضلانی وقتی افزایش می یابد که یک اکتساب خالص در سنتز پروتیئن وجود داشته باشد که این می‌تواند به دنبال تمرین ورزشی رو به پیشرفت قرار گیرد (۷۰).
یکی از اصول عمده ای که هنگام تمرینات ورزشی باید درنظر گرفته شود ، این است که چنانچه عضلات در مقابل یک نیروی متقابل ، کاری انجام ندهند، حتی اگر ساعتها تمرین کنند ، به قدرت آنها اضافه نخواهد شد. از طرفی اگر عضلات با حداکثر نیروی انقباضی خود منقبض شوند، حتی اگر این کار فقط چند بار در روز انجام شود، بهبود نیرو خیلی سریع خیلی سریع اتفاق خواهد افتاد (۳۳، ۳). به عنوان مثال، بسیاری از عضلات بدن ما در طول روز و هنگام کار روزمره، یا نشست و برخاست و یا راه رفتن عادی منقبض و منبسط می شوند، بدون آنکه به قدرت آنها اضافه شود. با بهره گرفتن از این اصل و به تجربه نشان داده شده است که شش انقباض قوی در سه مرحله (ست) جداگانه ، سه روز در هفته بدون ایجاد خستگی مزمن ، قدرت کافی برای عضله به ارمغان می آورد. با یک چنین برنامه ای در یک فرد مبتدی در عرض ۶ الی ۸ هفته در حدود ۳۰درصد به قدرت عضلانی وی اضافه می شود، ولی پس از این مدت میزان قدرت عضلانی به مقدار خیلی کمی افزایش می یابد (۳،۷۸). همراه با این افزایش قدرت ، به حجم توده عضلانی نیز اضافه می شود که اصطلاحاً به آن «هیپرتروفی» عضلانی می گویند (۳،۷۷). تعیین کننده های اصلی حجم عضلات، توارث و میزان ترشح هورمون تستوسترون است (۱۶). این هورمون در مردان باعث افزایش توده عضلانی نسبت به زنان می گردد. بعلاوه تمرینات ورزشی سبب ایجاد ۳۰ الی ۶۰ درصد بزرگی و هیپرتروفی عضلانی شده و این هیپرتروفی به علت افزایش تعداد و قطر فیبرها یا تارهای عضلانی حاصل می شود (۱۶،۴۰).
۲-۱-۲٫ تغییرات حاصله در عضله هیپرتروفی شده در اثر ورزش عبارتند از :
۱- افزایش تعداد فیبرها یا تارهای عضلانی، ۲- افزایش تعداد و اندازه میتوکندری یا دستگاه سوخت و ساز سلول عضلانی ۳- افزوده شدن ۲۰ الی ۴۰ درصد ترکیبات لازم در متابولیسم فسفاژن مثل آدنوزین تری فسفات و فسفوکراتین ۴- افزایش گلیکوژن ، منبع اصلی انرژی عضلانی به میزان ۱۰۰درصد و افزایش تری گلیسیرید (چربی) ذخیره شده در عضله به میزان ۷۵ الی ۱۰۰ درصد ۵- افزایش آنزیم های مورد نیاز در متابولیسم هوازی و بالا بردن قابلیت این متابولیسم به میزان ۴۵درصد مهمترین تغییراتی هستند که در یک عضله هایپرتروفی شده اتفاق می افتد (۱۰،۲۹). ویژگی منحصر به فرد عضلات اسکلتی توانایی ذاتی آن ها در پاسخ به تحریکات فیزیولوژیک است، از اعمال برنامه تمرینی با وزنه های آزاد تاثیرات عمیقی بر توده وقدرت عضله می گذارد. در سالیان متوالی مدلهای حیوانی متعددی طراحی شده اند که هدف آنها شناسایی مکانیزمهای ملکولی، بیوشیمیایی و سلولی درگیر درتطابق عضله به افزایش کار عضلانی بوده است. این مدلها شامل تمرین های مقاومتی و تمرین های استفاده از کشش های عضلانی ممتد و افزایش اضافه بار جبرانی بود(۸۳).

مصرف انرژی
مصرف انرژی در شبکه ­های دیگر چندان مهم نیست مثلاً در شبکه ­های سیمی انرژی همیشه در دسترس است یا در شبکه ­های سیار موردی^[۳۰] باطری آن‏ها قابل شارژ است. در مقابل شبکه ­های حسگر بی­سیم باطری آن‏ها یک‌بار مصرف و نحوه استفاده از این انرژی مهم است.
قابلیت اطمینان
در شبکه ­های دیگر معمولاً پروتکل­های نقطه‌ به‌ نقطه^[۳۱] استفاده می­ شود که می­توان داده ­های از دست رفته را بازیابی کرد. پروتکل­های بکار رفته در شبکه ­های حسگر بی­سیم متفاوت است.
اهمیت تحمل پذیری خطا
در شبکه ­های دیگر معمولاً یک کاربر انسانی به صورت مستقیم با عناصر شبکه در ارتباط است، که می ­تواند خطاهای آن را تشخیص و بازیابی کند. ولی در شبکه ­های حسگر بی­سیم چنین امکاناتی وجود ندارد.
چالش­های بیشتر در لایه دوم
در لایه دوم چالش­های بیشتری به دلیل هماهنگی بین حالت­های خواب^[۳۲]، بیداری^[۳۳]، ارسال^[۳۴]، دریافت^[۳۵] و… وجود دارد.
طبقه ­بندی تکنیک­های قابلیت تحمل پذیری خطا
در زیر تکنیک­های قابلیت تحمل پذیری خطا طبقه ­بندی شده است [۶] :
جلوگیری از خطا^[۳۶]
یکسری از راهکار برای کم کردن خطاها یا بالا بردن طول عمر خطاها.

تشخیص خطا^[۳۷]
با توجه به نشانه­ها و آثار جمع­آوری شده از شبکه می­­تواند خطا تشخیص داده شود.
جداسازی خطاها^[۳۸]
با توجه به هشدارهایی که از شبکه دریافت می­ شود خطاها تفکیک می­شوند.
تعیین خطاها^[۳۹]
آزمایش^[۴۰] نقاط مختلف شبکه برای تعیین محل و نوع خطای رخ داده.
بازیابی خطاها^[۴۱]
برطرف کردن خطاهای رخ داده، هر چه زمان این عملکرد سریع‌تر باشد شبکه دسترس‌پذیر تر و به تبع در برابر خطا تحمل پذیر تر است.
مهم‌ترین دلیلی که شبکه ­های حسگر نیاز به خاصیت تحمل پذیری خطا دارند مسئله محدودیت انرژی است که این امر همان طور که در بالا اشاره شد حادتر از انواع شبکه ­های دیگر است. یکی از پارامترهای مهم در دسترس پذیری بودن شبکه ­های حسگر طول عمر شبکه است که به صورت مدت زمان لازم برای خرابی اولین نود در شبکه تعریف می­ شود. در این تحقیق اتمام انرژی به عنوان عامل اصلی خرابی گره­ها در نظر گرفته می­ شود.
کارهای مختلفی برای برقراری تحمل پذیری خطا در شبکه ­های حسگر انجام شده است که در زیر می­توان به آن‏ها اشاره کرد و جزئیات آن‏ها در فصل بعدی بررسی می­ شود:
کنترل و تنظیم توان انتقال گره­ها
نحوه قرار دادن گره­ها برای جلوگیری از جداسازی شبکه
پروتکل­های مسیریابی
پروتکل­های مسیریابی برای شبکه ­های بی­سیم مانند شبکه ­های موردی یا شبکه ­های سلولی نمی ­توانند در شبکه ­های حسگر بی­سیم به کار برده شوند. در این پروتکل­ها نیاز است که هر گره در شبکه یک شماره شناسایی خاص داشته باشد. ساختن این آدرس­ها در عمل برای شبکه ­های بزرگ ممکن است عملی نباشد، همچنین مدیریت این آدرس­ها مشکل است. خرابی یک گره بر روی مسیریابی و جریان داده ­ها تأثیر می‌گذارد.
مسیریابی چند مسیره
عواملی چون ازدحام، تمام شدن انرژی حسگرها، خرابی­های سخت­افزاری، خراب شدن لینک و غیره روی تحویل داده‌ها تأثیر می‌گذارند و دسترس پذیری شبکه را دچار مشکل می‌کنند. در پروتکل­های مسیریابی تک مسیره، چون کوتاه‌ترین مسیر انتخاب می‌شود حسگرها روی این مسیر انرژی خود را زودتر از دست می­ دهند. در نتیجه زودتر از شبکه خارج می­شوند. به علاوه با تمرکز بر روی یک گره خاص (مثلاً یک گره که به عنوان گلوگاه^[۴۲] تلقی می‌شود) ازدحام ممکن است رخ دهد که ممکن است باعث شود که بعضی از داده ­ها به مقصد نرسند یا قسمتی از شبکه از دسترس خارج شود؛ لذا به جای مسیریابی تک مسیره از مسیریابی چند مسیره استفاده می­کنیم که در صورت گم شدن بعضی از بسته‌ها، می­توان مقادیر آن‏ها را از بسته­های دیگر بازیابی کرد (با توجه به کدینگی که استفاده می­ شود). همچنین با توزیع ترافیک طول عمر شبکه نیز افزایش می‌یابد. راهکار­های تحمل پذیری خطا معمولاً در دو بخش کلاس­بندی می‌شوند [۷]:
ارسال مجدد^[۴۳] : در این راهکار گره چاهک با دریافت هر بسته یک Ack برای فرستنده ارسال می­ کند. در صورت دریافت نشدن Ack فرستنده دوباره بسته را ارسال می­ کند. این راهکار ترافیک شبکه، مصرف انرژی و تأخیر را افزایش می­دهد و از طرف دیگر گره‌های حسگر را ملزم به داشتن بافر می کند.
انعکاس^[۴۴] : در این راهکار چندین کپی از یک بسته روی مسیر‌های مختلف ارسال می­ شود که در صورت خراب شدن بعضی از مسیرها بسته می ­تواند از مسیرهای دیگر دریافت شود [۸] . نوعی دیگر از انعکاس استفاده از کدینگ است که در این مکانیزم مقداری سربار به بسته­ اضافه می­ شود و بسته به تکه­هائی^[۴۵] تقسیم می­ شود که در صورت گم شدن بعضی از تکه­ها می­توان بسته اصلی را از روی تکه­های دیگر بازیابی کرد.
مسیریابی چند مسیره یکی از رویکردهایی است که برای ایجاد خاصیت تحمل پذیری خطا در شبکه‌های کامپیوتری مدنظر است. در مسیریابی معمولی، داده‌ها روی یک مسیر که بهترین مسیر نیز می‌باشد ارسال می‌شوند، در حالی که در مسیریابی چند مسیره، داده‌ها روی چند مسیر ارسال می‌گردند تا خرابی یک گره و به تبع آن قطع یک مسیر خللی در جریان داده ایجاد ننماید. همچنین مسیریابی چند مسیره موجب بهبود­های زیر می­گردد :
تأخیر کمتر^[۴۶]
توزیع بار^[۴۷]
گذردهی^[۴۸] بالا
قابلیت اطمینان بالا
دو راهکار برای برقراری مسیرها در مسیریابی چند مسیره استفاده می­ شود [۹]، در ادامه این دو راهکار را بررسی می­کنیم.
مسیرهای مستقل^[۴۹]
تعدادی مسیر بین منبع و مقصد ساخته می‌شود که گره‌ها و لینک‌ها روی هر مسیر از مسیر دیگر کاملاً متمایز است. یکی از این مسیر‌ها به عنوان مسیر اصلی و بقیه مسیرها به عنوان مسیر جایگزین^[۵۰] شناخته می‌شوند. بنابراین یک خرابی در یک یا همه گره‌ها روی مسیر اصلی هیچ تأثیری روی مسیر جایگزین ندارد. با بهره گرفتن از این الگو چند مسیره، در یک شبکه حسگر بی‌سیم با k مسیر مستقل از منبع به چاهک، می‌‌توان k-1 خرابی را تحمل کرد. مسیرهای جایگزین معمولاً پرهزینه­تر و تأخیر آن‏ها بالا است. در شکل ۲-۱ می­توان یک نمونه از این مسیریابی را مشاهده نمود. همان طور که در شکل دیده می­ شود مسیر شماره ۱ که پررنگ­تر نمایش داده می­ شود به عنوان مسیر اصلی و مسیرهای ۲ و ۳ به عنوان مسیرهای جایگزین شناخته می­شوند.
شکل ‏۲‑۱ : مسیرهای متمایز
مسیرهای شبه متمایز^[۵۱]
در این الگو برای هر گره روی مسیر اصلی یک مسیر جایگزین در نظر گرفته می‌شود که در واقع می‌توان گفت مسیرهای جایگزین روی مسیر اصلی افتاده‌اند. در اینجا مسیرها با همدیگر، گره‌ها و لبه‌های^[۵۲] مشترک دارند. اگر همه گره‌ها روی مسیر اصلی خراب شوند نیاز به فرایند کشف مسیر است. در این راهکار چون مسیرها در اطراف مسیر اصلی قرار دارند نسبت به مسیر اصلی پرهزینه نیستند. نمونه از این نوع مسیرها را در شکل ۲-۲ می­توان دید، همان طور که در شکل دیده می­ شود خط­های مشکی پررنگ نشان دهنده لینک­های روی مسیر اصلی هستند. خط­های مشکی نقطه چین نشان دهنده لینک­های روی مسیر­های جایگزین قرار دارند.
شکل ‏۲‑۲ : مسیرهای شبه متمایز
در مسیریابی تک مسیره با از دست دادن مسیر انتقال داده، عملیات مسیریابی دوباره انجام می­ شود و این سربار زیادی را به شبکه تحمیل می­ کند که بر روی مصرف انرژی نیز اثر می­ گذارد. در مسیریابی چند مسیره با از دست دادن یک مسیر، می­توان از یک مسیر جایگزین استفاده کرد. در مسیریابی چند مسیره از عملیات مسیریابی دوباره جلوگیری می­ شود که سبب کم شدن سربار ناشی از مسیر­یابی و همچنین باعث بالا رفتن طول عمر شبکه می­ شود.
همواره بین قابلیت اطمینان و مصرف انرژی چالش وجود دارد. هر چه قابلیت اطمینان را بیشتر کنیم مصرف انرژی بالاتر می­رود و به تبع، طول عمر شبکه کم می­ شود. پس نیاز داریم یک توازن بین قابلیت اطمینان و طول عمر شبکه برقرار کنیم.
قابلیت اطمینان
همان طور که در بالا اشاره شد قابلیت اطمینان یکی از پارامترهای مهم در دسترس پذیری است که در این تحقیق نیز بر روی این موضوع تمرکز می­ شود، منظور از قابلیت اطمینان این است که بسته­های ارسالی که از منبع به سمت چاهک ارسال می­شوند با یک احتمال قابل قبول به مقصد برسند که به صورت نسبت بسته­های دریافتی به ارسالی محاسبه می­ شود. ارسال بسته‌ها با قابلیت اطمینان بالا یکی از موضوعات اساسی در شبکه‌های حسگر بی‌سیم به شمار می‌آید.
نتیجه ­گیری و هدف کلی
در این تحقیق هدف بررسی خاصیت تحمل پذیری خطا در الگوریتم­های مسیریابی چند مسیره برای شبکه‌های حسگر بی‌سیم است و هدف این است که بالاترین درجه دسترس پذیری به همراه گذردهی^[۵۳] قابل قبول در شبکه به دست آید و در عین حال سربار شبکه از حد قابل قبول بالاتر نرود [۱۰]. در این تحقیق ابتدا یک پروتکل مسیریابی چند مسیره پیشنهاد و طراحی می­ شود که اساس کار را برای ادامه تحقیق فراهم می­ کند، در ادامه یک مدل برای تخمین و محاسبه قابلیت اطمینان شبکه پیشنهاد می­ شود. در پایان نیز یک پروتکل پیشنهاد و پیاده‌سازی می­ شود که چاهک با بهره گرفتن از امکانات فوق و شرایط شبکه نحوه مسیریابی و توزیع بار را برای هر یک از منابع تعیین می­ کند که تضمین می­ کند منابع با یک احتمال بالا در دسترس باشند و از سربار اضافی در شبکه جلوگیری ­شود. به طور کلی می­توان گفت یک پروتکل مسیریابی چند مسیره دینامیک ارائه می­ شود که خاصیت تحمل پذیری خطا در شبکه ­های حسگر را بالا می­برد و قابلیت اطمینان مورد نظر شبکه را ارضا^[۵۴] می­ کند، که بدر این راستا با بهره گرفتن از مدل‌های تحلیلی و همچنین شبیه‌سازی به انجام می­رسد.
فصل ۳
مروری بر کارهای مرتبط و پروتکل­های مسیریابی
در این فصل ابتدا مروری بر روش­های مسیریابی در شبکه ­های حسگر بی­سیم خواهیم داشت و در ادامه چالش­های مختلف مسیریابی چند مسیره، انرژی، قابلیت اطمینان و نحوه آنالیز قابلیت اطمینان را در شبکه ­های حسگر بی­سیم بررسی می­کنیم:
روش انتشار هدایت شده^[۵۵]
در این روش [۱۵] منابع و دریافت کننده­ها از خصوصیات^[۵۶]، برای مشخص کردن اطلاعات تولید شده یا مورد نیاز استفاده می­ کنند و هدف روش انتشار هدایت شده پیدا کردن یک مسیر کارآمد چند طرفه بین فرستنده‌ها و گیرنده­هاست. در این روش هر وظیفه^[۵۷] به صورت یک علاقه‌مندی^[۵۸] منعکس می­ شود که هر علاقه ­مندی مجموعه ­ای است از زوج­های خصوصیت-مقدار^[۵۹] است. برای انجام یک وظیفه، علاقه ­مندی در ناحیه مورد نظر منتشر می­ شود. در این روش هر گره، گره­ای که اطلاعات را از آن دریافت کرده به خاطر می­سپارد و برای آن یک گرادیان تشکیل می­دهد که هم مشخص کننده جهت جریان اطلاعات است و هم وضعیت درخواست را نشان می‌دهد (که فعال یا غیر فعال است یا نیاز به بروز شدن دارد). در صورتی که گره از روی گرادیان‌های قبلی یا اطلاعات جغرافیایی بتواند مسیر بعدی را پیش ­بینی کند تنها درخواست را به همسایه­های مرتبط با درخواست ارسال می­ کند و در غیر این صورت، درخواست را به همه همسایه­های مجاور ارسال می­ کند. وقتی یک علاقه ­مندی به گره‌ای رسید که داده ­های منطبق با آن را در اختیار دارد، گره منبع، حسگرهای خود را فعال می­ کند تا اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری کنند و اطلاعات را به صورت بسته­های اطلاعاتی ارسال می­ کند.

شکل۱ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۸۴
شکل۲ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۸۷
شکل۳ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۸۷
شکل۴ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۹۰
شکل۵ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۹۲
شکل۶ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۹۲
شکل۷ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۹۷
شکل۸ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۹۹
شکل۹ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۹
شکل۱۰ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۱
شکل۱۱ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
شکل۱۲ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
شکل۱۳ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۳
شکل۱۴ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۴
شکل۱۵ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۶
شکل۱۶ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۶
شکل۱۷ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۰
شکل۱۸ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۵
شکل۱۹ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۶
شکل۲۰ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۸
شکل۲۱ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۲۱
شکل۲۲ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۲۵
شکل۲۳ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۳۰
شکل۲۴ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۳۱
فصل پنجم
شکل۱ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۳۴
شکل۲ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۵۵
شکل۳ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۵۹
شکل۴ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۶۱
شکل۵ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۶۱
شکل۶ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۶۳
شکل۷ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷۱
شکل۸ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷۱
شکل۹ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷۳
شکل۱۰ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷۳
شکل۱۱ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷۴
شکل۱۲ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۸۲
شکل۱۳ ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۸۳
فصل اول
مقدمه
۱-۱- مقدمه
مسلما برای دانشمندان گاهی اوقات به نظر می رسد آشنا شدن با بازاریابی کاری بسیار مشکل باشد.از اینرو در آغاز این پایان نامه یک سری اسباب کار اصلی و لغاتی که دایر بر رسیدن سریعتر به این زمینه را باشد آورده ایم.

دانشمندان معمولا مشکلات مخصوصی با بازاریابی دارند زیرا اغلب آنها به محصولاتشان عشق وعلاقه دارند و نمی فهمند که دیگران خیلی در مورد علاقه آنها مشتاق نیستند .البته این مشکل مشتری است که در نگاه اول ارزش یک محصول را نمی فهمند ولی به هرحال وقت تلف کردن است که سعی کنیم مردم را متقاعد کنیم وقتی خیلی از مسائل پرت هستند.ممکن است خیلی وقت ها حق با دانشمند باشد اگر چه ممکن است یک محصولی اختراع شده باشد و سالها دریک کشو مانده باشد و بعد از سالها آن محصول مورد علاقه و استفاده ویا برای حل یک مسئله مورد استفاده باشد]۱[.
پس جای امیدواری است که شاید چیزی را که می سازند بعدا مورد استفاده قرار گیرد.گاهی اوقات دانشمندان خیلی به محصول خود مطمئن هستند که بدون در نظر گرفتن علایق مردم به صورت مخفیانه کار می کنند.مانند پلی کربنات که برای دیسک های فشرده به کار میرود هم همینطور بدست آمده است.آقای گور که کارمند قبلی دوپوند بوده است یک فیلم نازک از پلی تترا پلی اتیلن قطع شده را فاسد کرده بعد از آن یک تعداد حفره های خیلی ریزی روی آن ایجاد شدبعد گور یک کاربردی برای این مواد فاسد شده پیشنهاد کرد در واقع برای پیشرفت یک نوع جدیدی از مواد نیمه تراوا برای کمپانی استفاده کرد گور محصولات خود را به دوپوند ارائه کرد .کمپانی دوپوند قبلا درتولید محصولات جدید مثل تفلون و کبلار (نوعی الیاف مخصوص لباس های ضد گلوله) موفق بوده است اما این بار استقبالی از ماده گور نمیکند پس گور کمپانی خود را تاسیس کرد که الان در دنیا بسیار مشهور است. وی محصولات خود را در صنعت نساجی با عنوان گورتکس با پایه ی فلوئورکربن را ارائه می کند]۲[.
دانشمندان در زمینه ی کار خود هنرمندند و اهمیتی نمی دهند که نتیجه ی کار خودشان چه می شود به امید روزیکه اهمیت علم ودانش در جهان بالا رود و کمیته نوبل به خاطر همه سختی هایی که کشیده اند به آنها پاداش دهد پس همیشه دلگرمند.
به هر حال جدای از تحقیقات اساسی( که قطعا و بدون شک خیلی ضروری و مهم است ) پیشرفت و اختراع بی فایده اند وقتی نتوانند بازاریابی کنند و محصولات را به فروش برسانند پس باید محصولات را در موزه نگه دارندو تحقیقات اساسی زمانی مهم است وقتی بتوانیم محصول را به فروش برسانیم تا منفعت و پولی را برگرداند تا کمک خرج دوباره تولید و تحقیقات باشد.
ما به وظیفه اصلی بازاریابی که همان پیدا کردن بازار است دست پیدا کرده ایم ( ما نمی گوییم که بازاریابی فقط یعنی فروش محصول) بلکه به صورت ساده بازاریابی یعنی ترکیب منطقی از اعمال زیر:
۱)جذب کردن و جلب توجه مشتری
۲)جذاب کردن محصول

میزان صرفه جویی مصرف انرژی می شود:
۵٫۵ - ۳٫۰۳ = ۲٫۴۷ kw
(۲٫۴۷ / ۵٫۵) * ۱۰۰ =۴۴٫۹ %
در نتیجه برای فضای اداری میزان قابل ملاحظه ای در مصرف انرژی صرفه جویی می شود.

فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
۵-۱ بحث و نتیجه گیری
هر چقدر افراد در محیط بهتر تشخیص داده شود می توان آسایش آنها را بهتر تامین کرد. با توجه به آزمایش های انجام شده مشاهده می شود که این سنسور با تخمین خوبی می تواند افراد را تشخیص دهد تا در موقع عدم حضور آنها سیستم را به حالت کم مصرف برده و در صورتی که برای مدت طولانی­تر کسی در محیط وجود نداشت سیستم خاموش شود. از این سیستم هوشمند نه تنها در سیستمهای سرمایشی بلکه در هر کجا که به ردیابی مادون قرمز نیاز باشد با کمی تغییر می توان استفاده کرد.
با توجه به افزایش روز افزون سیستم های خنک کننده پر مصرف اگر به فکر کاهش مصرف آنها نباشیم مقادیر زیادی ازسوخت فصیلی را از دست می دهیم. هر چند پیشرفت خوبی نیز در زمینه عوامل کاهنده مصرف انرژی صورت گرفته ولی با این همه مانیز نباید دست از تلاش بر داریم تا سهم خود را از این پیشرفت داشته باشیم.
منابع
[۱] Nahste.ac.uk."Cullen William(1710-1790) physician,chemist and metallurgist” . Retrieved 20 January 2012.
[۲] Burstall, Aubrey ."A History of Mechanical Engineering. The MIT Press". ISBN 0-262-5. 2001
[۳] Grant. “Boyle, David". In Stephen, Leslie. Dictionary of National Biography ۶٫ London: Smith, Elder & Co. pp. ۱۰۹–۱۱۰٫
[۴] Margaret Ingels, ”, Country Life” Press, 1952,
[۵] Arora, Ramesh Chandra. “Mechanical vapour compression refrigeration". Refrigeration and Air Conditioning. New Delhi, India: PHI Learning
[۶ by J. M. Bumsted. “Dictionary of Manitoba Biography" . Winnipeg: University of Manitoba Press, 1999. Page revised: 6 May 2009
[۷] Walker, Jearl . “The madness of stirring tea". The Flying Circus of Physics. John Wiley & Sons, Inc. p. ۹۷
[۸] Ross Montgomery. “ Fundamentals of HVAC Control Systems” ashrae. 2010
[۹] rechard e.Sonntag, Claus Borgnakke, and Gordon J. Van Wylen. “” . UG/GGS Information service, Inc . sixth edition. P 436. 2003
[۱۰] victor streeter “ Fluid Mechanics” . Publisher: McGraw-Hill .3rd Edition. (1962)
[۱۱] Yunus A.Cengel & John M. Cimbala “Fluid Mechanics: Fundamentals and Applications” Publisher: McGraw-Hill .  Edition: ۳^rd . ۲۰۱۳
[۱۲] Martin A. Green and Anita Ho-Baillie, “Forty three per cent composite split-spectrum concentrator solar cell efficiency", ARC Photovoltaics Centre of Excellence, University of New South Wales, Australia, 2010
[۱۳] Jack Holman. “Heat Transfer” McGraw-Hill. tenth edition. Jan 13, 2009

[۱۴] William J. Coad & roland H. Howell ” Principles of Heating, Ventilating, and Air Conditioning ” 7th edition. Ashrae. 2013
]۱۵[ دکتر سید ابراهیم حسینی، “کنترل صنعتی۱۳۸۳"، انشاراتدیباگران تهران، صفحه ۱۷۹ الی ۱۸۸٫
ضمائم
ضمیمه الف برنامه نوشته شده برای میکرو
#include <mega32.h>
#include <lcd.h>
#include <delay.h>
#include <stdio.h>
#include <i2c.h>
#define xtal 16000000
#asm
.equ __i2c_port = 0x15 ;//PORTC
.equ __sda_bit=0
.equ __scl_bit=1
#endasm
#asm
.equ __lcd_port = 0x1b; //portA
#endasm
unsigned int readmlxOBJ();
unsigned int readmlxAMB();
void main(void)
{int a,b,i;
char a1[10],a2[10];
PORTD=0x00;

ذاتی محمولی است که در تعریف موضوع و یا یکی از مقومات موضوع لحاظ خواهد شد. (مظفر، المنطق، ص ۳۳۷)
ذاتی باب کلیات خمس: محمول ذاتی محمولی است که خارج از ذات موضوع نبوده وقوام موضوع به آن است. مراد از ذاتی، محمولی است که ذات موضوع تحقق پیدا نمی‌کند مگر به وسیله این محمول، مثل حیوان که در تعریف انسان آورده می‌شود و تحقق انسان بدون آن محال است. (همان، ص ۷۷)
ذاتی به این معنا در مقابل عرضی است.
بنابر ذاتی باب کلیات خمس هر چیزی که جزء ماهیت باشد و در قوام یکشی دخیل باشد، ذاتی است امّا ذاتی باب برهان هر چیزی است که قابلیت جدا شدن از یکشی را نداشته باشد، اگر چه داخل در ذات و ماهیت آن نباشد. بنابراین اگر وجوب وجود که بر هر دوی این وجودها حمل می‌شود را ذاتی باب برهان بدانیم محذوری پیش نخواهد آمد.

نکته چهارم: وجوب وجود یک محمول من صمیمه است. وجوب وجود عرض است و هر عرض نیازمند علت است؛ به این معنا که برای حملش بر معروض نیازمند علت است و این یعنی وجود واجب الوجودها محتاج علت است.
عکس نقیض قائدۀ معروف «ذاتی کلشی لم یکن معلا» عبارت است از این قضیه که «کل ما یکون معللا فهو لا یکون ذاتیاً» یعنی هر قضیه ای که معلل است عرضی است. اکنون این قضیه را اگر به طریق عکس مستوی که عبارت است از تبدیل طرفین قضیه، معکوس نمائی‌ام قائدۀ مورد بحث یعنی »کل عرضی معلل» به دست می‌آید. (ابراهیمی دینانی، قوائد کلی…، ج ۲، ص ۳۷۹)
امّا میان محمولات من صمیمه و محمولات بالضمیمه تفاوت‌هایی وجود دارد.
در تعریف محمول من صمیمه و یا محمول‌های ذاتی و در مقابل آن محمول‌های بالضمیمه چنین می‌گویند:
محمول من صمیمه آن چیزی است که نفس موضوع به تنهایی بدون احتیاج به انضمام چیز دیگری برای انتزاع آن کافی باشد و او آن چیزی است که از مقام ذات انتزاع شده است. در مقابل آن محمول بالضمیمه است، همانند حمل موجود بر وجود و حمل سفیدی بر سفید و نه مثل حمل وجود بر ماهیت و حمل سفیدی بر جسم، چراکه این‌ها محمول بالضمیمه هستند. ماهیت موجود است امّا نه به ذات خودش بلکه برای عروض وجود برآن. جسم سفید است امّا نه به ذات خودش بلکه بتوسط سفیدی که برآن منضم شده است. (مظفر، المنطق، ص ۳۳۷)
برای مثال در حمل برخی از صفات مانند «أسود» به معنای رنگ سیاه بر یک جسم و سیاه نامیدن آن، نیاز به وجود یک سیاهی یا سواد در خارج است تا بر جسم بار شود و جسم بدان متصف شود. در اینجا چون امری زائد بر موضوع برای اتصاف به جسم به سیاهی «سیاه» دخالت داده شده به آن محمول بالضمیمه گفته می‌شود.
بر خلاف آن دسته از اعراضی که در حمل آن‌ها بر موضوع، نیاز به دخالت هیچ چیزی نیست؛ مثلاً برای «شی» نامیدن یک جسم، نیاز به دخالت هیچ امر دیگری نیست و جسم مستقیماً متصف به شیئیت خواهد شد.
باتوجّه به تعاریف فوق می‌توان گفت محمولات من صمیمه عوارض ماهیت مطلق هستند حتی اگر ماهیت موجود نباشد. برخلاف آن محمولات بالضمیمه عوارض ماهیت موجوده هستند.
محمولات من صمیمه نیازمند چیزی غیر از علتی که موضوع را موجود می‌کند نیستند و در حکم خود موضوع به حساب می‌آیند، بر خلاف محمولات بالضمیمه که در عروض نیازمند امری زائد بر موضوع هستند. در اینجا واجب الوجود معلل هیچ چیزی نیست پس محمولات من صمیمه آن نیز نیازمند چیزی نخواهند بود.
در اینجا برای روشن‌تر شدن مطلب عبارتی از مرحوم سبزواری آورده می‌شود:
این امر مورد قبول نیست چراکه این در اینصورت، وجوب وجود عرضی به معنای محمول بالضمیمه و عوارض وجود است و لکن اینطور نیست بلکه یک عرضی به معنی خارج محمول و از عوارض ماهیت مثل شیئیت است. این عوارض منتزع از نفس ذات است و استحقاق حمل ذاتی دارد. برای همین در کلام جمع می‌شود بین عرضیت و ذاتی بودن آنجا که می‌گوید هر کدام از آن‌ها واجب الوجود بالذات است. پس مراد از عرضی آن چیزی است که دانستی و ذاتی هم همان ذاتی باب برهان است. (سبزواری، شرح منظومه، ج ۳، ص ۵۱۸) {۱۶}
نکته پنجم: معنای اصالت وجود و یا ماهیت در زمان طرح شبهه حائز اهمیت است. وقتی این شبهه در فضای اصالت وجود مطرح شود، پاسخ‌های زیادی برای آن وجود دارد. بطوری که حکیم سبزواری چنین می‌نویسد: « ولا مبالات کثیراً بهذه الشبهه علی القول باصاله الوجود(؟)»
بنابراین این شبهه بیشتر بر پایه اصالت ماهیت بر قرار است؛ لذا لازم است مباحث اصالت و اعتباریت در فلسفۀ زمان طرح شبهه، مورد بررسی قرار گیرد. اولین ریشه‌های اصالت وجود یا ماهیت را می‌توان در رساله‌های ابونصر فارابی تحت عنوان (زیادت وجود بر ماهیت) مشاهده کرد. طرح این فصل در فلسفه اسلامی بدلیل اعتقاد متکلمین به عینیت وجود و ماهیت است. عینیت وجود و ماهیت را منسوب به ابوالحسن اشعری می‌دانند در حالی که صاحب کتاب مواقف قاضی عضد ایجی این انتساب را صحیح نمی‌داند. او می‌گوید نظریه شیخ اشعری این است که وجود ذهنی و عین ماهیات در ذهن حاصل نمی‌شود، پس در ذهن ماهیتی یافت نمی‌شود که مغایر وجود باشد یا نباشد. در مقابل این نظریه، حکماء قائل به وجود ذهنی ماهیات هستند و می‌گویند وجود در ظرف ذهن نه عین ماهیت است و نه جزء آن بلکه وجود در ذهن عارض بر ماهیت است. حال این سؤال پیش می‌آید که در ظرف خارج چه حالتی بر قرار است. حکماء در ابتدا بحث عینیت وجود با ماهیت را مطرح کردند ولی پس از مدتی این سؤال به میان آمد که اگر دو چیز کاملاً در ذهن مغایر با یکدیگر باشند، پس چگونه در خارج عین یکدیگر باشند. در اینجاست که سهروردی دلایل زیادی را برای انتزاعی بودن مفهوم وجود و اعتباری بودن آن به میان می‌آورد. امّا این برهان‌های شیخ اشراق در ذیل بحث زیادت وجود بر ماهیت آورده شده و گویا این تصور در میان بوده است که اگر وجود اعتباری نباشد، باید در خارج علاوه بر ماهیت هم باید باشد یعنی دو موجود در متن عالم واقع محقق شوند. در این زمان بحث از اصالت ماهیت به معنای اعتباری بودن دیگری اصلاً در میان نیست امّا در مرحلۀ بعدی میرداماد این مباحث را ادامه داده و فرموده‌اند که اگر وجود امری اعتباری نباشد لازمه‌اش این نیست که وجودی علاوه بر ماهیت (آنچنان که شیخ اشراق معتقد است) داشته باشد، بلکه لازمۀ آن، این است که وجود امری اعتباری باشد و از اینجاست که رسماً بحث اصالت وجود و ماهیت آغاز می‌شود.
شهید مطهری در بارۀ سیر اصالت ماهیت یا وجود این چنین می‌نویسد: «حقیقت این است که توجّه به کیفیت تحول و تکامل مسائل وجود و اینکه مفهوم شیخ اشراق از انتزاعی بودن وجود با آنچه بعداً از اصالت ماهیت قصد کرده و می‌کنند، فرق می‌کند.» (نک: مطهری، اصول فلسفه و… ، ج ۶، ص ۵۲۶)
دکتر یثربی در این زمینه می‌نویسد:
ملاصدرا و پیروان او، سهروردی را بر اساس بحثی که در مفاهیم اعتباری کرده و مفهوم وجود را از مفاهیم اعتباری شمرده است پیش گام اعتقاد به اصالت ماهیت دانسته‌اند. امّا در حقیقت نه مشائیان اصالت وجودی‌اند و نه اشراقیان قائل به اصالت ماهیت‌اند. (یثربی، حکمت اشراق، ص ۹۵)
با توجّه به آنچه گفته شد مشخص می‌شود که انتساب اصالت ماهیت و یا وجود، و نیز التزام به تمام لوازم آن، به فلاسفۀ زمان شکل‌گیری شبهه کار درستی نیست و اساساً منشاء اصلی شبهه از همین گونه خلط‌ها در آثار فلاسفه مشاء شروع شده است.
پی‌نوشت‌ها: بخش اول
۱- ان هناک تعویصاً معضلاً و تعضیلاً عویصاً: هو ان من جمله براهین التّوحید تدور رحاها علی تسلیم لزوم طباع ذاتی مشترک بین قیومین واجبین بالذّات، هو حقیقه وجوب التّقرّر و الوجود بالذّات، تعالی القیوم الواجب بالذّات عن الشریک و الشبیه و النّدّ و الضّدّ علوّا کبیرا. و من المسوّغ، فی بادی اللحظ و علی فرض التعدّد، شیئان بسیطان مجهولا الکنه، مفترقان بتمام الماهیه البسیطه، کلّ منهما متقرّر بنفسه، و مبدأ انتزاع وجوب التّقرّر و الوجود عن ذاته بذاته.
۲- و لذلک قال ابن کمونه فی بعض تصانیفه ان هذا البرهان ینتج استحاله وجود واجبین متشارکین فی الماهیه و من الجائز فی العقل ان یکون فی الوجود واجبان ینحصر نوع کلّ واحد منهما فی شخصه و یکونان مشترکین فی وجوب الوجود.
۳- ان المبداء شیئان اثنان نورٌ و ظلمهٌ و ان النور کان فی أعلی العلو و ان الظلمه کانت أسفل السفل، نوراً خالصاً و ظلمهً خالصهً غیر مماسین علی مثال الضل و الشمس. فامتزجاً فکان من إمتزاجها هذا العالم بما فیه
۴- ان أصل العالم النور، و الظلمه، و انهما جسمان قدیمان لم یزالا، و لا یزولا، حساسان (سمیعان ، بصیران) و هما متضادان: فی الصوره، و الفعل، متحاذیان فی الحیز، تحاذی الشمس، و الظل؛ و هما غیر متناهیین. إلا من جهه التحاذی. و ان النور، فوق الظلمه، و العالم مرکب   ممتزج  منهما.
۵- و هذا الإعضال معزی علی ألسن هؤلاء المحدثه إلی رجل من المتفلسفین المحدثین، یعرف ب «ابن کمونه». لکنّه لیس أوّل من اعتراه هذا التّشکیک. کیف و الأقدمون کالعاقبین قد وکدوا الفصیه عنه و بذلوا مجهودهم فی سبیل ذلک قروناً و دهوراً.
۶- و أورد علیه شبهه المنسوبه الی ابن‌کمّونه و فی الاسفار اول من ذکرها الشیخ الاشراق فی المطارحات ثم ذکرها ابن‌کمّونه، و هو من شراح کلامه فی بعض مصنفاته و اشتهرت باسمه.
۷- و امّا الذی یطول فی الکتب من البرهان علی وحده الواجب الوجود …..فانما یتقرر اذا بینان الوجود لا یصح ان یکون اعتباریاً لواجب الوجود و لا زائداً علی ماهیه . و ان لم یتبین هذا فیقول لقائل :یشترکان فی وجوب الوجود و هو اعتباری لا وجود له فی الاعیان، فلیس مما یحتاج الی عله.
۸- قال (ابن‌کمّونه) فی بعض کتبه ان البراهین آلتی ذکروها انما تدل علی امتناع تعدد الواجب مع اتحاد الماهیه و امّا إذا اختلفت فلا بد من برهان آخر و لم أظفر به الی.
۹- و لذلک قال ابن کمونه فی بعض تصانیفه ان هذا البرهان ینتج استحاله وجود واجبین متشارکین فی الماهیه و من الجائز فی العقل ان یکون فی الوجود واجبان ینحصر نوع کلّ واحد منهما فی شخصه و یکونان مشترکین فی وجوب الوجود. فهذا الاحتمال ان امتنع کان امتناعه ببرهان غیر هذا البرهان و لم أظفر به الی الان.
۱۰- لو صح وجود واجبین من نوعین، لکان وجوب الوجود عرضیاً لازماً لکل واحدٍ منهما یشارک الآخر فی وجوب الوجود و یمتاز عنه بتمام الماهیه.
۱۱- فاذن واجب الوجود واحد بالکلیه و لیس کالانواع تحت جنس، و واحدٌ بالعدد لیس کاشخاص تحت نوع.
۱۲- ان کلّ ما یخصّه حدّ نوعی، فانه لا یحتمل أشخاصا کثیره إلّا من جهه المادّه. أ لیس ما هو فی ذاته بری‌ء من الشوائب المادّیه و الغواشی الغریبه الّتی لا تلزم ماهیته، عن ماهیته. انما یلحقّه ما یتبع ماهیته عن ماهیته. فلا یمکن ان یتکثّر إلّا بالماهیه، لا بالأشخاص الداخله تحت ماهیه محصّله نوعیه. فانما تشخّص النّوع المتکثّر الأشخاص بالمادّه الحامله، من حیث انها تقبل الشخصیات الکثیره.
۱۳- من وصفه فقد حده، و من حده فقد عده، و من عده فقد ابطل أزله.
۱۴- العدد انما یتقوم بالوحدات لا غیر، فلست العشره متقومهً بخمسه و خمسه و لا بستهٍ و اربعه……بل،بالواحد عشره مرآت و کذلک کل عدد.
۱۵- الواحد امّا حقیقی، و امّا غیر حقیقی. و الحقیقی ما اتصف بالوحده لذاته، من غیر واسطه فی العروض، کالانسان الواحد. و غیر حقیقی بخلافه، کالانسان و الفرس و المتحدین فی الحیوان، و ینهتی لا محاله الی واحد حقیقی. و الواحد الحقیقی،امّا ذات هی عین الوحده، و امّا ذات متصفه بالوحده. و الاول هو صرف الشی الذی لا یتثنی و لا یتکرر، و تسمی وحده حقّه.
۱۶- فهو مدفوع بانه یلزم ذلک لو کان وجوب الوجود عرضیا بمعنی المحمول بالضمیمه و من عوارض الوجود و لیس کذلک بل العرضی بمعنی الخارج المحمول و من عوارض الماهیه کالشیئیه فانها عرضیه للأشیاء الخاصه مع انها تنتزع من نفس ذوات‌ها فهی مستحقه لحملها فی ذوات‌ها و لهذا جمع فی کلامه بین العرضیه و بین الذاتیه حیث قال کل منهما واجب الوجود بذاته فالمراد بالعرضیه ما عرفت و بالذاتیه الذاتی فی باب البرهان لا الذاتی فی باب إیساغوجی فدع هذا.
بخش دوم:
پاسخ به شبهۀ ابن‌کمّونه
پاسخ بر اساس اصالت ماهیت
پاسخ بر اساس اصالت وجود مشاء
پاسخ بر اساس اصالت وجود حکمت متعالیه
پاسخ دیگر ملاصدرا
پاسخ عام
برهان تعیّن ابن‌سینا و شبهۀ ابن‌کمّونه
پاسخ‌های کلامی
فصل اول:
پاسخ بر اساس اصالت ماهیت
مشهور است که اگر این شبهه بر اساس اصالت ماهیت بنا شود قابل حل نیست. چنانکه ملاصدرا می‌نویسد:«گویند این شبهه بر اساس مبنای متأخرین که قائل به اعتباریت وجود هستند شدید الورود است.»(ملاصدرا، اسفار، ج ۶، ص ۵۸) {۱}