۴-۴ فازبندی و محاسبات ۳۶
۴-۴-۱ فاز اول: محاسبه تنش­های برجا ۳۷
۴-۴-۲ فاز دوم: حفاری تونل و نصب همزمان پوشش­ها ۳۸
۴-۴-۳ فاز سوم: محاسبه نیروی ایجاد شده در پوشش در اثر فشار خاک اطراف تونل ۳۹
۴-۴-۴ فاز دوم: اعمال شتاب زلزله به سنگ بستر و محاسبه نیروها و تغییرشکل های ایجاد شده در تونل و خاک اطراف ۴۰
فصل پنجم « بحث و نتیجه‌گیری »
۵-۱ ارائه نتایج و مقایسه ۴۳
۵-۲ نیروهای ایجاد شده در پوشش تونل ۴۴
۵-۲-۱بررسی نوع خاک و نوع زلزله و فاصله سنگ بستر تاتونل در نیروهای داخلی پوشش‌ها ۴۶
۵-۲-۲ طراحی پوشش های تونل ۴۸
۵-۲-۳ جابه جایی ایجاد شده در سطح خاک و المان های پوشش تونل ۵۱
۵-۲-۴ بررسی تراکم خاک ماسه‌ای و نوع زلزله و فاصله سنگ بستر تاتونل در تاریخچه جا‌به‌جایی ۵۲
۵-۲-۴-۱ بررسی میزان تحکیم خاک رسی و نوع زلزله و فاصله سنگ بستر تاتونل در تاریخچه جا‌به‌جایی ۶۰
منابع ۶۹
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ۲-۱) مقادیر و و براساس Ф ۲۲
جدول ۴-۱) مشخصات هندسی مدل ۳۳
جدول ۴-۲) مشخصات کامل مصالح خاکی ۳۴
جدول ۴-۳) مقادیر nc جهت مش بندی ۳۵
جدول ۵-۱) مشخصات تونل های مدل سازی شده ۴۴
جدول ۵-۲) حداکثر نیروی برشی و لنگر خمشی ایجاد شده در مدل­ها ۴۶
جدول ۵-۳) طراحی برشی پوشش های بتنی تونل ۴۹
جدول ۵-۴) طراحی خمشی پوشش های بتنی تونل ۵۰
جدول ۵-۵) حداکثر جابه جایی قائم در سطح خاک و جداره تونل را در فاز سوم (اعمال انقباض) بیان می کند. ۵۱
فهرست شکل‌ها
عنوان صفحه
شکل ۲-۱) مقطعی از یک تونل و زمین اطراف آن ۱۱
شکل ۲-۲ عملکرد فشار زمین بر روی پوشش ( ضریب فشار جانبی زمین، t و ضخامت و شعاع خارجی پوشش ) (۳) ۱۲
شکل ۲-۳) فشار هیدرواستاتیک(Pw1فشار آب در تاج تونل و Re شعاع تا مرکز پوشش) ۱۳
شکل ۲-۴) عکس­العمل بستر مستقل از جا به ­جایی ۱۵
شکل ۲-۵) فرضیات تئوری فشار خاک ترزاقی ۱۹
شکل ۲-۶) فشار خاک در عمق های بیشتر ۲۰
شکل۲-۷ اصول تئوری بلا ۲۲
شکل ۳-۱) تغییر نسبت میرایی بحرانی نرمال شده با فرکانس زاویه ای ۲۶
شکل ۴-۱) مدل­های هندسی تونل در نرم­افزار PLAXIS 33
شکل ۴-۲) شکل کلی المان ۱۵ گره­ای مثلثی ۳۵
شکل ۴-۳) نمای کلی مش­بندی تونل و محیط اطراف ۳۶
شکل ۴-۴) نمای تنش‌های برجای محاسبه شده توسط نرم افزار (سنگ بستر در عمق ۱۰ متری) ۳۷
شکل ۴-۵) نمای تنش‌های برجای محاسبه شده توسط نرم افزار (سنگ بستر در عمق ۱۰۰ متری) ۳۸
شکل ۴-۶) تونل حفاری شده و پوشش ها پس از نصب ۳۸
شکل ۴-۷) تغییر شکل های تونل پس از اعمال انقباض ۳۹
شکل ۴-۸) شتاب نگاشت زلزله Northridge 40
شکل ۴-۹) شتاب نگاشت زلزله Chi Chi –Taiwan 41
شکل ۴-۱۰) نمونه ای از تغییر شکل های تونل و خاک اطراف در اثر زلزله ۴۱
شکل ۵-۱) نمونه‌ی نمودار برش ایجاد شده در پوشش تونل تحت بار زلزله برای مدل T10 45

شکل ۵-۲) نمونه‌ی نمودار خمش ایجاد شده در پوشش تونل تحت بار زلزله برای مدل T10 45
شکل ۵-۳) دامنه فوریه زلزله های اعمالی الف- زلزله Northridge ب- زلزله Chi Chi 47
شکل ۵-۴) دامنه فوریه زلزله های اعمالی الف- زلزله Northridge ب- زلزله Chi Chi 50
شکل ۵-۵) محل قرارگیری نقاط کنترل جابه جایی ۵۱

در اطیب البیان آمده است، که انداد شامل شرکایی است،که برای خدا قراردادند،از بت ها وغیر آنها.^[۱۱۷] وعلامه بر این نظراست،که اندادجمع “ند” به معنای مثل وشریک است وشامل شرکایی می­ شود، که درربوبیت والوهیت مثل خدا باشند.^[۱۱۸]

این حدیث­ براساس اشتقاق لفظ بیان شده­است،در حدیث معنای “ند"را با ذکر عنوان امثالی ازبت ها،که بت پرستان آن زمان می پرستیدند،و هم چنین پرستش شیطان وطاغوت روشن می سازد،و آن را تعمیم به عبادت هر معبود باطلی می دهد، وبا این شهادت وگواهی دادن یکتای خداوند را تایید می­نماید، وربوبیت والوهیت غیرخداوند را باطل می­ کند.
۲-۱-۲۴-نبذ
باب ذال که مولف کلمه “نبذ” رابه معنای کناره گرفتن وگوشه گیری گرفته است.^[۱۱۹]
آیه­ی آورده شده دراین قسمت، عبارت است از:«وَ اذْکُرْ فِی الْکِتابِ مَرْیَمَ إِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِها مَکاناً شَرْقِیًّا» (مریم/۱۶)« در این کتاب مریم را یاد کن، آن گاه که از خاندان خویش به مکانى رو به سوى برآمدن آفتاب دورى گزید.» حدیثی که، ذیل آورده شده، عبارت است از: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله)‏قَالَ اللَّهُ عَزَّوَ جَلَّ قَدْ نَابَذَنِی مَنْ أَذَلَّ عَبْدِیَ الْمُؤْمِن.‏^[۱۲۰] خدا عزوجل فرموده:هر که بنده مومنم را خوار کند، آشکارا به جنگ با من برخاسته است.
این حدیث بر اساس اشتقاق لفظ بیان شده است، ودر تفسیرآیه­ی مورد نظر نیست.
۲-۱-۲۵- اجر
مولف بیان داشته است،که واژه اجربه معنای جزای عمل وپاداش است.^[۱۲۱] آیه­ی آورده شده،در این قسمت عبارت است از: « قالَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُنْکِحَکَ إِحْدَى ابْنَتَیَّ هاتَیْنِ عَلى‏ أَنْ تَأْجُرَنِی ثَمانِیَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِکَ وَ ما أُرِیدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَیْکَ سَتَجِدُنِی إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّالِحِینَ» (قصص/۲۷) «گفت که من می خواهم، تزویج کنم به تو یکى از این دو دخترم را،برای آنکه اجیر شوى مرا هشت سال، پس اگر تمام کردى ده سال را پس از نزد تست، و نمى خواهم که سخت گیرم بر تو به زودى مى‏بینى مرا به خواست خدا از شایستگان.»
حدیثی که در ذیل آیه­ی، بیان شده،عبارت است از: عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ‏ قُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنْ حَدِّ الْوَجْهِ الَّذِی یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یُوَضَّأَ الَّذِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ الْوَجْهُ الَّذِی أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَى بِغَسْلِهِ الَّذِی لَایَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَزِیدَ عَلَیْهِ وَ لَا یَنْقُصَ مِنْهُ‏ إِنْ زَادَ عَلَیْهِ لَمْ یُؤْجَرْ وَ إِنْ نَقَصَ مِنْهُ أَثِمَ مَا دَارَتْ عَلَیْهِ السَّبَّابَهُ وَ الْوُسْطَى وَ الْإِبْهَامُ مِنْ قُصَاصِ الرَّأْسِ إِلَى الذَّقَنِ وَ مَا جَرَتْ عَلَیْهِ الْإِصْبَعَانِ مِنَ الْوَجْهِ مُسْتَدِیراً فَهُوَ مِنَ الْوَجْهِ وَ مَا سِوَى ذَلِکَ فَلَیْسَ مِنَ الْوَجْهِ قُلْتُ الصُّدْغُ لَیْسَ مِنَ الْوَجْهِ قَالَ لا.^[۱۲۲]به ابو جعفر باقر (علیه السلام) گفتم: بفرمایید،که گردى صورت آن مقدارى که باید شست، و خدا به شستن آن فرمان داده،تا کجا است؟ ابو جعفر گفت: گردى صورتت، از آن حدى که خدا فرموده ،و باید شسته شود،نه کمتر و نه‏بیشتر؛ که اگر بیشتر بشوید پاداشى نداردو اگر کمتر بشوید خطا کرده است، همان مقدارى است که موقع شستن و دست کشیدن انگشت شهادت و انگشت وسط و انگشت شست بر روى آن مى‏چرخد؛ و به عبارت دیگر: از بالاى صورت آن قسمتى که موى سر چیده مى‏شود، تا زیر چانه و از دو طرف صورت، هر مقدارى که دو انگشت شست و انگشت وسط بر روى آن مى‏چرخد، جز صورت است، و ما بقى جز صورت نیست من گفتم: بنا گوش از صورت نیست؟ابو جعفر(علیه السلام) گفت: نه.
در مفردات راغب آمده است، که اجربه معنای مزد وپاداشی است که به کار تعلق گیردچه کار دنیوی وچه کار اخروی.^[۱۲۳]
این حدیث که براساس اشتقاق لفظ بیان شده است،معنای اجر رادر باب شستن اعضای وضو بیان می کندوبیان می داردکه، هر عملی مترتب بر احر وپادا ش است؛ و اگر عملی غیر ازآنچه در سنت آورده شده است عمل شود، اجر وپاداشی بر آن تعلق نمی گیردو هم چنین معنای اجیر را که در آیه آورده شده است، بیان می دارد؛ این که حضرت شعیب یکی از دختران خود رابه حضرت موسی تزویج کرد؛واز وی در خواست هشت سال کار را کرد،در واقع یک نوع قرار داد بست، وبا این مضمون می توان گفت که هر عملی مترتب بر یک اجر وپاداش است، که اگرعملی انجام نشود، منفعتی بر آن تعلق نمی گیرد.
۲-۱-۲۶-بذر
مولف براین عقیده­ است که، واژه بذر به معنای پخش کردن در غیر آن چه خدا حلال کرده، است.^[۱۲۴] آیه­ی که مولف برای بیان واژه بیان داشته است،عبارت است از:«إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کانُوا إِخْوانَ الشَّیاطِینِ­وَ­کانَ الشَّیْطانُ لِرَبِّهِ کَفُورا»(اسرا/۲۷) «اسرافکاران با شیاطین برادرند،و شیطان نسبت به پروردگارش ناسپاس بود».
حدیثی که در ذیل آیه­ی بالا آورده شده است، عبارت است از: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله)‏ طُوبَى لِعَبْدٍ نُوَمَهٍ عَرَفَهُ اللَّهُ وَ لَمْ یَعْرِفْهُ النَّاسُ أُولَئِکَ مَصَابِیحُ الْهُدَى- وَ یَنَابِیعُ الْعِلْمِ یَنْجَلِی عَنْهُمْ کُلُّ فِتْنَهٍ مُظْلِمَهٍ لَیْسُوا بِالْمَذَایِیعِ الْبُذُرِ وَ لَا بِالْجُفَاهِ الْمُرَاءِین‏.^[۱۲۵]رسول خدا (صلى اللَّه علیه و آله) فرمود: خوشا حال بنده گمنامى که خدا او را شناسد، و مردم او را نشناسند این- ها چراغهاى هدایت و چشمه‏هاى دانشند، هر فتنه تاریک و سختى از برکت آنها برطرف شود، آنها نه فاش‏کننده و پخش‏کننده اسرارند، و نه خشن و ریاکار.
درمفردات آمده است که، تبذیر به معنای تفریق کردن وپخش کردن چیزی است اصلش ازریختن وپاشیدن بذر است، که بطور استعاره به معنای پخش کردن بیهوده مال آمده است.^[۱۲۶] وهم چنین مولف معجم مقاییس اللغه بر این باور است، که بذربه معنای پخش و پراکنده کردن چیزی است.^[۱۲۷]
علامه این چنین آورده است،که وجه تفسیر مبذرین واسرافکاران با شیطان­ها این باشد،که هر دو­ی آنها از نظر سنخیت و ملازمت،ماننددو برادرمهربان اند،وهمیشه باهم اند.^[۱۲۸]
این حدیث که بر اساس اشتقاق لفظ بیان شده است، بذررابه عنوان صفت اشخاصی بیان می­کندکه،خداوند آنهارا بوسیله فضایل اخلاقی ایشان می شناسد، وآنها همواره در بین مردم گمنامند،وایشان­پخش­کننده­اسرارمردم­ نیستند،وهم چنان­که می­دانیم دربذرپاشی بذرهایی­که­پاشیده شده ­اند،رشد­می­ کنند؛و بذرهرماده باعث گسترش جنس آن ماده می- شودودر این حدیث با بیانی زیبا،نشر و گسترش اسرار مردم را که خود سبب ریختن آبروی افراد وتفرق وجدایی در بین افراد می شود، بیان می داردو هم چنین در آیه بیان می- دارد،که کسی که اسراف کار است ملازم شیطان است، که نتیجه ی آن کفر و ناسپاسی نسبت به خدا وند است و این اسراف درهر امری می ­تواند باشد.
۲-۱-۲۷-حظر
مولف­براین نظراست،که کلمه حظر به معنای منع شده است،وحظیره کسی است که آغل برای شتر درست می کند، برای اینکه از گرما وسرما حفظ شود.^[۱۲۹]آیه­ای که در این باب آمده،عبارت است از:« کُلاًّ نُمِدُّ هؤُلاءِ وَ هَؤُلاءِ مِنْ عَطاءِ رَبِّکَ وَ ما کانَ عَطاءُ رَبِّکَ مَحْظُوراً» (اسرا/۲۰)«همه راچه­آن­گروه را و چه این گروه را از عطاى پروردگارت پى درپى خواهیم داد، زیرا عطاى پروردگارت را از کسى باز ندارند».
حدیثی که در ذیل آیه­ی بالا بیان شده،عبارت است از: وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)‏ الْوُضُوءُ مُدٌّ وَ الْغُسْلُ صَاعٌ وَ سَیَأْتِی أَقْوَامٌ‏ بَعْدِی یَسْتَقِلُّونَ ذَلِکَ فَأُولَئِکَ عَلَى خِلَافِ سُنَّتِی وَ الثَّابِتُ عَلَى سُنَّتِی مَعِی فِی حَظِیرَهِ الْقُدْس.^[۱۳۰]‏ و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: آب وضو یک­مدّ است و آب غسل یک صاع و در آتیه نزدیک پس از من گروههایى خواهندآمد،که این مقدار آب را اندک شمارند، و آن جماعت بر خلاف سنّت من هستند، و هر که استوار و پا بر جا بر سنّت من است، در حظیره قدس (بهشت) با من خواهد بود.
این حدیث با معنایی دیگردربیان مفهوم حظرمعنای آن را بسط داده است، وبر اساس اشتقاق لفظ در ذیل آیه بیان شده است، و درصدد تفسیرآیه مورد نظر نیست.
۲-۱-۲۸-ضمر
طریحی بیان داشته است­که واژه “ضمر” که، کلمه ضامر از این ریشه است، به معنای شتر لاغر اندام است.^[۱۳۱] آیه­ی آورده شده، در این قسمت عبارت است از: «وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجالاً وَ عَلى‏ کُلِّ ضامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ » (حج/۲۷)«و در میان مردم به (اداء مناسک) حج اعلام کن، تا خلق پیاده و سواره بر شتران لاغر اندام تیزرو از هر راه دور به سوى تو جمع آیند.»
حدیث آورده شده،عبارت است از: أَلَا وَ إِنَّ الْمِضْمَارَ الْیَوْمَ وَ السِّبَاقَ غَداً .^[۱۳۲] -بهوش باشید، که امروز وقت آماده شدن و فردا روز مسابقه است.
درمفردات آمده است که ضامر شتر لاغر اندامی است، که لاغریش بر اثر کار باشد نه لاغری طبیعی، و مضمار مکان اسب دوانی وتمرین کردن اسب است.^[۱۳۳]
این حدیث که بر اساس اشتقاق لفظ بیان شده،استعاره آورده شده است برای بیان عمل، که این دنیا مکان عمل و تلاش است؛ مانند اسبی که برای مسابقات، تمرین وپرداخته شود؛وانسان تا درتوان دارد باید عمل کند،وفردا که روز قیامت­است­پایان این عمل و مسابقه است.
۲-۱-۲۹- غور
مولف­براین عقیده است،که کلمه غورکه واژه مغارات ازاین ریشه است،به معنای موضعی که انسان در آن فرو می رود، وخود را پوشیده وپنهان می دارد، است.^[۱۳۴] آیه­ی آورده شده، درذیل واژه عبارت است از:« لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغاراتٍ أَوْ مُدَّخَلاً لَوَلَّوْا إِلَیْهِ وَ هُمْ یَجْمَحُونی»(توبه /۵۷)« اگر پناهگاه یا نهانگاه یا گریزگاهى مى‏یافتند، شتابان بدان سو رو مى‏کردند.»
حدیثی که در ذیل آیه­ی بالا آمده است، عبارت است از: عنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ‏ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(علیه السلام) یَقُولُ‏ بِالْعَقْلِ اسْتُخْرِجَ غَوْرُ الْحِکْمَهِ وَ بِالْحِکْمَهِ اسْتُخْرِجَ غَوْرُ الْعَقْلِ وَ بِحُسْنِ السِّیَاسَهِ یَکُونُ الْأَدَبُ الصَّالِحُ.^[۱۳۵]- امیرمومنان(علیه السلام) مى‏فرمود: با خردعمق حکمت را بیرون توان کشید،و با حکمت عمق عقل را،حسن سیاست مایه ادب شایسته است.
این حدیث که، بر اساس اشتقاق لفظ بیان شده است،بدست آوردن نهان حکمت توسط عقل و همچنین بدست آوردن نهان عقل، توسط حکمت را بیان می دارد،و هم چنین ملازم وهمراه بودن این دو، که اگر یکی نباشد،دیگری حاصل نخواهد شد.
۲-۱-۳۰-فزز
واژه فزز که به معنای ترساندن و جلب کردن،بیان شده است.^[۱۳۶] آیه­ی آورده شده در این قسمت، عبارت است از: «وَ إِنْ کادُوا لَیَسْتَفِزُّونَکَ مِنَ الْأَرْضِ لِیُخْرِجُوکَ مِنْها وَ إِذاً لا یَلْبَثُونَ خِلافَکَ إِلاَّ قَلِیلاً»(اسرا/۷۶)«و نزدیک بود،که تو را از این سرزمین برکنندتا از آنجا آواره‏ات سازند،و خود پس از تو جز اندک زمانى نمى‏ماندند.»
حدیثی که در ذیل آیه آمده،عبارت است از: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام)‏ إِنَّ قُلُوبَ الْجُهَّالِ تَسْتَفِزُّهَا الْأَطْمَاعُ وَ تَرْتَهِنُهَا الْمُنَى وَ تَسْتَعْلِقُهَا الْخَدَائِع‏^[۱۳۷]-امیر المومنین (علیه السّلام) فرمود:دلهاى نادانان را طمع‏ها از جا برمیکنند،و آرزوهاى بى‏جا درگروشان میگذارندو نیرنگ ها بدامشان می اندازند.
علامه درتفسیر المیزان،بیان داشته است،که استفزاز به معنای سوق دادن و حرکت خفیف و آسان است.^[۱۳۸]
حدیث بیان کننده­ معنایی­مجازی است،که طمع بر دل افراد نادان تاثیر فراوانی دارد،وافراد نادان چقدر دل­های آنان تحت گرو طمع است؛طریحی این حدیث را بر اساس اشتقاق لفظی بیان کرده است.
۲-۱-۳۱-خفف
طریحی براین عقیده است،که کلمه خفف به معنای آسانی است.^[۱۳۹] آیه­ی آورده شده عبارت است از:« انْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالاً وَ جاهِدُوا بِأَمْوالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ » (توبه/۴۱)« به جنگ بروید،خواه بر شما آسان باشد،خواه دشوار و با مال و جان خویش در راه خدا جهاد کنید، اگر بدانید خیر شما در این است.»
حدیثی که درذیل آیه­ی بالا آمده،به این شرح است: وَ قَالَ الصَّادِقُ(علیه السلام)‏ إِنَّ شَفَاعَتَنَا لَا تَنَالُ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلَاه^[۱۴۰] . امام صادق (علیه السّلام) فرمود: همانا شفاعت ما خاندان سبک شمارنده نماز را در بر نمی گیرد، و به او نمی­رسد،و شامل حال او نخواهد شد.
علامه بیان داشته است که، ثقل درآیه شریفه به قرینه مقام کنایه است، از موانعی که نگذارد انسان­ به جهاد برای خدا بیرون رود، اعم از هر مانعی باشد، مثل مشاغل و علاقه به فرزند،و در مقابل منظور از “خفت به معنای: سبکباری” این است، که هیچ یک از این موارد مانع او نباشد.^[۱۴۱]
این حدیث که بر اساس اشتقاق لفظ بیان شده است،بیان می دارد هر آنچه که مانع شود، انسان نماز را سبک به شمارد و انجام ندهد، مشمول این حدیث است، و خفف کنایه از سبک شمردن نماز است.
۲-۱-۳۲-عجف
طریحی بیان­داشته­که،کلمه­عجف شتری­است که،به نهایت لاغری رسیده باشد.^[۱۴۲] آیه- ای که دراین قسمت آمده، عبارت است از: « وَ قالَ الْمَلِکُ إِنِّی أَرى‏ سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ یَأْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ وَ سَبْعَ سُنْبُلاتٍ خُضْرٍ وَ أُخَرَ یابِساتٍ یا أَیُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِی فِی رُءْیایَ إِنْ کُنْتُمْ لِلرُّءْیا تَعْبُرُونَ» (یوسف/۴۳) «پادشاه گفت: در خواب هفت گاو فربه را دیده‏ام، که آنها را هفت گاو لاغر مى‏خورند،و هفت خوشه سبز دیدم و هفت خوشه خشک، اى خاصگان­من­خواب مرا تعبیر کنید،اگر تعبیر خواب مى‏دانید.»
حدیث آورده شده،عبارت است از:وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله)‏ لَا یُضَحَّى بِعَرْجَاءَ بَیِّنٍ عَرَجُهَا وَ لَا بِالْعَوْرَاءِ بَیِّنٍ عَوَرُهَا وَ لَا بِالْعَجْفَاءِ وَ لَا بِالْجَرْبَاءِ وَ لَا بِالْجَدْعَاءِ وَ لَا بِالْعَضْبَاءِ وَ هِیَ الْمَکْسُورَهُ الْقَرْنِ وَ الْجَدْعَاءُ الْمَقْطُوعَهُ الْأُذُن.‏^[۱۴۳]-و رسول خدا (صلّى­اللَّه علیه و آله) فرمود:حیوان لنگى­که­آثار لنگیش آشکار باشد،و نابینایى که کوریش نمودارباشدو حیوان لاغر و مبتلا به جرب و گوش بریده، و گوش شکافته و شاخ شکسته قربانى نمی شود.
طبرسی براین نظراست، که عجف به معنای لاغر و جمع آن عجاف است.^[۱۴۴]
این حدیث که،براساس اشتقاق لفظ بیان شده است، ویژگی­ها­ی حیوان مورد قربانی را بیان­ می­دارد.
۲-۱-۳۳-سلق
مولف بیان داشته است،که کلمه سلق به معنای گستاخی با زبان است.^[۱۴۵] آیه­ی آورده شده،دراین قسمت عبارت است از: « أَشِحَّهً عَلَیْکُمْ فَإِذا جاءَ الْخَوْفُ رَأَیْتَهُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْکَ تَدُورُ أَعْیُنُهُمْ کَالَّذِی یُغْشى‏ عَلَیْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَإِذا ذَهَبَ الْخَوْفُ سَلَقُوکُمْ بِأَلْسِنَهٍ حِدادٍ أَشِحَّهً عَلَى الْخَیْرِ أُولئِکَ لَمْ یُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ وَ کانَ ذلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیراً » (احزاب/۱۹) « (در حالى که بمعاونت)با شما بخیلانند و چون ترس از دشمن بیایید،مى‏بینى ایشان را که بسوى تونگاه می­ کنند،در حالى که چشمایشان (در حدقه بچپ و راست) میگردد، مانند گردیدن چشم کسى که از سکرات مرگ بیهوش شده و چون ترس از میان برود، شما را با زبانهاى تیز برنجانند، در حالى که بر غنیمت بخیلانند این گروه ایمان نیاورده‏اند، در نتیجه خدا کردار ایشان را تباه گردانیده است، و این تباه کردن بر خدا آسان است.»
حدیثی­که درذیل آیه­ی بالاآورده شده،عبارت است از:عن جابر قال قال رسول الله (صلی الله علیه و آله)‏ لیس منا من سلق و لا خرق و لا حلق‏.^[۱۴۶] یعنى زنان مسلمان و مردان مسلمان نبایستى در مصیبت‏ها ناله و شیون سر دهند، و نباید به صورت خود بزنند و زنان نبایستى با شیون موى خود برکنند، و بر سر و صورت خود بزنند.

۲-۵-۴-۲.دامداری و مرغداری: مناطقی که کاکاوندها چه در زادگاه شان چه اکنون در قزوین در اختیار دارند برای کشت انواع نباتات مستعد بوده برای پرورش و ازدیاد دام و احشام نیز مناسب است. بطوریکه دامداری یکی از کارهای مهم و پردرآمد مردمان این ایل می باشد. مردمان این ایل دامداری را در گذشته بیشتر به صورت سنتی یا روستایی بوده یعنی ضمن انجام کارهای کشاورزی، تعدادی گاو و گوسفند و نیز بز نیز نگهداری می کنند و فواید حاصله از آن را به مصرف نیازهای شخصی می رسانند( همان: ۲۳۶).

عکس شماره ۲: مرغداران و دامداران کاکاوند در منطقه قاقازان قزوین- پاییز ۱۳۹۲
عکاس:(کاکاوند)

صنایع دستی
با توجه به فراوانی مواد اولیه صنایع، پشم، صنایع دستی در بین روستائیان و عشایر های این ایل رایج است. مهمترین صنایع دستی این ایل عبارتند از: موج، قالی، نمد، گلیم، جاجیم، زیلو، پارچه بافی یا زر بافی، چل( پوشش چارپایان) ، هور( خورجین بزرگ)، هگبه( خورجین کوچک)، جل شال رنگین و منقش( برای اسبان)ف سیاه چادر و گیوه همچنین ریسندگی و یا تابیدن الیاف شمی، ابریشمی و نخی، طناب و خراطی( همان).
«
عکس شماره ۳: از خورجین های بافته شده توسط زنان کاکاوند قزوین - پاییز ۱۳۹۲
عکاس:(کاکاوند)
عکس شماره ۴: گلابتون بافی- کارگاه حاج سیف الدین در قزوین- پاییز ۱۳۹۲
عکاس: (کاکاوند)
عکس شماره ۵: جاجیم بافی در منزل یکی از کاکاوند های مقیم قزوین- پاییز ۱۳۹۲
عکاس: ( کاکاوند)
عکس شماره ۶: کارگاه آموزشی در شهر قزوین- پاییز ۱۳۹۲
عکاس: ( کاکاوند)
عکس شماره ۷: کارگاه گلیم بافی حاج سیف الدین- قزوین – پاییز ۱۳۹۲

صنایع ماشینی
شامل واحدهای کوچکی است که عموما قسمتی از احتیاجات ضروری مردم منطقه را تامین می کنند این صنایع عبارتند از موزاییک سازی، تولید شن و ماسه و گچ، کوره های آجر پزی، آهنگری، نجاری و….( همان).

صنایع متوسط
این صنایع با تولید بیشتر در سطح وسیع تری عمل می کنند، واحدهای پوشاک، کارخانه های سیمان، آجر ماشینی، یخ سازی، پشم شویی، تولید لوازم خانگی، کارگاههای تولید وسایل اولیه فلزی، واحدهای نان ماشینی، مجتمع صنایع شیمیایی و…. از جمله این صنایع هستند که کاکاوند ها به خصوص در قزوین زمینه بیشتری برای اینگونه صنایع دارند، به تولید آنها می پردازند( همان: ۲۳۷).
عکس شماره ۸: موزه مردم شناسی – زنان در حال پخت نان- قزوین- پاییز ۱۳۹۲
عکاس:( کاکاوند)
۵-۲. نژاد و زبان
آثار باستانی که در نقاط مختلف ایران، از جمله استانهای کردستان و کرمانشاه، از دوره های مختلف پیدا شده، گواه زندگی اقوام غیر آریایی، در حدود چهل هزار سال قبل از ورود آریاییها، اقوامی غیر آریایی در این سرزمین ان. بدون شک این اقوام بعدها در احوال اجتماعی و فرهنگی و حتی ترکیب نژادی مهاجران تازه رسیده آریایی،تاثیر زیادی داشته اند. بسیاری از نژاد شناسان بر این باورند که نژاد ایرانی خصوصا کردان از زیباترین نژادها هستند. علی رغم اختلاط با نژاد عرب، ترک و تاتار، خطوط اصلی سیمای قدیم خویش را حفظ کرده اند( افشار،عبدالرشیدبن محمد، ۱۳۷۶: ۱۰۷).
کاکاوندهای قزوین نیز که از کرمانشاهان به خصوص بخش هرسین به شهر قزوین مهاجرت نموده اند، اکثریت کرد و در موارد نادری لر نیز در بین آنها دیده می شود.اما با توجه به منابع قابل یقین می توان گفت که مردم کاکاوند دارای زبان لکی می باشند که متشابه زبان لری و کردی کرمانشاهی است ولی خود زبان لکی هم در این منطقه دارای لهجه های متفاوتی است. آنچه مسلم است قوم کرد و لر قوم آریایی و ایرانی اند که وجوه مشترک فرهنگی بین آنها فراوان است و شاید همین امر سبب شده است که برخی از نویسندگان آنها را به عنوان یک قوم قلمداد کنند. اصولا بررسی های مردم شناسی در این منطقه نشان می دهد که وجوه مشترک بین لرهای لرستان به ویژه لرهایی که به زبان لکی تکلم می کنند با طوایف کرمانشاه و ایلام چشم گیر است. اما هر چه به طرف شمال کرمانشاه حرکت می کنیم فاصله فرهنگی و زبان شدت می یابد تا جایی که این گروه زبان همدیگر را مطلقا نمی فهمند. لرها به دو زبان لری و لکی صحبت می کنند که اولی زبان اکثریت شعبات این قوم می باشد و حال آنکه دومی در بین برخی از طوایف لرستان و ایلام و کرمانشاهان برخی از مناطق استان همدان و قزوین و غیره رایج است( اسماعیلی،سامان، ۱۳۹۱).
۶-۲. خط
خط و نوشتاری که از پنج هزار سال پیش در مملکت کردها می باشد در سرزمین ایلام اختراع شد. خط مردمان کاکاوند میخی بوده است که از نقوشی به شکل میخ و به طور افقی و عمودی ترکیب شده است. این علاقها بالغ بر ۳۰۰ نوع بوده اند. در دوره هخامنشیان نیز خط مردم کاکاوند ( کردها) مانند دیگر ممالک، خط میخی بود که در کتیبه های شاهان هخامنشی دیده شده استو خط های دیگری نیز مانند پهلوی یا هزاروش ف در زمان اشکانیان و ساسانیان معمول شدند که در سکه و نقوش آن زمان دیده می شوند. اوستا نیز با خط اوستایی، با بهره گرفتن از خط پهلوی نوشته شده است. پس از هجوم عربها خط فارسی قدیم به تدریج از بین رفت و خط امروزی ایرانیان که تاثیر گرفته از خط های عربی، کوفی، نسخ، نستعلیق شکسته و….است به جای آن معمول شد( افشار،عبدالرشیدبن محمد، ۱۳۷۶: ۴۰۷).
۷-۲. مذهب
قبل از حمله اعراب مسلمان ، دین مردم ایران و از جمله کردها ( کاکاوندهای کنونی) زرتشتی بوده است که در سده قبل از میلاد به وسیله زرتشت پایه گذاری شده بود. با انقراض سلسله ساسانی و افزایش نفوذ مسلمین، مردم ایران در سده ۷ ق. م به اسلام گرویدند. اکثر قریب به اتفاق مردم کاکاوند پیرو دین اسلام و مذهب شیعه اثنی عشری هستند و اقلیت بسیار نا چیزی از مذهب تسنن و یا ادیانی مثل زرتشتی، کلیمی و مسیحی می باشند. ولی کاکاوندهای مهاجر به قزوین شیعه اثنی عشری می باشند و به پیامبر( ص) و ائمه اطهار علاقه و ایمان مفرطی دارند خاصه امام علی(ع) و امام حسین (ع) که مظلوم وار به شهادت رسیده و امام رضا(ع) که اکثر مردم برای زیارت و پابوس او به مشهد مشرف می شوند و بعد از بازگشت از مشهد مقدس برای خانواده ای که به زیارت رفته ، هدایایی برده و خانواده زوار هم در در قبال هدایایی از جمله لباس، مهر و تسبیح به عنوان تبرک به آنان می دهد که این مراسم را در محل( سفره علی) گویند. کسانیکه به زیارت کربلا مشرف شده اند و یا به زیارت خانه خدا رفته اند باز همین مراسم برای آنان مهیا شده است علاوه بر این به زیارت شاهزاده محمد( امام زاده محمد) که از برادران ناتنی امام رضا هستند و در نزدیکی کوهدشت و امام زاده باولین که در سردشت کاکاوند قرار دارند و زیارت بابا بزرگ نیز می روند( آقا محمدی، عباس،۱۳۷۷: ۷۹).
۸-۲. تعصبات مردم کاکاوند
غیرت و مردانگی و دلاوری و جنگجویی و شجاعت در بین مردم کاکاوند از بهترین افتخارات محسوب می شود و اکثر جنگها و درگیری ها بر سر مسائل جزئی و خانوادگی به خاطر عدم تفاهم و گذشت منجر به جنگ تیره ای و خانوادگی در بین آنان شده و چه بسا افرادی به خاطر یک مزاح بی جا یا یک کینه دیرینه باعث نزاع در بین آنان شده و چندین شب و روز دست به فراهم کردن دار و دسته خود برای مقابله با حریف زده اند و مخارج هنگفتی صرف یک شام و نهار به اصطلاح محلی( دوستی و دشمنی) شده است. در این راستا با میانجی گری بزرگان آنان را به صفا و صلح دعوت می کردند و بعد از آن همه درگیری و زخمی شدن عده ای یا احیانا کشته شدن کسی انگار خوابی بیش نبوده و همه را فراموش کرده و به صلح و سازش تن می دادند و البته این به گذشته کاکاوند برمیگردد اکنون با توجه به پیشرفت و ترقی مردم کمتر تیره ای مشهور است که درگیری و نزاع با سایرین را سرلوحه امور خویش قرار دهند(قراخانی، حسین، ۱۳۵۵: ۲۵).
۹-۲. تاریخچه عشایر و چادرنشینان کاکاوند
سازمان و تشکیلات و گویش ایل ها و عشایر
ایل واژه ای است ترکی مغولی که هم به جای اسم و هم به جای صفت به کار می رود و معنی آن صلح، انقیاد، قوم ومردم می باشد. این لغت از عهد مغول در تاریخ ایران مکرر به کار رفته و ایلی به معنای انقیاد و متابعت نیز استعمال شده است. به زبان سامی ایل به معنی خدا می باشد و ایل ریشه سامی واژه الله( صورت اختصاری کلمه عربی الله) است که مفهوم خدا می رساند همچنین واژه ایل در زبان اروپاییnamade گفته می شود که از زبان یونانی گرفته شده و به معنی چرانیدن و در جستجوی مرتع می باشند آمده است. لغت عشیره که مترادف ایل می باشد واژه عربی است و به معنی برادران و نزدیکان از جانب آبا( پدران) و جمع آن عشیره و عشیرات است. عشیره اسم فارسی ماخوذ از عربی به معنی خویشان و نزدیکان و تبار اهل خانه و قبیله و طایفه است. واژه ایل به معنی خیلی نیز می باشد و سرخیل به معنی رئیس ایل( ایلخانی) و خیل خانه به معنی خاندان و دودمان است. واژه ایلات( جمع ایل) که نخستین بار در زبان فارسی در دوران ایلخانان به کار رفته است به مفهوم یا معنای طوایف صحرانشین و نیمه صحرانشین است. واژه عشایر، قبایل و طوایف نیز به همین معنی خواه ایل کاملا صحرانشین باشد یا نباشد، استعمال شده است. در متون دوران قرون وسطی و معاصر به عبارت ترکیبی ایلات و عشایر برمی خوریم، در آثار قرون وسطی کلمه ایلات همراه با( اولوس) یعنی پیروان ایلی، و اوییماق ذکر شده است. در لغت نامه دهخدا نیز عنوان( ایلات) آمده است: عنوان مجموع عشایر و قبایل مختلف و مجزا که مستقل و یا لااقل اسما تابع حکومت مرکزی می باشد و در نقاط مختلف مملکت تحت ریاست مطلق ایلخانیها و ایل بیگیهای خویش زندگی می کنند و غالبا به تربیت احشام چادرنشینی و گاه زراعت معیشت کرده اند و می کنند(بهتویی،حیدر ۱۳۸۵: ۴۵).
۱-۹-۲.نظام ایلی کاکاوند
اسامی تشکیلات ایلی در میان کردان کاکاوند، اشتراکی در پیروی از یک رئیس بوده است. ریش سفیدان را از میان خود به ریاست ایل یا طایفه برمی گزینند و تا زمانی که رفتار و کردار او بر وفق مصالح ایشان بود در احترام و اطاعت محض نسبت به وی فروگذار نمی کردند ولی همین که خلافی از او دیده می شد تمام افراد جمع می شدند و سرپرست دیگری انتخاب می کردند.
عنوان رئیس در گذشته بدین طریق انجام می گرفت که یکی از ریش سفیدان کفش های او را جلوی پایش می گذاشت و بلافاصله رئیس سابق از محل خود خارج و در میان افراد ایل برای تعیین رئیس داخل می شد و در هر انتخاب نیز می بایستی کلیه افراد ایل از زن و مرد رای خود را اعلام نمایند.مسائل و مشکلات هر طایفه و ایل به وسیله رئیس و انجمن ریش سفیدان حل و فصل می گردید . هر ایل اعم از کوچ رو و روستانشین، امور زندگی، را بین افراد معینی تقسیم می کردند و هیچکس حق نداشت از حرفه اختصاصی خود دست کشیده و به حرفه دیگری بپردازد. هر ایل از چند طایفه یا تیره و هر تیره از چند خانواده که نیای مشترکی دارند تشکیل می شود( بهتویی،حیدر، ۱۳۸۵: ۵۰).
عکس شماره ۹ : برای اتصال «له ته مال» ها به هم در عرض تخته های سیاه چادر از چوب های مثلثی شکلی بنام هه یچو لک (heiĉolæk) استفاده می گردد.
قزوین- زمستان ۱۳۹۲
عکاس: (آقای کاکاوند)
عکس شماره: نمایی نزدیک از هه یچو لک (heiĉolæk) ( همان)
عکس شماره۱۰: نمایی از سرستون ها و تیرهای حمال که پوشش سیاه چادر را سرپا نگه می دارند. در این تصویر محفظه های از نور ما بین سرستون ها نیز وجود دارد( همان).
عکس شماره۱۱ : نمایی نزدیک از میخ های چوبی(تیلا - te:la) و طناب های مهار سیاه چادر( همان)
عکس شماره۱۲: نمایی دیگر از میخ های چوبی و طناب های مهار سیاه چادر( همان).
عکس شماره۱۳: بسیار از خانوارهای عشایری، علاوه بر میخ های چوبی از اشیاء دیگری مانند سنگ و شاخ های درختان برای مهار پوشش سیاه چادر نیز استفاده می کنند( همان)

• تشویق‌ شرکای‌ خصوصی‌ به‌ ایجاد و گشایش‌ مراکز خدمات‌ اطلاعات‌

• حمایت‌ از مالکیت‌ معنوی‌ از طریق‌ برگزاری‌ سمینارهای‌ مختلف‌

• • در زمینه مالیات بندی‌ بانک‌ جهانی‌ با انجام‌ مشاوره‌ سیاسی‌ برای‌ تنظیم‌ قوانین ‌مالیاتی‌ مناسب‌ در موارد مربوط به‌ تجارت‌ الکترونیکی، ‌کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ را یاری ‌می‌دهد

• تأمین‌ هزینه‌های‌ آموزش‌ همگانی‌ در زمینه‌ استفاده‌ از اینترنت‌

• هدف

بانک‌ جهانی‌ با اعتقاد به‌ این‌ اصل‌ که‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش‌ مهمی‌ در توسعه‌ و رشد کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ ایفا می‌کند، کمک‌ به‌ سرمایه‌گذاران‌ بخش‌خصوصی‌ و دولتی‌، سازمان‌ها و نهادهایی‌ که‌ در این‌ بخش‌ فعال هستند، را اصلی‌ترین‌ وظیفه‌ خود می‌داند.

• معیارهای سنجش

فعالیتهای بانک جهانی در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در دو بخش مجزا صورت می گیرد که در ادامه به تفکیک به شرح هر یک می پردازیم.
بخش جهانی فناوری اطلاعات و ارتباطات^[۶۲]: در این بخش از بانک جهانی، مشاوره بخش دولتی و بانک بین المللی توسعه و نوسازی^[۶۳] و نیز فعالیتهای سرمایه گذاری بخش خصوصی مانند شرکت بین المللی تامین منابع مالی^[۶۴] بطور همزمان به منظور ارائه مشاوره های تخصصی و ترغیب در سرمایه گذاری دولتها، شرکتهای خصوصی و سایر سازمانها مد نظر قرار گرفته است.
بخش توسعه داده های بانک جهانی^[۶۵]: در این بخش، هدف فراهم آوردن آمارهای ملی و بین المللی با کیفیت بالا برای مشتریان در داخل و خارج از بانک و بهبود وضعیت اطلاع رسانی به کشورهای عضو به منظور استفاده و افزایش ظرفیتها می باشد(World Bank, 2005).
برای رسیدن به دنیایی عاری از فقر، پیشرفتهای اساسی در زمینه کیفیت و کمیت داده های آماری در کلیه جنبه های توسعه، لازم و ضروری بنظر می رسد. به همین دلیل، اطلاعات معتبر و صحیح برای تعیین خطوط اصلی، عملکردهای مؤثر، تعیین اهداف و راهبردها و ارزیابی مراحل توسعه مورد نیاز می باشد. این اطلاعات ابزاری حیاتی برای مشارکت مستقیم و غیر مستقیم دولتمردان و مردم در مراحل توسعه است. بنابراین، بانک جهانی دامنه وسیعی از اطلاعات اجتماعی و اقتصادی را به منظور درک چالشهای موجود در هر کشور، جمع آوری کرده است و در اختیار سایر کشورها قرار می دهد.
انقلاب دیجیتالی و اطلاعاتی، روش های یادگیری، ارتباطات، روش های تجاری و درمان بیماریها را تغییر داده است. فناوری اطلاعات و ارتباطات فرصتهای زیادی را به منظور پیشرفت در تمام جنبه های زندگی در کلیه کشورها ارائه می نماید. این فرصتها در غالب رشد اقتصادی، بهبود وضعیت بهداشت و درمان، یادگیری از راه دور و پیشرفتهای فرهنگی و اجتماعی می باشد.
در واحد آمار و اطلاعات بانک جهانی، اطلاعات کلیدی در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات در چهار گروه اصلی آورده شده که عبارتند از:

• دسترسی و زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات

• کامپیوتر و اینترنت

• هزینه های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات

• محیط دولتی و تجاری فناوری اطلاعات و ارتباطات

لازم بذکر است، هر یک از این گروه ها دارای شاخص های ویژه ای می باشند که در گزارش “شاخص های توسعه بانک جهانی”^[۶۶] به تفکیک آمده اند.
شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات تنها یکی از زیرمجموعه های شاخص های توسعه
بانک جهانی می باشد.
مدل ارائه شده توسط بانک جهانی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای هشت مؤلفه است که به شرح زیر می باشند:

• خطوط اصلی تلفن ثابت

• ضریب نفوذ تلفن همراه

• تعداد کامپیوترها

• ضریب نفوذ تلویزیون

• تعداد میزبان های اینترنت

• ارتباطات اینترنتی

• دولت الکترونیکی

• هزینه های ملی مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات

• نحوه اجرا

این مدل در گروهی از کشورها و نهادها نظیر کشورهای اروپای غربی، کشورهای عضو گروه هشت، هیأت اقتصادی افریقا^[۶۷]و برخی کشورهای آفریقایی مورد استفاده قرار گرفته است.

• نحوه ارائه نتایج

در این مدل برای بدست آوردن مقادیر یکسان عددی اطلاعات، مقادیر در بازه ۰ تا ۱۰ آورده شده اند.
۲-۲-۲- آمادگی الکترونیکی در سطح سازمانها
در سال های نخست دهه ۸۰، با توجه به اهمیت ارزیابی آمادگی الکترونیک، اقداماتی با هدف کمک به ایجاد و ترویج آمادگی الکترونیک صورت گرفته است که عمدتا کارهای تحقیقاتی و مطالعاتی هستند. این اقدامات بیشتر در سطح ملی بوده و بیان گر اهمیت این موضوع برای کشورها می باشد. این اقدام ها می تواند پایه ای برای روی آوری کشورها به عصر دیجیتال محسوب شده و اطلاعات خوبی از وضعیت کشورها در اختیار دولت مردان قرار دهد. اما مسئله دیگری که کمتر مورد توجه قرار گرفته است آمادگی الکترونیک در سطح سازمان می باشد. سؤال اساسی که در سطح سازمانی مطرح می باشد این است که آیا سازمان های دولتی و غیر دولتی این آمادگی را دارند که از فرصتهای ایجاد شده توسط این پدیده نوین جهانی به طور مؤثری در فرآیندهای سازمانی استفاده نمایند؟
دستیابی به سطح بالای آمادگی الکترونیکی یکی از اولویت ها مهم کشور های در حال توسعه است. محققی بنام دادا بیان می کند که مدل های ارزیابی آمادگی الکترونیکی بیشتر بر محیط تمرکز دارند و از سازمانها صرف نظر شده است(Dada, 2006).
مدل های آمادگی الکترونیکی در سطح سازمانی تا کنون بسیار اندک بوده و صرفا فقط متناسب با آن منطقه می باشد. معروفترین مدل های آمادگی الکترونیکی در سطح سازمان عبارتند از :

- یک ملاقات حضوری با یک کاربر دیگر کامپیوتر بدون اجازه ی والدین یک عمل کاملاً ناپسند است. اگر یک ملاقات ترتیب داده می شود، اولین نکته آن است که در یک مکان عمومی و مطمئناً با حضور شما باشد.
- هرگز به پیامها پاسخ ندهید.
- پیامهای روی اینترنت که وسوسه انگیز، ناپسند، تهاجمی و تهدیدآمیز هستند و یا احساس ناخوشایندی در شما ایجاد می کنند نباید با پاسخ شما مواجه شوند. کودکانتان را تشویق نمایید که اگر با چنین پیام هایی روبه رو شوند به شما بگویند. اگر شما یا کودکانتان پیامی دریافت کردید که باعث آزارتان شد نظیر مسائل جنسی یا تهدیدآمیز یک کپی از آن برای پلیس ارسال نمایید و از آنان کمک بخواهید؛ بدرفتاریها را گزارش نمایید.

- در صورت مشاهده ی آنلاین هرگونه نقاشی، نوشته و یا عکس محرک احساسات جنسی کودک، سریعاً موارد را به پلیس گزارش دهید.
افراد غریبه ی آنلاین
افراد آنلاین ممکن است آن کسی نباشند که به نظر میرسند. به دلیل آن که شما نمیتوانید شخص را ببینید و یا حتی صدایش را بشنوید، برای او آسان است که خودش را اشتباه معرفی کند. بنابراین، کسی که ادعا میکند یک دختر ۱۲ ساله است، در واقع میتواند یک مرد ۴۰ ساله باشد.
محتوای آنلاین
هر چیزی که به صورت آنلاین میخوانید ممکن است صحیح نباشد. هر پیشنهادی که به نظر می رسد «خیلی صحیح است» احتمالاً صحیح است. در مورد هر پیشنهادی مبنی بر دعوتتان به یک ملاقات یا دیدار فردی از منزلتان، کاملاً مراقب باشید.
قوانین و دستورالعملهای منطقی وضع کنید
شما باید قوانین و دستورالعملهایی برای استفادهی فرزندانتان از کامپیوتر وضع کنید. ابتدا در مورد این مقررات با کودکتان بحث نمایید و سپس آنها را به عنوان یک یادآوری نزدیک کامپیوتر نصب کنید.
نظارت بر پایبندی
بر میزان پایبندی کودکتان به این قوانین نظارت کنید، به خصوص زمانی که فرزندتان مقدار زیادی از وقتش را صرف کامپیوتر میکند. استفاده ی افراطی کودک یا نوجوان از خدمات آنلاین یا صفحات خبری، به خصوص تا پاسی از شب، ممکن است منجر به یک مشکل اساسی شود.
فعالیت خانوادگی
محل کامپیوتر را به جای اتاق خواب کودک، در یکی از اتاقهای دیگر اعضای خانواده در نظر بگیرید. سعی کنید همان گونه که تمام دوستان فرزندانتان را می شناسید؛ «دوستان آنلاین» آنها را نیز شناسایی کنید.
نکاتی برای کودکان
هرگز اطلاعات شخصی را اعلام نکنید.
اطلاعات شخصی شامل نام دوستان یا خانواده، آدرس، شماره تلفن، و نام مدرسه است. این اطلاعات عکسهای خصوصی و آدرس ایمیل فرد را نیز شامل می شود.
هر چه را میخوانید باور نکنید.
وقتی یک مرد وانمود می کند که زن است یا یک فرد ۵۰ ساله وانمود میکند که یک نوجوان ۱۲ ساله است، شما نمیتوانید تشخیص دهید. افراد آنلاین ممکن است عکسشان را نفرستند، به وسیله ی عکسهایی که دوستان به اصطلاح آنلاین برایتان می فرستند فریب نخورید.
کلمات رمز باید مخفی نگه داشته شوند
هرگز کلمه ی رمز را به کسی غیر از والدین یا سرپرست تان نگویید. کلمه ی رمز برای حفاظت شخصی شماست و افشای آن به افراد غریبه میتواند واقعاً خطرناک باشد. اگر شخصی تماس گرفته و بگوید در خدمات آنلاین یا ISP (تأمین کننده های سرویسهای سرویس های اینترنتی) کار می کند و به کلمه ی رمزتان نیاز دارد، اسم و شماره تلفن و آدرس ایمیل او را بگیرید سپس با خدمات تماس گرفته و بپرسید که آیا چنین شخصی آن جا کار می کند و آیا اجازه دارد که کلمه ی رمز را بخواهد یا خیر.
رفتار اینترنتی داشته باشید
همان گونه که در حالت آفلاین با نزاکت رفتار می کنید، با افراد آنلاین نیز مؤدب رفتار نمایید. اگر شخصی با شما بی ادبانه و گستاخانه رفتار میکند پاسخ ندهید؛ افراد قلدر آنلاین درست مثل افراد قلدر آفلاین هستند. آنها میخواهند که شما واکنش نشان دهید (هرگز کارشان را تلافی نکنید).
هرگز ایمیلهای نا آشنا را باز نکنید
ایمیلهای ناآشنا را حذف نمایید. ایمیلهای رسیده از افراد غریبه را باز نکنید. این ایمیلها ممکن است حاوی دستور العملهای مغرضانه (ویروسها، WORM ،Trojans و غیره) باشند که برای کامپیوترتان مضر است. اگر تردید دارید، از والدینتان، سرپرستتان یا یک بزرگسال دیگر بپرسید.
بهتر است درباره آن چه می بینید صحبت کنید
در هنگام جست وجوی وب سایت، اگر چیزی پیدا کردید که دوستش ندارید، احساس ناخوشایندی به شما دست می دهد یا شما را می ترساند، کامپیوتر را خاموش کرده و درباره ی آن با یک فرد بزرگسال صحبت نمایید.
به خودتان استراحت دهید
به مدت طولانی آنلاین نباشید. وقتتان را با خانواده و دوستان خود به صورت آفلاین سپری کنید.
قراردادهای وب سایت را بخوانید
قراردادها و خط مشیهای کاربر در مورد وب سایتها، در جهت وضع دستورالعملهایی برای استفاده ی شما از وب سایت مفید هستند. این قراردادها را با والدینتان بخوانید و از آنان بخواهید که مفاهیم شان را برایتان توضیح دهند. این امر به شما و والدینتان کمک میکند تا مسائل امنیتی مربوط به اینترنت را درک کنید.
کپی کردن کار درستی نیست
محتوای موجودی یک وب سایت را به منظور استفاده ی دیگر کپی نکنید مگر این که مجوز مناسب را داشته باشید.
از خودتان محافظت کنید
هرگز با افرادی که به صورت آنلاین آشنا شده اید، ملاقات ترتیب ندهید مگر آن که والدینتان همراهتان باشند. اگر قرار است چنین دیداری انجام شود، حتماً در یک مکان عمومی و با حضور والدین یا سرپرست باشد.
به والدینتان آموزش دهید
زمانی را صرف آموزش فعالیتهای آنلاین به پدر و مادرتان کنید. سایت های مورد علاقه تان را به آنان نشان دهید و بگذارید هنگام استفاده از اینترنت شما را تماشا کنند.
والدین را در فعالیتهای آنلاین دخیل نمایید؛ آنها از این که بدانند شما هنگام استفاده از اینترنت در امنیت به سر می برید احساس خشنودی می کنند.
مراقب باشید
بعضی سایتهای رایگان «برنامه های گسترش ویروس» دارند که در حقیقت با وارد کردن یک ویروس به کامپیوترتان به آن آسیب می رسانند. هرگز از این سایتها بازدید نکنید و همچنین دوستانتان را نیز از انجام این کار منع کنید. اکثر مرورگرها می توانند این نوع سایتها را شناسایی و به شما اعلام کنند.
حفاظت از کودکان در برابر خطرات اینترنتی
به منظور حفظ کردن کودکان در اینترنت سه شیوه دفاعی وجود دارد: آموزش، نظارت و نرم افزارهای فیلترینگ کامپیوتری. مهمترین شیوه آموزش است. در این شیوه، شما با کودکان خود در مورد بایدها و نبایدها و دلایل آنها صحبت می‌کنید. در این صورت فرزندان شما در صورت دسترسی به اینترنت در مکان هایی غیر از خانه و یا حتی بدون استفاده از نرم افزار فیلترینگ نصب شده از خطرات اینترنت در امان می‌باشند.
نظارت به شما امکان مراقبت از فرزندان در هنگام استفاده از اینترنت را می‌دهد. با کنترل کردن آنها در هنگام استفاده از اینترنت، می‌توانید آنها را از خطرات احتمالی حفظ نمایید.
برنامه‌های نرم افزاری که به آنها نرم افزارهای کاربردی یا ابزاری نیز می‌گویند، خطرات احتمالی را که کودکان را تهدید می‌کند، کاهش می دهد. پنج نوع نرم افزار وجود داردکه می‌توانید از آنها استفاده کنید: نرم افزارفایروال^[۳۹] و نرم افزار شناسایی، نرم افزار فیلترینگ وب سایت، فیلترینگ پست الکترونیکی و نرم افزار آنتی ویروس.
در هر مرحله از مراحل تحول کودک دو نوع تحول همگام با یکدیگر صورت می گیرد. تحول شناختی و اجتماعی و در این ارتباط همواره این سوال مطرح است که آیا بین این دو ارتباطی وجوددارد.؟ به طور کلی کودکان از چه زمانی قادر به تمایز بین درست از نادرست ،خوب از بد و هنجارها و ارزش های جامعه از ضد ارزش ها هستند؟وآیا رفتارهای اجتماعی کودکان را با توجه به مراحل شناختی و عقلی آنان می توان پیش بینی نمود.؟با پاسخ بدین سوالات و با در نظر گرفتن مراحل دگرگونی ساخت فکری کودک می توان رهنمودهای مناسب و صحیح را در اختیار والدین قرارداد.از طرف دیگر نهادهای اجتماعی و برنامه ریزان سایت های کودکان درجامعه می توانندبا آگاهی و برنامه ریزی مناسب و مدون با توجه به سن تحول کودک،به امر مهم اجتماعی کردن کودک اهتمام ورزند.در چند سال اخیر کامپیوتر و اینترنت به تدریج و تاحدی جای تلویزیون را گرفته اندو احتمال می رود که در آینده ای نزدیک نقش بیشتری از تلویزیون در زندگی کودکان داشته باشد. در صورتی که از این فناوری درست استفاده شود،اثرات مثبتی خواهد داشت.درحالی که تحقیقات بیانگر خطراتی ناشی از کاربرد بی رویه و غلط از آن است که تمام کاربران به ویژه کودکان را تهدید می کند.فناوری کامپیوتر به طور وسیع در جامعه گسترش پیدا کرده است و با تمامی جنبه های زندگی از مدرسه تا محل کار،خدمات بانکی،خرید و فروش و غیره تلفیق شده است. امروزه این فناوری نقش مهمی در زندگی کودکان ایفا می کند و این نقش به سرعت در حال افزایش است. به طوریکه تعداد کودکان ۲تا۱۱سال که کامپیوتر را در منزل استفاده می کننداز ۴۸درصددر سال۱۹۹۶به ۷۰درصددر سال۲۰۰۰صعود کرده است.
استفاده از اینترنت نیز از ۱۵درصدبه ۵۲درصددر این دوره افزایش پیدا کرده است. سرعت انتشار اینترنت ۹برابر سریعتر از رادیو۴برابر سریعتر از کامپیوترهای شخصی و ۳برابر سریعتر از تلویزیون بوده است. کشور ما از نظر بهره مندی از اینترنت در بین ۱۷۸کشور جهان رتبه ۸۷را دارد که بر اساس طبقه بندی اتحادیه جهانی مخابرات جزء کشور های متوسط به شمار می آید.اگر وب سایت های کودکان به امکانات اینترنتی که آنان را به استفاده از وب سایت علاقه مندمی کند،توجه نداشته باشند،ممکن است استفاده از این وب سایت ها کمتر شود،زیرا اگر پایگاهی ضعیف طراحی شده باشدکه کاربر از استفاده ی آن منصرف گردد،دیگر اهمیتی نداردکه تا چه میزان اطلاعات با کیفیت تهیه شده است.از آنجاکه امروزه هرکسی می توانددر یک وب سایت شخصی مطالبی منتشر و عرضه کندومتأسفانه هیچ استاندارد رسمی برای رعایت حداقل استانداردهاو معیارها وجود ندارد،بنابراین شناسایی مسائل مربوط به محتوا،جنبه های فنی و سایر معیارهای زیرگروه این مجموعه باید برای کودکان فرصت های سرگرمی و آرامش و خروجی هایی برای خلاقیت فراهم آورد و از رشد سالم پشتیبانی کند.اغلب مطالب ارائه شده در پایگاه ها صریح و خشک نیست و نکات آموزشی در قالب عکس،فیلم با تصاویری زیبا مطرح شده تا کودکان بتوانند راحت تربا آن ارتباط برقرارکرده و غیر مستقیم و ناخودآگاه از آن تأثیربگیرند.از این رو دراین پژوهش تلاش شده است تا وضعیت پایگاه های مفیدایرانی کودکان در محیط وب بررسی شودو فرایند کارکرد آنها بر اجتماعی شدن کودکان به عنوان یکی از بهترین ابزارهای آموزشی و پرورشی،باید به نحو شایسته ای در اختیار این جامعه قرارگیرد.
فضای اینترنتی» یا به عبارت دیگر «فضای مجازی» و رایانه ای تکه های تقریباً نامحدود فرهنگ و یادگیری را ارائه می دهد و پرورشگاهی برای رشد و گسترش ذهن جوانان و کودکان است. این فضا منبع دانش و محل تکامل ایده های تازه است و مانند منبعی وافر از سرگرمی های شگفت انگیز در یک جهان مجازی است؛ جهانی که شخص می تواند با سهولتی جادویی تقریباً هر چیزی را با فشار یک انگشت به دست آورد. با وجود همه ی این ها، فضای مجازی، چالش های جدی را نیز خصوصاً برای کودکان و جوانان ایجاد کرده است. همان طور که کودکان در جهان گسترده ی «آنلاین» مشارکت می کنند، آن چه را که به این جهان مجازی ارسال شده مشاهده می کنند، وارد اتاق های گپ و گفت اینترنتی می شوند و یا به عضویت شبکه های اجتماعی در می آیند، در معرض عناصر اجتماعی ای که در جهان واقعی از آنها اجتناب می شود نیز قرار میگیرند. این عناصر اجتماعی در دنیای مجازی نیز مانند دنیای واقعی از دو وجه مثبت و منفی یا بد و خوب برخوردارند.
ارائه مدل
ب- متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:
پایگاه کودکان
آموزش
والدین
سایت عموپورنگ