• • • 1. 1. مدل معادلات ساختاری

       

       

   

   

برای تجزیه‌وتحلیل داده ­های این تحقیق از مدل­یابی معادلات ساختاری (SEM)^[203] استفاده می‌گردد. مدل­یابی معادلات ساختاری یک تکنیک تحلیل چند متغیری کلی و بسیار نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری و به بیان دقیق‌تر بسط “مدل خطی کلی”^[۲۰۴] است که به پژوهشگر امکان می­دهد مجموعه‌ای از معادلات رگرسیون را به گونه هم‌زمان مورد آزمون قرار دهد و به بررسی هم‌زمان روابط بین متغیرهای مختلف بپردازد. (علوی، ۱۳۹۲).

ازآنجایی‌که در تحقیق حاضر چند متغیر مستقل وجود دارد که می‌بایستی اثر آن‌ها بر روی متغیر وابسته موردبررسی قرار گیرد، بنابراین استفاده از مدل معادلات ساختاری ضرورت می‌یابد.
فصل چهارم:
تجزیه‌وتحلیل داده‌های تحقیق
فصل چهارم:تجزیه‌وتحلیل داده‌های تحقیق

• 1. 1. مقدمه

   

   

تجزیه‌وتحلیل داده‌ها برای پاسخ به سؤالات و یا بررسی صحت‌وسقم فرضیات برای هر نوع تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر اطلاعات جمع‌ آوری‌شده از موضوع موردتحقیق می‌باشد؛ تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های تحقیق محسوب می‌شود. داده‌های خام با بهره گرفتن از فنون آماری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده‏کنندگان قرار می‌گیرند.
این فصل شامل دو قسمت عمده توصیف داده‌ها و تحلیل داده‌ها است. در قسمت توصیف داده‌ها به توصیف ویژگی‌های دموگرافیک و هم­چنین توصیف متغیرهای پژوهش توسط توزیع فراوانی و آماره‌های توصیفی پرداخته و در قسمت تحلیل داده‌ها به بررسی فرضیه‌های تحقیق پرداخته می‏شود. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS (نسخه ۲۲) و نرم‏افزار SmartPLS (نسخه ۲) استفاده شد و سطح معنی‏داری ۰۵/۰ در نظر گرفته شد. لازم به ذکر است که به‌منظور انجام تحقیق حاضر، تعداد ۷۸ پرسشنامه توزیع گردید و تعداد ۷۰ پرسشنامه کامل از بین اعضای نمونه آماری گردآوری شد.
به دلیل آنکه در برخی از شرکت‏ها بیش از یک نفر به پرسشنامه پاسخ داده بودند میانگین نظرات افراد پاسخ‏دهنده در یک شرکت، برای تحلیل فرضیات اصلی و مدل نهایی تحقیق بکار گرفته شد. ازاین‌رو با لحاظ نمودن میانگین نظرات برای پاسخ‏های مشترک در یک شرکت، نهایتاً تعداد ۵۰ پاسخ برای تحلیل نهایی استفاده گردید در­حالی­که برای تحلیل توصیفی یافته‏ها (تحلیل داده‏های سؤالات جمعیت شناختی) از تمامی ۷۰ پرسشنامه استفاده گردید. نتایج تجزیه‌وتحلیل (تحلیل توصیفی و استنباطی) داده‏های گردآوری‌شده از پرسشنامه‏های به‌دست‌آمده به شرح ذیل می‏باشد.
شایان‌ذکر است که ﺷﻴﻮه ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ آزمودنی‌ها به ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮد ﻛﻪ آزمودنی‌ها پس از مطالعه سؤالات، نظرات ﺧﻮد را در ﻣﻮرد گویه‏های مربوط به ۹ سؤال اول از سؤالات اصلی ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ در ﻳﻚ ﻃﻴﻒ خیلی بد (۱)، بد (۲)، متوسط (۳)، خوب (۴) و خیلی خوب (۵)، و برای گویه‏های مربوط به ۳۸ سؤال بعدی از سؤالات اصلی ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ در ﻳﻚ ﻃﻴﻒ کاملاً مخالفم (۱)، مخالفم (۲)، نظری ندارم (۳)، موافقم (۴) و کاملاً موافقم (۵)، ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدﻧﺪ.

• 1. 1. تحلیل توصیفی یافته‏های تحقیق

   

   

در ادامه به بررسی آمار توصیفی داده‌ها بر اساس مشخصات جمعیت شناختی پاسخ‏دهندگان و فراوانی (پارامترهای آماری) سؤالات مربوط به متغیرهای تحقیق پرداخته می‌شود.

• • 1. 1. جنسیت پاسخ‏دهندگان

     

     

۴-۳-۶- فرضیه ۶ ۱۱۹
۴-۴- نتیجه گیری ۱۲۱
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری ۱۲۲
۵-۱- مقدمه ۱۲۳
۵-۲- نتیجه گیری از فرضیه ها ۱۲۴
۵-۲-۱- نتیجه گیری از فرضیه اول ۱۲۴
۵-۲-۲- نتیجه گیری از فرضیه دوم ۱۲۴
۵-۲-۳- نتیجه گیری از فرضیه سوم ۱۲۵
۵-۲-۴- نتیجه گیری از فرضیه چهارم ۱۲۵
۵-۲-۵- نتیجه گیری از فرضیه پنجم ۱۲۶
۵-۲-۶- نتیجه گیری از فرضیه ششم ۱۲۶
۵-۳- پیشنهادهای کاربردی ۱۲۸
۵-۴- پیشنهادات پژوهشی ۱۳۰
۵-۵- نتیجه گیری ۱۳۰
منابع و مآخذ ۱۳۱
الف)منابع فارسی ۱۳۲
ب)منابع لاتین ۱۳۳
پیوســــت ها ۱۳۵
پرسشنامه ۱۳۶
فصل اول:
کلیات پژوهش
ارزیابی کیفیت خدمات ارائه شده از دیدگاه مشتریان هتلهای ۴و۵ ستاره استان اصفهان براساس الگوی فن کیفیت خدمات((servaqual استان اصفهان
مقدمه
یکی از فنون نسبتاً جدید که نقش مؤثری را در ارتقای کیفیت خدمات ایفا مینماید، مدل کیفیت خدمات (سروکوال) است. در این مدل ابتدا شکافهای کیفیتی سازمان تعیین میشود سپس با سنجش و بررسی آنها، تلاش در جهت کاهش این شکافها صورت میپذیرد. جهت تعیین میزان شکافهای موجود بین سطوح موردنظر و سطوح عملکردی واقعی در یک سازمان خدماتی یا بخش خدماتی یک سازمان تولیدی تهیه پرسشنامه قابل لمس جهت ارزشدهی به مشتری و ارضای نیازهای وی بسیار موردنیاز است.
دهه ۱۹۸۰ رشد قابل ملاحظه نارضایتی مشتریان از کیفیت کالا و خدمات را به همراه داشته است که بعد از آن دیدگاه های سنتی درباره کیفیت خدمات جای خود را به این ضرورت جدید داد که اجازهدهیم کیفیت خدمات متأثر از نیازهای مشتریان باشد. توجه به کیفیت براساس انتظارات مشتریان یکی از روش های کسب مزیت رقابتی بین رقبا میباشد. امروزه کیفیت محصولات و خدمات، ادراک شده از دیدگاه مشتریان یک عامل رقابتی است. از اینرو، برای کشورها تعریف و اندازه گیری و بهبود کیفیت خدمات ادراک شده یک موضوع بسیار مهم و اساسی تلقی میشود.

کیفیت خدمات ارائه شده در هتل ها از اهمیت خاصی در جذب مشتریان برخوردار است لذا ضروری به نظر میرسد که هتل های خصوصی در پی کسب تجربه و شناسایی نیازها و انتظارات مشتریان خود باشند تا درک نمایند که افراد مختلف از خدمات ارائه چه انتظارات و ادراکاتی دارند و تا چه حد مورد قبول بوده است.
بیان مسئله
با توجه به افزایش تعداد هتل های ۴ و ۵ ستاره بعد از انقلاب اسلامی و رشد روزافزون مسافرت ها نیاز به بررسی عملکرد و نظارت بر اینگونه موسسات اجتناب ناپذیر است. قبل از انقلاب اسلامی تعداد محدودی هتل در ایران مشغول به ارائه خدمات بودند و بیشتر مراکز ارائه دهنده خدمات اقامتی شامل مسافرخانه ها بوده اند. اما پس از انقلاب اسلامی و همزمان با رشد روزافزون جمعیت و رشد سفر نیاز به این مراکز بیشتر شد و همزمان با رشد شاهد توسعه آنها و ایجاد هتل های ۴ و ۵ستاره و مجلل در ایران شدیم که بیشترین آنها را در مشهد میتوان مشاهده کرد. اولین دلیل به خاطر زیارتی بودن آن شهر می باشد. تقریبا ۶۰ درصد هتل های ایران در مشهد مقدس در حال ارائه خدمات بوده اند. هدف اصلی محقق در رابطه با انجام این تحقیق اختلاف نظر همیشگی مسافراتی که از این خدمات استفاده می کنند با هتل دارانی که ارائه خدمات می دهند، می باشد. مسافرین همیشه به این مطلب معتقد بوده اند که سطح کیفی خدمات متناسب با ستاره هتل ها نیست و هتل ها نیز همیشه روی کیفیت مطلوب خدمات خود تاکید داشته و مسافرین را بهانهگیر خواندهاند. حال برآنیم که با توجه به اشتغال محقق در هتل و آشنایی کامل به این صنعت به بررسی و ارزیابی عملکرد هتلهای استان اصفهان در سطح ۴ و ۵ ستاره بپردازیم. با توجه به مطالب فوق مسئله اصلی در این پژوهش که به آن پاسخ خواهیم داد ارزیابی کیفیت خدمات ارائه شده از دیدگاه مشتریان هتلهای ۴و۵ ستاره استان اصفهان براساس الگوی فن کیفیت خدمات خواهد بود.
اهمیت و ضرورت پژوهش
تمایل به ارائه خدمات باکیفیت نقش مهمی در صنایع خدماتی نظیر هتل ها، خدمات بیمهای، هتلی و… ایفا مینماید چراکه کیفیت خدمات برای بقا و سودآوری سازمان امری حیاتی به شمار میرود. در واقع امروزه رضایت مشتری و کیفیت خدمات به عنوان مسائل حیاتی در اغلب صنایع خدماتی به شمار میروند. به ویژه این موضوع در رابطه با خدمات مالی که به طور کلی متمایزسازی خدمات در آن مشکل است، حائز اهمیت بیشتری میباشد.
بهبود کیفیت خدمات منجر به جذب مشتریان جدید (اثر تهاجمی^[۱]) شده به این صورت که مشتریان راضی، حرفهای مثبت را دهان به دهان پخش میکنند و منجر به جذب مشتریان جدید و سپس سهم بازار را افزایش مییابد. همچنین سازمان را قادر میسازد تا مشتریان کنونیاش را حفظ نماید (اثر تدافعی^[۲]). منظور از اثر تهاجمی بدست آوردن سهم بازار بیشتر و اثر تدافعی حفظ مشتریان و کاهش هزینه های ترفیعی میباشد (حیدرزاده و حاجیها، ۱۳۸۷، ۸۱).
علیرغم اهمیت کیفیت خدمات تاکنون تحقیقاتی اندکی در این زمینه در کشور در سازمانهای متفاوت انجام گرفته است. برای مثال، تحقیقی تحت عنوان «ارزیابی کیفیت خدمات سازمان تامین اجتماعی از دیدگاه کارکنان» انجام شده، نشان میدهد که کارکنان سازمان تأمین اجتماعی بر این باورند که در تمامی ابعاد پنجگانه کیفیت خدمات، عملکرد سازمان پایینتر از انتظارات مشتریان میباشد. با توجه به اهمیت روزافزون کیفیت خدمات در صنعت هتل داری در نظر مشتریان، این تحقیق به دنبال جلب رضایت مشتریان هتل های ۴ و ۵ ستاره به این موضوع پرداخته و راهکارهایی جهت بهبود این خدمات ارائه میدهد.
تحقیقات انجام شده در داخل و خارج
حسن لی نجمه، اولویت بندی عوامل مؤثر بر انتخاب دفاتر خدمات مسافرتی از دید گردشگران داخلی، پایان نامه ی کارشناسی ارشد- دانشگاه علامه طباطبایی (دانشکده ی حسابداری و مدیریت) که این پژوهش در سال ۱۳۸۹ انجام گرفته است.
در این تحقیق، محقق به دنبال شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر انتخاب دفاتر خدمات مسافرتی است تا از این طریق بتواند نقش مؤثری در ارائه ی خدمات منطبق با نیاز و خواسته ی گردشگران داخلی ایفا نماید. محقق همچنین با انجام آزمون های آماری مشخص می سازد که بین میزان تأثیر عوامل مؤثر بر انتخاب با توجه به ویژگی های جمعیت شناختی تفاوت معنی داری وجود دارد.
تحقیقات دیگر که راجع به موضوع هتل و هتلداری در کشور موجود می باشد به شرح زیر است:
کاویانی حسین ، مقایسه بین انتظارات گردشگران خارجی و خدمات ارائه شده به آنها در هتل های ۵ ستاره ی تهران ، پایان نامه ی کارشناسی ارشد- دانشگاه علامه طباطبایی (دانشکده ی حسابداری و مدیریت).
محقق هدف از این تحقیق را مقایسه ی بین انتظارات و ادراکات گردشگران خارجی از خدمات ارائه شده به آنها در هتل های ۵ ستاره ی تهران و تعیین میزان شکاف بین انتظارات و ادراکات آنها است. در این تحقیق ۶ فرضیه تدوین گردیده و یک فرضیه ی اصلی با عنوان « خدمات ارائه شده در هتل های ۵ ستاره تهران پاسخگوی انتظارات گردشگران خارجی نیست.» و ۵ فرضیه فرعی که با توجه به ابعاد ۵ گانه ی کیفیت خدمات تنظیم شده اند.
رمضانی مرتضی – عوامل موثر برافزایش سطح وفاداری مشتریان ایرانی هتل های ۵ ستاره ی تهران- پایان نامه ی کارشناسی ارشد- دانشگاه علامه طباطبایی (دانشکده ی حسابداری و مدیریت)- تابستان ۸۷
دراین پژوهش عوامل موثر برافزایش سطح وفاداری مشتریان و اولویت بندی آنها از نظر اهمیت مد نظر است. به این منظور هشت فرضیه مطرح گردیده است : مهمانداری ، اقامت ، غذا و نوشیدنی ، تفریح و سرگرمی ، خدمات مکمل ، امنیت و سلامت ، موقعیت و جابجایی و قیمت. بین این ۸ متغیر در نظر گرفته شده و وفاداری مشتری ، رابطه ای معنادار و مثبت وجود دارد. در عین حال میان این متغیرها ، خدمات مکمل و اقامت به ترتیب با ضریب همبستگی مثبت ۰٫۵۴۶ و مثبت ۰٫۴۹۵ دارای بیشترین رابطه معنادار با وفاداری بودند. و ضعیف ترین رابطه را متغیر امنیت و سلامت با ضریب همبستگی ۰٫۳۹۸ دارد.
تحقیقات موجود و در دسترس سایت های علمی در کشورهای دیگر به شرح ذیل است:
ریموند، چو و تات چوی در پژوهشی تحت عنوان تجزیه و تحلیل اهمیت عملکرد عوامل انتخاب هتل در صنعت هتل هنگ کنگ: یک مقایسه از کسب و کار و اوقات فراغت مسافران و مدیران گردشگری در سال ۲۰۰۰ انجام گرفت با بهره گرفتن از تحلیل اهمیت – عملکرد عواملی که بر انتخاب هتل در صنعت هتلداری هنگ کنگ مؤثر است در بین مسافران تجاری و فراغتی مقایسه می شود. در این تحقیق ۶ عامل کیفیت خدمات، تسهیلات، ارزش، وضعیت اتاق و پذیرش، غذا و تفریحات، و امنیت مورد بررسی قرار می گیرد. و هر یک از این عوامل بر اساس پاسخ مهمانان هتل در یکی از چهار قسمت ماتریس تحلیل اهمیت – عملکرد قرار می گیرد. برای مثال در بعد ارزش که در ربع اول ماتریس قرار می گیرد به این معناست که این عامل از نظر مهمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است اما عملکرد هتل در این زمینه پایین است و به همین جهت بایستی در این موضوع تمرکز بیشتری صورت گیرد. این محقق همچنین با مطالعه ی ویژگی های جمعیت شناختی مهمانان، هتل های محل اقامت آنها را به تفکیک ارزان قیمت، متوسط قیمت وگران قیمت مورد مطالعه قرار می دهد.
پژوهش تحت عنوان عوامل مؤثر در تصمیم گیری و سرمایه گذاری در هتل، که در سال ۲۰۰۶ توسط نیوئل، گریم و سابروک و راس انجام شد. در این تحقیق که در استرالیا انجام شده اهمیت مجموعه ای از عوامل مالی ، موقعیتی ، اقتصادی و ارتباطی موثر بر تصمیم سرمایه گذاری در صنعت هتلداری ارزیابی می شود. به این ترتیب که وزن واهمیت ۳۰ عامل موثر ، از طریق مصاحبه با سرمایه گذاران ، صاحبان و مدیران هتل در استرالیا و با بهره گرفتن از روش AHP ارزیابی می شود. یافته های این تحقیق نشان می دهد که یافته های مالی دارای بیشترین وزن است.
فرضیه های پژوهش
فرضیه های اصلی:
۱-بین وضعیت موجود و مطلوب خدمات هتلداری از دیدگاه مشتریان هتلهای ۴و۵ستاره اصفهان تفاوت معنی داری وجود دارد؟
۲-کیفیت خدمات ارائه شده در هتلهای موردمطالعه استان اصفهان تفاوت وجود دارد؟

توسعه برنامه‌های جانشین پروری
رسیدگی به حل مشکلات محیط کار
برنامه های تغییر وتحول سازمان OD
شکل ۲-۴: زمینه های بگارگیری مربی گری
شکل ۲-۴ زمینه های بکارگیری مربی گری

1. 1. مدیریتی: در سال ۲۰۰۴، جارویس بیان کرد که می توان از مربی گری به عنوان وسیله ای جهت بهبود عملکرد مدیران و مجریان ارشد استفاده کرد. هم چنین والس در پژوهشی در سال ۲۰۰۳، مربی گری را به عنوان یکی از زمینه های آموزش مدیران توصیف کرده است که یکی از نتایج آن احساس ارزشمندی در مدیران است.

بر اساس یافته های حاصل از مصاحبه نیز می توان مربی گری را برای الف: توسعه مدیران و مشاغل ‌مدیریتی و ب: توسعه برنامه های جانشین پروری و کار راهه شغلی بکار گرفت.

برای رشد و پرورش مدیران و توسعه آن ها روش ها و شیوه های آموزشی مختلفی وجود دارد که اطلاع رسان های این پژوهش، مربی گری را به عنوان یکی از این روش ها معرفی نموده اند و اذعان داشتند که مربی گری برای این حوزه قابل کاربرد است. مصاحبه شونده شماره ۳ در این رابطه بیان کرد:

هم چنین مصاحبه شونده شماره ۷ در این رابطه اظهار داشت:

مصاحبه شونده شماره ۵ این مسأله را تأیید می کند و در این رابطه می گوید:

جانشین پروری نوعی برنامه ریزی نیروی کار است که برای آمادگی کارکنان برای جایگزینی پست‌های بلاتصدی متمرکز است و این تمرکز بیشتر در سطوح مدیریت ارشد و مدیران اجرایی قرار دارد (متقی و بهشتی فر، ۱۳۸۸). برخی از اطلاع رسان های این پژوهش بیان داشتند که در زمینه توسعه کارشناسان حرفه ای و برنامه های جانشین پروری می توان از مربی گری کمک گرفت. مصاحبه شونده شماره ۱ در این رابطه می گوید:

همچنین مصاحبه شونده شماره ۲ در این رابطه می گوید:

۲- بی‌واسطه: نبی ( وحی خفی).

اما تفاوت وحی و الهام چگونه است؟ اقوال علماء در این باره مختلف است و رأی واحدی وجود ندارد ملاصدرا می‌گوید: تفاوتی میان وحی و الهام جز در شدت وضوح و نوریت و همچنین مشاهده فرشته‌ای که علم را می‌رساند نیست.^[۲۹۱] قیصری معتقد است که وحی حتماً رؤیت فرشته را در بر دارد و حتی اگر خداوند به پیامبران هم بدون فرشته مطلبی را برساند ( حتی اگر مستقیماً این کار را انجام دهد) وحی نیست و الهام است!
عبدالرزاق کاشانی معتقد است که حتی بین وحی و مکاشفه عرفاء تفاوتی نیست و تمایز گذاردن از این موارد برای رعایت ادب می‌باشد.^[۲۹۲] اشکالی به قیصری وارد است که باید تکلم فرشتگان با حضرت مریم و تمثل جبرئیل برای او و تکلم فرشته با زن حضرت ابراهیم را نیز وحی خاص بداند در حالیکه ایشان نبی نیستند!.

الهام:
الهام در لغت به معنای القاء مطلب در جان و نفس انسان است. و بر دو قسم است: الهام عام و الهام خاص.الهام خاص برای اولیاء الهی اتفاق می‌افتد و گاهی در خواب یا بیداری صورت می‌گیرد. این معنای خاص الهام نوعی از معنای عام وحی ( وحی خفی) است. الهام خاص به دو شیوه انجام می‌گیرد. بدون واسطه مثل آنکه به ناگاه انسان مطلبی را درک می‌کند و به قلب او القاء می‌شود. اما گاهی با واسطه صوت است. یعنی انسان صدایی را می‌شنود و از آن مطلبی را ادراک می‌کند.
اما معنای عام الهام برای همه می‌تواند اتفاق بیافتد. این معنا نیز بر دو قسم است^[۲۹۳]، یک قسم آن به سبب تزکیه نفس صورت می‌گیرد و صورت دیگر آن به سبب استمداد باطنی صورت می‌گیرد.
الهام:

الف: خاص:

۱- با واسطه

۲- بی‌واسطه } اولیاء الهی

ب: عام:

۱- با سبب

۲- بی‌سبب.

وحی رسالی و وحی نبی:
در تقسیم بندی وحی بیان شد که وحی خاص به دو صورت است، گاهی با واسطه فرشته صورت می‌گیرد و گاهی بی‌واسطه است. نوع اول مخصوص رسول و نوع دوم از آن نبی است.
محدّث:
در قرآن تکلم با جبرئیل و رؤیت آن را به حضرت مریم علیها السلام نسبت داده شده و در روایات اسلامی این مطلب به حضرت فاطمه ( سلام الله علیها) نیز نسبت داده شده است. مراد از محدث چیست؟
علامه طباطبایی در این زمینه روایاتی را مطرح می‌کند:
« فی البصائر عن زراره قال «سألت ابا عبدالله علیه السلام عن الرسول و عن النبی و عن المحدّث؟ قال: الرسول الذی یعاین الملک یأتیه بالرساله من ربّه یقول: یأمرک کذا و کذا، و الرسول یکون نبیاً مع الرساله. و النبی لا یعاین الملک ینزل علیه الشیء النبأ علی قلبه فیکون کالمغمی علیه فیری فی منامه قلت: فما علمه انّ الذی رأی فی منامه حق؟ قال یبیّنه الله حتی یعلم انّ ذلک حق و لا یعاین الملک، و المحدث الذی یسمع الصوت و لا یری شاهداً».^[۲۹۴] حتی این روایت نیز نمی‌تواند به صورت کامل مسائل را حل کند. برای مثال مقام محدّث ظاهراً از مقام نبی بالاتر است که صدای فرشته را می‌شنود.
مشکل دیگر این است که در قرآن مجید درباره حضرت مریم آمده که فرشته را هم دیده است: «‌فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا»^[۲۹۵] نه تنها او که زن حضرت ابراهیم هم فرشته ها را دید و با آنها صحبت نمود. «وَلَقَدْ جَاءتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِیمَ بِالْبُشْرَى قَالُواْ سَلاَمًا قَالَ سَلاَمٌ ــ وَامْرَأَتُهُ قَآئِمَهٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْنَاهَا بِإِسْحَقَ …» ^[۲۹۶] علامه طباطبایی برای رفع این اشکال سه جواب پیشنهاد داده است که سومی را غیر قابل قبول دانسته است.
اوّل: مقصود این است که بین دو معنا تفاوت است نه اینکه بین آنها ( محدث و نبی) منافات باشد.
یعنی ملاک این که انسانی محدث باشد این است که صدای فرشته را بشنود و لکن اگر او را ندید اشکالی ندارد.
دوّم: حضرت مریم علیها السلام حقیقت ملک را در نفس خود ندید، و لکن مثال او را دید. آیات قرآن صرفاً تمثل ظاهری فرشته را اثبات می‌کنند نه دیدن حقیقت فرشته را.
سوم: آنچه در حدیث نفی شده وحی تشریعی فرشته به مریم بوده است، نه هر نوع رؤیتی. رؤیت فرشته بدون غرض وحی الهی هیچ اشکالی ندارد.
از مطالب فوق می‌توان این نتیجه را گرفت که حداقل بین وحی، الهام، تحدیث شباهت زیادی وجود دارد تا جایی که شاید بتوان تفاوت آنها را شدت و ضعف ( قول صدرا) دانست. این مطلب در کلام ابن عربی هم دیده می‌شود. وحی از دید او یک حقیقت است که در موارد گوناگون به شکل‌‌های مختلفی ظهور می‌کند.^[۲۹۷]
آنچه در روایات آمده این چنین است. اما بنابر روایات اسلامی حضرت فاطمه زهرا (س) نیز محدّث بودند: امام صادق (ع) می‌فرماید: «انّما سمیت فاطمه محدثه لأنّ الملائکه کانت تهبط من السماء فتنادیها کما تنادی مریم بنت عمران: فتقول: یا فاطمه انّ الله اصطفاک و طهرک و اصطفاک علی نساء العالمین. یا فاطمه أقنتی لربّک و اسجدی و ارکعی مع الراکعین، فتحدثهم و یحدثونها…»^[۲۹۸]
مقامات انسانی و درجه پیامبر
گفتیم که انسان دارای قوای ادراکی سه‌گانه‌ای است. قوّه حس و خیال و عقل. مقامات انسان هم براساس این قوا متفاوت است. برخی مقام حسی دارند برخی خیال، برخی عقل و برخی شهودی.( در اینجا صدرا مقام شهود را جدای از عوالم سه‌گانه معرفی می‌کند.) اولین منزل و مقام انسان مقام محسوسات است. انسان در این منزل با حیوانات هیچ تفاوتی ندارد. زیرا دارای هیچ نوع تجردی نیست و در درک حسی که پائین‌ترین ادراک است با حیوانات شریک است.
منزل دوم، منزل متخیلات است. انسان در این منزل نیز با حیوانات شریک است. اگرچه شاید تا حدّی این منزل را دارای تجرد جزئی بدانیم، اما ناچیز است.
منزل سوم، منزل معقولات است. در این جاست که انسان اموری را می‌بیند که نه زمان دارند و نه مکان. اینجا جایی است که حیوانات در آن راه ندارند و تنها مالک آن انسان است.
در این منزل است که انسان می‌تواند ملکوت را ببیند و با ارواح مقدس ارتباط برقرار کند. انسان باید این منازل را طی کند و در آنها سفر کند تا به درجه ملائکه برسد و به مقام ملائکه‌ای برسد که دائماً در حال رؤیت جمال حضرت حق هستند. این نهایت کمال انسانی است. اینجا مقامی است که انسان می‌تواند ملائکه را ببیند و با آنها ارتباط برقرار کند.
صدرا معتقد است که اولیاء الهی و انبیاء در این مقام شریک‌اند.^[۲۹۹]نبی دارای سه خصوصیت است که اولیاء الهی در دو مورد آنها با او شریک‌ اند و در سومی از یکدیگر جدا می‌شوند.
عقل نظری: پیامبر چنان صفای نفس دارد که می‌تواند هر وقت خواست به عقل فعال متصل شود و از محضر او استفاده کند. در این مرحله نیازی به فکر زیادی نیست و با اندک فکری پیامبر به مقصود خود می‌رسد زیرا مصداق آیه شریفه «یکاد زیته یضیء و لولم تمسسه نار» می‌باشد. این شدت حدس را در جانب پیامبر قوّه قدسیه می‌نامند. قوّه حدس انسان چنان قدرتی دارد که می‌تواند معقولات و معارف را با اندک تأمّلی دریابد. پیامبر در این مقام با اولیاء الهی شریک است. یعنی هر دو چنین قوه‌ای را دارا می‌باشند.
قوّه متخیّله: قوه متخیله می‌تواند چنان قوی باشد که در بیداری هم بتواند عالم غیب را ببیند و صدای ملائک را بشنود و با خدا سخن بگوید. این مقام مختص به نبی است، و اولیاء الهی در آن راهی ندارند.^[۳۰۰]
قوّه عملی: هر نفسی می‌تواند تا اندازه‌ای در عالم خود تأثیر بگذارد. ولی مقدار این تأثیر گذاری مختلف است. برخی چنان قدرت دارند که می‌توانند در ابر، طوفان، زلزله تأثیر بگذارند. می‌توانند اثر دعای خود را در عالم ملک و ملکوت مشاهده کنند و اختیار تمام موجودات را در دست بگیرند.
امّا برخی فقط می‌توانند در صورت ناراحتی نفس، رنگ رخساره‌شان بپرد و دربدنشان تغییر و تحول رخ دهد. این کمترین تأثیر عالم از نفس است. انبیاء و اولیاء الهی دارای نفس قوی هستند و می‌توانند تأثیرات زیادی در عالم بگذارند.
محتوای مکاشفات پیامبران
مکاشفات پیامبران بسیار متنوّع است به طوری که شاید نتوان برای آنها جامعی فرض نمود و لکن ما سعی می‌نمائیم به موارد مهم آن اشاره نمائیم:

۵-۱- کلیات
توسعه زیست حسگرهای الکتروشیمیایی تا حد زیادی به الکترود کار مناسب در ساختار آن بستگی دارد. در میان الکترودهای کار مختلف، الکترود خمیر کربن (CPE)، ساده­ترین و پرکاربردترین است. در بسیاری از موارد، خمیرکربن را می­توان به راحتی با مواد مختلفی اصلاح کرد تا کارایی آن بهبود یابد. در سال­های اخیر تلاش های زیادی برای طراحی زیست حسگرهای الکتروشیمیائی DNA با بهره گرفتن از نانوذرات نیز، صورت گرفته که نسبت به سایر زیست حسگرها کارائی بالاتری دارند. نانوذرات _۲SiO به خاطر خواص منحصر به فرد خود، از جمله: پایداری بالا، سمیت کم، سازگاری خوب، آماده سازی آسان محیط مناسبی برای تثبیت مولکول­های زیستی هستند، در حالی که فعالیت زیستی این مولکول ها حفظ می شود [۱۰۱]. استفاده از این نانوذرات در پیکره­ی خمیر کربن، سبب افزایش رسانایی سطح الکترود اصلاح شده و در نتیجه، موجب افزایش پاسخ الکتروشیمیایی مورد نظر می­گردد.

۵-۲- اهمیت ساختار i-motif DNA
به دلیل اهمیت ساختار i-motif -DNA­در سلول­های بدن انسان و اهمیت زیاد این ساختار در بلوکه کردن انتهای تلومرها و مهار آنزیم تلومراز و همچنین بیماری­های ناشی از سرطانی شدن سلول­ها، مطالعه این نوع ساختارهای DNA مورد توجه قرار گرفته است [۱۰۲]. ترکیباتی که با توالی­های ذکر شده پایداری ایجاد کنند، قادر به مهارکردن فعالیت تلومراز می­باشند. پایداری ساختارi-motif به تکرار توالی دارای سیتوزین، pH اسیدی ملایم، ماهیت و غلظت کاتیون های موجود در محلول بستگی دارد [۱۰۳]. پایداری ساختار i-motif پیچ خورده در pH اسیدی ملایم، یک استراتژی خوب برای درمان سرطان است، چون می ­تواند از واکنش تلومراز در سلول سرطانی جلوگیری ­کند.
مراحل انجام آزمایش در این کار تحقیقاتی، به اختصار به شرح زیر بیان می­ شود:
الف) پیش تیمار الکتروشیمیایی^[۷۴] الکترودها: پس از آماده‌سازی الکترودهای خمیر کربن، این الکترودها قبل از استفاده باید فعالسازی گردد. پیش­تیمار الکتروشیمیایی معمولاً برای فعال­سازی سطح الکترود کار به کار می­رود .بدین منظور، CPE درون محلول بافر استات M5_/0 (8_/4 =pH) حاوی NaCl M1_/0 قرار داده شده و پتانسیل V 8_/1+ نسبت به الکترود مرجع به مدت ۵ دقیقه به آن اعمال گردید.
ب) تثبیت ساختار i-motif DNA بر روی سطح الکترود: پس از مرحله پیش فعالسازی، به منظور تثبیت ساختارDNA i-motif بر روی سطح الکترود اصلاح شده، الکترود به درون سل الکتروشیمیایی شامل محلولی از فسفات mM 100، _۲ mM MgCl0_/1، M NaCl 5_/1، μM i-motif 0_/1، ۵_/۴pH= وارد شده و پتانسیل V5_/0+ نسبت به الکترود شاهد برای ۵ دقیقه به آن اعمال می­گردد. تثبیت DNA بر روی سطح الکترود اصلاح شده با نانو ذرات _۲SiO (₂NSiO)، یک چالش بزرگ است. این مشکل در بعضی موارد در حضور ^+۲Mg حل شده است. افزودن _۲MgCl به محلول بافر، خاصیت چسبندگی DNA را بر روی سطح الکترود بهبود می­بخشد به دلیل اینکه یون ^+۲Mg به بار منفی فسفات در DNA متصل شده و می ­تواند مانند پلی بین DNA و سطح الکترود اصلاح شده عمل کند. اسید آمینه –L سیستئین نیز به منظور بهبود خاصیت چسبندگی DNA بر روی سطح الکترود خمیر کربن افزوده شد. اسید آمینه L- سیستئین مقاومت نانو ذرات _۲SiO برای تثبیت DNA را کاهش داده و تثبیت DNA در این سطح بهتر انجام می­ شود. نمایش نموداری مراحل تهیه زیست حسگر الکتروشیمیایی فوق در شکل ۵-۱، ارائه شده است.
شکل ۵-۱- تصویر نموداری از مراحل تهیه زیست حسگر الکتروشیمیایی i-motif DNA.
ج) مرحله برهم­کنش با داروی تاموکسیفن: پس از تثبیت i-motif DNA بر روی الکترودکار، آن را کاملاً با آب مقطر یون زدایی شده آبکشی کرده و در محلول دارو با غلظت­های مختلف به مدت ۱۵ دقیقه شناور کرده­ایم و سپس الکترود را از محلول خارج کرده و با آب مقطر یون­زدایی شده آبکشی کرده و ثبت بررسی­
های الکتروشیمیایی مورد استفاده قرار گرفت.
د) مطالعات الکتروشیمیایی با روش­های ولتامتری چرخه­ای و ولتامتری پالس موج مربعی^[۷۵] (SWV) در محلول بافر فسفات M 1_/0 با ۵_/۴ pH= دارای نمک NaClبا غلظت M 1_/0 انجام شده است.
۵-۳- ویژگی­های CPE/₂NSiO / i-motif DNA:
برای مطالعه ویژگی­های زیست­ حسگر الکتروشیمیایی (CPE/₂NSiO/ i-motif DNA) از روش­های مختلف استفاده شده است که در زیر به آنها می­پردازیم.
۵-۳-۱- ریخت شناسی سطح الکترودهای کار
برای بررسی ریخت شناسی سطح الکترودها و مراحل مختلف ساخت زیست­ حسگر الکتروشیمیایی فوق از تصویربرداری با میکروسکوپ روبش الکترونی (SEM) استفاده شد که در این راستا، تصاویر SEM سطوح (الف) CPE برهنه پس از پیش­تیمار الکتروشیمیایی، (ب) CPE/Cys- _۲NSiO، (ج) CPE/₂ NSiO/ i-motif DNA و (د) CPE/Cys-₂NSiO/i-motif DNA درشکل ۵-۲، ارائه شده ­اند. تصویر (الف)، سطح CPE برهنه را بعد از پیش تیمار الکتروشیمیایی در محلول M 5_/0 بافر استات نشان می­دهد. همانطور که مشاهده می­ شود، سطح الکترود خمیر کربن دارای صفحات نامنظم و حفراتی می­باشد که علت آن وجود تخلخل و ساختار پیچیده­ سطح خمیر کربن است. ریخت شناسی سطح برای الکترود خمیر کربن ساده نشان می­دهد که پودر گرافیت در پارافین به خوبی مخلوط شده است. افزایش ناهمواری­ها، سبب افزایش سطح مؤثر الکترود می­گردد که این امر به پخش بهتر و قرارگیری تعداد بیشتری از نانو ذرات کمک می­ کند. تصویر (ب)، توزیع نسبتا یکنواخت از نانو ذرات _۲NSiO، با اندازه قطر متوسط ۳۰ تا ۴۰ نانومتر را نشان می­دهد. در تصویر (د)، ریخت شناسی الکترود بعد از تثبیت DNA را نشان می­دهد. همانطور که مشاهده می­ شود، سطح الکترود CPE₂NSiO، درحضور DNAبه ساختار فشرده تغییر می­ کند. برای بررسی اثرات مولکول L-سیستئین روی DNA تثبیت شده، تصویر SEM در غیاب مولکول -Lسیستئین نیز بررسی شد. در تصویر (ج)، DNA می ­تواند روی سطح الکترود اصلاح شده در غیاب مولکول -Lسیستئین نیز تثبیت شود.
ب
الف

د
ج
شکل ۵-۲- تصاویر SEM سطح (الف) CPE برهنه پس از پیش­تیمار الکتروشیمیایی، (ب) CPE/Cys-₂NSiO، (ج) CPE/₂NSiO/ i-motif DNAو (د) CPE/Cys-₂NSiO/i-motif DNA
۵-۳-۲- مطالعه ولتامتری چرخه­ای چگونگی تثبیت DNA بر روی سطح الکترود اصلاح شده
چگونگی تثبیت کاوشگر DNA بر روی سطح الکترود اصلاح شده بوسیله ولتامتری چرخه­ای در محلول M1_/0 بافر فسفات شامل ^-۴/-۳ [_۶(CN)[Fe M 01_/0 و M NaCl 1_/0 در سرعت روبش ^۱-s mV 50 بررسی شد (شکل ۵-۳). بطوریکه ملاحظه می­ شود، جریان دماغه­های آندی و کاتدی وابسته به زوج اکسنده و کاهنده نشان می­دهد شدت سیگنال ^-۴/-۳ [_۶(CN)[Fe بعد از تثبیت نانو ذرات _۲SiO و L-Cys بر روی سطح الکترود افزایش می­یابد. میزان برگشت پذیری فرایند الکترودی در نتیجه کاهش میزان جدایی پتانسیل دماغه­های آندی و کاتدی (∆E_p) افزایش می­یابد. (منحنی b) دماغه­های آندی و کاتدی وقتی ss-DNA بر روی سطح الکترود اصلاح شده با نانو ذرات _۲SiO قرار می­گیرد، جریان دماغه­های آندی و کاتدی بطور چشم­گیری کاهش می­یابد که نشان می­دهد DNAبر روی سطح الکترود اصلاح شده با نانو ذرات قرار گرفته است (منحنیc). نتایج نشان می­دهد که تثبیت DNA بر روی سطح الکترود خمیر کربن اصلاح شده، سرعت انتقال الکترون بین گونه­ های الکتروفعال و سطح الکترود را کاهش می­دهد که این امر به دلیل ایجاد دافعه الکتریکی بین بارهای منفی گروه فسفات در ساختار DNA و ^-۴/-۳ [_۶(CN)[Fe می­باشد. اما این رفتار در غیاب-L سیستئین مشاهده نمی­ شود (منحنیd ). در حضور اسید آمینه L- سیستئین مقاومت نانو ذرات _۲SiO برای تثبیت DNA کاهش یافته و تثبیت DNA در این سطح بهتر انجام می­ شود. مولکول L- سیستئین به دلیل تغییرات صورت بندی در اثر فرایند با پروتونه شدن و دپروتونه شدن، متحمل برهم­کنش بین مولکولی می­ شود. وقتی مقدار pH محلول سیستئین پایین­تر از ۰۲_/۵ می­ شود مولکول L-سیستئین بار مثبت پیدا کرده که منجر به افزایش بار مثبت سطح الکترود اصلاح شده در محلول بافر فسفات ۵_/۴= pH می­ شود که این امر می ­تواند به عنوان نیروی اتصالی برای تثبیت DNAاز محلول در نتیجه جاذبه الکترواستاتیکی بین بار منفی فسفات DNA و بار مثبت سطح الکترود عمل کند.
شکل۵-۳- ولتاموگرام­های چرخه­ای محلول^-۴/-۳ [_۶(CN)[Fe M 01_/0 دارای M NaCl 1_/0 در بافر فسفات M1_/0 با ۵_/۴ pH=
در سطح (a) CPE (b) CPE/₂NSiO، © CPE/ _۲ NSiO/ i-motif DNA و (d) CPE/ Cys- _۲ NSiO/i-motif DNA در سرعت روبش ^۱-s mV 50.
۵-۴ –مطالعه رفتار الکتروشیمیایی تاموکسیفن در سطح زیست حسگر الکتروشیمیایی
برای مطالعه اثرات متقابل تاموکسیفن و DNA i-motifموجود در سطح زیست حسگر الکتروشیمیایی، از روش­های مختلف الکتروشیمیایی استفاده شد که به آنها می­پردازیم.
۵-۴-۱- ولتامتری چرخه­ای
برهم­کنش تاموکسیفن با DNA i-motif موجود در سطح زیست حسگر الکتروشیمیایی از ولتامتری چرخه­ای محلول تاموکسیفن در M 1_/0 بافر فسفات دارای NaCl M 1_/0 در ۵_/۴pH= استفاده گردید که در این راستا ولتاموگرام چرخه­ایM ^۵-۱۰ داروی تاموکسیفن موجود در محلول الکترولیت را در سطح الکترودهای مختلف رسم کرده­ایم (شکل ۵-۴).
شکل۵-۴- ولتاموگرام چرخه­ای M ^۵-۱۰ داروی تاموکسیفن در محلولM 1_/0 بافر فسفات با ۵_/۴ pH= دارای M 1_/0 NaCl در
سطحCPE (a) ، (b) CPE/ Cys- _۲ NSiO، © CPE/Cys- _۲ NSiO/i-motif DNA در سرعت روبش پتانسیل ^۱-s mV 50.
بطوریکه ملاحظه می­ شود، منحنی (a)، ولتاموگرام چرخه­ای در CPE برهنه و منحنی (b) ولتاموگرام چرخه
ای درسطح الکترود خمیر کربن اصلاح شده با Cys-₂SiO را نشان می­دهد. در منحنی (b)، جریان دماغه اکسایش تاموکسیفن در مقایسه با منحنی (a)، به دلیل سطح مؤثر بیشتر ناشی از وجود نانو ذرات _۲SiO در سطح الکترود خمیر کربن اصلاح شده افزایش می­یابد. منحنی ©، ولتاموگرام چرخه­ای تاموکسیفن را در سطح زیست حسگر الکتروشیمیایی CPE/Cys- _۲ NSiO/i-motif DNA بعد از تثبیت ساختارDNA i-motif نشان می­دهد. همانطوریکه مشاهده می­ شود، شدت جریان مربوط به اکسایش داروی تاموکسیفن در سطح این زیست حسگر الکتروشیمیایی به شدت افزایش می­یابد که نشان دهنده پیش تغلیظ دارو بر روی سطح زیست حسگر الکتروشیمیایی می­باشد. از این رو، می­توان اطمینان حاصل کرد که حضور ساختارDNA i-motif بر روی سطح الکترود اصلاح شده، منجر به جذب دارو بر سطح این الکترود و برهم­کنش با ساختار DNA i-motif شده و بدین ترتیب، جریان دماغه اکسایش مربوط به دارو به دلیل پیش تغلیظ آن بر روی سطح این زیست حسگر الکتروشیمیایی افزایش می­یابد.
۵-۴-۲- ولتامتری موج مربعی
از ولتامتری موج مربعی برای اطمینان از اثرات متقابل داروی تاموکسیفن با DNA i-motif ی موجود در سطح زیست حسگر الکتروشیمیایی استفاده گردید. از اینرو ولتامتری موج مربعی زیست حسگر دارای DNA i-motif، CPE و CPE/Cys/₂ NSiOدر محلول بافر فسفاتM 1_/0 دارای M 1_/0 NaCl در غیاب تاموکسیفن هیچ دماغه­ اکسایش و کاهش نشان نمی­دهند. (ضمیمه شکل ۵-۵- الف) ولتاموگرام­های موج مربعی الکترود اصلاح شده با DNA i-motif در حضور غلظت­های فزاینده­ای از تاموکسیفن (M ^۵-۱۰- M ^۸-۱۰×۷) را نشان می­دهد بطوریکه ملاحظه می­ شود دماغه اکسایش تاموکسیفن در پتانسیل ۱۵_/۱ ولت نسبت به الکترود شاهد ظاهر می­ شود که با افزایش غلظت داروی تاموکسیفن به ارتفاع دماغه اکسایش آن افزوده می­ شود. این نتایج نشان می­دهد که بعد از تثبیت ساختار DNA i-motif بر روی سطح الکترود اصلاح شده، داروی تاموکسیفن موجود در محلول آزمایشی با این ساختار برهم­کنش داده و دماغه اکسایش تاموکسیفن ظاهر می­گردد. در شکل (۵-۵ ب)، نمودار تغییرات جریان دماغه اکسایش تاموکسیفن در سطح زیست حسگر نسبت به تغییرات غلظت آن در محدوده آزمایشی (نمودار معیارگیری) رسم شده است که این نمودار کالیبراسیون برای زیست حسگر ساخته شده بدست آمد. محدوده دینامیک خطی و حد تشخیص از منحنی کالیبراسیون به ترتیب μM 01_/0 تا ۱ و μM 06/0بدست آمد.
شکل۵-۵- ولتاموگرام موج مربعی CPE/Cys- _۲ NSiO/i-motif DNA، در حضور غظت­های فزاینده­ایی از تاموکسیفن:
(a) ^۸-۱۰×۷، (b) ^۷-۱۰، © ^۷-۱۰×۵، (d) ^۷-۱۰×۷، (e) ^۶-۱۰، (f) ^۶-۱۰ ×۵، (g) ^۶-۱۰ × ۷، (h) M ^۵-۱۰، در محلول بافر فسفات ۵_/۴ pH= دارای M 1_/0 NaCl . الف) ضمیمه ولتاموگرام­های موج مربعی: (c , NSiO₂-Cys/CPE (b ,CPE (a CPE/Cys-₂ NSiO/i-motif DNA در غیاب تاموکسیفن. ب) نمودار تغییرات شدت جریان اکسایش تاموکسیفن بر حسب تغییرات غلظت آن.
۵-۵ - اثر pH بر رفتار الکتروشیمیایی تاموکسیفن در سطح
به منظور مطالعه اثر pH بر رفتار زیست حسگر شناور در محلول تاموکسیفن، ولتامتری موج مربعی الکترودCPE اصلاح شده با نانو ذرات _۲ SiOدارای ساختار DNA i-motif، در دو محلول بافر فسفات M1_/0 باpH متفاوت ۵_/۴ و ۰_/۷ در حضور غلظت متفاوتی از تاموکسیفن مورد بررسی قرار گرفت. در شکل (۵-۶ الف)، منحنی­های (a و b) دماغه اکسایش تاموکسیفن در ۵_/۴ pH= را نشان می­دهد. چون ساختار i-motif DNA در این pH پایدار می­باشد. بنابراین، دارو تاموکسیفن با این ساختار اثر متقابل ایجاد کرده که به سطح الکترود جذب می­ شود و دماغه اکسایشی آن مشاهده می­ شود. منحنی­های (c و d)، ولتاموگرام موج مربعی محلول تاموکسیفن در۰_/۷ pH= را در سطح زیست حسگر نشان می­دهد که دماغه اکسایشی بسیار ضعیفی برای داروی تاموکسیفن ظاهر می­سازد. مطالعات نشان می­دهد که با افزایش pH، ساختار DNA i-motif موجود به سطح زیست حسگر پایداری خود را از دست می­دهد و در نتیجه، مانع جذب داروی تاموکسیفن در نتیجه عدم برهم­کنش با DNA i-motif موجود بر بستر زیست حسگر می­گردد. از این رو، هیچ برهم­
کنشی با تاموکسیفن نداشته و دماغه اکسایشی آن مشاهده نمی­ شود.
شکل۵-۶-الف) ولتاموگرام موج مربعی محلول تاموکسیفن با غلظت (a)M ^۴-۱۰ و (b) M^5-10 در بافر فسفات ۵_/۴ pH= در سطح CPE/Cys- _۲ NSiO/i-motif DNA، © نظیر (a) و (d) نظیر (b) در بافر فسفات M1_/0 با۰_/۷ pH= .
برای اطمینان از این بحث، این مطالعه در حضورDNA دو رشته­ای نیز انجام شد. شکل (۵-۶ ب)، ولتاموگرام موج مربعی محلول تاموکسیفن در بافر فسفات با ۵_/۴ pH= و ۰_/۷ pH= در سطح الکترود خمیر کربن اصلاح شده واجد DNAی دو رشته­ای را نشان می­دهد.
(a-b) dsDNA PH 4.5
(c-d) dsDNA PH 7.0
شکل ۵-۶- ب) ولتاموگرام موج مربعی محلول تاموکسیفن با غلظت (a)M ^۴-۱۰ و (b) M^5-10 در محلول بافر فسفات M 1_/0 با ۵_/۴ pH= در سطح CPE/Cys- _۲ NSiO/dsDNA، © نظیر (a) و (d) نظیر (b) در محلول بافر فسفات M 1_/0 با۰_/۷ pH= .
بطوریکه ملاحظه می­ شود منحنی­های a و b، برهم­کنش بین تاموکسیفن و DNAی دو رشته­ای موجود بر سطح زیست حسگر را در ۵_/۴ pH= نشان می­دهد. نتیجه نشان می­دهد که در pH اسیدی، DNA دو رشته­ای نمی­تواند پایدار باشد و پایداری آن کاهش می­یابد. بنابراین، ساختار DNA i-motif در اینpH تشکیل شده و با داروی تاموکسیفن برهم­کنش کرده و دماغه اکسایشی تاموکسیفن ظاهر می­ شود. در حالیکه در منحنی­های c و d دماغه اکسایش تاموکسیفن کاهش چشم­گیری نشان می­دهد چون ساختارDNA دو رشته­ای در ۰_/۷ pH=پایدار است و از تشکیل ساختار DNA i-motifجلوگیری می­ کند. به دلیل پایداری کم­
تر ساختار DNA i-motifدر این pH و همچنین از برهم­کنش ناچیز داروی تاموکسیفن با ساختار دو رشته­