۶

۲۸

۶

۳۷۶

نمره­ی کل مقیاس نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی با توجه به تعداد گویه ­ها (۶ گویه) و نمرات گزینه­ های پاسخی به لحاظ تئوریک ۶ تا ۲۸ است. میانگین نمره­ی به دست آمده برای زنان متأهل واقع در سنین باروری شهرستان مهر، ۳/۱۷ می­باشد. حداقل نمره­ی ۶ بیانگر این می­باشد که پاسخگویان هنوز نقش اصلی خانم­ها را خانه­داری و مادری می­دانند و قائل به هیچگونه برخورداری از فرصت­های شغلی و ایفای نقش­های مختلف اجتماعی برای زنان شبیه به مردان نمی­باشند. هر چه نمره­ی این مقیاس به میانگین نزدیک­تر می­ شود، دال بر پذیرش بیشتر برابری جنسیتی از سوی پاسخگویان دارد. به طور کلی برای نشان دادن سطوح مقیاس نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی، افراد در سه سطح کلی دارای نگرش سنتی، بینابین و غیر سنتی طبقه ­بندی شده ­اند.

جدول شماره­ ۵-۱-۱۹ سطوح نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی را در میان نمونه­ مورد بررسی نشان می­دهد. اکثریت پاسخگویان (۱/۶۴ درصد) در حد متوسطی نقش­های جنسیتی مدرن را پذیرفته­اند؛ به عبارتی هم خانه­داری و مادری را به عنوان نقش اصلی زن قبول دارند و هم قائل به حضور وی در نقش­های مختلف اجتماعی شبیه به مردان هستند. ۵/۲۱ درصد نگرش­های مدرن دارند، یعنی خواهان برابری کامل زن و مرد در ایفای انواع نقش­ها چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی می­باشند. اما فقط ۴/۱۴ درصد از پاسخگویان نگرش سنتی به نقش­های جنسیتی را قبول دارند. این گروه از پاسخگویان مرزبندی محکمی برای نقش­های زنان و مردان قائل هستند؛ بدین معنا که برخی از نقش­ها از قبیل خانه­داری را مختص زنان و برخی نقش­ها مانند سرپرستی خانواده را مختص مردان می­دانند و شاید بتوان گفت این گروه از پاسخگویان بر این باور هستند که جای زن در خانه می­باشد و جای مرد در اجتماع.
جدول ۵-۱-۱۹ سطوح نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی

نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی

فراوانی

درصد

سنتی

۵۴

۴/۱۴

بینابین

۲۴۱

۱/۶۴

غیر سنتی/ مدرن

۸۱

۵/۲۱

تعداد کل

۳۷۶

۱۰۰

در منابع فقهی برای قاعده جب شروطی ذکر شده است از جمله امتناعی بودن قاعده جب است و در مواردی که اجرای و برداشتن حکم شرعی موجب ضرر و زیان به دیگران و تضیع حقوق دیگران شود مانند دیون و تعهدات ناشی از عقود در دوران کفر نباید آنرا جاری کرد.( مشکینی ۱۳۷۷، ۱۷۹)زیرا هر چند که این قاعده در خصوص کافر تازه مسلمان امتنان است در حق طلبکاران خلاف امتنان خواهد بود.( قبله ای الخویی ۱۳۸۰، ۱۲۱)

شرط دیگری اجرای قاعده جب آن است که مسلمان شدن کافر نباید برای فرار از مجازات باشد مثلاً اگر مجرم غیر مسلمان پس از دستگیری ، مسلمان شود اسلام آوردن در ساقط شدن کیفر او مؤثر نخواهد بود.
همچنین در این اجرای قاعده شرط دیگری قید شده است که حکم مورد نظر از احکام مختص اسلام باشد یعنی در آیین فرد تازه مسلمان شده پذیرفته نشده باشد و این قاعده احکامی را در بر می گیرد که در اسلام تشریع شده باشند . اگر در دین و مذهب کافر برآن عمل آثاری مترتب باشد قاعده جب شامل آن نخواهد بود.( موسوی بجنوردی پیشین، ۴۲)
بنابراین بر اساس قاعده مذکور در خصوص اعمالی که جنبه حق الهی صرف داشته باشند ( مانند نماز ، روزه ، حج ) در صورت مسلمان شدن کافر به حکم قاعده ی جب آن مجازاتها جب و قطع می گردد و حدود و تعزیرات از کافر ساقط خواهد شد و در مواردی که احکامی فقط دارای جنبه حق الناسی باشد (قصاص و دیات) از شمول قاعده جب خارج اند.( مراغی میر فتاح ۱۴۱۷، ۴۹۵) و با اسلام آوردن کافر از او ساقط نخواهد شد چرا که این امر بر خلاف قاعده امتنان می باشد و در خصوص اعمالی که دارای دو جنبه حق اللهی و حق الناسی باشند تنها جنبه جنبه حق الهی آن مشمول قاعده خواهد بود مثلاً سارق ضامن مالی است که در زمان کفر سرقت کرده است ولی با مسلمان شدنش دیگر حد سرقت بر او جاری نمی شود و مالی را که سرقت کرده است باید به صاحبش برگرداند.( قبله ای پیشین، ۱۲۰) اگر چه برخی فقها حق الله و حق الناس را در یک سیاق آورده اند و حکم انواع ثلاثه را در یکسان قرار داده اند و فرقی میان آنها نگذاشته اند و فرموده اند « اسلام ما قبل خود را قطع می کند و آن راقطع می کند و آن را کالعدم قرار می دهد یعنی آثارش را مرتفع می سازد پس اگر در حال کفر دزدی کند دستش قطع نمی شود و اگر مسلمانی را بکشد او را قصاص نمی کنند و اگر زنای محصنه مرتکب شود رجم نمی شود.»(موسوی بجنوردی پیشین، ۳۹)
بعضی موارد در فقه اسلامی وجود دارد که قاعده جب در مورد آنها اجرا نمی شود مانندعقود و ایقاعات و عهد و نذر و دیون مالی زیرا در این موارد به علت خروج از امتنان از تحت قاعده جب خارج می شوند ولی در برخی ازعقودوایقاعاتی همچون بیع و نکاح و طلاق که در زمان کفر صورت گرفته و فاقد برخی از شرایط صحت بوده است به استناد قاعده جب حکم به صحت آنها می شود.(لنکرانی ۱۴۱۶، ۴۴)
قاعده التوبه تجب ما قبلها من الکفر و المعاصی و الذنوب
قاعده دیگری مشابه با قاعده قبلی است و بر اثر مفاد حدیث «التوبه تجب ما قبلها من الکفر و المعاصی و الذنوب» می باشد . توبه در حقوق جزای عمومی اسلام به عنوان یکی از موارد سقوط مجازاتها شمرده شده است و یکی از بهترین شیوه های جلوگیری از جرم و اصلاح مجرم است که بدلیل ندامت و پشیمانی حقیقی مجرم از مجازات او صرفنظر می کند قاعده جب توبه تنها از کفر ، معاصی و ذنوب جب می کند و نسبت به هر یک اقسام خاصی دارد « چنانچه گناهی که دنباله ندارد نه حقی از مردم در اثر آن زایل می شود و نه حدی از حدود الهی بر آن ثابت می گردد و نه آن گناه ترک و اجبی است که قضا داشته باشد مانند حسد و دروغ که موجب ضرر مالی و جانی و عرضی بر دیگران نیست این قبیل معاصی در اثر توبه زایل می شود و هیچگونه اثری بر آن مترتب نیست.»( قلبه الخویی پیشین، ۱۳۵) چرا که به موجب حدیث « التائب من الذنب کمن الاذنب له».(کلینی پیشین)
ولی چنانچه گناهی جنبه حق الناس ویا حقوق مشترک بین خدا و خلق باشد (مانند سرقت ، زکات ) که در این حالت شرط قبولی توبه اقدام به پرداخت حقوق مردم است و توبه حقوق الناس راجب نمی کند چنانکه در قاعده « الاسلام یجب ما قبله » نیز چنین است .
گناهانی که درباره حقوق الهی است و آن نیز خود چند نوع می باشد در برخی موارد گناهان موجب حدود شرعیه می شوند ( زنا ، لواط ، شرب خمر ) و در برخی موارد موجب حد نمی شود ولی لازم است مرتکب نسبت به جبران آن اقدام کند ( نماز ، روزه ) و در خارج از وقت مقرر قضا کند و با صرف توبه کردن ساقط نمی شوند لذا توبه تنها در حقوق الهی که موجبات حد و تعزیر را فراهم می نماید قابل اجرا است .
تفاوت قاعده جب توبه و اسلام
قاعده جب اسلام قاعده وسیع تری است که علاوه بر رفع مجازات احتمالی آثار آن جرم را نیز از بین می برد ولی در قاعده توبه تنها از کفر، معاصی و ذنوب است که عقاب و مجازات را از فرد ساقط می کند ولی آثار فقهی و حقوقی آن باقی می ماند مانند توبه فردی که زنا کرده است که در صورت توبه مجازات ساقط است ولی حرمت ازدواج با مادر و دختر آن فرد برداشته نمی شود « همچنین قواعد مذکور در( الاسلام یجب ما قبله ) و ( التوبه تجب ما قبلها ) اگر چه به یک شکل بیان شده اند قاعده اسلام به حکم( ما) موصول همه چیزهایی که قبل از اسلام واقع شده است را در بر می گیرد وجب می کند ولی در قاعده توبه( ما ) موصول به وسیله (من )بیانیه محدود شده است و قاعده توبه را محدود و تنگ تر کرده است.»( قبله ای الخویی پیشین ، ۱۳۷)
بنابراین کاربرد قاعده توبه در فقه امامیه در خصوص مرتکبان جرایمی که از کرده خود نادم و پشیمان هستند و عزم بر ترک گناه دارند در موارد متعددی مانند توبه در مواردارتداد ، سقوط مجازات در موارد ارتکاب زنا ، لواط ، شرب خمر ،محاربه و . . . پذیرفته شده است و با شرایط خاص خود موجبات سقوط مجازات و یا اجازه عفو توسط امام را فراهم می کند و برخی از مجازاتهای تبعی را نیز ساقط می نماید .
بنابراین قواعد فقه یکی از مهمترین ابزارهایی است که ما را در رسیدن به احکام و قوانین راهنمایی می‌کند .
گفتار چهارم: توبه
توبه از ماده توب به معنای بازگشت است . توبه به معنای بازگشت از گناه است . بازگشت به خدا ، به خدا برمی گردد . بازگشتنی یعنی از عصیان و نافرمانی به اطاعت از خدا برمی گردد.( ابن منظور ۱۴۰۸، ۶۱)
مرحوم محقق اردبیلی می فرمایند :« التوبه هی الندامه و العزم علی عدم الفعل لکون الذنب قبیحاً ممنوعاً و امتثالاً لامرالله و لم یکن غیر ذلک مقصوداً»( اردبیلی بی‌تا،۵۲)
یعنی توبه عبارتست از:« پشیمانی و عزم بر عدم انجام کاری که گناه است و قبیح و ممنوع است و برای اطاعت از فرمان خداوند و بجز این عنصر و قصد دیگری در بین نیست .»
از تعریف مزبور می توان دو نکته را استنباط کرد :
۱ـ توبه پشیمانی و ندامت است .
۲ـ عدم فعل و انجام گناه به خاطر قبح شرعی آن باشد .
صرف عدم توانایی بر انجام گناه توبه نیست زیرا پشیمانی او بخاطر قبح شرعی عمل نیست بلکه توبه یک ندامت و پشیمانی است که اعتراف و اعتذار را در پی دارد و مانع از بازگشت به اعمال مجرمانه و گناه می شود . بنابراین سه عنصر ندامت و پشیمانی اعتذار و عدم بازگشت بر گناهان در مفهوم توبه نهفته است .
زمان توبه در جرایم مستوجب حد
از روایات صادره از معصومان استنباط می شود که فرد پس از ارتکاب جرایم مستوجب حد به غیر از حدودی که جنبه حق الناسی دارد بهتر است آن را آشکار نسازد و در ملاء عام مطرح نکند و علاوه بر این حتی نزد حاکم شرع اقرار نکند تا مجازات بر او اعمال شود زیرا پخش و نشر و اعلان انجام گناه اثرات سویی دارد و موجب تشویق افراد ضعیف النفس و بیماردل به انجام گناه می شود پس شایسته است که مرتکب پیش خود و خدایش توبه کند تا خداوند توبه او را قبول فرماید که از جمله می توان به روایت ذیل اشاره کرد .
«ماعز بن مالک اسلمی در نزد رسول الله اقرار به گناه (زنا) نمود البته ابتدا پیامبر او را بطور غیر مستقیم بر کتمان امر هدایت کرد و سعی کرد او را در امر اقرار مردد نماید . اما ماعز اصرار بر اقرار نمودند و سرانجام به زنا اقرار کرد پیامبر اکرم به وی فرمود بهتر بود که تو این موضوع را کتمان می کردی».(مجلسی پیشین، ۴۲)
اگر مرتکب پیش از اثبات جرم در نزد حاکم شرع چه از طریق اقرار و چه از طریق قیام بینه توبه کند مشهور فقهای امامیه بر آنند که مجازات ساقط می شود مگر در توبه محارب که نظر مشهور بر آن است که متهم باید قبل از دستگیری توبه کند نه پس از آن و دلیل آنرا نص صریح قرآن کریم در این خصوص می دانند.( شهابی ۱۳۷۲، ۲۳۷ )
) و علت این امر که ا قرار و شهادت را مشابه دانسته اند این است که اقرار نیز نوعی شهادت است که شخص علیه خود و نه دیگری ابراز می نماید بلکه به قرینه بند پنجم از ماده ۲۰۰ قانون مجازات اسلامی و کلام فقها که« توبه قبل از اثبات جرم را موجب سقوط حد دانسته اند می توان گفت مورد ثبوت جرم با علم قاضی را نیز شامل است.»( رجایی ۱۳۸۷، ۹۵ )
حال اگر فردی پس از ارتکاب گناه توبه کند و پس از توبه نزد حاکم اقرار به گناه کند و از او تقاضای مجازات نماید آیا با توجه به اینکه توبه سبب سقوط مجازات می شود آیا اقرار بعدی او نزد حاکم می تواند موجب اجرای حد گردد و آیا این امر با فلسفه وجودی توبه تناقض ندارد و در این حالت چه تفاوتی بین تائب و غیر تائب است .
برخی از فقها معتقدند که در این حالت نیز بر فرد حد جاری می شود همانند ماعز که از پیامبر تقاضای اجرای حد کرد و عرض کرد طهرنی که در مرتبه چهارم رسول خدا امر به رجم او کرد . و اگرچه آیات مربوط به توبه نشانگر این است که با انجام توبه مجازات ساقط شده و مجازات ساقط شده دیگر نمی تواند عود کند از این رو نظریه مذکور قدری با تردید همراه است.( سلامپورعسگری ۱۳۹۲، ۷۵)
در مورد توبه پس از اثبات جرم در صورتیکه طریق اثبات جرم اقرار مجرم باشد و مجرم نزد حاکم شرع توبه نماید حاکم مخیر است در این حالت مجرم را عفو کند یا حد الهی را بر او جاری سازد و این توبه موجب سقوط مجازات نیست و صرفاً اختیار عفو را به امام می دهد . حال باید دید آیا توبه بعد از اقرار از نظر زمانی محدود است یا خیر به این معنی که پس از ثبوت جرم نزد حاکم مجرم تا چه زمانی می تواند توبه کند تا زمان صدور حکم یا پس از آن نیز می تواند توبه کند . در این که توبه پس از اقرار و قبل از صدور حکم موثر در عفو محکوم است تردیدی نیست و قدر متیقن مواد ۷۲ و ۱۲۶ و ۱۳۲ و ۱۸۲ قانون مجازات اسلامی موید این معنی است ولی پس از صدور حکم با پذیرش اجازه عفو توسط حاکم آیا موجب لغو شدن احکام و تعطیلی اکثر حدود الهی نمی گردد ؟
از نظر فقهی همانگونه که بیان شد توبه بعد از اقرار یا صدور حکم اجازه عفو را برای امام به همراه دارد نه اینکه امام با توبه ملزم به عفو باشند تا موجب تجری دیگران فراهم شود و موجب تعطیلی حدود الهی را نیز فراهم نمی کند زیرا در این حالت موجب جلوگیری از توبه برخی از مجرمان که از کار خود نادم و پشیمان شده اند ولی موفق به توبه به دلایل مختلفی نشده اند خواهد شد و این مورد منحصر در اقرار است و اگر جرم با شهادت شهود ثابت شده باشد توبه بعد از آن موثر در عفو نیست و همانگونه که بیان شد الزامی به عفو برای حاکم نیز ایجاد نمی شود و همچنین در ماده ۷۲ قانون مجازات اسلامی و مواد دیگر جواز عفو به توبه قبل از صدور حکم مقید نشده است و صرف صدور حکم نمی توان شخص را از امکان استفاده از عفو محروم نمود .
لیکن اگر جرم با شهادت ثابت شود و اگر مرتکب پس از آن توبه نماید امام اختیار عفو مجرم را ندارد و باید حد الهی را بر او جاری کند و مستند نظریه مشهور فقها روایات بسیاری است که در این خصوص وارد شده است از جمله روایت وارده از امام علی (ع) است که فرمود :« اذا اقامت البنیه فلیس لاامام ان یعفو.»( حر العاملی پیشین ،۳۳۱ )
البته در مورد توبه محارب طبق نص صریح آیات قرآن وی باید پیش از دستگیری توبه نماید .
توبه در قانون مجازات اسلامی
در قانون مجارات اسلامی در مواد متعددی در حدود توبه مرتکب را ذکر کرده است.( مواد ۸۲ و ۸۱ و ۱۲۵ و ۱۲۶ و ۱۲۲ و ۱۲۳ و ماده ۲۰۰ ) و در مورد حد قوادی و محاربه راجع به اینکه توبه موجب سقوط مجازات است یا خیر سکوت اختیار نموده است و فقط در ماده ۱۹۴ به توبه محارب در مدت تبعید اشاره کرده است . لیکن با توجه به آیه ۴۳ سوره مائده و روایات وارده و اجماع فقهای شیعه و وحدت ملاک بین کلیه جرایم مستوجب حد (بجز حد قذف) در این زمینه نیز در صورت توبه محارب پیش از دستگیری مجازات ساقط خواهد شد.( شیری پیشین، ۱۷۹) اگرچه برخی از نویسندگان معتقدند که علاوه بر اینکه توبه موجب سقوط حد در جرایم حق اللهی می شود سقوط مجازات تعزیری را نیز به دنبال دارد و از این رو عمل ارتکابی اگر موجب تعزیر باشد و بزهکار پیش از قیام بینه توبه نماید در این صورت تعزیر ساقط می شود زیرا اطلاقات موجود در این باب تعزیرات را نیز شامل می شود و این از باب قیاس اولویت نیز و اکثر فقها در این مورد به آیه ۲۵ سوره شوری استناد می کنند زیرا لازمه قبولی توبه عدم مجازات و عقوبت است.(مرعشی ۱۳۷۵، ۲۶)
در قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات قانونگذار در دو ماده از توبه بحث کرده است ، یکبار در تبصره ماده ۵۱۲ ^[۲۶] و دیگری در ماده ۵۲۱ ^[۲۷]. که البته مقنن در تبصره ماده ۵۱۲ بطور مبهم سخن گفته است و اینکه متهم مشمول مواد مذکور در ماده نیست آیا بطور کامل از مجازات معاف است و یا اینکه مجازات دیگری باید برای متهم تعیین شود و قانونگذار با توجه به توبه محارب که باید پیش از دستگیری باشد توبه در جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی نیز پیش از دستگیری موثر می داند . و درخصوص سایر جرایم تعزیری درخصوص توبه مرتکب سخنی به میان نیاورده است لیکن در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی در ماده ۱ – ۱۶۵ به این موضوع توجه شده است و مقرر می دارد « در جرایمی که مجازات های آنها حق الناس نباشد توبه مجرم و اصلاح و پشیمانی او قبل از دستگیری موجب توقف تعقیب و سقوط مجازات است مگر در مواردی که در این قانون خلاف آن مقرر می دارد.»
و می توان گفت که در این ماده نیز با توجه به بحث حدود که توبه را تا پیش از ثبوت جرم پذیرفته است . در این جرایم نیز تا پیش از ثبوت جرم توبه پذیرفته می شود .
آثار توبه
چنانچه توبه با شرایط واقعی خود صورت گیرد دارای آثار حقوقی است که از جمله می توان به چند اثر مهم آن اشاره کرد :
سقوط مجازات :
سقوط مجازات مجرمان اثر اصلی توبه است که این اثر مربوط به توبه پیش از اثبات جرم است که مورد اجماع فقهای امامیه است و از جمله محقق لاهیجی معتقد است که در صورت تحقق توبه عقاب ساقط شده و بر این مسأله اجماع منعقد شده است .( محقق لاهیجی ۱۳۷۲، ۵۰) قانون موضوعه ایران نیز به تبع فقه اسلام توبه قبل از دستگیری را مسقط کیفر دانسته است . بسیاری از فقها بر این نکته مهم فقهی اتفاق نظر دارند که هر گاه شخص مرتکب جرمی شود و قبل از مراجعه به حاکم توبه کند چنانچه آن جرم جنبه حق الهی داشته باشد مجازات ساقط می شود صاحب کتاب لمعه می فرمایند« و التوبه قبل القیام البینه تسقط الحد عنه»( مکی العاملی بی‌تا، ۵۷)
همچنین شیخ صدوق (ره) می فرمایند:«که ابوبصیر از امام صادق (ع) سؤال می کند که بینه بر علیه مردی شهادت داد که زنا کرده است و قبل از آنکه حد بر او جاری شود زانی فرار کرده است حکم او چیست آن حضرت در پاسخ فرمودند اگر توبه کرده است حد بر او جاری نمی شود و اگر قبل از توبه دستگیر شود حد بر او جاری می شود.»(صدوق پیشین ، ۱۷)
روایت فوق دارای ابهام و اجمال می باشد مرحوم شوشتری از این روایت اینگونه استفاده کرده است که اگر اصحاب چنین نظریه ای را نپذیرفته اند روایت را بر این معنا حمل نکرده اند.
همچنین شیخ مفید (ره ) درکتاب المقنعه می فرماید : « من زنی و تاب قبل از تقدیم الشهادت علیه بالزنا درئت عنه التوبه الحد.»( شیخ مفید پیشین ، ۷۷۷ )
در کتاب لمعه در فصل لواط آمده است « ولو تاب قبل قیام البینه سقط عنه الحد قتلا او جلدا»( مکی العاملی پیشین، ۱۵۴) در باب حد مساحقه می فرمایند و لوتاب قبل البینه سقط الحد»(پیشین)ایشان هم این عبارت را در حد شرب خمر نیز آورده است.(پیشین،۲۰۷)همچنین مرحوم علامه در کشف المراد ادعای اجماع بر سقوط عقاب کرده است « الناس اتفقوا مع السقوط العقاب بالتوبه»(حلی(علامه) پیشین، ۳۳۶)
عدم عقوبت از آیه شریفه « و هو الذی یقبل التوبه من عباده»( سوره مبارکه شوری آیه ۲۵) نیز استفاده می شود زیرا لازم توبه عدم عقوبت است و اگر عقوبت ثابت باشد معنای آن عدم پذیرش توبه است شاید گفته شود که این آیه بر نفی مجازات اخروی است و در نتیجه مجازات دنیوی از قبیل حدود و قصاص و دیات ساقط نمی شود .

می توان نخبه سیاسی را چنین تعریف کرد: «نخبه سیاسی» به شخصی اطلاق می شود که پدیده های سیاسی را در دو سطح داخلی و بین المللی بررسی کند با نگاه آینده نگرانه، حوادث سیاسی را پیش بینی و در بالاترین سطح مورد نظر، راهکاری جهت مدیریت هوشمندانه وقایع به منظور ارتقای زندگی بشری ارائه دهد.
نخبگان سیاسی همان صاحبان قدرت در یک جامعه سیاسی هستند. این قدرتمندان شامل رهبری و آن ترکیب بندی های اجتماعی می باشند که طی یک دوره مشخص رهبران نوعا از دل آنها بر می خیزند و در برابر آنها جوابگو هستند.
در یک تعریف ساده نخبگان سیاسی کسانی هستند که بیشترین دسترسی و کنترل را بر ارزش های سیاسی دارند.
۱-۹-۳) حکومت
حکومت، اجتماعی سازمان یافته است که تحت یک نظام سیاسی متحد با نام دولت کار می‎کند۱۹۹۵حکومت ممکن است تمام قدرت و حاکمیت را در دست داشته باشد، ولی عنوان حکومت برای نام بردن ازنظام سیاسی ایالت هایی که تحت یک اتحادیه دور هم جمع شده اند نیز به کار می رود. (۱۹۴۰-۱۹۴۴ Concise Oxford)

. حکومت هم چنین می تواند اشاره ای باشد به بخش سکولار دولت که آن ها را از کلیسا و نهاد های مدنی جدا می سازد (جامعه مدنی ). (Barrow 1993: pp. 10)
۱-۹-۴) ایران
تاریخ ایران به معنی سرزمین آریائیها با مهاجرت گروهی از اقوام آریائی به داخل فلات ایران آغاز می شود. در متون زردشتی، از سرزمین کهن ایرانیان با نام ایران ویج یاد شده است. (دایره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ۵۲۳ ). ایران سرزمینی نسبتاً مرتفع که بخش عمده ای از فلات ایران را در بر می گیرد در قاره آسیا و در جنوب غربی این قاره قرار دارد. ایران کنونی دارای شکل شبه لوزی است که از دامنه آرارات در شمال غربی تا بندر گواتر در جنوب شرقی امتداد دارد. مساحت ایران ۱,۶۴۸,۱۹۵ کیلومتر مربع می باشد. (همان، ۴۹۹)
۱-۱۰) محدودیت های تحقیق
یکی از محدودیت های پژوهش مورد نظر کمبود فرصت و زمان بحث و بررسی به صورت جامع در زمینه موضوع مورد مطالعه می باشد. کمبود منابع پیرامون موضوع فوق از دیگر موانع پیش روی تحقیق تلقی می‎گردد. هزینه های مالی را نیز باید همواره به عنوان یکی از محدودیت های اساسی در فعالیت های پژوهشی به شمار آورد.
فصل دوم:
مبانی نظری؛
مفاهیم ودیدگاه ها
۲-۱) مقدمه
ازآنجائی که پژوهش حاضر تاثیر نقش گفتمان سیاسی بر جغرافیای سیاسی ایران را به تحلیل می کشاند در این فصل مبانی نظری وتئوری های موجود حول محور موضوع مورد بحث، آورده می شود. نظریه ها در پی کشف حقیقت وقراردادن آن در حیطه عمل وتجربه است تا بتوان صحت وسقم آن را مشخص نمود، چرا که نظروعمل مکمل یکدیگرند. هرچند برخی تعاریف بر نظری یا عملی بودن صرف آن تاکید دارند، امروزه چه درعلوم ریاضی وچه در علوم انسانی ثابت شده که بین نظریه وعمل کردن تحت تاثیر فعالیت ذهن پیوستگی وجوددارد، وسازماندهی آن به صورت فکر وفعالیت صورت یک امرنظری را پیدا می کند، واین خود ضرورت ارتباط با آن عمل مواجه سازد. نظریه همیشه کمی ناراست و انطباق آنبا واقعیت حتمی نیست. (پاپلی یزدی وابراهیمی، ۱۳۸۷، ۱۲) در این گفتار ابتداءتعریف نخبگان سیاسی وانواع تعاریف مختلف آورده می شود. سپس بحث هایی در ارتباط با حکومت، ملت، هویت ملی، نخبگان سیاسی در انواع حکومت هاونحوه تاثیرگذاری در حکومت های مختلف و. . مطرح خواهد شد. در ادامه موضوع اصلی پژوهش با رویکردی به جغرافیای سیاسی وموضوعات ودیدگاه های موجود بحث خواهدشد.
۲-۲) تعاریف نخبه
می توان نخبه سیاسی را چنین تعریف کرد: «نخبه سیاسی» به شخصی اطلاق می شود که پدیده های سیاسی را در دو سطح داخلی و بین المللی بررسی کند با نگاه آینده نگرانه، حوادث سیاسی را پیش بینی و در بالاترین سطح مورد نظر، راهکاری جهت مدیریت هوشمندانه وقایع به منظور ارتقای زندگی بشری ارائه دهد.
در چنین راهبردی، نخبه سیاسی باید المان های تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی، زبانی و اجتماعی ایران رابشناسدوبدانیددولت- ملتی مانندایران چه مشخصات داخلی، منطقه ای و جهانی دارند.
اینکه توانایی و امکانات ایران برای توسعه داخلی و نقش آفرینی درسطح منطقه و جهان تا چه حد است با شناخت دقیق از موجودیت ملت ایران؛ نخبه، علم سیاست می تواند برنامه و چشم اندازی واقع گرایانه جهت پایداری همراه با قوت و قدرت ایران ارائه دهد.
براین اساس در حوزه حکومت بررسی نظام سیاسی ایران و شناخت دقیق حاکمیت موردنظر است. فهمیدن ارتباط دینی، تاریخی و اجتماعی حاکمیت با ملت ایران و شناختن منابع واقعی قدرت ما را به تحلیل مناسبتری هدایت می کند. آنچه در مورد قدرت مدنظر است درک درست مولفه های قدرت در دنیای جدید براساس منابع طبیعی و انسانی آن است. درنظر داشتن قدرت سخت و گذر از آن به سوی قدرت نرم، توجه به علم، فناوری، آگاهی علمی و قدرت ابزار سازی کلیدی ترین موضوعات مورد طرح برای دانش پژوهان سیاست در حوزه قدرت هستند و پرواضح است تعلیم نخبگان سیاسی منطبق بر ویژگیهای فوق باید توسط نخبگان متعهد صورت پذیرد. (محمود عباس‌زاده مشکینی۱۳
۸۸، ۳۰)
۲-۳) تعریف نخبه از نظر پاره تو
پاره تو: نخبه کسی است که در جامعه دارای شهرت است:
-نخبه کسی است که در جامعه از نظر موقعیت اجتماعی اقتصادی سیاسی و فرهنگی بهترین محسوب شود.
به باور پاره تو ما در بین مردم دو قشر میبینیم:
۱-قشر پایین یعنی طبقه خارج از برگزیدگان
۲-قشر بالا یا قشر برگزیدگان که خود به دو دسته تقسیم می شوند
الف: برگزیدگان حکومتیب: برگذیدگان غیر حکومتی
نخبگان سیاسی همان صاحبان قدرت در یک جامعه سیاسی هستند. این قدرتمندان شامل رهبری و آن ترکیب بندی های اجتماعی می باشند که طی یک دوره مشخص رهبران نوعا از دل آنها بر می خیزند و در برابر آنها جوابگو هستند.
در یک تعریف ساده نخبگان سیاسی کسانی هستند که بیشترین دسترسی و کنترل را بر ارزش های سیاسی دارند.
۲-۴) نظریات نخبه گرایی

تبلیغات شفاهی

۲۴-۲۲

بحرینی نژاد و ضیایی ( ۱۳۹۱ )

پس از تدوین طرح مقدماتی پرسشنامه تلاش گردید تا میزان روایی و پایایی پرسشنامه تعیین گردد.
۳-۶) روایی و پایایی پرسشنامه
۳-۶-۱) روایی^[۷۷]
روایی از واژه «روا» به معنای جایز و درست گرفته شده و روایی به معنای صحیح و درست بودن است. مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه ­گیری، بتواند خصیصیه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه ­گیری­های نامناسب و ناکافی می ­تواند هر تحقیق علمی را بی ارزش و ناروا سازد. روایی در اصل به صحت و درستی اندازه ­گیری محقق برمی­گردد (سکاران،۱۳۸۵، ص ۲۶). برای تعیین روایی پرسشنامه روش­های متعددی وجود دارد که یکی از این روش ها روایی محتوا می باشد. روایی محتوا نوعی روایی است که برای بررسی اجزای تشکیل دهندی یک ابزار اندازه ­گیری به­کار برده می­ شود. روایی محتوا یک ابزار اندازه گیری به سوال­های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوال­های پرسشنامه معرف ویژگی­ها و مهارت­ های ویژ­ه­ای باشد که محقق قصد اندازه ­گیری آن­ها را داشته باشد، آزمون دارای روایی محتوا است. برای اطمینان از روایی محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوال­های تشکیل دهندی ابزار اندازه ­گیری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین روایی محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه ­گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود. روایی محتوای یک آزمون معمولا توسط متخصصان و خبرگان در موضوع مورد مطالعه تعیین می شود. که در این تحقیق روایی سوالات توسط ۲ نفر از متخصصان صنعت بیمه ( مسئولین بیمه پاسارگاد ) و ۲ نفر از اساتید دانشگاه مورد تایید قرار گرفته است.

۳-۶-۲) پایایی^[۷۸] پرسشنامه
پایایی یکی از ویژگی­های فنی ابزار اندازه گیری است و با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد. یک آزمون زمانی دارای پایایی است که نمره های مشاهده شده و نمره های واقعی آن دارای ضریب همبستگی بالایی باشند (سکاران،۱۳۸۵، ص ۳۰). در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده شده که به وسیله نرم افزار SPSS برای مجموعه سوالات مربوط به هر متغیر محاسبه گردیده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری که خصیصه های مختلف را اندازه ­گیری می کند به کار می­رود. در عمل برای محاسبه ضریب پایایی از روش آلفای کرونباخ، ابتدا یک نمونه اولیه شامل ۳۵ پرسشنامه پیش­آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده های به دست آمده ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره ­های هر زیرمجموعه سوال های پرسشنامه و ورایانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول رابطه (۳-۲) مقدار ضریب آلفا را محاسبه می کنیم.

که در آن:
J: تعداد زیرمجموعه سوال های پرسشنامه یا آزمون
S_j²: واریانس نمرات هر بخش آزمون
r: ضریب پایایی کل
پایایی پرسش های مطرح شده برای اندازه گیری هر متغیر با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ به صورت جدول (۳-۳) است. جداول تفصیلی مربوط به متغیرها در پیوست آورده شده است.
جدول ۳-۳) جدول پایایی مربوط به سوال های پرسشنامه

ردیف

متغیر

ضریب آلفای کرونباخ

۱

بازاریابی رابطه مند

۸۳۲/۰

۲

رضایت مشتری

۹۱۱/۰

۳

وفاداری مشتری

۸۸۷/۰

۴

کیفیت خدمات

۹۱۳/۰

۵

ارزش ادراک شده

۹۱۲/۰

در پژوهشی که توسط هافمن^[۱۶۴] و شوارزوالد^[۱۶۵] (۱۹۹۲)، با هدف تعدیل اثرات عزت نفس بر استفاده از نژادپرستی وجایگاه علمی به عنوان تعدیل کننده پذیرش میان فردی بر روی ۷۲۲ نفر از دانش آموزان دبیرستانی انجام شد. نتایج تحلیل ها نشان داد که یک اولویتی برای اهداف آموزشی سطح بالاتر و اصالت نژادی سطح بالا وجود دارد. این اولویت قائل شدن صریح در دانش آموزان دارای عزت نفس بالا بیشتر از دانش آموزان دارای عزت نفس پائین قابل مشاهده بود. به گونه ای که داشتن عزت نفس و اصالت نژادی بالا بر این منجر می شود که افراد خود را شایسته ی جایگاه علمی بالاتر بدانند.

۲-۴-۲- پیشینه‌ داخلی
در پژوهش جمشیدی، اکبری ومهرگان(۱۳۹۱)، که با هدف بررسی و مقایسه رابطه بین خلاقیت و عزت نفس با رابطه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رشت انجام شد. تعداد ۲۰۰ نفر از دانشجویان پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت و پرسشنامه خلاقیت تورنس را پاسخ گفتند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها از طریق محاسبه ضریب همبستگی پیرسون و آزمونT نشان داد که رابطه بین خلاقیت و عزت نفس معنادار است. همچنین رابطه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی نیز معنادار است.
در پژوهشی که توسط شفیع آبادی و احدی (۱۳۹۱)، با هدف بررسی رابطه بین عوامل خلاقیت و عزت نفس انجام شد. پژوهش از نوع همبستگی بوده و از یک نمونه ۱۲۵ نفری از دانشجویان فنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان تشکیل شده بود. ابزار سنجش، پرسشنامه خلاقیت تورنس و آزمون عزت نفس کوپر اسمیت با سطح اطمینان ۹۵ درصد بود. از ۴ فرضیه اصلی که رابطه بین عوامل خلاقیت و مجموعه خرده مقایس های عزت نفس را تشکیل داده بود، سه فرض مبنی بر وجود رابطه معنادار مستقیم بین سیالیت، بسط و ابتکار با خرده مقیاس های عزت نفس (شامل عزت نفس اجتماعی، تحصیلی، خانوادگی و عمومی) تایید شد ولی رابطه معناداری بین انعطاف پذیری و عزت نفس مشاهده نشد. همچنین این پژوهش ۱۶ فرضیه فرعی را برای تاثیر خرده مقیاس های چهارگانه عزت نفس بر عوامل چهارگانه خلاقیت را مدنظر قرار داد که وجود رابطه معنی دار بین سیالیت و عزت نفس تحصیلی و سیالیت و عزت نفس اجتماعی تایید شد و در ۱۴ فرضیه دیگر رابطه معنی داری مشاهده نشد.
در پژوهش نظری(۱۳۹۱)، که با هدف احساس تعلق هویتی و نقش آن در شکل گیری تصورات قالبی در پیشداوری و تعصب صورت گرفت، نتایج بررسی نشان داد که یکی از عواملی تعیین کننده در تقویت و یا تضعیف مبانی زمینه ها عینی و ذهنی همگرایی و همبستگی ملی می باشد. در شرایط کنونی، تفکرات قالبی و پیشداوری ها در مناسبات بین افراد، طوایف، اقوام و گروه های ایرانی نقش موثری ایفا می کند و فهم دقیق ابعاد و زوایای این مساله می تواند ما را در رفع بسیاری از سوء تفاهم ها و تحکیم مبانی هویت ملی و رفع زمینه های بهره برداری نیروهای بیگانه بیش از پیش یاری کند.
در پژوهشی که توسط کشاورزی ارشدی وهمکاران(۱۳۹۰)، با هدف بررسی رابطه فراشناخت وعزت نفس با خلاقیت در دانش آموزان انجام شد. جامعه آماری را تمامی دانش آموزان دختر دوره متوسطه دبیرستان های شهر تهران در سال تحصیلی ۸۹ – ۸۸ تشکیل می دادند که بر اساس جدول مورگان و کرجسی ۳۵۰ نفر به عنوان نمونه مشخص و با بهره گرفتن از روش نمونه گیری خوشه ای از بین جامعه آماری انتخاب شده بودند. ابزار تحقیق شامل سه پرسش نامه فراشناخت سوانسون(۱۹۹۶)، عزت نفس کوپر اسمیت (۱۹۹۴)، و پرسش نامه خلاقیت عابدی(۱۳۶۲)، بوده است. با بهره گرفتن از روش های آمار توصیفی (شاخص های مرکزی و پراکندگی) روش های آمار استنباطی (همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان) اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد ارتباط معنا داری بین هر یک از مولفه های فراشناخت و خلاقیت و عزت نفس دانش آموزان وجود دارد . ضرایب معادله رگرسیون نشان داد راهبردهای فرا شناخت ۴۵% تغییرات خلاقیت و همچنین عزت نفس ۵۱% تغییرات خلاقیت را تبیین و پیش بینی می کند.
در پژوهشی که توسط زینلی(۱۳۸۹)، با هدف بررسی رابطه راهبردهای فراشناختی و خلاقیت با عزت نفس و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی شهر سده انجام شد.جامعه آماری،کلیه دانش آموزان دوم و سوم دبیرستانی دختر و پسر شهر سده و نمونه با حجم ۲۲۰ نفر که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند.برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. داده ها از طریق پرسشنامه راهبردهای یادگیری و مطالعه کرمی، خلاقیت عابدی، عزت نفس کوپراسمیت جمع آوری و عملکرد تحصیلی نیز از معدل نیم سال اول سال تحصیلی استفاده شد.پایایی این پرسشنامه ها از طریق آلفای کرونباخ به ترتیب ۷۴/۰، ۷۳/۰، ۷۰/۰ به دست آمد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که بین راهبردهای فراشناخت وخلاقیت با عزت نفس رابطه مثبت وجود دارد.
در پژوهشی که توسط حسن زاده و ایمانی فر(۱۳۸۹)، با هدف بررسی رابطه خلاقیت و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی نوجوانان و جوانان انجام شد.روش پژوهش همبستگی بود وجامعه آماری شامل دانش آموزان پایه دوم رشته ریاضی فیزیک و علوم تجربی دبیرستان بود. نمونه آماری شامل ۸۰ دانش آموز دختر و پسر که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بود. ابزار اندازه گیری برای سنجش خلاقیت پرسشنامه خلاقیت (CREE) تورستون، میلن جر و برای آزمون عزت نفس از پرسشنامه کوپراسمیت (۵۸ سوالی) استفاده شد. نتایج نشان داد که بین خلاقیت و عزت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تفاوت معنی داری وجود ندارد. بین خلاقیت و عزت نفس با رشته های تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد. بین خلاقیت و جنس نیز تفاوت معناداری وجود ندارد. همبستگی عزت نفس با خلاقیت بیشتر از همبستگی عزت نفس با پیشرفت تحصیلی و همین طور همبستگی خلاقیت با پیشرفت تحصیلی می باشد.
در پژوهشی که توسط یارمحمدیان(۱۳۸۵)، با هدف بررسی ارتباط خود پنداره و عزت نفس در دانشجویان خلاق و غیر خلاق انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش را دانشجویان دانشکده علوم تربیتی دانشگاه شیراز تشکیل می دادند. نمونه تحقیق شامل ۱۰۰ نفر دانشجو از بین دانشجویان کارشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز بودند که به طریق جدول اعداد تصادفی از بین گرایش های مختلف انتخاب شدند. ابزار سنجش در این تحقیق، آزمون خلاقیت عابدی جهت تمایز دانشجویان خلاق از غیر خلاق و آزمون خود پنداره راجرز جهت سنجش متغیر خود پنداره دانشجویان بود. همچنین جهت سنجش میزان عزت نفس آنان از آزمون عزت نفس کوپر اسمیت استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که میان نمرات میانگین خود پنداره و عزت نفس دانشجویان خلاق و غیر خلاق تفاوت معنا داری وجود دارد. همچنین این نتایج نشان داد که دانشجویان خلاق نسبت به دانشجویان غیر خلاق، نمرات بهتری در دو متغیر خود پنداره و عزت نفس کسب کردند. در مجموع نتایج نشان داد که بین خود پنداره و عزت نفس هر گروه رابطه معنا داری وجود دارد. بر اساس نتایج به دست آمده می توان استنباط نمود که عزت نفس یکی از ویژگی های مثبت شخصیت و تابع خود پنداره هر فردی است، به طوری که خود پنداره مثبت همراه با عملکرد موفقیت آمیز موجب عزت نفس بالا می گردد.
بررسی موسوی و همکاران(۱۳۸۳)، نیز که با هدف بررسی ارتباط بین انواع سبک های اسناد، عزت نفس، خلاقیت و نگرش خلاق دانش جویان انجام شد. به این منظور تعداد ۲۷۷ نفر(۱۵۱ دختر و۱۲۶ پسر) از دانش جویان دوره کارشناسی دانشگاه گیلان از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند وپرسش نامه های چهار گانه تحقیق(شامل پرسش نامه سبک اسناد سلیگمن، پرسش نامه عزت نفس کوپر اسمیت و پرسش نامه های خلاقیت گلیفورد و نگرش خلاق عابدی بر روی آن ها اجرا گردید. پس از اجرای پرسش نامه های مذکور، یافته های زیر به دست آمد: ۱- نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه حاکی از آن بود که بین میزان عزت نفس دانش جویان با توجه به ماهیت رشته های تحصیلی و نگرش خلاق آن ها تفاوت معنی دار آمار وجود ندارد. ۲- نتایج آزمون تحلیل رگرسیون هم زمان نشان داد که بین دو سبک اسناد درونی - بیرونی و کلی - اختصاصی پس از شکست با میزان نگرش خلاق آزمودنی ها رابطه منفی و معنی داری وجود دارد. علاوه بر آن نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام در این زمینه نشان داد که سبک اسناد درونی - بیرونی پس از شکست رابطه منفی و معنی دار، اما سبک اسناد پایدار - ناپایدار پس از موفقیت رابطه مثبت و معنی داری را با میزان نگرش خلاق دارد. ۳- نتایج آزمون تحلیل رگرسیون هم زمان و گام به گام نشان داد که میان سبک اسناد پایدار- ناپایدار پس از موفقیت، هم چنین پایدار - ناپایدار و کلی - اختصاصی پس از شکست با عزت نفس دانش جویان رابطه منفی و معنی داری وجود دارد. به این معنی که هر گاه اسناد پایدار دانش جویان پس از موفقیت و شکست و اسناد کلی آن ها پس از شکست افزایش یابد، میزان عزت نفس آن ها کاهش پیدا خواهد کرد. ۴- نتایج تحلیل رگرسیون هم زمان و گام به گام نشان داد که سبک های اسناد پایدار - ناپایدار پس از موفقیت و شکست، سبک اسناد کلی- اختصاصی پس از شکست، هم چنین عوامل ابتکار و سیالی در مقیاس نگرش خلاق رابطه منفی و معنی داری با میزان عزت نفس دانش جویان دارد و این متغیرها پیش بینی کننده خوبی برای میزان عزت نفس دانش جویان به شمار می آیند. علاوه بر آن نتایج تحلیل رگرسیون با بهره گرفتن از مقیاس خلاقیت نشان داد که تنها سبک اسناد کلی - اختصاصی پس از شکست با میزان عزت نفس دانش جویان رابطه منفی و معنی داری داشت اما هیچ یک از عوامل مقیاس خلاقیت رابطه معنی داری با میزان عزت نفس نشان ندادند.
شکرکن و همکاران(۱۳۸۱)، در بررسی خود که به منظور بررسی رابطه ساده وچندگانه خلاقیت، انگیزه پیشرفت و عزت‌نفس با کارآفرینی در دانشجویان دانشگاه شهیدچمران اهواز طراحی شده بود. نمونه اصلی این تحقیق شامل ۴۰۰ دانشجوی دختر وپسر دانشگاه شهیدچمران اهواز بود. یک نمونه ۲۰۰ نفری نیز به منظور اعتباریابی و پایانی سنجی آزمونهای مورد استفاده به کار گرفته شد. هر دو نمونه با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای تحلیل داده‌ها علاوه بر روش های توصیفی میانگین و انحراف معیار از ضریب همبستگی ساده و رگرسیون چندگانه برای آزمون فرضیه‌ها استفاده شد. ابزارهای جمع‌ آوری داده‌ها در این پژوهش شامل پرسشنامه سنجش صفات کارآفرینی، آزمون جهت‌گیری کارآفرینی، آزمون خلاقیت، پرسشنامه انگیزه پیشرفت و آزمون عزت نفس بودند. پرسشنامه‌های سنجش صفات‌کارآفرینی، جهت‌گیری کارآفرینی و انگیزه پیشرفت توسط پژوهشگران این تحقیق به فارسی برگردانده شد و ضرایب اعتبار و پایایی آنها محاسبه گردید. فرضیه‌های این پژوهش شامل چهار فرضیه اصلی و ۸ فرضیه فرعی است، که روابط ساده و چندگانه بین متغیرهای پیش‌بین خلاقیت، انگیزه پیشرفت و عزت‌نفس را با متغیر ملاک کارآفرینی در کل نمونه و به تفکیک در نمونه‌های دختران و پسران مطرح می‌سازند.
جمع بندی
با توجه به نتایج بررسی های انجام شده، خلاقیت واستعدادهای خلاقه نهفته در کودک ونوجوان قابل رشد وتوسعه است واین کیفیت مستلزم تلاش وکوشش همه جانبه در ابعاد گوناگون کودک ونوجوان به ویژه عزت نفس می باشد. ولیکن قابل تعمق است که رابطه عزت نفس ورفتارهایی همچون تفکر واندیشیدن که غیر آشکار هستند با دلایل گوناگون نشان داده شده است . از آن جمله افزایش عزت نفس کلی است که کل فرایند فکری راتحت تأثیر قرار می دهد بنابراین منطقی خواهد بود اگر فرض کنیم حتی در فرایند تفکر و اندیشیدن، عزت نفس به عنوان پایه اصلی آن مطرح است(کارل ،۱۹۹۸). نوجوانان دارای عزت نفس پائین الگوهای منفی خلاقیت را از خود به نمایش می گذارند اما کودکان ونوجوانان دارای عزت نفس بالاتر خلاقیت های گوناگون از خود بروز می دهند(نیکسون و جوت ، ۱۹۹۹). همچنین برپایه تحقیقات انجام گرفته توسط شرمن و جفری (۲۰۱۱)، هریسون (۲۰۱۱)، جردن ، اسپنسر و زانا (۲۰۰۵)، رابطه عزت نفس و تعصب تأیید شده است امّا جهت این رابطه به درستی مشخص نیست. بامیستر(۲۰۰۳)، رومرو(۲۰۰۰)، شفیع آبادی(۱۳۹۱)، جمشیدی، اکبری ومهرگان(۱۳۹۱)، زینلی(۱۳۸۹)، کشاورزی ارشدی (۱۳۹۰)، و شکرکن و همکاران (۱۳۸۱)، نشان داده اند که خلاقیت و عزت نفس با یکدیگر رابطه دارند. هم چنین پژوهش مالگورزادا (۲۰۱۳)، و العلی(۲۰۰۸)، نشان داده است که خلاقیت با تعصب همراه نیست. چرا که تعصب از فکر کردن جلوگیری می کند. به اعتباری کسی که تعصب دارد دیگر انعطاف ندارد و در مقابل هر چیزی جبهه میگیرد و نمی خواهد رویه خود را در زمینه های مختلف هر چند هم اشتباه باشد تغییر دهد. حاضر است ضرر های فراوانی را متحمل شود و دست از عقاید باطلش بر ندارد(راسل،۱۹۵۰،ترجمه یوسف زاده،۱۳۷۸).
خلاصه ای از مطالب ارائه شده
در این فصل ابتدا به بررسی مفاهیم، تعاریف، نظریه ها و رویکردهای هر یک از متغیرهای پژوهش پرداخته شد. در رابطه با مفاهیمی از قبیل تعصب به صورت تفصیلی بحث شد، سپس ریشه ها، انواع، نظریه ها و مطالعات مربوط به تعصب آورده شد. متغیر بعدی عزت نفس بود که در رابطه با آن نیز به تفصیل بحث شد. در ادامه تعاریف متعدّد، تفاوت آن با اعتماد به نفس و خودپنداره، عوامل مؤثر بر آن، نظریه ها وپژوهش های مربوط به آن آورده شد. در بخش بعدی به بررسی متغیر خلاقیت پرداخته شد. تعاریف مختلف، نظریه های مربوطه و مطالعات انجام شده در مورد آن آورده شد. در بخش انتهایی این فصل به مرور پیشینه پژوهش های انجام شده در دو بخش خارجی و داخلی پرداخته شد.

فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱ مقدمه
به طور کلی هر تحقیق ابتدا درپی طرح مساله یا مشکلی مطرح می شود که سوالات زیادی را در ذهن محقق ایجاد می کند و موجب پیدایش فرضیاتی می شود. پژوهشگر با جمع آوری اطلاعات و آمار مورد نیاز و تجزیه و تحلیل آنها، به پاسخ به سوالات پژوهشی و تایید و یا رد فرضیات مطرح شده می پردازد. لذا جمع آوری اطلاعات و چگونگی تجزیه وتحلیل آنها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و به عنوان یک مقوله از فرایند علمی است که نظریه ها در قالب آمار و ارقام علمی تجلی می یابد، ثمره آن به صورت کمی جلوه گر شده و مدل نظری تحقیق قابل سنجش و محاسبه می شود. به همین منظور در این فصل با در نظر گرفتن هدف تحقیق، روش تحقیق مشخص شده و با انتخاب جامعه آماری و نمونه مشخص و توزیع پرسشنامه به جمع‌ آوری اطلاعات پرداخته تا بتوان روابط بین متغییر های تحقیق را از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه کشف و شناسایی کرد(سرمد وهمکاران،۱۳۹۰).
۳-۲ روش پژوهش
تحقیق حاضر از آن جهت که به بررسی و شناخت بیشتر روابط میان متغیرها در شرایط موجود می پردازد در دسته تحقیقات توصیفی قرار می گیرد. در تحقیقات توصیفی می‌توان ویژگی‌های جامعه مورد مطالعه را از طریق بررسی پیمایشی یا نظر سنجی ارزیابی نمود. اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد. برای بررسی توزیع ویژگی‌های یک جامعه آماری روش تحقیق پیمایشی به کار می رود(سرمد و همکاران، ۱۳۹۰). از سوی دیگر تحقیق حاضر را می توان در دسته مطالعات میدانی قرار داد. محقق سعی نموده است تا با انتخاب یک جامعه آماری و نمونه مشخص، روابط میان متغیرهای تحقیق را از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه کشف و شناسایی کند. نهایتاً این‌که تحقیق حاضر را می‌توان در دسته تحقیقات همبستگی قلمداد کرد. تحقیقات همبستگی شامل کلیه تحقیقاتی است که در آن سعی می شود رابطه بین متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی کشف و یا تعیین شود. در این مطالعه، محقق با بهره گرفتن از آزمون ضریب همبستگی به تجزیه و تحلیل همبستگی بین متغیرهای مستقل (عزت نفس و خلاقیت) و متغیر وابسته (تعصب) پرداخته است.
۳-۳ جامعه آماری، اندازه نمونه و روش نمونه گیری تحقیق
جامعه آماری عبارتست از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد جاسک می باشد که در زمان انجام این تحقیق (نیمسال اول ۹۳-۹۲) مشغول به تحصیل هستند .این دانشگاه در چهار دانشکده ی علوم انسانی ، علوم پایه ، فنی و مهندسی و کشاورزی دارای ۱۱۹۰ نفر دانشجو در۱۷ رشته ی متفاوت و در دوره های کاردانی و کارشناسی اعم از پیوسته و ناپیوسته می باشد . ۶۸۳ نفر در دانشکده ی علوم انسانی در رشته های آموزش ریاضی (۲۴ نفر )،آموزش و پرورش ابتدایی طرح معلمان( ۱۳۰ نفر) ، حسابداری (۶۰نفر ) ، حقوق (۴۰ نفر) ، روانشناسی عمومی ( ۴۷ نفر ) ، علمی کاربردی حسابداری (۱۱۸ نفر ) ، آموزش ابتدایی (۱۱۹ نفر ) و کارشناسی علمی کاربردی حسابداری ( ۱۴۵ نفر ) در دانشکده ی علوم پایه ۲۷ نفر در رشته ی شیمی کاربردی ، در دانشکده ی فنی و مهندسی ۴۶۳ نفر در رشته های الکتروتکنیک (۱۱۱ نفر ) ، عمران – آب و فاضلاب (۵۲ نفر ) ، فن آوری اطلاعات ( ۳۶ نفر ) ،کامپیوتر ( ۱۰۳ نفر ) ، مهندسی تکنولوژی (۵۴ نفر ) ، نقشه کشی معماری (۵۹ نفر ) و کاردان فنی برق (۴۸ نفر ) و در دانشکده ی کشاورزی ۱۷ نفر در رشته ی امور زراعی و باغی مشغول به تحصیل می باشند.
از آن جا که انجام پژوهش حاضر بروی همه جامعه آماری زمان بر و مستلزم صرف هزینه زیاد بود، لذا این پژوهش بر روی نمونه ای از این جامعه اجرا گردید.
برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد:

Z= مقدار متغیر نرمال واحد استاندارد، که در سطح اطمینان ۹۵ درصد برابر ۱٫۹۶ می باشد.
P=مقدار نسبت صفت موجود در جامعه است. که می توان آن را ۰٫۵ در نظر گرفت. در این حالت مقدار واریانس به حداکثر مقدار خود می رسد.
q= درصد افرادی که فاقد آن صفت در جامعه هستند (q=p-1)
d= مقدار اشتباه مجاز که در اینجا ۰٫۰۵ در نظر می گیریم.
آنگاه طبق فرمول بالاحجم نمونه ۲۹۰ نفر به دست آمد. روش نمونه گیری پژوهش حاضر، خوشه ای چندمرحله ای است. این روش در چند مرحله انجام می گیرد و زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که احتمال دسترسی به کلیه واحدهای مورد مطالعه مشکل است یا وجود نداشته باشد. نمونه گیری طبقه ای خوشه ای وقتی بکار می رود که جامعه آماری دارای ساخت همگن و متجانس نبوده و از اجزاء گوناگونی تشکیل شده باشد(رفیع پور، ۱۳۷۴). ابتدا از بین هر دانشکده چند رشته را بصورت تصادفی انتخاب کرده که از دانشکده ی علوم انسانی رشته های آموزش ریاضی ،آموزش و پرورش ابتدایی ،روانشناسی عمومی و حقوق ، از دانشکده ی علوم پایه رشته ی شیمی کاربردی ،از دانشکده ی فنی و مهندسی رشته های الکتروتکنیک ،کامپیوتر و نقشه کشی و از دانشکده ی کشاورزی رشته ی امور زراعی و باغی انتخاب گردید و از بین رشته های موجود در دانشگاه کلاس ها را انتخاب نموده و سپس پرسشنامه ها توزیع گردید.
۳-۴ روش جمع آوری اطلاعات
روش اصلی جمع آوری اطلاعات در این پژوهش روش پرسشنامه ای است که یکی از روش های بسیار متداول در گردآوری اطلاعات میدانی است که امر گردآوری اطلاعات را در سطح وسیع، امکان پذیر می سازد. در تحقیقات توصیفی و نیز تحقیقاتی که از گسترده جغرافیایی زیادی برخوردار باشد یا افراد جامعه آماری و نمونه آن زیاد باشند معمولاً از روش های پرسشنامه ای استفاده می شود. روش پرسشنامه ای محتاج پیش بینی ها و برنامه ریزی ها و تدارک امکانات و نیروی انسانی قابل ملاحظه ای است که محقق باید از وجود آنها اطمینان خاطر داشته باشد.اطلاعات مربوط به مسائل جمعیتی جامعه و نمونه تحقیق حاضر از واحد اداری دانشگاه آزاد اسلامی جاسک جمع آوری شده است(سرمد و همکاران، ۱۳۹۰).
۳-۵ ابزار اندازه گیری پژوهش
ابزار اصلی برای کسب داده های تحقیق حاضر پرسشنامه است. پرسشنامه حاوی تعدادی سوال درباره متغیرهای مورد سنجش از جامعه مورد مطالعه است. این سوالات با بهره گرفتن از تکنیک های خاص و نیز مقیاسها به گونه ای ساخته می شود که بتوان اطلاعات مورد نظر را از جامعه یا نمونه مورد مطالعه گردآوری کرد. این سوالها که هریک درباره یکی از ابعاد یا متغیرهای موضوع مورد مطالعه است باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که آنچه را به عنوان پاسخ از پاسخگو یا عضو جامعه و نمونه طلب می نماید، مشخص سازد. اگر طرح سوالات پرسشنامه بر این اصل تاکید داشته باشد یقیناً پرسشنامه از روایی لازم برخوردار خواهد شد و از درج سوالات بی ارتباط یا سوالات اضافی که جز اتلاف وقت و امکانات و آشفتگی در کار تحقیق نتیجه ای ندارد، خودداری خواهد گردید. از طریق سوالهای پرسشنامه می‌توان دانش، علایق، نگرش و عقاید آزمودنی را مورد ارزیابی قرار داد(سرمد وهمکاران،۱۳۹۰).
ابزار پژوهش:
در این پژوهش از سه پرسشنامه، پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (۱۹۶۷)، پرسشنامه خلاقیت عابدی(۱۳۶۲) و پرسشنامه محقق ساخته تعصب استفاده شده است.
پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت: این مقیاس که توسط کوپر اسمیت (۱۹۶۷) با تجدید نظر بر روی مقیاس راجرز و دیمون(۱۹۵۴) ساخته شده است. پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت به دو جنبه ذهنی و رفتارهای آشکار اشاره دارد و یک نمره کل از پرسش هایی که مضمون متفاوتی دارند به دست می آید و فرض بر این است که این نمره کل عزت نفس کلی را منعکس می کند. این پرسشنامه ۵۸ ماده دارد که ۸ ماده آن دروغ‌سنج می‌باشد و در مجموع، ۵۰ ماده آن به چهار خرده مقیاس عزت نفس عمومی، عزت نفس اجتماعی، عزت نفس خانوادگی و عزت نفس تحصیلی تقسیم شده است. در این پرسشنامه نمره بالاتر نشان دهنده عزت نفس بیشتر می باشد. روایی ابزار: تحلیل عوامل نشان داد که خرده مقیاس ها، عامل های متفاوتی از عزت نفس را می سنجند(به نقل از نیسی و شهنی ییلاق، ۱۳۸۱). شیوه نمره گذاری این آزمون به صورت یک و صفر است. به این معنا که ماده های شماره ۲-۴-۵-۱۰-۱۱-۱۴-۱۸-۱۹-۲۱-۲۳-۲۴-۲۸-۲۹-۳۰-۳۲-۳۶-۴۵-۴۷-۵۷ پاسخ بله (‌یک نمره) و پاسخ خیر (صفر) می گیردو بقیه سوالات به صورت معکوس است یعنی پاسخ بلی (‌صفر) و پاسخ خیر (یک) می گیرد. بدیهی است که حداقل نمره ای که یک فرد می تواند بگیرد صفر و حداکثر ۵۰ خواهد بود. پایایی ابزار: کوپر اسمیت و همکاران(۱۹۶۷) ضریب باز آزمایی ۰٫۸۸ را بعد از ۵ هفته و ضریب بازآزمایی ۰٫۷۰ را بعد از ۳ سال برای این مقیاس به دست آوردند. شکر کن و نیسی (۱۳۷۳) در پژوهشی پایایی باز آزمون این مقیاس را برای دانش آموزان دختر و پسر به ترتیب ۰٫۹۰ و ۰٫۹۲ گزارش کرده اند. علامه (۱۳۸۴) نیز با اجرای این مقیاس بر روی یک نمونه دانش آموزی، پایایی این مقیاس را با روش تنصیف ۰٫۸۴ و با روش آلفای کرونباخ ۰٫۸۳ برآورد کرده است (به نقل از حقیقی، ۱۳۸۵). پایایی پرسشنامه مذکور در پژوهش حاضر پس از توزیع پرسشنامه ها با بهره گرفتن از روش ضریب آلفای کرونباخ۰٫۹۶ محاسبه شد.
پرسشنامه خلاقیت عابدی: این آزمون یک آزمون مدادی-کاغذی است. در سال ۶۳-۱۳۶۲ دکتر جمال به تشویق و کمک گروهی از دانشجویان درس روانسنجی گروه روانشناسی دانشگاه تهران بر پایه ی تئوری و تعریف تورنس از خلاقیت یک آزمون ۷۵ سوالی برای اندازه گیری خلاقیت ساخت. مواد این آزمون در چهار گروه: سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری و بسط قرار گرفت. در سال ۱۹۸۶ دکتر عابدی در دانشگاه کالیفرنیا با کمک یکی از دانشجویان درس آمار و روش تحقیق،این آزمون را از نو طراحی نمود و بارها مورد تجدید نظر قرار دادند. فرم بعدی آن درسال ۱۹۹۲ توسط گروه استادان دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس ساخته شد.. این آزمون دارای ۶۰ ماده می باشد که تعداد (۲۲ ماده) در بخش ابتکار، (۱۶ ماده) در بخش سیالی، (۱۱ ماده) در بخش انعطاف پذیری و (۱۱ ماده) در بخش بسط تقسیم شده است. هر ماده دارای سه گزینه می باشد. گزینه ها نشان دهنده ی میزان خلاقیت از کم به زیاد است که به ترتیب نمره ای از ۱ تا ۳ به آن ها تعلق می گیرد. این نمره ها در چهار گروه جمع شده و بدین ترتیب چهار نمره به دست می آید و با جمع بندی چهار نمره می توان یک نمره کل برای خلاقیت آزمودنی به دست آورد (عابدی، ۱۳۷۲). فرم اولیه آزمون توسط عابدی (۱۳۶۳) بر روی ۶۵۰ نفر دانش آموز کلاس های سوم راهنمای در تهران اجرا شد. ضرایب همبستگی بین نمره های چهارگانه آزمون سنجش خلاقیت و نمره های درس در سطح ۰۱/۰ معنی دار بود که بین حداکثر ۲۲/۰ (نمره ریاضی و بخش ابتکار) و حداقل ۰۵/۰ (نمره ریاضی و بخش انعطاف پذیری) در نوسان بود.ضرایب همبستگی بین نمره های بخش آزمون و نمره های بخش های آزمون های دیگر خلاقیت در سطح ۰۱/۰ معنی دار بود. این ضرایب همبستگی بین ۵۵/۰(همبستگی بخش سیالی آزمون خلاقیت و بخش سیالی آزمون دانشگاه دوستو) تا ۲۰/۰ (همبستگی بین انعطاف پذیری آزمون دانشگاه دوستون و بخش ابتکار آزمون خلاقیّت) در نوسان بود. نتایج به دست آمده با بهره گرفتن از روش تحلیل عوامل نشان داده که آزمون بخش خلاقیت از میزان اعتبار همزمان قابل قبولی برخوردار است. برای بررسی پایایی از روس همسانی درونی و آلفای کرونباخ استفاده شده است. این ضرایب برای سنجش سیالی آزمون (۷۵/۰)، ابتکار(۶۷/۰)، انعطاف پذیری(۶۱/۰) و بسط(۶۱/۰) گزارش شده است. از روش های مولفه های اصلی، برای برآورد میزان هماهنگی مواد در هر بخش استفاده شده است.مواد آزمون در هر چهار بخش همبستگی نسبتاً بالایی (بین ۵۵/۰ تا ۸۲/۰) با اولین متغیر نهفته دارد. پایایی پرسشنامه مذکور در پژوهش حاضر پس از توزیع پرسشنامه ها با بهره گرفتن از روش ضریب آلفای کرونباخ ۰٫۸۲محاسبه شد.
پرسشنامه محقق ساخته تعصب : این پرسشنامه یک آزمون مداد-کاغذی می باشد.برای ساختن آن تمامی نظریات و مباحث مطرح شده در مورد تعصب به تفصیل مطالعه شده و ویژگی های افراد متعصب براساس ۴خرده مقیاس پرسش نامه انتخاب شد که این پرسش نامه به اندازه گیری این ویژگی ها می پردازد .در طول اعتبار یابی و محاسبه پایایی گویه هایی که ضریب آلفای کرونباخ آن پایین بود حذف گردید وجای خود را به گویه های دیگر داد .علاوه براین ،این پرسش نامه بر اساس نظریه شخصیّت اقتدارگرای آدورنو(۱۹۵۰)، که طی آن افراد دارای شخصیت اقتدارگرا یا استبدادی دارای ویژگی هایی چون خودمحور بودن ،انعطاف ناپذیری،سرسختی ،باور به اینکه تنها یک راه درست وجود دارد،عدم اعتقاد به استدلال و مباحثه ،ستایش از والدین ،اطاعت محض از رهبران وحامی سرسخت قواعد سنتی برشمرده است ساخته شده است که این ویژگی ها را می توان در افراد متعصب نیز یافت. همچنین این پرسشنامه براساس مقیاس لیکرت که یک مقیاس نگرش سنج می باشد طراحی شده است .این پرسشنامه دارای ۴ خرده مقیاس تعصب جنسی ،تعصب مذهبی ،تعصب نژادی و قوم مداری می باشد .چون سایر انواع تعصّب در کشور ما و جامعه موردنظر خیلی به صورت مسأله مطرح نیستند فقط به چهار نوع آن پرداخته شد .طراحی گویه های پرسش نامه با مطالعه ی ادبیات ،پیشینه ،تحقیقات و نظریات مربوط به تعصب و تعیین ویژگی های عاطفی ،رفتاری و نگرش های کلامی و غیرکلامی افراد متعصب در مورد سایرین انجام گردید .در ابتدا تعداد ۷۰ گویه بدست آمد و با اجرای مقدماتی و تعیین ضریب آلفای کرونباخ گویه های نامناسب حذف گردید و در نهایت برای هر خرده مقیاس تعداد ۱۰ گویه طراحی شد به طوری که کل آن از ۴۰ گویه ساخته شده است . پراکندگی گویه های مربوظ به هر خرده مقیاس ها به شرح زیر می باشد.
گویه های مربوط به تعصب نژادی گویه های شماره ی ۳۶،۳۳،۲۴،۲۳،۱۸،۱۳،۹،۸،۶و۱ می باشند. گویه های مربوط به تعصب جنسی گویه های شماره ی ۳۱،۳۰،۲۵،۲۲،۲۱،۱۶،۱۱،۱۰،۷و۲ می باشند. گویه های مربوط به تعصب مذهبی گویه های شماره ی ۳۹،۳۸،۳۵،۲۷،۲۶،۱۹،۱۵،۱۲،۵ و۳ می باشند. گویه های مربوط به قوم مداری گویه های شماره ی ۴۰،۳۷،۳۴،۳۳،۲۹،۲۸،۲۱،۱۷،۱۴و ۴ می باشند.
برای پاسخ دادن به ماده های این پرسشنامه تعداد ۵ گزینه (کاملاً مخالفم ، مخالفم، نه موافقم نه مخالفم ، موافقم و کاملاً موافقم ) طراحی شده است که آزمودنی براساس درجه ی موافقت خویش با هر گویه یکی از گزینه ها را انتخاب می کند. با پاسخ دادن آزمودنی به گویه های این پرسشنامه می توان نمره ی کل تعصب را اندازه گیری نمود که نمره ی کل تعصب آزمودنی برابرست با حاصل جمع نمرات آزمودنی در ۴ خرده مقیاس آن. علاوه بر این نمرات بالاتر نشان دهنده ی رهایی از تعصب و نمرات پایین تر نشان دهنده ی تعصب شدیدتر می باشد.
نمره گذاری : برای گویه های ۵،۱۴،۲۱،۲۸،۳۵و ۳۹ نمره گذاری به صورت کاملاً مخالفم (۱نمره)، مخالفم(۲نمره ) ، نه موافقم نه مخالفم (۳نمره ) ، موافقم (۴نمره ) و کاملاً موافقم (۵نمره ) می باشد. برای سایر گویه ها نمره گذاری به صورت کاملاً مخالفم (۵ نمره) ، مخالفم( ۴ نمره ) ، نه موافقم نه مخالفم (۳ نمره )، موافقم (۲ نمره ) و کاملاً موافقم (۱ نمره )می باشد. پاسخ دهندگان براساس نمره ی کسب شده به ۳ دسته ی متعصب ، متوسط و رها از تعصب تقسیم می شوند. نمره ی بین ۸۰- ۴۰ بیانگر تعصب شدید، نمره ی بین ۱۶۰ - ۸۱ بیانگر متعصب بودن در حد متوسط و نمره ی بین ۲۰۰ - ۱۶۱ بیانگر رها از تعصب بودن می باشد. حداقل نمره ی هر آزمودنی ۴۰ و حداکثر آن ۲۰۰ می باشد.
روایی یا اعتبار^[۱۶۶] :
روایی عبارتست از میزان انطباق مشاهدات وپرسش های تحقیق با هدف اصلی پژوهش .آیا داده های گردآوری شده تصویر حقیقی همان موضوع مورد بررسی است یا خیر (نیل ،۱۳۷۴) سنجش روایی پرسشنامه حاضر با چهار نوع روایی محتوا ،روایی وابسته به ملاک ،روایی سازه و روایی صوری اندازه گیری شده است.
روایی محتوا :
اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که معمولا برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می‌شود. به عنوان مثال برای یک آزمون پیشرفت تحصیلی باید اعتبار محتوای آن را مورد نظر قرار داد. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوال های ابزار معرف ویژگی ها و مهارت های ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آن‌ ها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار (مانند طراحی پرسشنامه) چنان عمل کرد که سوال های تشکیل دهنده ابزار معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین اعتبار محتوا ویژگی ساختاری ابزار است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می‌شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولا توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می‌شود. از این رو اعتبار محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد. هدف از این نوع ارزیابی پاسخ به این سؤال است که آیا محتوای ابزار قابلیت اندازه گیری هدف تعریف شده را دارد یا خیر؟ به عنوان مثال آیا محتوای آزمونی که برای اندازه گیری افسردگی تعریف شده است، واقعا افسردگی را اندازه می گیرد.به همین دلیل برای ارزیابی روایی محتوایی از قضاوت افراد خبره در زمینه تخصصی مورد نظر استفاده می شود. برای مثال برای ارزیابی افسردگی ، پس از لیست نمودن تمام نشانه هایی که افسردگی را ارزیابی می کند از طریق ادبیات موضوع ، می توان مرتبط بودن، سادگی ووضوح هریک از آیتم ها و همچنین ضروری بودن آن ها را در قالب پرسشنامه ای از متخصصان مربوطه پرسید(سرمد،۱۳۹۰). روایی یا اعتبار محتوای پرسش نامه ی حاضر پس از انجام اصلاحات خواسته شده توسط استاد راهنما، استاد مشاور و تنی چند از متخصصان این حوزه تأیید شد.
روایی وابسته به ملاک :