تضاد منافع هر یک از جناح های طبقه حاکم با یکدیگر امری طبیعی است، اما همه آنها در حفظ نظام سرمایه داری، منافع مشترک دارند. نقش حساس دوست، داوری میان جناح های طبقاتی متضاد و مشروعیت بخشیدن به این نظام، نزد فقیران است. در حالی که حکومت معمولاً از طریق مکانیسم ها و ابزار تحت اختیار خود از جناح های طبقه حاکم حمایت می کند، اما حفظ ثبات نظام از وظایف اساسی آن به شمار می رود (گیلبرت و گاگلر، ۱۳۷۵: ۷۲).
نحوه بهره برداری افراد و گروه ها از امکانات موجود نیز فرق می کند. دو نفر ممکن است امکانات مشابهی در بهره گیری از منابع داشته باشند، ولی از آنجا که هریک از این دوره ارزش ویژه ای برای منابع قائل هستند، درآمدهای واقعی آنها متفاوت خواهد بود. گروه های دارای تحصیلات بهتر قادر به بهره برداری فعالانه تر از فضا هستند، حال آنکه گروه های کم درآمد اسیر آن می شوند و تسلطی برای آن بدست نمی آورند. آموزش های فنی و شناخت لازم به نحو کاملاً نابرابری در میان افراد توزیع شده است و از آنجا که فرایند آموختن متأثر از تجربه موفقیت آمیز است، افراد معمولاً در برخورد با محیط زیست خود کارآزموده و آموخته می شوند. آموختن از محیط زیست ماهیت این محیط نیست. در نتیجه نوع محیط زیستی که در سیستم های شهری به وجود می آید در شناخت، مهارت و پرورش آن مؤثر است. این امر هم در انتفاع از امکانات شهری و هم در متضرر شدن از منابع اداری اثرات خارجی قابل توجه است. گروه های پردرآمد از محیط فیزیکی به عنوان یک منبع مهم استفاده و بهره برداری می کنند، حال آنکه گروه های دارای درآمد کم از نظر اقتصادی- اجتماعی، تنها ناچار از تحمل محیط زیست هستند (هاروی، ۱۳۷۶: ۷۷-۷۶).

۲-۲-۷ نظریه توسعه پایدار شهری
نظریه توسعه پایدار شهری در راستای حمایت از منابع محیطی ارائه شده است. مبانی نظری این رویکرد بر نگهداری منابع برای حال و آینده از طریق استفاده بهینه از زمین و وارد کردن کمترین ضایعات به منابع تجدید ناپذیر مطرح است. پتر هال توسعه پایدار شهری را این چنین تعریف می کند :” شکلی از توسعه امروزی که توان توسعه مداوم شهر و جوامع شهری نسل های آینده را تضمین می کند".
نظریه توسعه پایدار شهری مسائلی چون جلوگیری از آلودگی های محیط شهری و ناحیه ای، کاهش ظرفیت های تولید محیط محلی، ناحیه ای و ملی، حمایت از بازیافت ها و عدم حمایت از توسعه های زیان آور و برطرف ساختن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح می کند (زیاری، ۱۳۸۴: ۱۸۱). از نظر کالبدی توسعه پایدار شهری یعنی تغییراتی که در کاربری زمین . سطوح تراکم جهت رفع نیازهای ساکنان شهر در زمینه مسکن، حمل و نقل، اوقات فراغت و غذا به عمل می آید تا در طول زمان، شهر را از نظر زیست محیطی قابل سکونت و زندگی، از نظر اقتصادی بادوام و از نظر اجتماعی همبسته و هماهنگ نگه دارد.
دیدگاه مبتنی بر بعد اجتماعی یا لایه برابری، مساوات و عدالت اجتماعی توسعه پایدار در حوزه اکولوژی اجتماعی و شاخه فرعی آن اکولوژی شهری مورد بحث قرار می گیرد که معتقد است بازیگران اصلی در توسعه، انسان و اجتماعات او هستند. با وجود پذیرش اصول توسعه پایدار ضرورت کاهش نابرابری های عصر حاضر به همان میزان نگرانی پیرامون وضع نسل های آینده است. در توسعه پایدار شهری همانند توسعه پایدار بایستی روابط منطقی میان محیط، عوامل اقتصادی و اجتماعی به خوبی مراعات گردد. موهان موناسینگ معتقد است در گرو ارتباط متقابل و تنگاتنگ سه عامل محیطی، اقتصادی و اجتماعی یک شهر پایدار ایجاد می شود .
اسکات کمپ بل نیز از توسعه پایدار تحت عنوان توسعه سبز یاد کرده و معتقد به همپوشی سه فعالیت اقتصادی، اجتماعی و محیطی می باشد. وی معتقد است برنامه ریزان و دست اندرکاران امور اجتماعی برای رسیدن به توسعه پایدار شهری بایستی همیشه عدالت اجتماعی را به یاد داشته باشند (Campbell,1996:298).
۲-۳ پیشینه عدالت اجتماعی
۲-۳-۱ در جهان
مفهوم عدالت اجتماعی همواره در فلسفه اجتماعی از اخلاق ارسطو به این طرف مطرح بوده است. در دو قرن اخیر این موضوع از سوی هیوم و روسو مطرح و اصول عدالت اجتماعی از سوی بنتهام و میل فرمول بندی شد( هاروی، ۱۳۷۶: ۹۸) و همچنین آثاری از راولز، رشو رانسین در این باره به جای مانده است. جان استوارت میل اولین کسی است که اصطلاح عدالت اجتماعی را به معنای امروزی آن به کار برد. طبق نظر وی عدالت اجتماعی یعنی اینکه جامعه رفتار یکسانی با تمام کسانی که شایستگی یکسانی دارند، داشته باشد (Miller,1999:2). در اواخر سال ۱۹۶۰ مفهوم و کارکرد عدالت اجتماعی وارد ادبیات جغرافیایی شد و جغرافیای رادیکال و لیبرال را بیش از سایر مکتب ها تحت تأثیر قرار داد. این نوع جغرافیای مردمی که در جهت رسیدن به عدالت اجتماعی تلاش می کند، به پیشنهادهای پتروکوپتکین در زمینه پیکار علیه فقر، ناسیونالیسم اروپایی و نژاد پرستی به بیش از یک قرن باز می گردد(شکویی،۱۳۸۲: ۱۸۹). مسایلی نظیر رفاه اجتماعی، نابرابری های شدید، فقر، شیوع امراض، نژاد پرستی، قوم گرایی، جرم و جنایت، انتظار عمر، اصالت زن و آلونک نشینی که تا آن زمان در جغرافیا فراموش شده بود به سرعت مورد توجه جغرافیدانان قرار می گیرد و هر یک از این موضوع ها، جغرافیای خاص خود را می یابد. به این ترتیب از سال ۱۹۷۰ به بعد نظام ارزشی و نظام اخلاقی، تفکرات جغرافیایی را به مسیرهای تازه ای می کشاند. جغرافیدانان رادیکال معتقد بودند که مطالعه مسائل محیطی و فضایی تنها از طریق درک تأثیرات سرمایه داری در جامعه امکان پذیر است. در اهداف جغرافیای رادیکال آمده است که هدف اتحادیه ما تلاش برای بازساخت رادیکالی جوامع ما در هماهنگی با اصول اجتماعی است (فلاحیان، ۱۳۷۸: ۱۵).
اگرچه اصطلاح عدالت اجتماعی از قرن نوزدهم مطرح شد، اما شیوع آن در قرن بیستم اتفاق افتاد. عدالت اجتماعی در واقع یکی از شعارهای اصلی همه ایدئولوژی ها و نهضت های سوسیالیستی بوده است (غنی نژاد، ۱۳۷۹: ۷۸۱).
دیوید اسمیت نخستین جغرافیدانی بود که درباره کیفیت زندگی، رفاه و عدالت اجتماعی در جغرافیا صحبت کرد. این جغرافیدان برای بررسی کیفیت زندگی، رفاه و عدالت اجتماعی از شاخص های اجتماعی ذهنی و مقایسه عینی استفاده کرد که برای سنجش مورد اول از پرسشنامه و برای مورد دوم از مشاهده و آمار استفاده نمود. شاخص های مورد تأکید اسمیت را بهداشت، مسکن، خدمات عمومی، شادمانی خانوادگی، تعلیم و تربیت، فرصت های اشتغال، حقوق و مزد، خوراک، حق رأی، امید به زندگی، مصرف سرانه پروتئین حیوانی، درصد ثبت نام در مدارس، تعداد متوسط تلفن و روزنامه و نظایر آن تشکیل می داد(اسمیت،۱۳۸۱: ۱۷۳-۱۶۰).
در دهه ۷۰ دیوید هاروی نیز با انتشار چهار مقاله به عدالت اجتماعی در جغرافیا پرداخت. مهمترین اثر وی در این ارتباط کتاب عدالت اجتماعی و شهری است که در سال ۱۹۷۳منتشر شد. هاروی در مباحث عدالت اجتماعی بر چند نکته تأکید اساسی دارد. یکی از آن ها عدالت بر اساس نیاز است. خوراک، مسکن، خدمات بهداشتی، تحصیلات، خدمات اجتماعی و خدمات مربوط به محیط زیست، کالاهای مصرفی، تأسیسات تفریحی، دلپذیری محله و وسایل حمل و نقل از نیازهای انسانی است که به عقیده هاروی انسان ها به حداقلی از آن نیاز دارند. اگر چه این حداقل بر حسب زمان و مکان تصور ذهنی افراد متفاوت است، ولی با بهره گرفتن از برخی روش ها می توان حداقل قابل قبولی را تعیین کرد و آن را به عنوان رکنی از عدالت اجتماعی پذیرفت. دومین نکته مورد تأکید هاروی کمک به مصالح عمومی است. همچنین تخصیص منابع در یک منطقه بر مناطق دیگر اثر می گذارد(هاروی، ۱۳۷۶: ۷۹-۵۶).
۲-۳-۲ در ایران
از جمله افرادی که در زمینه عدالت اجتماعی در ایران کارهایی انجام داده اند می توان به موارد ذیل اشاره نمود.
مرصوصی (۱۳۸۲) در پایان نامه دکترای خود با نام تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران به بررسی توسعه یافتگی و عدالت اجتماعی در شهر تهران پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که نابرابری فضایی استانداردهای زندگی ، بین مناطق تهران وجود دارد .
شریفی (۱۳۸۴) در پایان نامه دکترای خود با عنوان تحلیلی بر برنامه های منطقه ای در شهر اهواز به بررسی علل شکل گیری نابرابری های شهری در سطح مناطق و محلات شهر اهواز در داخل و خارج از محدوده قانونی شهر پرداخته است .
خوشروی (۱۳۸۵) در مقاله ای با عنوان عدالت اجتماعی و فضای شهر به این نتیجه رسیده است که به منظور موفق بودن طرح های شهری ، انعطاف پذیری ، رعایت کارایی و عدالت در تهیه و اجرای آن می توان تا حد زیادی از تشدید نابرابری فضایی و اجتماعی جلوگیری به عمل آورد .
وارثی و همکاران (۱۳۸۷) در مقاله ای تحت عنوان بررسی تطبیقی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که تنها با ارائه خدمات شهری برابر و متناسب با نیازهای جمعیتی می توان به تعادل در شهر زاهدان رسید .
حاتمی نژاد و همکاران (۱۳۸۷) معتقدند که بررسی نابرابری های اجتماعی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری در شهر اسفراین نشان می دهد که طبقات اقتصادی ˗ اجتماعی برتر از کاربری های خدماتی مطلوب تری برخوردارند و الگوی توزیع کاربری های خدماتی به نفع گروه های مرفه عمل کرده است .
خاک پور و یاوران (۱۳۸۸) در مجله دانش و توسعه مقاله ای در مورد بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه یافتگی شهر مشهد آورده و در صد مناطق برخوردار ، نیمه برخوردار ، متوسط و محروم را مشخص کرده است .
حیدری نو شهر (۱۳۸۸) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به بررسی توزیع خدمات عمومی شهری و بازتاب فضایی آن از دیدگاه عدالت اجتماعی در شهر اردکان پرداخته است و به نتیجه رسیده است که در نواحی ۱۳ گانه شهر اردکان توزیع فضایی خدمات شهری نامتعادل است .
حکمت نیا (۱۳۹۱) در طرحی به بررسی شکل پایدار شهر و عدالت اجتماعی در شهر بافق پرداخته است و نشان می دهد که بین نماگرهای اجتماعی ˗ اقتصادی و زیست محیطی در نواحی ۱۰ گانه شهر بافق ارتباط معناداری با روند توسعه پایدار وجود دارد .
۲-۴ جمع بندی فصل دوم
با توجه به اینکه تعریف عدالت اجتماعی در دیدگاه های مختلف متفاوت است ولی توجه تمامی گروه ها به عدالت اجتماعی گویای اهمیت یافتن این مفهوم در مدیریت جامعه به عنوان یک رویکرد می باشد. بررسی دیدگاه های چپ و راست در خصوص عدالت اجتماعی نشان می دهد که افراط و تفریط هایی در آن دیده می شود ولی دیدگاه اندیشمندانی که اعتدال اختیار کرده اند مناسب تر بوده و قابلیت اجرایی بیشتری دارد که از جمله آنها می توان به نظرات رالز و گیدنز اشاره نمود. بررسی دیدگاه های اسلام در خصوص عدالت اجتماعی نشان می دهد که نظراتی که این دانشمندان (متعادل) در خصوص چگونگی اجرای عدالت اجتماعی مطرح نموده اند، قرن های پیش توسط اسلام ارائه شده است.
از زمان بروز شرایط جدید، دانشمندان علوم انسانی متوجه مفاهیم عدالت اجتماعی شدند، جغرافیدانان نیز آن را به عنوان یک رسالت علمی وارد مباحث جغرافیایی نمودند و یکی از شاخه های مهم آن در عرصه معاملات و برنامه ریزی شهری رشد یافت. شهرها در موقعیت کنونی وضعیت ویژه ای یافتند. جهانی شدن و اثرپذیری شهرها از آن، مفهوم توسعه پایدار شهری، نگرش زیست محیطی به شهرها و شهرسازی انسان گرا و تداوم افق های تازه ای را در شهرسازی و برنامه ریزی شهری باز کرده اند که تمامی آنها در نگرش به شهر با دیدگاه عدالت اجتماعی افق جدیدی به دست می دهد. دسترسی به امکانات شهری، وضعیت مسکن، حاشیه نشینی، قیمت زمین و رانت های حاصله، میزان برخورداری گروه های مختلف از امکانات و فرصت ها به توزیع قدرت اقتصادی و سیاسی، تأثیر اقتصاد سیاسی بر عدالت اجتماعی و سایر علل وجود یا فقدان عدالت اجتماعی از جمله محورهای بررسی در عدالت اجتماعی و شهر می باشد. در واقع می توان گفت که دستیابی به عدالت اجتماعی در شهرها در تابعیت کامل از اقتصاد سیاسی و مدیریت کلان جامعه می باشد. لذا وجود دولت های عدالت گرا شرط اول دستیابی به عدالت اجتماعی است. اجرای برنامه های توسعه کالبدی ملی بر اساس آمایش سرزمین و با رویکرد دستیابی به عدالت اجتماعی نیز می تواند گام بعدی باشد. توزیع متوازن کاربری اراضی شهری و ایجاد تناسب منطقه ای در شهر، توزیع متناسب ارزش افزوده از طریق بازتوزیع (توزیع مجدد) ارزش افزوده زمین، ایجاد بانک زمین و مساعدت به رشد طبقات متوسط جامعه مواردی است که می توان از طریق آن به دستیابی عدالت اجتماعی در شهرها رسید.
فصل سوم: معرفی محدوده مورد مطالعه و روش شناسی
مقدمه
این فصل شامل معرفی محدوده مورد مطالعه و روش شناسی می باشد. که در معرفی شهر یزد به ویژگی های جغرافیایی، جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی پرداخته شده است و در نهایت تحلیل فضایی از سیر تحولات فیزیکی شهر یزد صورت گرفته است. همچنین روش ها و مدل های استفاده شده، معرفی شده است.
۳-۱ کلیات شهرستان یزد
شهرستان یزد با پهنه ای حدود ۲۳۹۷۰۰ هکتار در مرکز استان یزد در دره ای پهناور و خشک و در بین کوههای شیرکوه و خرانق واقع شده است. همچنین در موقعیت جغرافیایی۴۶ درجه و ۳۱ دقیقه تا ۱۵ درجه و ۳۲ دقیقه شمالی و ۱۵ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۴۰ درجه و ۵۴ دقیقه شرقی قرار دارد. این شهرستان از سوی شمال به شهرستان میبد و اردکان، از شرق به شهرستان های اردکان و بافق ، از غرب به استان اصفهان و از جنوب به شهرستان های مهریز ، تفت و ابرکوه محدود است( افشار سیستانی ، ۱۳۷۸: ۲۲۷).
شهرستان یزد اولین شهرستان خشت و خام و مرکز آن، شهر یزد دومین شهر تاریخی جهان است . بر پایه تقسیمات کشوری در سال ۱۳۹۰، شهرستان یزد دارای ۲ بخش ، ۴ شهر و ۴ دهستان است. بخش مرکزی شامل دهستان فجر ( به مرکزیت خیر آباد )، فهرج ( به مرکزیت محمد آباد ) ، شهر یزد، حمیدیا ، شاهدیه و بخش زارچ شامل اله آباد ، محمد آباد و شهر زارچ می باشد.
تراکم آبادی های مسکونی در بخش مرکزی شهرستان زارچ بیش از بخش های دیگر می باشد. این امر ناشی از وجود شهر یزد و امکانات اقتصادی و اجتماعی آن و وجود شاهراه ارتباطی کرمان – یزد – تهران می باشد . تعداد آبادی ها و جمعیت های مستقر در آن حاکی از وجود تعامل نسبی در سلسله مراتب جمعیتی است . بخش خضر آباد وسیع ترین بخش شهرستان یزد است که دارای دو دهستان با نام های کذاب و ندوشن می باشد (حکمت نیا و انصاری،۱۳۹۱ :۲۱). جدول شماره(۳-۱) جمعیت شهرستان یزد را به تفکیک بخش و شهر در سال ۱۳۹۰ نشان می دهد.
جدول شماره (۳-۱): جمعیت شهرستان یزد در سال ۱۳۹۰

• • • • ایجاد اضافه بار ناحیه­ای در خطوط انتقال در شرایط کارکرد عادی و غیر عادی

     

     

• کاهش ظرفیت خطوط انتقال

• • افزایش نیاز برای توازن توان و میزان رزرو

• افزایش میزان تلفات سیستم

• افزایش نیاز شبکه به جبران راکتیو

در حال حاضر با توجه به میزان کنونی نفوذ انرژی­های نو، تاثیرات بیان شده در اکثر مناطق جهان، مقدار قابل توجهی ندارد. ولی با توجه به گسترش سریع این منابع، توجه به موارد بیان شده به خصوص در زمینه­ کنترل فرکانس ضروری بنظر می­رسد.
شکل ‏۲‑۲: روند رشد توان تولیدی توربین­های بادی

توربین بادی چگونه کار می کند

بطور کلی یک مولد انرژی بادی وقتی بوسیله نیروی باد بحرکت در می آید ، قدرت بوسیله روتور آن به خارج داده می شود. دو روش ابتدایی برای استفاده از نیروی باد وجود دارد:
الف) در روش اول (مطابق شکل ۲-۳) یک چتر نجات توسط نیروی رانش باد بطور افقی کشیده می شود و کابل متصل به آن ، سطل آب را از چاه بیرون می کشد . شکل ۲-۳ شمای یک توربین ساده با محور قائم را نشان می دهد که بوسیله نیروی رانش باد می چرخد و از محور قائم آن نیرو گرفته می شود. شایان ذکر است دو پره ای که در طرفین محور توربین قرار دارد، به ترتیب هر یک مقابل باد قرار گرفته و اخذ نیرو می­ کند و در همین زمان پره دیگر دور محور قائم خود ( نه محور قائم توربین ) ۹۰ درجه چرخیده و مانعی در مقابل باد نخواهد بود [۱۱]. در شکل های۲-۳، نیروی رانش باد به پاراشوت و نیز به دو صفحه توربین برخورد کرده و قدرت خود را برای آبکشی از چاه و یا گردانیدن توربین به مصرف می رساند. این نیروی رانش باد همان نیرویی است که هنگام حرکت اتومبیل در بزرگراه بوسیله باد به دست انسان که از پنچره ماشین بیرون باشد، اعمال می شود .
شکل ‏۲‑۳: نیروی باد برای آبکشی از چاه و توربین بادی با محور قائم و دوپره قابل برگشت
ب) در روش دوم، باد بواسطه عمل آیرودینامیکی که بالابر نامیده می شود، نیروی خود را به مبدل های بادی می­دهد( شکل۲-۴). نیروی بالابر همان نیرویی است که در بال­های هواپیما هنگام پرواز بوجود آمده و سبب صعود هواپیما می شود .باید بخاطر داشت، رشته های هوا هنگام برخورد با لبه پره توربین بادی که به فرم مخصوصی ساخته شده است، هنگام خروج در قسمت بالا و در قسمت پایین اندکی تغییر مسیر داده سپس بهم می پیوند( شکل۲-۴).
شکل ‏۲‑۴: توربین بادی با محور افقی
به سبب فرم پره توربین ، جریان هوایی که از بالای آن می­گذرد، مسیر طولانی تری را طی کرده، و در نتیجه رقیق گشته، روی پره تولید مکش می­ کند، عکس آن جریان هوایی است که از زیر پره می­گذرد و مسیر کمتری دارد، در نتیجه غلیظ بوده و به پره فشار وارد می­ کند. شکل ۲-۴ شمای یک توربین بادی افقی را نشان می­دهد، نیروی بالابر سبب چرخش پره های توربین می­گردد و قدرت تولید می­ کند و نیروی رانش که عمود بر سطح دایره گردش پره هاست، بوسیله پره ها و برج نگهدارنده توربین خنثی می شود. پره های توربین بادی اصولا طوری طراحی می­شوند که نیروی بالابر بزرگ و نیروی رانش کوچک می باشد، از طرفی قدرت توربین بالا می رود و از طرف دیگر بعلت پایین بودن نیروی رانش، صدمه­ای به برج نگهدارنده توربین وارد نمی­ شود .در توریبن­های بادی با محور افقی، باد عمود بر سطح چرخش پره ها وارد می­گردد، از این رو نیروی باد بر تمام پره ها بطور یکسان اثر می­ کند. ولی در مورد توربین های بادی با محور قائم، چون سطح ایجاد شده بوسیله چرخش پره­ها تقریبا یک سطح کروی است و زوایای پره­ها مرتبا نسبت به جهت باد تغییر وضع می­ دهند، نیروی رانش مرتبا کم و زیاد می­ شود.

اجزاء اصلی توربین­های بادی

پره ها^[۹] : بیشتر توربین­ها ۲ یا ۳ پره دارند، باد به پره ها برخورد می کند و باعث چرخش آن­ها می­ شود.
ترمز^[۱۰] : با بهره گرفتن از سیستم ترمز دیسکی می توان توربین را بصورت هیدرولیکی متوقف کرد.
بخش کنترل^[۱۱] : بخش کنترل توربین را وقتی سرعت باد بین ۴ تا ۲۵ متر بر ثانیه است بکار می­ اندازد و هنگامی که سرعت باد به بالاتر از ۲۵ متر بر ثانیه می رسد آنها را متوقف می­ کند توربین ها نمی توانند در سرعت­های بیشتر از ۲۵ متر بر ثانیه به کار خود ادامه دهند. در سرعت بالای ۳۰ متر بر ثانیه سقوط برج ها نیز وجود دارد.
جعبه دنده – گیربکس^[۱۲] : گیربکس توربین های بادی می­توانند سرعت کم چرخش محور پره ها را با ضریب تبدیل مثبت به سرعت بالا که در ژنراتور استفاده می شود، تبدیل کند.
ژنراتور^[۱۳] : ژنراتور در حقیقت بخش تبدیل انرژی مکانیکی باد به انرژی برق( الکتریکی ) است . ژنراتورهای بکار برده شده، ژنراتورهای آسنکرون و سنکرون می باشند.
ناسل^[۱۴] : قسمت اصلی توربین بادی که روتور به آن متصل است را ناسل می­گویند. ناسل در بالای برج قرار دارد، شامل جعبه دنده، شافت اصلی ژنراتور، بخش کنترل و ترمز است . بعضی از ناسل­ها آنقدر بزرگند که تکنسین ها می توانند داخل آن بایستند. در گذشته توربین های بادی با یک سرعت دورانی ثابت (دور روتور) کار می­کردند، اما مدل­های امروزی تقریباً سیستم یک سرعته را کنار گذاشته اند. از میان ۵۸ مدل توربین موجود،۲ مدل یک سرعته، ۲۳ مدل دو سرعته و ۳۴ مدل با سرعت متغیر وجود دارند [۱۱].
روتور^[۱۵] : به مجموعه تیغه ها و توپی وسط آنها روتور می گویند.
دکل^[۱۶] : دکل­ها معمولاً از فولادهای استوانه ای یا شبکه ای میله های فولادی ساخته می شوند، چون سرعت باد با افزایش ارتفاع زیاد می شود، دکل­های بلند باعث می­شوند توربین انرژی بیشتری بگیرد و الکتریسیته بیشتری تولید کند.
سنسورهای اندازه گیری^[۱۷] : شامل دو سنسور سرعت سنج و جهت نما می باشد که اولی سرعت باد و دومی جهت باد را به دقت مشخص می کند و اطلاعات حاصل را به بخش کنترل می دهد . براساس این اطلاعات زمان کار توربین زاویه چرخ انحراف مشخص می شود . این چرخ، توربین را دقیقا در جهت وزش باد قرار می دهد.
شکل ‏۲‑۵: ساختمان توربین بادی [۹]
موتور انحراف^[۱۸] : یک سیستم ترکیبی الکتریکی مکانیکی است . هدایت این سیستم توسط واحد کنترل انجام می­ شود. براساس اطلاعات رسیده از قسمت اندازه گیری واحد کنترل جهت باد قالب را تعیین ک رده به موتور انحراف فرمان می دهد که این موتور توربین را در راستای مناسب بچرخاند. این سیستم فقط در توربین های بزرگ متصل به شبکه کاربرد دارد. در توربین­های بادی سایز کوچک به جای چرخش انحراف از بالچه استفاده می­ کنند . این بالچه، توسط جریان باد خود به خود توربین را در راستای مناسب قرار می دهد.
شفت سرعت بالا^[۱۹] : شفتی که ژنراتور را به حرکت در می آورد.
شفت سرعت پایین^[۲۰]: این قسمت با سرعتی حدود ۳۰ تا ۶۰ دور در دقیقه چرخش می کند.
استقرار پره ها^[۲۱] : پره ها به گردش در می آیند تا سرعت باد را ثابت نگه دارند تا در سرعت بالا و یا پایین برق تولید شود.

انواع ژنراتورهای مورد استفاده در نیروگاه­های بادی

ژنراتور سنکرون مغناطیس دائم: این نوع ژنراتورها در طرح­های کوچک ترجیح داده می­شوند زیرا بازده بالاتری دارند. هرچند طرح­های مقیاس بزرگ هم در نظر گرفته شده ­اند، اما قیمت مواد مغناطیس دائم کاربرد آن­ها را محدود ساخته است.
مزیت اصلی این نوع ژنراتورها در این است که نیاز به تحریک خارجی ندارند، بنابراین می­توان از یکسوکننده دیودی در ترمینال­های ژنراتور استفاده کرد[۱۲].
ژنراتور القایی روتور قفسی: از مزایای این نوع ژنراتور می­توان به ساختمان ساده و محکم، عمر طولانی، احتیاج بسیار کم به تعمیر و نگهداری اشاره کرد. اما دارای معایب محدودیت نیازمندی به توان راکتیو، کاهش ضریب قدرت شبکه و مشکل ناپایداری و نوسانات دینامیکی ولتاژ اشاره کرد[۱۲].
ژنراتور سنکرون روتور سیم پیچی شده: از آنجا که از سال­ها پیش این حقیقت مشخص شده بود که تغییر مقاومت روتور موتور القایی عاملی برای کنترل سرعت آن بود، از مقاومت­های خارجی از طریق حلقه­های لغزان برای کنترل سرعت موتور روتور سیم پیچی استفاده شد.
از مزایای این نوع ژنراتورها می­توان به عدم نیاز به توان راکتیو از شبکه، قابلیت کنترل مستقل توان اکتیو و راکتیو اشاره کرد. اما دارای معایبی است از جمله نیاز به تعمیر و نگهداری بیشتر نسبت به ژنراتور القایی و نیاز به سنکرون کردن دارند [۱۲].
ژنراتور القایی تغذیه دوگانه: این نوع ژنراتور از آغاز قرن حاضر شناخته شده است، البته در ابتدا پیچیدگی مدارهای کنترلی این نوع ژنراتور از کاربرد صنعتی آن می­کاست. هم اکنون این ژنراتور جزء پرکاربردترین انواع ژنراتورها در نیروگاه­های بادی است.
در این ژنراتور استاتور مستقیما به شبکه متصل است. سیم پیچ­های روتور به حلقه­های لغزان متصل بوده و از روتور بیرون آمده و به کانورتر سمت روتور متصل شده اند.
شکل ‏۲‑۶: توربین بادی سرعت متغیر با ژنراتور القایی تغذیه دوگانه

-نخوره سنگی به بالت پَرت نشه فکر و خیالت
-من تموم قصه هام، قصه توست اگر غمگینه اون از غصه توست
-یه دفعه مثل یه گُل رفتی تو دست خزون سیل بارون تگرگ میومد از آسمون
بردمت تو گلخونه که نریزه رو سرت
که یه وقت خیس نشه یخ کنه بال و پرت
یه دفع مثل یه شمع خاموش داشتی می شدی
اگه پروانه نبود تو فراموش می شدی
آره پروانه شدم که پَرام سوخته شده
تا آتیش دل تو به دلم دوخته شده
که بسوزه پر و بالم که دامت بشه خیالم
دارم از تو می نویسم تو که غم داره نگاهت
-اگه دوست داشتی بگو تا بازم بگم برات اینقده میگم تا خسته شم با عشق تو شکسته شم
-من تموم قصه هام، قصه توست
اگر غمگینه اون از غصه توست
-بمیرد روزگار با خاطراتش
که ما از روزگار جز غم ندیدیم
-سال۹۰هم گذشت با همه خوبی ها و بدیهایش بر ما که روزگار خوشی نبود در این زندان بلا با مردمانی دل کبود اما کنون ۴ روز از سال۹۱ می گذرد و باز جمعی از بچه ها یکی با دلی خوش و یکی با دلی آکنده از درد در این زندان زور، روزگارمان رو به گذر است سال ۹۰ که گذشت اما همگی چشم به راه خبرهای سال۹۱ هستیم یکی انتظار حکم می کشد یکی انتظار انتقالی یکی انتظار سند و یکی انتظار نامه پزشکی قانونی و یکی انتظار دادگاه و -یکی انتظار ملاقات حضوری. عجیب روزگاریست در این دنیای به این بزرگی تمام آرزوهای ما در این انتظارها خلاصه می شود اما همگی مان آرزو را به دل داریم که آزادگان از زندان بلا تا کنون قدرتش را نداشتن اند و آخرین آرزویمان آزادی تمام بچه ها از این دام بلاست….
-بنام خالق یکتا
-می نویسیم تا بماند یادگار یادبودی از شرح پریشان حالی این روزگار
-آدمی خـــار است با ایـــن هیـــکلش
پشه خونخوار اسـت بـــا این هیکلش
بــــر شمـــــا ای بـدهای ساده لوح
گرگ کی پرستار است با این هیکلش
گــربه هــــم در لحظه خشم و دفاع
پیــشی بــی عار است با این هیکلش
-هر آنکــس لاف انســـانی زند آدم نمی باشد
-هر آنکس از سخاوت دم زند حاتم نمی باشد
-هر آنکس گفت درویشم مپندارش به درویشی
-به ریش و خفنه و کشکول حاتم نمی بـــاشد
-در این دنیای نگون بخت است و خود را به هر شخصی
-که هر آنکس لاف یکرنگی زند محــــرم نمـــی باشد
-بی خبر از حال همدیگر خوابیدن چه سود
بر مزار مردگان خویش نالیدن چه سود
-زنده تا زنده است باید به فریادش رسید
ورنه بر سنگ مزارش آب پاشیدن چه سود
گر نر فتی خانه اش تا زنده بود
خانه صاحب عزا تا صبح خوابیدن چه سود
گرنپرسی حال من تا زنده ام
-بعد مرگم اشک و نالیدن چه سود
زنده را در زندگی قدرش بدان
ور نه مشکی برای مرده پوشیدن چه سود

• • ماهیان شهر ما از کوسه ها وحشی ترتد

بره های این حوالی گرگ ها را می درند
سایه از سایه هراسان می شود در کوچه ها
این زنده ها هستند که آبروی مردها را می برند

بازارگرایی به عنوان(۱) جمع آوری سیستماتیک اطلاعات درباره مشتریان و رقبای کنونی و بالقوه، (۲) تجزیه و تحلیل سیستماتیک اطلاعات برای توسعه دانش بازار، (۳) استفاده­ی نظامند از این دانش برای شناخت، درک، ایجاد، انتخاب، اجرا و اصلاح استراتژی، تعریف می­ شود(هانت و مورگان^[۴۷]،۱۹۹۵).

فرهنگ، شامل سه عنصر رفتاری می­باشد مشتری گرایی، رقیب گرایی و هماهنگی بین وظیفه ای. بازارگرایی هسته­ی فرهنگ سازمانی را تشکیل می­دهد که تلاش می کند تا عملکرد بالای سازمان را با تأکید روی تهیه­ ارزش افزوده برای مشتریان ایجاد نماید(لید و آدوایر^[۴۸]،۲۰۰۹).
همانطور که دیدیم تا کنون مفاهیم اجرایی متعددی برای بازارگرایی مطرح شده است ولی سه مفهوم بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است:
۱٫مفهوم بازارگرایی از دیدگاه ‹‹نارور و اسلاتر››: این مفهوم اولین بار در سال ۱۹۹۰ ارائه گردید. این دو نویسنده ساختار بازارگرایی را در سه مفهوم زیر می دانند:
الف. مشتری گرایی^[۴۹]
ب. رقیب گرایی^[۵۰]
ج. هماهنگی بین بخشی^[۵۱]

2. 2. مفهوم بازارگرایی از دیدگاه ‹‹کوهلی و جاورسکی››: این نظریه نیز در سال ۱۹۹۰ ارائه شد. این محققین معتقدند که بازارگرایی از سه جزء زیر تشکیل شده است:

الف. ایجاد هوشمندی نسبت به بازار در تمام سازمان
ب. توزیع هوشمندی در بین بخش ها
ج. پاسخ سازمان به هوشمندی ایجاد شده

3. 3. مفهوم بازارگرایی از دیدگاه کادومان و دیامانتوپولوس^[۵۲]:این دو پژوهشگر (۱۹۹۵) با ترکیب مفهوم سازی­های نارور و اسلاتر (۱۹۹۰) و کوهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) یک چارچوب جدید از بازارگرایی را بازمفهوم سازی کرده ­اند. مفهوم جدید بازارگرایی در شکل۱-۲ نشان داده شده است. بر اساس مفهوم جدید، بازارگرایی در سازمان شامل رفتارهای هماهنگ ایجاد و نشر هوشمندی و پاسخگویی به هوشمندی برمبنای نگرش­های مشتری گرایی و رقیب گرایی است.

ایجاد هوشمندی
ایجاد هوشمندی
رقیب گرایی
مشتری گرایی
مشتری گرایی
رقیب گرایی
نشر هوشمندی
مکانیزم هماهنگی
رقیب گرایی
مشتری گرایی
پاسخگویی
رقیب گرایی
: بازمفهوم سازی بازارگرایی(کادوگان و دیامانتوپولوس،۱۹۹۵)

3. 3. مفهوم بازارگرایی از دیدگاه دی^[۵۳]و سینکولا^[۵۴]: این پژوهشگران بازارگرایی را یک فرایند چهار مرحله­ ای می­دانند که عبارت است از: (دی،۱۹۹۴؛ سینکولا،۱۹۹۴)

الف. دستیابی به اطلاعات بازار
ب. توزیع و پخش اطلاعات بازار در سرتا سر سازمان
ج. تفسیر اطلاعات بازار پخش شده در سازمان
د. به کارگیری اطلاعات بازاریابی در برنامه­ ریزی استراتژیک شرکت و ارائه­ پاسخ­های مناسب.

دیدگاه‌های بازارگرایی

رویکرد­های کلیدی به بازارگرایی بر تعریف ابعاد آن، متمرکز شده اند، برای مثال کوهلی و جاروسکی(۱۹۹۰) بازارگرایی را به اجرای مفهوم بازاریابی ربط داده­اند که در فعالیت­ها و رفتارهای یک سازمان منعکس می­ شود. به طور مشابه، نارور و اسلاتر(۱۹۹۰) بر ابعاد بازارگرایی و تأثیر آن بر عملکرد کسب و کار تمرکز کردند. مطالعات بعدی به نقش فرهنگ سازمانی در ایجاد و اجرای بازارگرایی پرداختند؛ برای مثال مشتری­گرایی که به عنوان یکی از ابعاد بازارگرایی است، مجموعه ­ای از باورهایی را ایجاد می­ کند که علایق مشتری را در درجه­ اول اهمیت قرار می­دهد در حالیکه در رابطه با سایر سهامداران مانند مالکان، مدیران و کارکنان برای ایجاد یک سازمان سودآور، این کار را انجام نمی­دهد. رفته رفته مطالعات انجام شده بر بازنگری نقش بازارگرایی تمرکز نمود. فاهی و همکاران^[۵۵](۲۰۰۰) بازارگرایی را به عنوان توانایی اصلی بازاریابی معرفی می­نماید. دیگر محققان مانند منگوک و اوه^[۵۶](۲۰۰۶) و دی(۱۹۹۴) بازارگرایی را عاملی که بطور بالقوه باعث ایجاد مزیت رقابتی شرکت می­ شود، بیان می­ کنند(اسمیرنووا، ناود، هنبرگ، موزاس و کوچتچ^[۵۷]،۲۰۱۱). در ادامه به بیان این رویکردها پرداخته می­ شود.

1. 1. دیدگاه تصمیم گیری (شاپیرو^[۵۸]، ۱۹۸۸؛ گلازر^[۵۹]، ۱۹۹۱)

1. 1. دیدگاه هوشمندی بازار(کوهلی و جاورسکی، ۱۹۹۰)

1. 1. دیدگاه فرهنگ بازارگرایی (نارور و اسلاتر، ۱۹۹۰)

1. 1. دیدگاه بازاریابی استراتژیک(روکرت، ۱۹۹۲).

1. 1. دیدگاه مشتری­گرایی(دشپند وفارلی^[۶۰]، ۱۹۹۸)

1. 1. دیدگاه بازارگرایی ترکیبی لافرتی و هالت(دولت آبادی، خائف الهی،۱۳۸۴؛ دیوانداری، سید جوادین، نهاوندیان، آقازاده،۱۳۸۷؛ آقازاده، مهرنوش،۱۳۸۹؛ کبیری،۱۳۹۰).

دیدگاه تصمیم گیری

یکی از دیدگاه‌های موجود در ادبیات بازارگرایی، دیدگاه تصمیم گیری است که توسط شاپیرو^[۶۱] درسال ۱۹۸۸ مطرح گردید. شاپیرو مفهوم عملیاتی بازارگرایی را یک فرایند تصمیم ­گیری سازمانی تلقی می‌کند. در قلب این فرایند، مدیریت خود را متعهد به تصمیم ­گیری مشارکتی بین اعضای سازمان می‌داند. شاپیرو شرکت‌های بازارگرا را دارای سه ویژگی زیر می‌داند که عبارتند از:

1. 1. اطلاعات حاصل از مشتری بسیار مهم بود و نفوذ مؤثری در بخش‌های سازمان دارد.

1. تصمیم گیری‌­های استراتژیک و تاکتیکی به صورت بین بخشی و بین فردی صورت می‌گیرد.

در این بخش نتایج و یافته‌های تحقیق جهت تایید یا رد فرضیه‌های تحقیق به منظور پاسخگویی به سوالات پژوهش ارائه می‌گردد. این تحقیق بر مبنای سوالات زیر شکل گرفته است:

• • عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‏های دانش محور کدامند؟

• • کدامیک از عوامل حیاتی بیشترین اهمیت را در موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور خواهد داشت؟

• • وضعیت جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه (ستاد ویژه توسعه فناوری نانو) در مقایسه با چارچوب پیشنهادی چگونه است؟

برای پاسخگویی به سوالات تحقیق فرضیه‌های زیر شکل گرفت:

• • توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی، فرهنگ سازمانی، پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان و استراتژی و اهداف عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‏های دانش‏محور می‏باشند.

• • استراتژی و اهداف بیشترین اهمیت را در موفقیت مدیریت دانش سازمان‏های دانش‏محور دارد.

• • بین وضعیت جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه (ستاد ویژه توسعه فناوری نانو) در مقایسه با چارچوب پیشنهادی تفاوت وجود دارد.

در ادامه نتایج آزمون هر فرضیه و پاسخ به سوالات مربوط به هر فرضیه به ترتیب بیان می‌شود. پس از مرور ادبیات موضوع و اخذ نظر خبرگان در خصوص عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور ۱۰ عامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور شناسایی و استخراج گردید که شامل عوامل مطرح شده در فرضیه اول تحقیق می‌باشد و عبارتند از: پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان، ساختار و زیر ساخت های سازمانی، توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی، فرهنگ سازمانی، الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد، زیر ساختار های سیتم های اطلاعاتی، کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی، مدیریت تغییر، استراتژی و اهداف و فرایند های مدیریت دانش. خبرگان میزان اهمیت هر یک از ۱۰ عامل را در قسمت اول پرسشنامه اول بر اساس طیف پنج گزینه‌ای لیکرت تعیین نمودند. به منظور تایید روایی و اهمیت ۱۰ عامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور از آزمون دو جمله‌ای با فاصله اطمینان ۹۵% استفاده گردید. همان‌طور که جدول‌های ۴-۲ و ۴-۳ ملاحظه می‌گردد تمامی عوامل از میانگین بالایی برخوردارند. انجام آزمون دو جمله‌ای با در نظر گرفتن مقدار احتمال پایه‌ای پیش‌فرض ۵٠ % و Cut point=3 نیز آشکار ساخت که در سطح معناداری ۰۵/۰ میانگین اهمیت هر یک از عوامل بیشتر از ۳ می‌باشد. به عبارت دیگر کلیه عوامل شناسایی شده از اهمیت بالایی برخوردار هستند. بدین شکل اهمیت تمامی عوامل برای موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور تائید شد که این امر منجر به تایید چارچوب پیشنهادی مدیریت دانش بر اساس عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش گردید .
برای رتبه بندی و تعیین میزان اهمیت عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور از آزمون فریدمن استفاده شد که نتایج آن در جدول ۴-۴ منعکس شده است. مطابق تحلیل فریدمن، رتبه عامل «پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان» (۶۷/۷) بالاتر از همه بوده هرچند «الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد» پایین‌ترین رتبه (۷۳/۳) را نشان می‌دهد، در حد فاصل این دو عامل دیگر عوامل قرار دارند که «کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی» با رتبه ۲۰/۶ در جایگاه دوم قرار دارد. توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی، استراتژی و اهداف، فرهنگ سازمانی، زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی، فرایند های مدیریت دانش، ساختار و زیر ساخت های سازمانی و مدیریت تغییر به ترتیب با میانگین رتبه‌ای ۰۳/۶، ۹۰/۵، ۵۰/۵، ۴۷/۵، ۱۳/۵، ۷۳/۴،۶۳/۴ در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بدین ترتیب با انجام آزمون فریدمن این فرضیه که استراتژی و اهداف بیشترین اهمیت را در موفقیت مدیریت دانش سازمان‏های دانش‏محور دارد، با اطمینان ۹۵ درصد و در سطح معناداری ۰۰۳ /۰ رد گردید. با توجه به آزمون فریدمن می‌توان گفت که از نظر خبرگان عامل پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان بیشترین اهمیت را در موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور دارد و عامل استراتژی و اهداف در میان ۱۰ عامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش از نظر میزان اهمیت در رده چهارم قرار دارد.
بعد از شناسایی شاخص‌های موثر در موفقیت مدیریت دانش و گروه بندی آن‌ ها به عوامل مرتبط و تایید آن‌ ها به وسیله خبرگان، پرسشنامه دوم برای ارزیابی آمادگی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو (سازمان دانش محور) استفاده گردید. پرسشنامه بر مبنای عوامل و شاخص‌های موفقیت مدیریت دانش تایید شده در قسمت اول تحقیق طراحی شده و از پاسخ دهندگان (مدیران و کارشناسان ستاد) خواسته شد وضعیت جاری مدیریت دانش در ستاد را در هر یک از شاخص‌های موفقیت مدیریت دانش بر مبنای مقیاس پنج امتیازی لیکرت تعیین نمایند. پس از جمع آوری ۱۲ پرسشنامه تکمیل شده به وسیله کارشناسان و مدیران ستاد، ابتدا با بهره گرفتن از آزمون دو جمله‌ای اجماع نظر کارشناسان و مدیران ستاد در مورد وضعیت جاری هر شاخص در ستاد مورد سنجش قرار گرفت. همان‌طور که در جداول ۴-۱۵ تا ۴-۲۴ قابل مشاهده است، کارشناسان و مدیران ستاد ویژه توسعه فناوری نانو بر اساس آزمون دوجمله ای در همه شاخص‌ها با احتمال پایه‌ای پیش فرض ۵۰٫ و سطح معناداری کمتر از ۰۵٫ در خصوص وضعیت فعلی ۷۸ شاخص تایید شده به وسیله خبرگان و بالطبع در وضعیت جاری همه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه اشتراک نظر دارند.
همان‌طور که در جدول ۴-۲۵ می‌توان امتیاز عوامل موفقیت دانش در سازمان‌های دانش محور از نظر خبرگان را در مقایسه با وضعیت فعلی مدیریت دانش در ستاد ویژه توسعه فناوری نانو مشاهده کرد، کلیه عوامل موفقیت مدیریت دانش از نظر خبرگان دارای امتیاز بالاتر از ۴ می‌باشند در حالی که ستاد نانو در عوامل پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان، فرهنگ سازمانی، زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی، کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی، مدیریت تغییر و استراتژی و اهداف دارای امتیاز بالاتر از ۳ هستند. هرچند ستاد نانو در این شاخص‌ها وضعیت قابل قبولی دارد لیکن، تا رسیدن به وضعیت مطلوب تلاش و توجه بیشتری به عوامل ذکر شده و شاخص‌های مربوط به عوامل از طرف ستاد نانو نیاز است. از سوی دیگر ستاد نانو دارای امتیاز کمتر از ۳ در ۴ عامل ساختار و زیر ساخت های سازمانی، توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی، الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد و فرایند های مدیریت دانش می‌باشد که نشان دهنده ضعف ستاد نانو در این عوامل برای موفقیت مدیریت دانش می‌باشد؛ بنابراین می‌توان گفت ستاد نانو در ۶ عامل وضعیت قابل قبولی دارد و در ۴ عامل دیگر دارای وضعیت قابل قبولی نیست و به طور کلی ستاد نانو از نظر عوامل موفقیت مدیریت دانش با وضعیت مطلوب از نظر خبرگان فاصله دارد.
همچنین به منظور آزمون فرضیه «بین وضعیت جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه (ستاد ویژه توسعه فناوری نانو) در مقایسه با چارچوب پیشنهادی تفاوت وجود دارد. » از آزمون آماری از آزمون Mann-Whitney U در سطح معناداری ۹۵% استفاده گردید. همان‌طور که در جدول ۴-۲۷ می‌توان دید بین میانگین رتبه بندی همه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان دانش محور از نظر خبرگان و وضعیت فعلی این عوامل در ستاد نانو تفاوت معناداری وجود دارد زیرا سطح معناداری برای همه عوامل کمتر از ۰۵٫ می‌باشد. از سوی دیگر میانگین رتبه بندی همه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت در ستاد نانو کمتر از میانگین رتبه بندی این عوامل در وضعیت مطلوب می‌باشد. بدین ترتیب وجود تفاوت معنادار بین وضعیت جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه (ستاد ویژه توسعه فناوری نانو) در مقایسه با چارچوب پیشنهادی تایید گردید.
با توجه به اینکه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور از دیدگاه خبرگان و صاحب‌نظران دارای ترتیب زیر هستند:
۱-پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان ۲- کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی ۳- توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی ۴- استراتژی و اهداف ۵- فرهنگ سازمانی ۶- زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی ۷- فرایند های مدیریت دانش ۸- ساختار و زیر ساخت های سازمانی ۹- مدیریت تغییر ۱۰-الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد.
از سوی دیگر بر اساس آزمون فرید من رتبه بندی وضعیت فعلی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در ستاد نانو به صورت زیر می‌باشند:
۱- فرهنگ سازمانی ۲- پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان ۳- زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی ۴- ساختار و زیر ساخت های سازمانی ۵- کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی ۶- مدیریت تغییر ۷- توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی ۸- فرایند های مدیریت دانش ۹- استراتژی و اهداف ۱۰- الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد.
بنابراین، ملاحظه می‌شود که ستاد ویژه توسعه فناوری نانو باید توجه بیشتری به میزان اهمیت عوامل حیاتی مدیریت دانش کند و سعی در بهبود عوامل تاثیر گذار تر بر موفقیت مدیریت دانش به طور خاص کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی و توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی نماید.

۵-۴-چارچوب نهایی شده در این تحقیق

چارچوب نهایی شده در این تحقیق برای مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور بر مبنای عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش به صورت شکل ۵-۱ قابل ارائه است.
همان‌طور که در شکل ۵-۱ ملاحظه می‌گردد تمامی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش بر اساس نتایج آزمون دو جمله‌ای با در نظر گرفتن مقدار احتمال پایه‌ای پیش‌فرض ۵٠ % و Cut point=3 از اهمیت بالایی برخوردار هستند. بدین ترتیب وجود و اهمیت تمامی عوامل برای موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور تائید شد که این امر منجر به تایید چارچوب پیشنهادی مدیریت دانش بر اساس عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش گردید. از سوی دیگر همان‌طور که قبلاً بیان شد بر اساس آزمون فریدمن عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور از دیدگاه خبرگان و صاحب‌نظران دارای رتبه بندی و اهمیت زیر هستند که سعی گردیده در چارچوب نهایی این رتبه بندی اعمال گردد:
۱-پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان ۲- کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی ۳- توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی ۴- استراتژی و اهداف ۵- فرهنگ سازمانی ۶- زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی ۷- فرایند های مدیریت دانش ۸- ساختار و زیر ساخت های سازمانی ۹- مدیریت تغییر ۱۰-الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد.
شکل ۵-۱-چارچوب نهایی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور

۵-۵- مقایسه نتایج پژوهش با تحقیقات قبلی

در عصر کنونی چالش اصلی سازمان‌ها درک مدیریت دانش و چگونگی پیاده سازی آن است. امروزه بزرگ‌ترین آرزوی سازمان‌ها تعریف مدیریت دانش مناسب و اداره آن به یک روش موفق است. بی شک، سازمان‌های دانش محور باید در طراحی و به کار گیری مدیریت دانش، در نقش سازمان‌های پیشرو ظاهر شوند، و این امر مستلزم شناسایی عوامل حیاتی موفقیت و اقدام عملی بر مبنای این عوامل تاثیر گذار در مراحل مختلف طراحی و به کار گیری مدیریت دانش است.
در این تحقیق ۱۰ عامل و ۷۸ شاخص مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش از ادبیات موضوع استخراج تأثیر آن عوامل بر موفقیت مدیریت دانش به تأیید خبرگان امر رسید. هیچ یک از تحقیقات قبلی در زمینه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش، به این تعداد از عوامل اشاره نداشته‌اند و هر یک بر حوزه یا عواملی خاص تکیه کرده‌اند و از این جهت، عوامل استخراجی در این تحقیق نسبت به سایر تحقیقات قبلی کامل‌تر و جامع‌تر بوده و دیدی کلی‌تر نسبت به مفهوم مدیریت دانش دارد. بنابراین چارچوب تحقیق که بر اساس این عوامل و شاخص‌ها است چارچوب کامل و جامعی است. همان‌طور که در فصل‌های قبلی نیز اشاره گردید تحقیقات بسیار کمی در زمینه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور صورت پذیرفته و این تحقیق از این نظر دارای مزیت می‌باشد.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش عبارتند از :
۱-پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان ۲- کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی ۳- توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی ۴- استراتژی و اهداف ۵- فرهنگ سازمانی ۶- زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی ۷- فرایند های مدیریت دانش ۸- ساختار و زیر ساخت های سازمانی ۹- مدیریت تغییر ۱۰-الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد.
این تحقیق با یافته‌های داون پورت و همکاران ( ۱۹۹۸ ) در خصوص حیاتی بودن عامل‌های فرهنگ، زیرساخت، و حمایت مدیریت ارشد هم‌خوانی دارد. در تحقیق چریدس و همکاران (۲۰۰۳) عواملی نظیر استراتژی، مدیریت منابع انسانی، سیستم‌های اطلاعاتی از عوامل حیاتی شناخته شده است که با یافته‌های این پژوهش کاملاً سازگاری دارد.
عوامل حیاتی شناسایی شده توسط هونگ^[۴۴] و همکاران (۲۰۰۵) یعنی الگوبرداری، فرهنگ سازمانی، زیرساخت سیستم‌های اطلاعاتی، و رهبری و تعهد قوی مدیریت ارشد نیز در این تحقیق مورد تاکید قرار گرفته‌اند.
مطالعات قبلی بر اهمیت تعامل اجتماعی و کار تیمی بین اشخاص برای ایجاد رفتار مدیریت دانش میان افراد تاکید کرده‏است. (Liao, 2010). این تحقیق نیز کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی را به عنوان یکی از عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور بیان کرده است.
چانگ و چوانگ (۲۰۱۰) فرهنگ را مهم‌ترین عامل برای موفقیت مدیریت دانش بیان کردند لیکن تحقیق حاضر فرهنگ را یکی از عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور می‌داند و پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان را به عنوان مهم‌ترین عامل موفقیت بیان می‌دارد.
نظر به اینکه در تحقیقات قبلی استقرار کامل فرآیندهای مدیریت دانش یکی از عوامل تأثیرگذار در موفقیت مدیریت دانش ذکر شده است ( Holsapple and Joshi, 2000; Bhatt,2000; Wong & Aspinwall , 2005; and Akhavan & Jafari , 2006)؛ لذا شناسایی عامل فرآیندهای مدیریت دانش به عنوان یکی از عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در راستای تحقیقات قبلی می‌باشد.
اخوان و همکارانش (۲۰۰۹) در تحقیقی ۵ عامل حیاتی موفقیت شناسایی کردند که سهم بیشتری در ارتقای مدیریت دانش در مراکز تحقیقاتی دانشگاهی ایران دارند. این عوامل عبارتند از: مدیریت منابع انسانی و ساختار منعطف و پویا، آمادگی و معماری مدیریت دانش، ذخیره دانش، الگوبرداری و مدیر عالی دانش که همه این عوامل در چارچوب پیشنهادی این تحقیق یا به عنوان عامل یا به عنوان شاخص موثر بر موفقیت بیان شده‌اند.
رهنورد و محمدی (۱۳۸۸) با بررسی عوامل حیاتی موفقیت در مراکز دانشگاهی تهران که نوعی سازمان دانش محور می‌باشند پرداختند که یافته‌های این پژوهش نشان داد که عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش عبارتند از: ۱- توسعه منابع انسانی؛ ۲ - فرهنگ مشارکتی؛ ۳- درگیری افراد؛ ۴- جهت گیری دانایی محور؛ ۵ - زیرساخت‌های سیستم‌های اطلاعاتی؛ ۶- ارزیابی و انتقال دانش؛ و ۷- الگوبرداری.
در تحقیقات رهنورد و محمدی (۱۳۸۸) الگوبرداری از نظر رتبه بندی در رده آخر عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش بیان شده است که این نتیجه هم راستای رتبه بندی عامل الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد در میان عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور می‌باشد.
نکته قابل توجه در این تحقیق در نظر گیری نوآوری و تجاری سازی دانش به عنوان فرآیندهای مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور می‌باشد که این امر در راستای نظام ملی نوآوری در فناوری نانو می‌باشد که در آن خلق و شناسایی دانش، تسهیل نوآوری، ایجاد شبکه‌های خبرگی، بهبود فرایند های انتقال و اشتراک گذاری دانش، تجاری سازی دانش و توسعه سرمایه انسانی از کارکردهای اصلی می‌باشند.
بنابراین، در مقایسه با تحقیقات پیشین، این پژوهش چارچوب جامعی را شناسایی کرده است که می‌توان به عنوان چارچوب نظری فراگیر در طراحی و به کار گیری موفق مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور در نظر گرفت.

۵-۶- پیشنهادات مستخرج از پایان نامه

با توجه به بررسی‌های گسترده و عمیقی که در زمینۀ شناسایی عوامل و شاخص‌های تأثیرگذار بر موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور به عمل آمد، مشخص گردید که این سازمان‌ها، نیازمند توجه دقیق و موشکافانه‌ای به بهبود جریان دانش در فرایندهای کسب و کار سازمانی بوده و بر این اساس، نیازمند راه کارها و راهبردهای مدونی در زمینۀ مدیریت دانش هستند. با توجه به نتایج تحقیق حاضر پیشنهادات ذیل جهت به کار گیری موفق مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور و ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ارائه می‌گردد:

• • از آنجایی که سازمان‌های دانش محور ممکن است قادر به مدیریت تمامی جنبه‌های مدیریت دانش در یک مقطع زمانی نباشند، اهمیت و اولویت این مجموعه عوامل حیاتی موفقیت می‌تواند به عنوان یک راهنما برای این سازمان‌ها در جهت اولویت بندی و تنظیم فعالیت‌های مدیریت دانش مورد استفاده قرار گیرد.

• پرسشنامه توسعه داده شده در این مطالعه ارائه کننده یک چک لیست واقعی برای ارزیابی ادراکات در خصوص فعالیت‌ها می‌باشد. برای سازمان‌هایی که در کشور مدیریت دانش را اجرا می کند، چارچوب ارائه شده در این پژوهش که بر مبنای عوامل حیاتی موفقیت و شاخص‌های مربوط می‌باشد می‌تواند به عنوان یک ابزار برای ارزیابی وضعیت مدیریت دانش و تعیین حوزه‌های قابل بهبود نقش موثری ایفاء نماید. همچنین، چارچوب ارائه شده امکان ارزیابی مقایسه‌ای توانمندی‌های جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه و وضعیت مطلوب را فراهم می کند.