۸۷

۸۴/۰

۰۶۹/۰

مدل دو: با آزاد کردن یکی از خطاها

۸۶۷/۴۱۹

۰۴/۲

۹۱/۰

۸۹/۰

۹۱

۸۹/۰

۰۵۵/۰

*خی دو، CFI شاخص برازندگی تطبیقی،GFI شاخص نیکویی برازش، IFI شاخص برازش افزایشی، TLI شاخص توکر و لیوایس RMSEA ریشه‌ی خطای میانگین مجذورات تقریب.
۳-۴-۳- پرسشنامه سبکها و ابعاد فرزندپروری ( رابینسون و همکاران)
یک آزمون ۳۲ سؤالی که در مقیاس لیکرت به صورت هرگز، گاهی، تقریباً متوسط، بیشتر وقت‌ها و همیشه است. سؤال های این پرسشنامه برای اندازه‌گیری سه سبک مقتدر، مستبد و سهل‌گیر بر پایه نظریه و سبک‌های فرزندپروری بامریند تنظیم و تدوین گردیده است. این پرسشنامه علاوه بر سه سبک فرزندپروری دارای ۷ بعد ارتباطی است. سبک مقتدر دارای ابعاد یا مؤلفه های پیوند گرم و حمایتی، استدلال / القا و استقلال می‌شود. در این پرسشنامه سبک مستبد شامل سه بعد است، بعد اجباری بدنی، خشونت کلامی و غیر استدلالی/ تنبیهی. سرانجام سبک سهل گیر دارای یک بعد یعنی بعد سهل‌گیری می‌شود. جورج (۲۰۰۴) در پژوهش خود ضریب پایایی این مقیاس را ۷۹/۰ برآورد کرده است و در این پژوهش بر پایه گروه نمونه ضرایب آلفای ( a) پرسشنامه سبک‌های مقتدر، مستبد و سهل‌گیر به ترتیب برابر با ۹۰/۰، ۸۳/۰ و ۶۱/۰بوده است و ضریب آلفای کل پرسشنامه برابر با ۸۱/۰ به دست آمد. روایی این پرسشنامه را تعدادی از استادان بررسی و تأیید کردند.

این پرسشنامه را علیزاده (۱۳۷۹) به فارسی ترجمه کرده است. علیزاده و آندریس (۲۰۰۲) اعتبار درونی برای مقیاس اقتداری در کودکان عادی را ۹۰/۰ و برای مقیاس آورد. همچنین خادمان (۱۳۸۳) ضریب آلفای معادل ۷۶/۰ را برای سه شیوه فرزندپروری با اجرا بر روی مادران گزارش نموده است.
با توجه به ضرایب همسانی درونی محاسبه شده، این تست دارای یکی از شواهد روایی سازه در حد مطلوب است و نیز روایی محتوایی آن توسط داوران و متخصصان تایید شده است.
این تست دارای ۳۲ سوال۵ گزینه‌ای است لذا حداقل نمره‌ای این آزمون ۳۲ و حداکثر آن ۱۶۰ است. و بدین ترتیب به گزینه‌ها نمره تعلق می‌گیرد: هرگز= ۱، گاهی=۲، تقریباً متوسط=۳، بیشتر وقت‌ها=۴ و همیشه= ۵٫
در خرده مقیاس‌های پیوند، استدلال و استقلال میانگین بالای ۵ بیانگر وجود این ویژگی‌هاست.

• اگر میانگین کل خرده مقیاس فرزندپروری مقتدرانه بالای ۱۵باشد این ویژگی موجود است.

• در خرده مقیاس اجبار بدنی، خشونت کلامی و تنبیهی میانگین بالای ۴ بیانگر وجود این ویژگی هاست.

• اگر میانگین کل خرده مقیاس فرزندپروری استبدادی بالای ۱۲باشد این ویژگی موجود است.

• اگر میانگین کل ویژگی فرزندپروری سهل‌گیر بالای ۵ باشد این ویژگی موجود است.

۳-۵- روش اجرا
پس از اعلام رضایت از والدین برای شرکت در این پژوهش، آموزش فرزندپروری مثبت توسط محقق داده شد،گروه آزمایش در ۳ گروه مجزا (دو گروه ۱۲ نفره و یک گروه ۱۳ نفره) تحت آزمایش قرار گرفت که ۴ نفر در حین آموزش گروه را ترک کردند. آموزش از ۷ جلسه گروهی ۱ ساعته تشکیل شد. این برنامه به مدت ۵/۱ ماه در موقعیت مدرسه اجرا شد.
۳-۵-۱- خلاصه جلسات فرزندپروری مثبت
مهارت هایی که در گروه، آموزش داده می شود به ۴ دسته عمده مهارت‌های تقویت روابط کودک و والدین، تشویق رفتارهای مطلوب در کودکان، آموزش رفتارهای جدید به کودکان و کنترل بد رفتاری‌های کودکان تقسیم می شود.
در هر جلسه به طور کلی عنوان جلسه ذکر و تکالیف جلسه قبل بررسی و رفع اشکال، مروری کوتاه بر جلسه قبل و سپس به محتوای جلسه پرداخته شد و در آخر به خلاصه مطالب گفته شده، تمرین و بازخورد و ارائه تکالیف منزل پرداخته شد. در جدول ۳-۱ اشاره‌ای اجمالی به هر جلسه داده شده است (ساندرز، ۲۰۰۳).
جدول ۳-۱٫ خلاصه جلسات آموزش برنامه فرزندپروری مثبت

جلسه

عنوان جلسه

هدف

جلسه آشنایی

• • آشنایی کلی با برنامه فرزندپروری مثبت

• • آشنایی اعضای گروه با همدیگر

• تعیین قواعد گروه آموزش

بزرگان صوفیّه، تصوّف تقبیح شد و اهل سلوک برای رهایی از ننگی که دامن صوفیان مذموم را گرفته بود، برای دفاع از تصوّف، نام عرفان را بر آن نهادند؛ امّا مگر می شود رفتار کسانی را ملاک قضاوت در مورد اصل راه قرار دهیم. اگر این گونه است، پس با توجّه به این که ما مسلمانان شیعه همگی بر طبق اسلام و تشیع رفتار نمی کنیم باید در مورد خودمان هم اینگونه قضاوت کنیم.

علامه طباطبایی در کتاب رسالت تشیع در دنیای امروز می فرمایند: « ]در بحث از عرفان[ فسادها و اختلالاتی که در روش و اعمال طایفه ای که از یک مشرب و مسلک عمومی کلی منشعب شده اند، دلالت بر فساد و بطلان اصول اولی آن طایفه ندارد و به همین سبب بحث از چگونگی اصول اولیه ی آنها را نباید در روش و اعمال فرعی از آن ها انجام داد بلکه باید به سراغ مواد اصلی آن ها رفت ». (یثربی،۱۱:۱۳۸۶)
مرحوم سیدحیدر آملی معتقدند که ما دو نوع تشیّع داریم. یکی تشیع رسمی و دیگری تشیع صوفیّه. و می گوید من جامع اسرار را نوشتم تا صوفیّه تشیع شوند و شیعه صوفیّه. و به این ترتیب یک شیعه کامل به دست آید. ایشان تصوّف حقیقی را همان تشیع می دانند. بنابراین شیعه حقیقی اهل تصوّف و عرفان، و صوفی و عارف حقیقی اهل تشیع است و حقیقت تشیع عرفان و تصوّف است نه فقه و کلام؛ زیرا حقیقت تشیع قبول ولایت است و ولایت را فقها و متکلمان مطرح نکرده اند بلکه از عرفا بوده است. زیرا عرفا معتقدند که احوال معنوی پیامبر و حقیقت معنوی اسلام پس از پیامبر، در حضرت علی(ع) و ائمه اطهار و اوصیا یعنی انسان های کامل استمرار یافته است. بنابراین تشیع مترادف با تصوّف است. (ر.ک، یثربی، ۱۳۸۶: ۱۳ـ۱۵)
۲ـ۳ـ۲. جایگاه شریعت در قلمرو عرفان
توجّه به شریعت یکی از مهم ترین دغدغه های عرفان اسلامی است. از دیدگاه عارف، کلام الهی و سخنان معصومان (ع) هم مبیّن شریعتند، هم نماینده طریقت و هم متن حقیقت. برخی به تبعیّت از فرهنگ و فکر جدید غربی، جنبه عرفانی دین داری را از جنبه ی فقهی آن جدا دانسته و معتقدند که عارف چندان پایبند شریعت نیست.
در حالی که در هیچ یک از متون عرفانی حتّی اشاره ای هم به بی اعتنایی عارفان به شریعت نمیتوان یافت. از طرف دیگر عارف کسی است که علاوه بر انجام واجبات و ترک محرّمات به رعایت مستحبّات و پرهیز از مکروهات، التزام فراوان دارد و حتّی از انجام برخی امور مباح هم امتناع می ورزد. به فرض مثال شب ها تا دیروقت بیدار ماندن از امور مباح است ولی به قول آیت الله دستغیب وقتی تا دیروقت بیدار می مانید، نماز شب و صبحتان چه می شود. یعنی نتیجه این که برای آن که بتوانیم به نماز شب و صبح قیام کنیم، لازم است که شب ها به موقع بخوابیم.
عرفا بیش از افراد معمولی اهل عمل هستند چرا که آن ها در طی مراحل سیر و سلوک، با دیدن نتیجه اعمال خود، به یقین رسیده و برای انجام عبادات راغب تر می شوند. به قول معروف عرفا با مکاشفاتی که برایش رخ می دهد، نتیجه ی عمل خود را پیش از خشک شدن عرق خود می بینند و یا به تعبیر واضح تر بهشت عارفان نقد است و در مورد روز جزا و نتیجه ی اعمال و حساب و… یقین کامل دارند.
«من به عنوان یک محقق در عرفان اسلامی، به طور قاطع می گویم که در همه متون عرفانی ما، حتّی اشاره ای هم نمی توان یافت که به بی اعتنایی عرفا به شریعت، دلالت داشته باشد، همه عارفان نه تنها به فقه و شریعت بی اعتنا نبوده اند، بلکه حتّی به رعایت مستحبّات و مکروهات شریعت نیز تأکید کردهاند». (یثربی، ۱۳۸۶: ۹۴)
هم چنین در مورد لزوم تبعیت از شریعت در کتاب معتبر اللمع می خوانیم: « طبقات صوفیّه نیز از نظر معتقدات، با فقها و اصحاب حدیث متفق اند. علوم آن ها را می پذیرند و در معانی و رسوم مخالفتی ندارند، مشروط بر این که آنان را، به دور از بدعت و تأثیر هوا و هوس، شایسته پیروی و اقتدا یابند ». (سراج طوسی، چ مصر: ۱۰)
بنابراین دانستن این نکته که چه دلیل یا دلایلی باعث شده است که چنین توّهم و شبهه ای ایجاد شود، خالی از لطف نیست.
نهایت دین داری رسیدن به عشق و پرستش است؛ آن هم پرستشی که با نهایت معرفت توأم است و عارف کامل کسی است که به این مرحله خواهد رسید. از این منظر پیامبر اسلام و امامان و اولیاء الله در مرحله ی بالای تقرّب و عرفان قرار دارند. یعنی به نهایت بندگی و پرسش می رسند. خدا به انسان قدرت اختیار و انتخاب داده است و او را در مسابقه عظیم هستی قرار داده تا با توجّه به قوانین و دستوراتی که به او داده است، او را در عمل موفق بدارد. هر انسانی با توجّه به همّت خود به درجه و مرتبه ای می رسد. مشکل از اینجا آغاز می شود که در این میان افراد بسیاری هستند که از دین فقط نام آن را یدک می کشند و از عمل خالی هستند. برخی اسلام آن ها به قولی وراثتی است، از اسلام فقط دو شرط آن را دارند: ۱ـ داشتن پدر و مادری مسلمان ۲ـ به دنیا آمدن در کشوری اسلامی. برخی دیگر با چسبیدن به ظاهر عبادات، از روح واقعی عبادات بی خبرند و حظ و بهره ای از جنبه ی معنوی آن ندارند. برخی دیگر عباداتی دارند و آن را با گناه و… تباه می سازند و برخی دیگر با انجام گناه و خوردن حرام و… توفیق عبادت واقعی نمی یابند و امّا نکته عجیب تر این که همه مدعی هستند. مدعی مسلمانی و بندگی و خداشناسی و… اسلام و دین شان سلیقه ای است. حال آن که بندگی سلیقه نمی شناسد. بندگی اطاعت محض است. اطاعت از تمام جوانب شریعت. بندگی در گرو عمل خالص و عاشقانه است. آن هم با تبعیّت از معصوم. و در این مسابقه عظیم تنها عارفان واقعی هستند که پیروز میدان هستند و گوی سبقت را از همگان ربوده اند و از این جا برای آن ها دشمنانی پیدا شده است.
« ابن سینا در تحلیل خود از مسائل عرفانی، عارف را در برابر عابد و زاهد قرار داده و این سه گروه را بر اساس اهداف مختلف آنان از هم جدا می کند. خلاصه بیان ابن سینا آن است که عابد هم دنیا میخواهد و هم آخرت امّا زاهد دست از دنیا کشیده، فقط جویای آخرت است. در حالی که عارف نه دنیا می خواهد و نه آخرت، بلکه طالب یار و عاشق دیدار است ». (یثربی، ۱۳۸۶: ۱۰۱) و این عمل عارفان محصول تعالیم شریعت است.
رابعه عدویّه می گوید: « خداوندا! اگر تو را از بیم دوزخ می پرستیم، در دوزخم بسوز! و اگر به امید بهشت می پرستیم، بر من حرام گردان! و اگر برای تو، تو را می پرستیم جمال باقی دریغ مدار ». (یثربی،۵۱:۱۳۷۲)
شریعت در متن عرفان است و عرفا تابع محض شریعت. چیزی که روشن است دین داران و عارفان دارای تعارض و تضاد هستند.
«عرفا همیشه چیزی بر شریعت افزوده اند تا بتوانند برنامه ریاضت را تنظیم کنند. این افزایش ها همیشه مورد اعتراض فقها بوده است تا حدی که علمای اسلام برنامه ریاضت آنان را در مورد خواب و خوراک و سخن گفتن و شب زنده داری و… بدعت می شمارند. عرفا اصل شریعت را قبول دارند و اعتراضشان بیشتر متوجّه کسانی است که گرچه رو به قبله ایستاده اند، امّا بت می پرستند! نام دین و بندگی بر خود نهاده اند، امّا هزاران بت در آستین و صدها قبله در برابر خود دارند! ». (یثربی، ۱۳۸۶: ۱۰۴)
فقهای عارفی داریم که برنامه ریاضتی خاصّی داشته اند چون آیت الله بهجت که غذاهای رنگ و وارنگ نمی خوردند. شام فقط شیر می نوشیدند و یا استادشان آیت الله قاضی که سال های سال سنگ ریزه ای در دهان قرار داده بودند که حرفی بیهوده بر زبان نیاورند.
بنابراین فقهای عارفی داریم که برنامه ریاضتی خاصّی برای خود دارند و عارف نماهایی هم داریم که باعث شده اند نام تصوّف و عرفان لکه دار شود.
« نااهلان که اعمال و رفتارشان زمینه تهمت به عرفان و تصوّف را فراهم آورده است خود به چند دسته قابل تقسیم اند: اوّل: جاهلان صوفیّه؛ دوم: مدعیان دروغین؛ سوم: گمراهان عالم سیر و سلوک که گاه پس از رسیدن به مراحل عالی گرفتار وسوسه شیطان و نفس اماره می شوند و به زندقه و بی دینی و الحاد نیز می کشند و چهارم: کج فهمان از مسائل عرفان و تصوّف… .
در کتاب « اللمع » سراج طوسی … می گوید: « هر کسی که خود را اهل عرفان بداند، اگر کارش بر سه پایه و اصل استوار نباشد، در واقع از اهل عرفان نبوده، بلکه خود را فریفته است، اگر چه بتواند در هوا پرواز کند… و آن سه اصل و پایه عبارتند از: ۱ـ اجتناب از گناهان صغیره و کبیره کلاً؛ ۲ـ ادای همه واجبات دشوار و آسان و ۳ـ وانهادن دنیا به اهل دنیا چه بیش و چه کم ». (همان: ۱۰۷)
۲ـ۳ـ۳. نسبت یا جدایی دین و عرفان
در فرهنگ بشری و تاریخ اندیشه ها، موضوع دین و عرفان و ارتباط یا تعـارض بیـن آن ها سابقـه
طولانی دارد. در اسلام هم آرای متفاوتی در زمینه دین و عرفان وجود دارد. برخی به وحدت دین و عرفان معتقدند و برخی دیگر به تعارض آن دو اعتقاد داشته که ماحصل آن تعریض ها، تفسیق ها و… را شامل می شود.
از دلایل این امر به سه دلیل عمده می توان اشاره کرد. یکی از تعارضات و چالش ها در باب دین و عرفان ناشی از سوء تفاهمی است که در باب رسالت هر یک وجود دارد؛ دوّم این که برخی در باب دین، تلقی خاصی دارند و فرضاً دین را به یکی از ابعاد چون بُعد اعتقادی یا اخلاقی یا فقهی، تجربتی (عرفانی)، اجتماعی و… مقیّد می نمایند و حال آن که دین شامل همه ی این ابعاد می باشد و دلیل سوم ناشی از سوء تعبیر اصطلاحات به کار رفته در عرفان می باشد.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که در سنجش نسبت دین و عرفان، باید به همه ابعاد یا سطح معنایی دین و عرفان پرداخت تا به جواب درست و روشنی دست یافت. برای جلوگیری از اطاله ی کدام، نسبت دین و عرفان را در قالب دو بحث به شرح زیر مطرح می کنیم.
۲ـ۳ـ۳ـ۱. معرفت شناسی
وحی به عنوان منشأ معرفتی دین با شهود که به عنوان منشأ معرفتی عرفان است هر دو از سنخ علم حضوری هستند ولی در درجه و نوع متعلّق و بعضی لوازم تفاوت هایی دارند. « همان گونه که تجربه ی دینی مؤمنان در مسائل دینی با وحی انبیا فرق دارد، تجربه ی عرفانی و شهودی عارفان نیز با وحی انبیا تفاوت دارند؛ زیرا بسیاری از عارفان در شهود با یکدیگر اختلاف داشته و دارند و گاهی مشخص میشود که مشهود عارف اشتباه است. البتّه اگر عارفان در سیر و سلوک، تابع شریعت و ولایت اهلبیت(ع) باشند و راه صحیح را طی کنند، گوشه ای از علوم شهودی انبیا و اولیا به آن ها می رسد؛ چنان که گوشه ای از علوم حصولی به آن ها رسیده است. در بین انبیا اختلافی نیست، بلکه یافته های انبیا با یکدیگر اتفاق دارد و موافق هم است. اگر در برخی موارد یافته های انبیا اختلاف دارد، آن اختلاف نیز پیش بینی شده است (سنخ). وحی، سنخ خاصی از علوم شهودی است که با مشاهدات عرفا فرق دارد؛ زیرا عرفا گاهی مشاهدات خود را در مثال متصل می بینند و زمانی در مثال منفصل؛ ولی انبیای الهی پیوسته از مثال منفصل خبر می دهند؛ زیرا همان را مشاهده کرده اند ». (جوادی آملی، ۱۳۸۸: ۲۴۷ـ۲۴۹)
دکتر رحیمیان در باب ارتباط وحی و دیگر تجارب عرفانی مانند الهام یا مکاشفه، معتقدند که هر دو القای الهی و از سنخ علم حضوری هستند امّا از نظر محتوای پیام و حجیّت و اختصاص و وساطت و عصمت تفاوت هایی دارند؛ چرا که وحی قانون بوده و الزام آور است در حالی که مکاشفه اینگونه نیست. وحی برای دریافت کننده، حجّت است یعنی مسئولیّت می آورد و باید دریافت کننده وحی، آن را تبلیغ کند ولی تجربه عرفانی اینگونه نیست. وحی مختصّ نبی است ولی الهام از آنِ ولی است و عمومیّت دارد. وحی با وساطت ملک است ولی الهام بی واسطه است. وحی عصمت است و علمی موهوبی، امّا الهام و مکاشفه اکتسابی است. هم چنین در جریان نبوّت، آخرین سفر از سفرهای چهارگانه عرفانی (سفر با حق در خلق و سفر با خلق به سوی حق) واجب است ولی در تجربه عرفانی لزومی ندارد و کلام آخر این که اعتدال در بیان و دوری از شطح به عنوان دو ویژگی وحی مطرح هستند که در الهام نداریم . (ر. ک، رحیمیان، ۱۳۸۸: ۳۸ـ۳۹)
دکتر یحیی یثربی در کتاب نسبت دین و عرفان و در فصل دوم این کتاب دین و عرفان را به علت تفاوت در منبع و منشأ، از جهت معرفت شناسی متفاوت دانسته اند. ایشان معتقدند که پیامبر در هنگام نزول وحی هشیار است ولی عارف بدین دلیل که معرفت شهودی در خارج از خودآگاهی سالک رخ میدهد، ناهشیار می باشد. هم چنین معتقدند که معرفت وحیانی قابل تعلیم بوده ولی معرفت عرفانی غیرقابل تعلیم است. وحی انبیا از بیرون نازل می شود ولی شهود عارفان درونی و حاصل خودسازی است. کلام عرفا شطحی است و وحی شطحی نیست. زبان عارفان اشاره ای است و زبان قرآن عادی است.(ر.ک، یثربی، ۱۳۷۹)
با توجّه به تمام نظرات می توان نتیجه گرفت که بین وحی و الهام تفاوت جوهری و محتوایی نیست بنابراین تباینی ندارند و اگر گاه زبان دین و عرفان با هم تفاوت دارند، تفاوتی در معارف و محتوای آن دو نیست.
۲ـ۳ـ۳ـ۲. هستی شناسی دینی و عرفانی
در هستی شناسی دینی و عرفانی چند مسأله به عنوان تفاوت دین و عرفان مطرح شده است به شرح زیر:
« دین و عرفان در زمینه توحید تفاوت دارند. در عرفان گفته می شود که چیزی غیر از خدا وجود ندارد در حالی که در دین به وحدت « عددی » معتقد هستیم. هم چنین در دین هر چیزی واقعی و خودش است در حالی که در عرفان غیر از خدا هیچ چیز واقعی نیست.
هدف آفرینش در دین شناخت خدا و پرستش است و در عرفان تجلّی و شناخت. پیدایش جهان در دین با اصطلاح خلقت و از رابطه علّی و معلولی تبعیّت می کند و در عرفان با اصطلاح تجلّی است و از رابطه علّی و معلولی تبعیّت نمی کند و در نهایت معاد در دین بر محور انسان و دیدن اعمال اوست و ترغیب به بهشت فراوان دیده می شود، در حالی که در عرفان معاد برای کل عالم مطرح است و پدیدهای
بی آغاز و انجام و هدف خداوند است نه بهشت ». (ر.ک یثربی، ۱۳۸۲: ۹۵ـ۱۱۰)
نکته حائز اهمیت این است که با هیچ یک از این تعاریف و استدلال ها نمی توان به تفاوت در دین و عرفان حکم کرد؛ چرا که انسان مؤمن در مراحل بالاتر بندگی هم به شناخت می رسد و هم خداخواه می شود.
در پایان برای جمع بندی مبحث نسبت یا تضاد بین دین و عرفان نظر دکتر سعید رحیمیان را به اختصار به شرح زیر می آورم:
« پرسش از نسبت دین و عرفان را در قالب پنج بحث مطرح می کنیم:
۱ـ ارتباط وحی و شهود (جنبه ادراکی عرفان): از این جهت هر دو از علوم حضوری هستند که برخی بین آن دو تفاوت یا تشابه قائل هستند (قبلاً بحث شد).
۲ـ حقیقت دین و عرفان (از جنبه تعلیمی): ارتباط دین و عرفان در این زمینه عموم و خصوص مطلق است چرا که دین غیر از معارف باطنی شامل فقه و احکام ظاهری و اخلاقیّات و… می شود.
۳ـ دین و قرائت های عرفانی: از این جهت هر دو یعنی قرآن و سنت به عنوان منبع دین و متون عرفانی قرائت پذیر و قابل خوانش هستند.
۴ـ دینداری و زیست عرفانی: عارفان روش یا عرفان عملی را از راه های دینداری می دانند و طُرق زهد، ریاضت، خوف و… را از انواع راه های دینداری می شناسند و زیست عرفانی را جمع شریعت، طریقت و حقیقت می دانند. البتّه شیوه های زیست عارفانه هم متنوّع است که عبارتند از: عرفان مبتنی بر محبّت یا ریاضت با عرفان مناجاتی و خراباتی و…
در زمینه نهاد دین و نهادهای تاریخی عرفان بین سلاسل و فرق تصوّف، خانقاه ها و آداب و رسوم صوفیان با نهادهای دین، مساجد، فقها، قضات شرع و محتسبان در طول تاریخ بیشترین تعارض وجود داشته است که از علل آن سوء تفاهم ها و تنگ نظری های متصدیان شرع و گاه شطحیات نامناسب و انحرافی برخی فرق تصوّف از مسلّمات شریعت، مایه چنین نزاعی بوده است.
بنابراین فی الجمله می توان نتیجه گرفت که توصیف عرفان به قید دینی خاص همچون « عرفان اسلامی » حداقل بنا به برخی وجوه ذکر شده ـ بلامانع است. (ر. ک، رحیمیان، ۱۳۸۸: ۵ـ۶ و ۱۸ـ۲۰)
فصل سوم
معرّفی حافظ

3. 3. معرّفی حافظ

مادهی ۱۳ قانون کارشناسان رسمی تشخیص صلاحیتهای مندرج در مادهی ۱۵ قانون مذکور را بر عهدهی کمیسیونی متشکل از پنج عضو اصلی و دو عضو علیالبدل قرار داده است:
این کمیسیون متشکل از پنج عضو اصلی و دو عضو علیالبدل از بین حقوقدانان توسط رئیس قوهی قضاییه انتخاب و بقیهی اعضاء از بین کارشناسان رسمی به پیشنهاد شورای عالی کارشناسان و تأیید رئیس قوهی قضاییه منصوب خواهد شد. تشخیص صلاحیت اولویتهای اخلاقی مندرج در این قانون بر عهدهی کمیسیون یاد شده میباشد».^[۴۷۵]
اهم وظایف این کمیسیون به شرح ذیل است:
الف) تطبیق شرایط داوطلبان کارشناسی با موارد مندرج در مادهی ۱۵ قانون و گزینش صلاحیت اولویتهای اخلاقی و اعلام نتیجه به شورای عالی.
ب) تطبیق شرایط داوطلبان عضویت در شورای عالی با شرایط مندرج در بندهای یاد شده ^[۴۷۶] در مادهی ۲۷ قانون…».^[۴۷۷]
مهمترین وظیفهی کمیسیون، تشخیص صلاحیتهای اخلاقی متقاضیان امر کارشناسی است. و مطابق با مادهی ۵۸ آیین نامهی اجرایی قانون کارشناسان، «واحد حراست کانون مکلف است هر گونه همکاری را با کمیسیون… به عمل آورده و تحقیقات مورد نظر کمیسیــون را در مهلتـی که تعییـن میشود انجام و نتیجه را اعلام دارد… ».^[۴۷۸]
مرجع احراز صلاحیت و وثاقت کارشناس غیررسمی نیز مرجع قضایی (دادگاه) است.

۲ـ گزینش کارشناسان:

جذب نیروهای متخصص از دو طریق انجام میشود:

۲ـ۱ کانون کارشناسان رسمی دادگستری:

هر چند احراز صلاحیتهای مندرج در قانون بر عهدهی کمیسیون مزبور است، اما کانون کارشناسان رسمی دادگستری در واقع زمینه های لازم برای جذب نیروهای متخصص و متعهّد به منظور ارائه خدمات کارشناسی را فراهم میآورد. کانون کارشناسان رسمی دادگستری به تصریح مادهی ۱ قانون کارشناسان رسمی «دارای شخصیت حقوقی مستقل غیردولتی، غیرانتفاعی و غیررسمی میباشد»،^[۴۷۹] «که مانند کانون وکلای دادگستری به هدف انتظام امور صنفی شکل گرفته است و دولت هیچ مداخلهای در بودجه و خط مشی و ادارهی آن ندارد».^[۴۸۰]

ارکان کانون کارشناسان متشکل از مجمع عمومی، هیأت مدیره، بازرسان، دادسرا و دادگاه انتظامی است . کانون علاوه بر ایجاد زمینه برای جذب نیرو اهداف دیگری نیز دارد:
ـ فراهم آوردن موجبات تعالی علمی و تجربی کارشناسان عضو.
ـ تنظیم و ادارهی امور کارشناسان عضو در کارهای مربوط به کارشناسی در حدود مقررات.
ـ نظارت مستمر بر نحوهی عمل و رفتار کارشناسان عضو جهت حصول اطمینان از حسن جریان امور کارشناسی.
ـ ایجاد ارتباط و مبادلهی اطلاعات تخصصی و فنّی بین کارشناسان عضو از طریق شورای عالی کارشناسان با مؤسسات مشابه در سایر کشورها با رعایت مقررات موضوعه».^[۴۸۱]

۲ـ۲ مرکز امور کارشناسان قوّهی قضاییه:

علاوه بر گزینش افراد متقاضی کارشناسی توسط کانون کارشناسان رسمی دادگستری و تأیید صلاحیت توسط کمیسیون تشخیص صلاحیت (مادهی۱۳)، براساس برنامهی سوم توسعهی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (مصوب۱۷/۱/۱۳۷۹) (انتخاب) و تأیید صلاحیت کارشناسان رسمی دادگستری توسط قوهی قضاییه نیز امکان پذیر است.^[۴۸۲]
مطابق با مواد ۳ و ۴ اصلاحی ۲۳/۵/۸۴ آیین نامهی اجرایی مادهی ۱۸۷ قانون مذکور، انجام امور مربوط به اجرای مادهی ۱۸۷ و وظایف مربوطه در خصوص مواردی چون برگزاری آزمون، گزینش و… برعهدهی مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلاء و کارشناسان قوهی قضاییه (تحت نظارت رئیس قوهی قضاییه) میباشد. متقاضیان پروانهی کارشناسی که به موجب مادهی ۱۸۷ گزینش میشوند، باید مطابق با مادهی ۵ آیین نامه ی اجرایی مادهی ۱۷ دارای شرایط ذیل باشند:
«الف) تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.
ب)داشتن حداقل ۲۴سال تمام شمسی برای مشاوران حقوقی و کارشناسان رسمی در زمان صدور پروانهی مشاورهی حقوقی، وکالت و کارشناسی….
ج ـ داشتن حداقل دانشنامهی معتبر کارشناسی از دانشکدههای معتبر داخلی یا خارجی (در حالت اخیر به شرط ارزیابی رسمی… در رشته مورد تقاضا برای متقاضیان کارشناسی).
دـ انجام خدمت وظیفه عمومی یامعافیت دائم برای آقایان.
ه ـ عدم سوء پیشینهی مؤثر کیفری و عدم محرومیت از حقوق اجتماعی.
وـ عدم اعتیاد به مواد مخدر و سکرآور به تأیید سازمان پزشکی قانونی و عدم تجاهر به فسق….
ح ـ نداشتن سوء شهرت.
ط ـ داشتن وثاقت و تعهد به اصل نظام و قانون اساسی.
ی ـ …عدم محکومیت به انفصال دایم از شغل کارشناسی برای متقاضیان کارشناسی».^[۴۸۳]

فصل سوم:

حقوق و تکالیف کارشناس

در مبحث اول این فصل، چهار موضوع مورد بررسی قرار میگیرد: ۱- تعیین دستمزد کارشناس شامل: تعیین دستمزد توسط مرجع قضایی، دستمزد کارشناسیهای مختلف و متعدّد و کارشناسان متعدّد، هزینه ایاب و ذهاب کارشناس و وصول حق‌الزّحمه‌ی اضافی). ۲- تودیع دستمزد شامل: پرداخت کنندهی دستمزد در مراحل مختلف رسیدگی، لزوم تودیع قبل از مباشرت به انجام کارشناسی و تودیع دستمزد. ۳-عدم تودیع شامل: نتیجهی عدم تودیع، عدم تودیع دستمزد توسط معترض، عدم تودیع در اجرای احکام، عدم تودیع بخشی از دستمزد و مجانی بودن کارشناسی. ۴-دستمزد کارشناس در فقه.
مبحث دوم نیز به اقدامات کارشناس پس از صدور قرار اختصاص یافته است که در آن قبول یا ردّ کارشناسی و اقدامات کارشناس در جهت انجام کارشناسی مورد بحث قرار میگیرد. ودر مبحث سوم به مسئولیت مدنی و جزایی کارشناس(تخلفات، مجازاتها ومرجع رسیدگی به آن) پرداخته خواهد شد.

مبحث اوّل : تعیین و تودیع دستمزد کارشناس

از آنجا که کارشناس در استخدام دولت نیست وکارشناسی یکی از مشاغل آزاد به شمار میآید، مطابق قانون به میزان عملی که کارشناس انجام داده و وقتی که صرف میکند و حتی درجهی تخصصی که دارد مستحق دریافت دستمزد است، که البته به جهت آنکه نظر کارشناس ممکن است حتی مبنای حکم دادگاه قرار گیرد، باید دستمزد وی در چهارچوب خاصی تعیین شود و به اراده و اختیار طرفین دعوی و خود کارشناس نباشد تا موجب پیدا شدن مفسدهای نشود. از اینرو تعیین دستمزد باید بر عهدهی مرجعی بیطرف قرار گیرد.

گفتار اول : تعیین دستمزد

۱-تعیین دستمزد توسط مرجع قضایی:

دادگاه باید در قرار کارشناسی دستمزد کارشناس را مطابق با تعرفهی دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری تعیین کند.^[۴۸۴] دستمزد کارشناس غیررسمی نیز بر همین مبنا تعیین خواهد شد.
«(البته) دادگاهها معمولاً دستمزد کارشناس را به صورت «علیالحساب» تعیین مینمایند تا با سپردن آن، اخطار انجام کارشناسی به کارشناس ابلاغ شود».^[۴۸۵] و میزان قطعی دستمزد کارشناس پس از پایان کارشناسی مشخص خواهد شد. عدم تعیین دستمزد کارشناس در قرار کارشناسی از موارد تخلفات انتظامی قضات به شمار میرود. ^[۴۸۶]
اما برخی معتقدند: «تعیین دستمزد کارشناس در مواردی که طرفین در انتخاب او تراضی کرده باشند با توافق اصحاب دعوی و کارشناس است و اگر موافقت نکردهاند با دادگاه است».^[۴۸۷]
اگر چه قانون نسبت به این موضوع ساکت است، شاید بتوان گفت همانگونه که طرفین در انتخاب کارشناس تراضی میکنند، تعیین دستمزد وی نیز میتواند با توافق ایشان صورت گیرد. البته برای جلوگیری از بروز اختلاف میان کارشناس و طرفین، تعیین دستمزد توسط دادگاه امری معقول و پسندیدهتر است. به ویژه اگر دستمزد توافق شده بیش از میزان تعرفه باشد.

۲-دستمزد کارشناسی موارد مختلف و متعدّد:

اگر کارشناس در یک پرونده موارد متعدّد و مختلفی را مورد بررسی و کارشناسی قرار دهد، دستمزد تعیین شده به طور مستقل برای هرمورد محاسبه و مجموع آن به کارشناس پرداخت خواهد شد. ^[۴۸۸]

۳-دستمزد کارشناسان متعدد:

در صورت تعدد کارشناس، به هریک از آنان دستمزد جداگانه و مستقل تعلق خواهد گرفت نه اینکه یک دستمزد بین چند نفر تقسیم گردد.

۴-هزینه ی ایاب و ذهاب کارشناس:

علاوه بر دستمزد، تأمین وسیلهی ایاب و ذهاب و محل اقامت مناسب و غذای کارشناس در صورتی که اجرای قرار کارشناس مستلزم عزیمت به خارج از حوزهی فعالیت و محل اقامت کارشناس باشد، بر عهدهی متقاضی کارشناسی است.^[۴۸۹] و در داخل حوزهی فعالیت و اقامت کارشناس، تهیهی وسیلهی ایاب و ذهاب و تأمین هزینه آن بر عهدهی خود کارشناس میباشد. «عدم انجام کارشناسی به این بهانه که هزینه ایاب و ذهاب وی پرداخت نشده، تخلف است».^[۴۹۰]

۵- وصول حقالزّحمهی اضافی کارشناس:

در مادّهی ۲۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی آمده است:

۱

۲

۳

۴

۵

۳- ۵- پایائی و روائی پرسشنامه
پیش از اطمینان نهائی به ابزارهای اندازه گیری و بکارگیری آنها در مرحله اصلی جمع آوری داده ها ، ضرورت دارد که پژوهشگر از طریق علمی،اطمینان نسبی لازم را نسبت به روا بودن بکار گیری ابزار مورد نظر و معتبر بودن آن پیدا کند.
۳- ۵- ۱- پایائی
شرط بدست آوردن داده های خوب این است که شیوه اندازه گیری پدیده موردنظر دارای اعتبار و روایی کافی باشد. اعتبار یا قابلیت اعتماد یکی از ویژگیهای فنی ابزار اندازه گیری است و منظور این است که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی بدست می دهد. در واقع مقصود آن است که اگر ابزار اندازه گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار و به گروه واحدی از افراد بدهیم ، نتایج حاصل نزدیک به هم باشد(خاکی،۱۳۷۹: ۲۴۵).ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه نتایج یکسانی بدست می دهد. ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگیهای با ثبات آزمودنی و یا ویژگیهای متغیر و موقتی وی را می سنجد و دامنه ان از صفر(عدم ارتباط)تا ۱+ (ارتباط کامل)می باشد. (سرمدودیگران،۱۳۸۳: ۱۶۶)
در این پژوهش برای تعیین پایائی از روش الفای کرونباخ استفاده می گردد.این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کند،بکار می رود.

برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوالهای پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه کرد.با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضرب الفا را محاسبه می کنیم:

که در ان :
J=تعداد زیر مجموعه سوالهای پرسشنامه
Sj2=واریانس زیر ازمونjام
S2=واریانس کل پرسشنامه
به منظور اندازی گیری قابلیت اعتماد،روش الفای کرونباخ با بهره گرفتن از نرم افزار spss ورژن ۱۹ استفاده می شود. عدد پایایی بدست آمده در یک نمونه ۳۰ تایی برابر با ۷۹٫۳۸ درصد شده است که بالاتر از ۷۰ درصد و تقریباً مناسب می باشد لذا پرسشنامه از قابلیت اعتماد خوبی برخوردار است.
۳- ۵- ۲- روائی (اعتبار)
مفهوم روایی یا اعتبار به این سوال پاسخ می دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه موردنظر را می سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت. روش های متعددی برای تعیین اعتبار ابزار اندازه گیری وجود دارد که دراینجا از اعتبار محتوا بهره گرفته شده است.
اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که معمولاَ برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری بکار برده می شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوالهای تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوالهای معرف ویژگی ها و مهارتهای ویژه ای باشند که محقق قصد اندازه گیری آنها را داشته باشد آزمون دارای اعتبار محتوا است. اعتبار محتوای یک آزمون معمولاَ توسط افرادی متخصص در موضوع مطالعه تعیین می شود. ازاین رو اعتبار محتوا به قضاوت متخصصین بستگی دارد. (سرمد و دیگران،۱۳۸۳: ۱۷۱)
بنابراین اعتبار محتوا ، ویژگی ساختاری ابزار اندازه گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود.اعتبار محتوای این پرسشنامه توسط اساتید راهنما و مشاور مورد تائید قرار گرفته است و از اعتبار لازم برخوردار می باشد.
اعتبار انواع گوناگونی دارد مانند:
-صوری(بر اساس قضاوت افراد اگاه و مطلع)
-محتوائی(توان سنجش میزان وجود اندازه صفت)
-ملاکی(اثربخشی یک ابزار در پیش بینی رفتار یک ازمودنی در یک موقعیت خاص)
-سازه ای(سنجشگر اجزای متغیر به تناسب سهم هر قسمت در کل ساختار متغیر)(خاکی،۱۳۷۹: ۲۴۴)
قابلیت اعتماد در یک آزمون می تواند از موقعیت به موقعیت دیگر و از گروهی به گروهی دیگر متفاوت باشد. یک ازمون باید پایا باشد تا بتواند روا باشد ولی رلطه معکوس بین این دو ضروری نیست.(خاکی،۱۳۷۹: ۲۴۵).برای محاسبه ضریب اعتماد ابزار اندازه گیری شیوه های مختلفی بکار برده می شود که ما دراینجا از ضریب آلفای کرونباخ استفاده کرده ایم.
مقصود ان است که اگر ابزار اندازه گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار و به گروه واحدی از افراد بدهیم،نتایج حاصل نزدیک به هم باشد.
۳- ۶- جامعه و نمونه آماری
۳-۶-۱- قلمروی مکانی تحقیق
قلمروی مکانی این پژوهش استان کرمان می باشد.
۳-۶-۲- قلمروی زمانی تحقیق
قلمروی زمانی این پژوهش در بازه زمانی نیمه دوم سال ۹۲ و نیمه اول سال ۹۳ بود.
۳-۶-۳- جامعه اماری
جامعه اماری عبارت است از مجموعه ای از افراد ،اشیاو۰۰۰ (واحد)که حداقل در یک صفت مشترک باشند(خاکی،۱۳۷۹: ۲۵۰) .به عبارت دیگر به کل افراد ،وقایع یا چیزهائی اشاده دارد که محقق می خواهد به تحقیق درباره انها بپردازد.معمولا جامعه اماری را با “ان بزرگ” نمایش می دهند(سکاران،۱۳۸۰ :۲۹۴).صفت مشترکی است که بین همه عناصر جامعه اماری مشترک و متمایز کننده جامعه اماری از سایر جوامع باشد(آذر،مومنی،۱۳۸۳،ج۱: ۵)
جامعه آماری این پژوهش تمامی کارمندان بانک سپه شهرستان کرمان میباشدکه تعداد۴۲۰ نفرمیباشند.
۳-۶-۴- نمونه اماری
نمونه عبارت است از مجموعه ای از نشانه ها که از یک قسمت ،یک گروه یا جامعه ای بزرگتر انتخاب می شود، بطوریکه این مجموعه معرف کیفیات و ویژگیهای آن قسمت،گروه یا جامعه بزرگتر باشد و معمولا ان را با “n” نشان می دهند.(خاکی،۱۳۷۹: ۲۵۰)
۳-۶-۵- تعیین حجم نمونه
با توجه به این موضوع که جامعه آماری این تحقیق کارکنان بانک سپه هستند که بر اساس فرمول زیر حجم نمونه آنها تعیین می شود. می باشند لذا جامعه اماری محدود فرض می شود و بر طبق فرمول نمونه گیری از جامعه محدود ، حجم نمونه حساب می گردد. (سرمدودیگران،۱۳۸۳: ۱۸۷). فرمول نمونه گیری از جامعه محدود به صورت زیر است:

که در آن
= واریانس نمونه

(۲-۳۳)
تابع طبقه بندی کننده نهایی از رابطه زیر به دست می آید .
(۲-۳۴)
شکل ۲-۹) فرایند ماشین بردار پشتیبان
۲-۱۷)ماشین بردار پشتیبان (SVM)با حاشیه منعطف ^[۱۳۵]
در این گونه از مساله­های­طبقه بندی ،داده ها توسط­یک مرز تصمیم خطی همراه با مقداری خطا از یکدیگرمتمایز می شوند،در این گونه مسائل که به svm با حاشیه نرم شناخته می شوند، هدف یافتن مرز تصمیمی است که علاوه بر داشتن بیشترین حاشیه ، کمترین میزان خطا را نیز دارا باشند . نقاط خطا ، داده هایی هستندکه یا به اشتباه دسته بندی شده ­اند یا درون حاشیه مرز تصمیم قرار دارند. چنانچه فاصله این نقاط تا محل صحیح را به عنوان خطا (ɛ) در نظر بگیریم، می توان با حل مساله بهینه سازی زیر مرز تصمیم بهینه را یافت.[۵۷]
(۲-۳۵)
Minimize
Subject to :
پارامتر c بین ماکزیمم سازی حاشیه مرز تصمیم و مینیمم سازی خطای آموزش ، توازن ایجاد می کند. برای داده هایی که درست طبقه بندی شده اند ، صفر است.در این قسمت نیز با تشکیل معادله لاگرانژ و ثانویه­آن، مساله فوق به رابطه(۲-۳۳) تبدیل می شود با این تفاوت که شرط برقرار است . پس از حل مساله ویافتن ضرایب لاگرانژ خواهیم دیدکه این ضرایب برای نقاط بردار پشتیبان در محدوده () و برای نقاط خطا برابر cو برای بقیه نقاط صفر است .

شکل ۲(۱۰-ماشین بردار پشتیبان با حاشیه نرم
۲-۱۸) ماشین بردار پشتیبان چند کلاسه
ماشین بردار پشتیبان اصولاً یک طبقه بندی کننده باینری است، در صورتی که بیشتر مسائل مربوط به طبقه بندی کننده ها چند کلاسه است.به همین علت روش های زیادی مبتنی بر ماشین های بردار پشتیبان، برای اینگونه مسائل مطرح شده است که از پرکاربردترین آن ها می توان به یکی در مقابل همه، یکی در مقابل یکی ، همه با هم اشاره نمود.[۵۷]

۲-۱۸-۱) روش یکی در مقابل همه^[۱۳۶]:

در این روش که یکی در مقابل بقیه ویاwinner take all هم نامیده می شود، یک مجموعه از طبقه بندی کننده های باینری برای تفکیک یک کلاس از بقیه کلاس ها استفاده می شود.به عنوان مثال اگر تعدا کلاس ها Nباشد،Nطبقه بندی کننده ایجاد می شود، که هر طبقه بندی کننده یک کلاس را از بقیه N-1 کلاس متمایز می کند.اندازه ناموزون یک کلاس، اختصاص حافظه­ زیاد­ به محاسبات وصحت پایین طبقه بندی را به عنوان برخی از مشکلات این روش می توان نام برد.

۲-۱۸-۲) روش یکی در مقابل یکی^[۱۳۷]:

در این روش برای N کلاس داده ، N(N-1)/2 طبقه بندی کننده ایجاد می شود، وهر طبقه بندی کننده به کلاس برنده یک رای اختصاص می دهد، سپس یک پیکسل مجهول بر اساس کلاسی با اکثریت رای ، برچسب می خورد.در مقایسه با روش یکی در مقابل همه ، در این روش اندازه گیری­کلاس ها متقارن بوده، تعداد داده های آموزش مورد نیاز برای هر طبقه بندی کننده وهمچنین نسبت اندازه­ بردار داده آموزشی کمتر است.محدودیت این روش ، افزایش تعدادطبقه بندی­کننده ها با افزایش تعداد کلاس ها است.

۲-۱۸-۳) روش همه با هم ^[۱۳۸]:

این روش که به نام توسعه دهندگان آن یعنی crammer and singer هم نامیده می شود، مسئله­ طبقه بندی چند کلاسه را مستقیم حل می­ کند.در این روش، در مسئله­ بهینه سازی تمام بردارهای پشتیبان با هم در یک زمان در نظر گرفته می شوند، به همین خاطر با داده های­حجیم به راحتی کار می­ کند، اما اختصاص بسیار بالای حافظه وزمان زیاد محاسبات از معایب آن است .­
۲-۱۹) رویکردطبقه بندی غیر خطی در ماشین بردار پشتیبان
علاوه بر طبقه بندی خطی ، svm برای مسائل طبقه بندی غیر خطی نیز به کار می رود.شکل زیرحالتی را نشان می دهد که داده های دو کلاس ، توسط هیچ مرز خطی، قابل تفکیک نیستند.
شکل ۲۱۱-)طبقه بندی غیر خطی ماشین بردار پشتیبان
برای حل این مشکل، ابتدا داده ها از فضای ورودی ، با بهره گرفتن از یک تبدیل غیر خطی به تابع ϕ، به فضای ویژگی با ابعاد بالاتر منتقل می شود..
(۲-۳۶)
در فضای جدید کلاس ها تداخل کمتری با یکدیگر دارند ومی توان داده ها را به صورت خطی از یکدیگر جدا نمود. در نتیجه عملیات غیر خطی در فضای ورودی به عملیات خطی در فضای ویژگی تبدیل خواهد شد. یافتن مرز تصمیم بهینه در فضای ویژگی مانند مباحث قبلی است وبا قرار دادن (x)ϕ به جای x در رابطه بالا حاصل می شود.
در عمل چون ابعاد فضای ویژگی بسیار بزرگتر از ابعاد فضای ورودی است، محاسبات در این فضا بسیار سخت خواهد بود.به همین دلیل ، معمولاً به جای استفاده ازϕ، از یک تابع کرنل استفاده می شود .[۳۶]
(۲-۳۷)
تابع کرنل در واقع یک تابع در فضای ورودی است که برابر با ضرب داخلی دوبردار در فضای ویژگی است ،تابع می تواند به میزان زیادی پیچیدگی محاسباتی را کاهش دهد وماتریس حاصل از آن باید متقارن،معین وثابت باشد . برخی از مهمترین توابع هسته عبارتند از : تابع کرنل چند جمله ای با درجه p، تابع کرنل گاوسی یا RBFوتابع کرنل سیگموید که به ترتیب در روابط زیر نشان داده شده است.
(۲-۳۸)
تابع کرنل چند جمله ای
تابع کرنل گاوسی
تابع کرنل سیگموید
در یک طبقه بندی غیر خطی ، ابتدا تابع کرنل را مشخص نموده وسپس با حل مساله بهینه سازی زیر ، مرز تصمیم بهینه به دست می آید.
(۲-۳۹)
-
پس از محاسبه ضرایب لاگرانژ ، تابع طبقه بندی کننده نهایی از معادله زیر حاصل می شود.
(۲-۴۰)
SVM یک طبقه بندی کننده باینری است. بنابراین ، در حالتی که بیش از دو کلاس وجود داشته باشد، نمی توان مستقیماً از آن استفاده کرد.یکی از روش های موثر برای استفاده از ماشین بردار پشتیبان در حالت چند کلاسه ، روش یکی در مقابل یکی است .در این روش ها هر بار دو کلاس را در نظر گرفته ومرز تصمیم بین آنها مشخص می شود.پس برایkکلاس مختلف داده باید به تعداد طبقه بندی کننده مجزا طراحی شود. برای طبقه بندی داده مجهولx، آن را در همه طبقه بندی­کننده های به دست آمده قرار داده ، توسط هر طبقه بندی کننده، x به یک­کلاس­خاص­تعلق می­گیرد ودر نهایت x متعلق به کلاسی خواهد بود که حداکثر آراء را بیاورد.

۲-۲۰) رگرسیون بردار پشتیبان

به طور خلاصه ساز وکار اصلی SVM در حل مساله رگرسیون به صورت زیر بیان می شود :
۱٫ماشین بردار پشتیبان، تابع رگرسیون را با به کارگیری یک دسته تابع خطی تخمین می زند ۲٫ ماشین بردار پشتیبان عملیات رگرسیون را با تابعی که انحراف از مقدار واقعی در آن به میزان کمتر از ɛ مجاز است انجام می دهد(تابع ضرر)^[۱۳۹]

3. 3. ماشین بردار پشتیبان با کمینه کردن ریسک ساختاری ، بهترین جواب را ارائه می دهد .[۵۷]

۲-۲۰-۱) رگرسیون خطی بردار پشتیبان

در ماشین بردار پشتیبان برای حل مساله رگرسیون یک تابع خطی به شکل ، که برروی یک مجموعه شامل k نمونه مانند است، سعی در تخمین مقادیر خروجی بر مبنای مقادیر ورودی دارد.در رابطه فوق x بردار مقادیر ورودی وپارامترهای کنترل کننده تابعƒ هستند . نشانگر ضرب داخلی می­باشد . برای حل مساله رگرسیون، تابع ضرر Vapnik که در­آن حداقل خطایی به میزان ɛ قابل صرف نظر کردن است ، مورد استفاده قرار می­گیرد. این تابع ضرر را می توان به صورت ذیل نمایش داد.

۰ Other wise