“نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه ­گذاری در اوراق بهادار می­باشد ومالکان آن به نسبت سرمایه ­گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک اند". (قانون بازار،۱۳۸۴)
به این ترتیب از مجموعه تعاریف ارائه شده می­توان نتیجه گرفت که"صندوق های سرمایه ­گذاری مشترک به عنوان یکی از انواع واسطه­های مالی و از جمله نهادهایی هستند که با فروش پیوسته واحد سرمایه گذاری خود به عموم مردم، وجوهی را تحصیل و آن ها را در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ابزارهای کوتاه مدت بازار پول و دارایی های دیگر، با توجه به هدف صندوق، به طور حرفه ای سرمایه ­گذاری می­ کنند".ترکیب دارایی های صندوق های سرمایه ­گذاری مشترک به عنوان پرتفوی شناخته می­ شود و خریداران واحدهای سرمایه ­گذاری صندوق­ها، به نسبت سهم خود بخشی از مالکیت سبد اوراق بهادار صندوق را به دست می­آورند و هر واحد سرمایه ­گذاری صندوق بیانگر نسبت مالکیت هر یک از سرمایه ­گذاران در دارایی­ های صندوق و درآمد ناشی از آن دارایی­هاست(سعیدی و همکاران الف،۱۳۸۹)

۱۱-۲-۲ ویژگیهای اصلی صندوق های سرمایه گذاری مشترک

مدیریت بیرونی
اگرچه صندوق های مشترک دارای مجمع عمومی و هیئت مدیره هستند، اما ساختار مدیریتی این نهادها به گونه ای است که برای انجام وظایف و فعالیتهای خود، از عوامل و نهادهای بیرونی مانند شرکتهای تامین سرمایه، بانکها و مانند اینها با نامهای مختلفی مانند شرکت مدیریت یا مدیر، متعهد پذیره نویس یا توزیع کننده اوراق بهادار، امین و غیره استفاده می کنند که هرکدام برحسب مورد و در چارچوب مقررات و قراردادهای موجود ، بخشی از فعالیتهای مورد نیاز صندوق را برعهده دارند.

ارزش و اهمیت این ویژگی:
بجای فراهم ساختن تشکیلاتی بزرگ در قالب شرکتی با بخشها و تخصص های مختلف، از یک هسته کوچک برای صندوق استفاده می شود و در مقابل برای انجام هریک از وظایف تخصصی مانند مدیریت سبد دارایی ها، بازاریابی، توزیع واحدهای سرمایه گذاری و سایر فعالیتهای از امکانات و توانایی های نهادهای موجود متخصص در این زمینه ها استفاده می شود. (تخصصی تر انجام شدن کارها)
هسته تشکیلاتی کوچک و برون سپاری فعالیتهای اصلی میتواند صرفه جویی های زیادی در هزینه های اداری و عمومی صندوق ایجاد نماید که به نوبه خود موجب افزایش بازدهی سرمایه گذاران در صندوق خواهد شد.
کاهش ریسک سرمایه گذاری به دلیل تقسیم فعالیتها بین نهادهای مختلف و استفاده از نهادی به نام امین برای نگهداری داراییها
متغیر بودن سرمایه و نقدشوندگی بالا
صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارای سرمایه ثابت /بسته نیست و سرمایه آنها با صدور و بازخرید واحدهای سرمایه گذاری خود به طور مرتب تغییر می کند. صندوق ها به موجب مقررات و امید نامه خود، در هر لحظه آمادگی دارند در صورت در خواست سرمایه گذار، واحد سرمایه گذاری جدید صادر یا واحدهای خود را بازخرید کنند و عملیات فروش و بازخرید واحدها به طور پیوسته و بدون محدودیت صورت می گیرد.
با توجه به تعهد صندوق نسبت به بازخرید واحدهای سرمایه گذاری، نقد شوندگی واحدها از دیدگاه سرمایه گذاران بسیار بالاست و شرایط رکودی و مشکلات بازار تاثیر چندانی در نقدشوندگی آنها ندارد .
مشکلاتی همچون نبود عرضه یا تقاضا و تشکیل صفهای خرید و فروش که یکی از مشکلات شرکتهای بورسی است در مورد صندوقها تا حد زیادی منتفی خواهد بود.
قیمت گذاری روزانه واحدهای سرمایه گذاری
مهم‌ترین تفاوت ماهیت واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها با سهام یک شرکت، تعیین قیمت معاملاتی آن‌ها است. قیمت یک واحد سرمایه‌گذاری صندوق برخلاف قیمت سهام شرکت‌ها تحت تأثیر میزان عرضه و تقاضای آن قرار نمی‌گیرد. مبنای خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری خالص ارزش روز داراییها و اوراق بهادار صندوق است.
قیمت عرضه: NAV به علاوه هرگونه هزینه فروش
قیمت بازخرید: NAV منهای هزینه های مربوط
این نگرانی از بین می رود که ممکن است قیمت واحد سرمایه گذاری از NAV کمتر باشد.
انجام صدور و ابطال واحدها در پایان روز و پس از تعطیلی بازار سهام
لازمه محاسبه NAV مشخص شدن قمیت اجزای تشکیل دهنده سبد صندوق است که طی ساعتهای کاری روزانه در نوسان است و در پایان هر روز کاری محاسبه می شود.
امکان سرمایه گذاری مجدد عایدات در صندوق توسط مالکان
سرمایه گذار به محض دریافت سود از صندوق می تواند تمام یا بخشی از آن را مجدداً در همان صندوق، سرمایه گذاری کنند. لذا ریسک سرمایه گذاری مجدد در مورد واحد سرمایه گذاری وجود ندارد . به همین دلیل استفاه از صندوق ها فرصت مناسب و جذابی برای سرمایه گذاران در کشورهای فاقد سیستم مکانیزه به شمار می رود تا از مشکلات تاخیر در دریافت ها و سرمایه گذاری مجدد وجوه رهایی یابند.
صندوق ها صرفا مجاز به انتشار واحدهای عادی با حقوق مساوی هستند
به طور معمول اقدام به صدور اوراق ممتاز با حقوق ویژه اعم از قرضه یا واحد سرمایه گذاری ممتاز نمی کنند.
عدم تضمین اصل و فرع سرمایه گذاری در صندوق ها
صندوق همچون سایر شرکتها ممکن است سود یا زیان به همراه داشته باشد، زیرا ارزش اوراق بهادار (به ویژه سهام و اوراق مشتقه) موجود در سبد صندوق، همواره افزایش یا کاهش می یابد و بطور معمول نهاد خاصی سرمایه گذاران را در مقابل این ریسک مصون نمی دارد.

۳-۲ پیشینه تحقیق

در این بخش اشاره­ای می­ شود به تحقیقات گذشته که با تحقیق حاضر مشترکاتی دارند. به­ طور جداگانه به هر تحقیق اشاره می­ شود. ابتدا مقدمه­ای از تحقیق بیان می­گردد. پس از آن مفاهیم اصلی موضوع تحقیق بیان گردیده و در انتها نتایج حاصله توسط محقق به­ طور مختصر ارائه می­ شود.

۱-۳-۲ پیشینه تحقیقات خارجی

۱-۱-۳-۲ لاکونیشوک و همکاران (۱۹۹۲)

در زمینه آزمون تجربی رفتار­توده­وار، لاکونیشوک و همکاران (۱۹۹۲) به عنوان پیشرو محسوب می­شوند. معیاری که آنها ارائه کردند به عنوان یک معیار استاندارد محسوب می­ شود و در تحقیقات مربوطه به­ طور رایج مورد استفاده قرار می­گیرد. آنها رفتار توده­وار را برای نمونه ­ای از ۷۶۹ تا صندوق بازنشستگی در ایالات متحده آمریکا طی سال­های ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۹ اندازه ­گیری کردند. به این نتیجه رسیدند که سطح کلی رفتار­توده­­وار قابل­توجه نیست.

۲-۱-۳-۲ گرینبلت، تیتمن و ورمرز (۱۹۹۵)

گرینبلت، تیتمن و ورمرز­(۱۹۹۵) رفتار ۲۷۴ صندوق سرمایه ­گذاری مشترک را مورد بررسی قرار داده و شواهد اندکی از رفتار­توده­­وار یافتند.

۳-۱-۳-۲ ورمرز (۱۹۹۹)

جامع ترین تحقیق مربوط به ورمرز (۱۹۹۹) می­باشد که در آن نمونه ­ای متشکل از ۲۴۲۴ صندوق سرمایه ­گذاری مشترک گوناگون را طی سال­های ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۴ (یک دوره ۲ ساله) مورد بررسی قرار داد. رفتار­توده وار این صندوق­ها کمی بیش از رفتار­توده وار صندوق­های بازنشستگی مورد بررسی در تحقیق لاکونیشوک و همکاران (۱۹۹۲) بود. ورمرز بیان می­دارد که نسبت زیادی از رفتار­توده وار مربوط به استفاده از استراتژی­ های بازخور مثبت می­باشد و اینکه سهامی که در رفتار­توده­ای خریداری شده ­اند در دوره­ های سه­ماهه بعد بازدهی بیشتری نسبت به سهامی که در رفتار توده­­وار فروخته شده ­اند، داشته اند. هنگامی که وی صندوق­ها را بر اساس اهداف سرمایه ­گذاری تقسیم ­بندی می­ کند، مشاهده می­ کند که در بین صندوق­های رشدی تمایل بیشتری به رفتار­توده وار وجود دارد. همچنین رفتار­توده­­وار برای سهام کوچک و سهامی که در گذشته عملکرد خوبی داشته اند^[۸۹] بیشتر به نظر می­رسد.

۴-۱-۳-۲ لوبائو و سرا (۲۰۰۲)

در بازار­های نوظهور نیز مطالعاتی تجربی صورت گرفته است. لوبائو و سرا (۲۰۰۲) رفتار­توده­ای قوی را در بین ۳۲ صندوق مشترک سرمایه ­گذاری کشور پرتغال طی سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰ مشاهده نمودند.
هدف اصلی این مطالعه بررسی این مطلب است که آیا صندوق‌های کشور پرتغال رفتار گروهی دارند و تا چه حدی. در این مقاله استدلال می‌شود که وجود سطوح مختلفی از رفتار گروهی توسط زیرگروه‌های صندوق‌ها می‌تواند موضوعات و مباحث پیرامون رفتار گروهی را روشن سازد. علاوه بر ویژگی‌های خاص صندوق به استنتاج شرایط بازار پرداخته می شود.
آنها بیان می کنند صندوق‌های بزرگ‌تر احتمالا دارای ابزار بهتری برای جمع‌ آوری و پردازش اطلاعات هستند. اگر اینگونه باشد، صندوق‌های بزرگ‌تر بایستی توسط صندوق‌های کوچک‌ترکه به اطلاعات دسترسی آسانی ندارند، مورد تقلید قرار گیرند. برای صندوق‌های کوچک و بزرگ در درون گروه خود، انتظار داریم که شاهد سطوح پایین‌تری از رفتار گروهی باشیم. رفتار گروهی بایستی در بین گروه‌هایی با ابزار یا قابلیت‌های متفاوت اتفاق افتد نه درون گروه‌هایی از صندوق‌ها، که دارای اندازه یکسان می‌باشند. بنابراین بهتر است منتظر رفتار گروهی برای کل صندوق‌ها نسبت به زیرگروه‌های صندوق‌ها باشیم. احتمالا صندوق‌های متوسط نسبت به صندوق‌های خیلی کوچک یا خیلی بزرگ رفتار گروهی بیشتری را نشان می‌دهند.
جمع‌ آوری اطلاعات و تحلیل اوراق بهادار هزینه‌بر است. اگر صندوق‌ها در چندین طبقه دارایی (اوراق قرضه، سهام، اوراق مشتقه) سرمایه‌گذاری کنند، به طور بالقوه یا دارای هزینه‌های بالاتر در پردازش اطلاعات یا دارای سیگنال‌های دقیق کمتری می‌باشند، که این منجر به رفتار گروهی بیشتری می‌باشد. اگر این توضیح درست باشد بایستی شاهد سطوح پایین‌تری از رفتار گروهی برای زیرگروه‌های صندوق‌ها باشیم که در مقایسه با صندوق‌های با دارایی‌های متفاوت، در یک طبقه دارایی تمرکز کرده اند.
مدل‌های عدم کارایی اطلاعاتی پیش‌بینی می‌کنند رفتار گروهی بیشتر در صندوق‌هایی بروز می‌کند که افق سرمایه‌گذاری کوتاه‌تری دارند و استفاده از اطلاعات شخصی که دیگران در اختیار آنها قرار داده‌اند را سودمندتر (کم‌هزینه‌تر) می‌یابند؛ به دلیل اینکه آنها اطلاعات مشابه و یکسانی را تحلیل می‌کنند، معاملات هم جهت و مشابهی را انجام می‌دهند. در مقابل، صندوق‌هایی که استراتژی‌های خرید و نگهداری اجرا می‌کنند، به دلیل اینکه از افق بلندی برخوردارند، تمایل کمتری به اجرای استراتژی‌های دستکاری ضمنی دارند؛ چرا که در بلندمدت قیمت‌ها به ارزش های ذاتی نزدیک می‌شوند. بنابراین، آنها متمایل به استفاده از همه اطلاعاتی هستند که در اختیار دارند (اطلاعاتی که از طرف دیگران در اختیار آنها قرار گرفته و اطلاعات منحصر به فرد خودشان) و بنابراین در معاملات کمتر به رفتار گروهی می‌پردازند. بنابراین بایستی شاهد سطوح بالاتر (پایین‌تر) رفتار گروهی برای زیرگروه‌هایی از صندوق‌ها باشیم که از افق‌های کوتاه‌مدت‌تر (بلندمدت‌تر) برخوردارند و این صندوق‌ها معمولاً فراوانی بیشتری (کمتری) در توازن مجدد پرتفوی نشان می‌دهند.
آبشارهای اطلاعات پیش‌بینی می‌کنند هنگامی که بازار خوب عمل می‌کند، سرمایه‌گذاران مطمئن‌تر هستند و بنابراین ممکن است از سیگنال‌های نهانی خودشان بیشتر استفاده کرده و از تقلید از دیگران دوری کنند. بنابراین ما باید انتظار داشته باشیم، هنگامی که بازارها خوب عمل می‌کنند رفتار گروهی کمتری داشته باشیم. به طریق دیگر، مدل‌های نمایندگی نشان می‌دهد هنگامی که بازار بسیار خوب یا بد عمل می‌کند، به عبارت دیگر سیگنال‌ها دقیق‌تر و مشخص تر هستند، تشخیص رفتار بد از خوب آسان‌تر است و بنابراین مدیران بد سعی خواهند کرد که از مدیران خوب بیشتر تقلید کنند تا مشتریان خود را فریب دهند. بنابراین هنگامی که بازارها خیلی خوب یا خیلی بد عمل می‌کنند بایستی شاهد رفتار گروهی بیشتری باشیم.
نتایج تحقیق آنها رفتارتوده­ای را در حدود چهار یا پنج برابر بیشتر از بازار­های توسعه یافته نشان می­دهد و به نظر می رسد رفتار گروهی بر خرید سهام بیشتر از رفتار گروهی بر فروش سهام است. همچنین آنها نشان دادند که صندوق های متوسط نسبت به صندوق های بسیار بزرگ یا بسیار کوچک تمایل بیشتری به رفتار گروهی دارند و بطور کلی هنگامی که بازار سهام از رونق برخوردار است و نوسانات افزایش می یابد؛ رفتار گروهی بطور معنی داری کاهش داشته است. در این تحقیق از معیار اندازه گیری رفتار توده وار که توسط لاکونیشوک (۱۹۹۲) پیشنهاد شده، استفاده شده است. لوبائو و سرا (۲۰۰۲) دلایل تمرکز بر صندوق های سرمایه گذاری مشترک را اینطور بر می شمارند؛ نخست آنکه صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک مستعد رفتار گروهی هستند؛ زیرا دلایل و استدلالات تئوریک متفاوتی که قبلا توضیح داده شد برای آنها کاربرد دارد و این امکان ممکن است بوجود آید که علل اصلی رفتار گروهی مشخص شود. به ویژه، رفتار گروهی که علل آن مسائل نمایندگی ^[۹۰] است تنها برای سرمایه‌گذاران نهادی معنا می‌دهد. دوم آنکه، مطالعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک که در بازار سهام دارای اهمیت روزافزون می‌باشند مهم است. سوم آنکه، دسترسی به اطلاعات صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک پرتغال فرصت خوبی را برای یک آزمون بدون نمونه فراهم می‌کند. مقایسه نتایج به دست آمده در کشور پرتغال با نتایج مشاهده شده در بازارهای سهام بالغ همچون ایالات متحده و بریتانیا، بینش و بصیرتی در زمینه اعتبار استدلالات تئوریکی متفاوت که برای توضیح رفتار گروهی استفاده می شود، ایجاد می‌کند (لوبائو و سرا ۲۰۰۲).

۵-۱-۳-۲ ویلی (۲۰۰۵)

ویلی (۲۰۰۵) با بهره گرفتن از معیار ارائه شده توسط لاکونیشوک و همکاران (۱۹۹۲) ۲۶۸ صندوق سرمایه ­گذاری مشترک بریتانیا (UK) را طی سال­های ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۳ مورد بررسی قرار داد. نتایج تحقیق وی میزان نسبتا کمی از رفتار­توده­ای را برای صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک در بزرگترین و کوچکترین سهام نشان داد .

۶-۱-۳-۲ ورونکوا و بهل (۲۰۰۵)

ورونکوا و بهل (۲۰۰۵) نیز در مقاله “رفتار سرمایه گذاران نهادی در یک بازار سهام نوظهور” ۱۷ صندوق بازنشستگی کشور لهستان را طی سال­های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ بررسی کردند و نشان دادند که مدیران صندوق­های بازنشستگی کشور لهستان نسبت به بازارهای توسعه یافته رفتار­توده­ای و معاملات بازخور مثبت بسیار بیشتری دارند. همچنین آنها نتوانستند به وضوح نشان دهند که رفتار توده وار مدیران صندوقها تاثیرمعناداری بر قیمت سهام دارد. آنها نیز از معیار اندازه‌گیری رفتار گروهی که توسط لاکونیشوک و همکاران طراحی شده است و اصطلاحاً معیار ال اس وی نامیده می‌شود استفاده کرده اند.

به‌دست‌آوردننظراتاصلاحیکارکنان؛
امکانارتباطبخشیدنبیناهداففردیوتیمیبااهدافسازمان؛
روشنساختنانتظاراتمدیرانازتیم‌هاوافراد؛
افزایشرضایتشغلیوافزایشاحساسارزشفردی (مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران،۱۳۹۱).
۲-۹-۳. فوایدارزیابیعملکردبرایارزیابی‌شونده

درکروشنازانتظاراتسازمانوکارهاییکهبرایرسیدنبهآنلازماست؛
فرصتیبرایطرحمشکلاتکاریوراه‌هایرفعآن؛
فرصتیبرایطرحایده‌هاولوازمرسیدنبهآن؛
بهبودروابطکاریبامدیران؛
افزایشانگیزش،افزایشرضایتشغلی (مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران،۱۳۹۱).
۲-۹-۴. مشکلاتومسائلارزیابیعملکرد
ارزیابیعملکردابزارمهمبرایمدیریتمحسوبمی‌شودکهزمینهلازمراجهتافزایشانگیزهفراهممی‌آوردونهایتاًوسیلهمناسبیبرایبهبودفعالیت‌هایسازماناستاماباوجودتماممواردذکرشده،اجرایارزیابیعملکردبامسائلومشکلاتیروبرواست. عمده‌ترینمشکلدراینراستانگرشمدیراناستکهبابیتوجهیبهاینفرایندارزشمندآنراعملاًموردبهره‌برداریقرارنمی‌دهند. درراهتغییرنگرشمدیرانومجابساختنآنهانسبتبهاثراتمثبتارزیابیعملکردموانعزیادیوجوددارد. آرتورگهندرسال ۱۹۷۲ نوشتهاست: «ماهنوزدرمقدماتی‌ترینمرحلهانجامارزیابیعملکردبهسرمی‌بریم»ونوزدهسالبعددکتربورکهالتراعترافمی‌کند:«اززمانآرتورتاکنونتغییریاپیشرفتچشم‌گیریدرروش‌هایارزیابیعملکردایجادنشدهاست» (زندیه،۱۳۸۲). درایراننیزمسائلومشکلاتیدرارزیابیعملکردسازمان‌هاوجودداردکهمی‌توانبهمواردزیراشارهکرد:
فقداناطلاعاتکافیوقابلاعتماد؛
هزینه‌هایزیادجمع‌آوریاطلاعات؛
عدموجودهدایت‌گریارهبر؛
آموزشنامناسب؛
استفادهنکردنازاطلاعاتحاصلشدهازسیستمارزیابیعملکرد.
۲-۹-۵. شرایطموفقیتسیستمارزیابیعملکرد
بسیاریازمدیرانودانشگاهیاناعتقاددارندکهاندازه‌گیریعملکرددرسازمان‌هاآن‌قدرضروریاستکهنیازیبهیافتنتوجیهدیگروجودندارد. امابرایموفقیتونتیجه‌بخشبودناینفرایندبایدشرایطیدرسازمانمهیاشودکهازجملهمی‌توانبهمواردزیراشارهکرد(حاجی‌شریفی،۱۳۷۱):
محوری‌بودننقشمدیریتارشددرراهبریکلسیستم؛
وجوداحساسفوریتبرایایجادسیستممدیریتواندازه‌گیریعملکرد؛
طراحیسیستمبه‌نحویکهدارایگرایشتشویقباشدوازتنبیهدوریجوید؛
به‌عنوانابزارتصمیم‌گیریمدیرانبه‌کاربردهشود.
۲-۱۰. اهدافارزیابیعملکرد
هدفوکارکرداصلینظام‌هایکنترلوارزیابیعملکردرامی‌توانکسباطمینانمستمرازدرستیاستراتژیسازمانونیزاجرایمناسباستراتژی‌هادانست،اماعلاوهبراین،درراستایدستیابیبهاهدافسازمانمی‌توانبرایایننظام‌هاکاربردهایدیگریهمیافت(Simons,2000).
اهدافارزیابیعملکرددرقالبششهدفکلیقابلطرحاست:

1. 1. هم‌جهت‌سازیراهبردهاوفعالیت‌ها؛

1. 1. کنترلعملیات؛

1. 1. مدیریتوتعاملباذی‌نفعان؛

1. 1. آگاهیازدلایلارتقایانزولکیفیت؛

1. 1. انگیزشوپاداش‌دهیکارکنان؛

1. 1. حساب‌پذیری.

پارکراهدافوعللارزیابیعملکردرابهشکلزیربیانمی‌دارد:

1. 1. شناساییموقعیت؛

1. 1. ارزیابیعملکردمشخصمی‌کندکهمشکلدرکجاهاوجودداردوکجاهانیازبهبهبوددارد؛

1. 1. اطمینانازاینکهتصمیماتمبتنیبرواقعیتهستندنهمفروضاتوحدسیات؛

1. 1. ارزیابیعملکردسازمانراکمکمی‌کندتافرایندهایشرابه‌خوبیبشناسد (Parker,2000).

جیمزایوانزوویلیالیندسیمعتقدندسازمان‌هاییکهنظامکنترلوارزیابیعملکرددارند:

1. 1. ازنظرمالیشانسبیشتریبرایقرارگرفتندریکسومبالاییصنعتشاندارند؛

1. 1. درایجادتحولسازمانیموفق‌ترعملمی‌کنند؛

1. 1. درسطحمدیرانارشدبهتوافقدرمورداستراتژی‌ها،دستپیدامی‌کنند؛

1. 1. بهسطوحبالایهمکاریوکارگروهیمدیرانمی‌رسند؛

1. 1. دراجرایخودارزیابیتوسطکارکنانموفق‌ترند(Evans & Lindsay,2005).

یکیازدستاوردهایمهموکاربردیارزیابیعملکردشرکت‌ها،امکانرتبه‌بندیآنهااستکهاهدافرتبه‌بندیرامی‌توانبه‌صورتذیلخلاصهنمود:

1. 1. مکانمقایسهشرکتبارقبا،تعییننقاطقوتوضعفداخلیوفرصت‌هاوتهدیدهایمحیطیجهتکمکبهتدویناستراتژی‌هایمتناسببامحیطوتوانمندی‌هایشرکت؛

1. 1. بهبود،ارشادوهدایتعملکردمدیرانارشدشرکتوواحدهایمختلفآنمبتنیبرارزیابی‌ها؛

1. تجدیدنظردرسرمایه‌گذاری‌هایگذشتهوتصمیم‌گیریدرخصوصسرمایه‌گذاری‌هایجدیدبراساسرتبه‌بندی‌هایمبتنیبرارزیابیعملکرد؛

جدول(۱۲):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه اول برای متغیر IA

جدول(۱۳):آزمون ریشه واحد فلیپس – پرون در سطح برای متغیر IA
جدول(۱۴):آزمون ریشه واحدKPSSدر سطح برای متغیر IA
جدول(۱۵):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در سطح برای متغیر PA
جدول(۱۶):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه اول برای متغیر PA
جدول(۱۷):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه دوم برای متغیر PA
جدول(۱۸):آزمون ریشه واحد فلیپس – پرون در سطح برای متغیرPA
جدول(۱۹):آزمون ریشه واحد فلیپس – پرون در تفاضل مرتبه اول برای متغیرPA
جدول(۲۰):آزمون ریشه واحد KPSS در سطح برای متغیر PA
جدول(۲۱):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در سطح برای متغیر AVI
جدول(۲۲):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه اول برای متغیر AVI
جدول(۲۳):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون در سطح برای متغیر AVI
جدول(۲۴):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون در تفاضل مرتبه اول برای متغیر AVI
جدول(۲۵): آزمون ریشه واحد KPSS درسطح برای متغیر AVI
جدول(۲۶):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در سطح برای متغیر II
جدول(۲۷):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه اول برای متغیر II
جدول(۲۸):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون در سطح برای متغیر II
جدول(۲۹):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون در تفاضل مرتبه اول برای متغیر II
جدول(۳۰):آزمون ریشه واحد KPSS درسطح برای متغیر II
جدول(۳۱):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در سطح برای متغیر PI
جدول(۳۲):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون در سطح برای متغیر PI
جدول(۳۳):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون در تفاضل مرتبه اول برای متغیر PI
جدول(۳۴):آزمون ریشه واحد KPSS درسطح برای متغیر PI
جدول(۳۵):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در سطح برای متغیر AVS
جدول(۳۶):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته درتفاضل مرتبه اول برای متغیر AVS
جدول(۳۷):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون درسطح برای متغیر AVS
جدول(۳۸):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون درتفاضل مرتبه اول برای متغیر AVS
جدول(۳۹):آزمون ریشه واحد KPSS درسطح برای متغیر AVS
جدول(۴۰):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته درسطح برای متغیر Ls
جدول(۴۱):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه اول برای متغیر Ls
جدول(۴۲):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه دوم برای متغیر Ls
جدول(۴۳):آزمون ریشه فیلیپس – پرون درسطح برای متغیر LS
جدول(۴۴):آزمون ریشه فیلیپس – پرون درتفاضل مرتبه اول برای متغیر Ls
جدول(۴۵):آزمون ریشه KPSS در سطح برای متغیر Ls
جدول(۴۶):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در سطح برای متغیر IS
جدول(۴۷):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه اول برای متغیر IS
جدول(۴۸):آزمون ریشه فیلیپس – پرون درسطح برای متغیر Is
جدول(۴۹):آزمون ریشه فیلیپس – پرون درتفاضل مرتبه اول برای متغیر Is
جدول(۵۰):آزمون ریشه KPSS درسطح برای متغیر Is
جدول(۵۱):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته درسطح برای متغیر Ps
جدول(۵۲):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته درتفاضل مرتبه اول برای متغیر Ps
جدول(۵۳):آزمون ریشه فیلیپس – پرون درسطح برای متغیر Ps
جدول(۵۴):آزمون ریشه KPSS درسطح برای متغیر Ps
جدول(۵۵):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در سطح برای متغیرlxnoil
جدول(۵۶):آزمون ریشه واحد دیکی – فولر تعمیم یافته در تفاضل مرتبه اول برای متغیرlxnoil
جدول(۵۷):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون در سطح برای متغیرlxnoil
جدول(۵۸):آزمون ریشه واحد فیلیپس – پرون درتفاضل مرتبه اول برای متغیرlxnoil
جدول(۵۹):آزمون ریشه واحد KPSS درتفاضل مرتبه اول برای متغیرlxnoil
جدول(۶۰):آزمون ریشه واحد KPSS درتفاضل مرتبه اول برای متغیرlxnoil

طبق آمارهای موجود، در چهارماهه اول سال ۱۳۸۶ نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۱۷ درصد میزان ارتکاب به جرائم منتهی به زندان افزایش یافته است و در حال حاضر نیز از ۱۱۷ هزار نفر زندانی در سراسر کشور هزار نفر در ارتباط با موادمخدر در زندان ها به سر می برند.
از جمله پیامدهای اجتماعی، از بین رفتن امنیت و آرامش خانواده ها، حاکم شدن فقر و فلاکت برخانواده هاست. افراد معتاد از نظر عواطف انسانی به صفر می رسند و فاقد رحم و عطوفت انسانی می باشند.
بی توجهی به تربیت فرزندان، معمولا اغلب بچه هایی که به دزدی و کلاه برداری روی می آورند، از خانواده های معتاد می باشند. افزایش جرم وجنایت در جامعه، افزایش فساد، فحشا و زنان فاحشه در جامعه. فرد معتاد به خاطر ضعف جسمی و پژمرده شدن و آلوده شدن که بدان مبتلا می شود، نمی تواند همسرش را ارضا کند و از نظر عاطفی، محبت و حتی جنسی و زناشویی همسرش بسیار رنج می کشد. به همین خاطر بسیاری از آنان که دارای ایمان قوی نیستند، به راحتی خویش را به مردان بیگانه می سپارند.
پیامدهای فرهنگی
آثار تهدیدهای فرهنگی ناشی از اعتیاد و گرایش به موادمخدر بسیار فراوان است. در مفهوم تهدید فرهنگی منظور، پیدایش یا ایجاد اختلال در نظام ارزش های جامعه است به گونه ای که موجب تغییر کارکرد طبیعی جامعه و پیدایش بحران های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می گردد.
به بیان دیگر از آنجا که فرهنگ غیرمادی (باورها، هنجارها و ارزش ها) پایه، اساس و مبنای هرگونه تغییر و تحول در ساخت فردی و اجتماعی می باشد، لذا هرگونه بحران و یا اختلال در نظام ارزشی و یا هویت فرهنگی جامعه، آثار و پیامدهای خود را به سرعت در سایر ابعاد جامعه و در شاخص های تعریف شده نشان می دهد.
درباره تهدیدهای فرهنگی اعتیاد و مضرات آن به ویژه برای نسل جوان سخن بسیار گفته شده اما از آنجا که پدیده اعتیاد متناسب با تکنولوژی روز تنوع بسیاری پیدا کرده است، لذا جا دارد درباره عوامل تقویت کننده این تهدید و آثار و نتایج سلبی موادهای جدید برای جوانان و خانواده های بیشتر اطلاع رسانی شود.

پیامدهای جسمی و بهداشتی
افراد مبتلا به موا دمخدر از واقعیات زندگی دور می گردند و در عالم اوهام و خیال غرق می شوند و ضعف عقل و اندیشه در آنان به وجود می آید. حتی مبتلایان به این مواد مخدر خودشان و خانواده هایشان و دین و دنیایشان را فراموش می کنند و در خیال محض به سر می برند.
علاوه بر این ناراحتی جسمی، ضعف اعصاب، عدم رعایت نظافت، بهداشت، ضعف نفس، بد اخلاقی، بد تصمیمی، و عدم احساس مسئولیت بر ایشان چیره می گردد.
به صورت یک عضو فاسد و سربار جامعه قلمداد شده، ثروتشان بیهوده ضایع می شود و خانواده هایشان متلاشی می گردد (حتی به خانواده خود رحم نمی کنند) حاضرند مایحتاج روزانه ایشان را بفروشند تا مقدار کمی از این موادناپاک و زیان آور شیطانی را به دست آورند.
برای دستیابی به آن حاضرند دست به هر عمل پستی بزنند و هیچ شکی باقی نمی ماند که این مواد مخدری که ضرر جسمی، روحی، اخلاقی ،اجتماعی و اقتصادی آن برای همه روشن است به کلی حرام است و این مواد جزو خمر می باشند.
مصرف مواد مخدر زیان های جبران ناپذیری بر جسم معتادان و نیز بر پیکره ی جامعه وارد می کند که در اینجا برخی از این زیان ها و عوارض اشاره می کنیم:
اختلالات مغزی
استفراغ و سردرد شدید
انحالا نخاغ ستون فقرات
ایدز
بیماری های ریوی
چاقی
حمله های مغزی
سرطان
کاهش فشار خون و دهها بیماری دیگر
ناراحتی های پوستی
هپاتیت C , B^[19]
بند سوم : درمان
الف) تاریخچه درمان
ردّ پای اصلی درمان اعتیاد به متخصصین روانپزشکی یعنی دکتر ویلیام سیلک ورث ( William silkworth)، دکتر هری تایبوت (Harry Tiebout)، و دکتر راث فاکس (Ruth Fox) بر می گردد. این روانپزشکان فرایند اعتیاد را درک کردند و در زمینه های بالینی، سازمانی، و ادبی در عرصه درمان اعتیاد سهیم شدند. دکتر سیلک ورث، بیل دبلیو (Bill W) را که بعدها از مؤسسین « می باره های گمنام » شد درمان کرد. دکتر تایبوت مقالات اساسی بکر متعددی در زمینه پویه شناسی ] ترتیب داد.
جنبش « می بارهای بی نام »، ترسیم دقیقی از رفتارهای مربوط به اعتیاد و روان افراد معتاد به الکل و سایر داروها ارائه کرد. « می باره های بی نام » که یک پزشک ( جراح) می باره در تأسیس آن سهیم بود، از یک نوع « الگوی طبی » اعتیاد استفاده می کند. اعتیاد به داروها نیز به همین صورت نگریسته می شود نه تنها به این علت که اکثر می باره ها به سایر داروها نیز اعتیاد دارند، بلکه به این دلیل که خود این اعتیادها نیز با الگوی طبی جور در می آیند و این مسئله با پژوهش های مشابهی به اثبات رسیده است. در حال حاضر میلیونها می باره و معتاد دارویی در مراکز « می باره های بی نام » در سراسر جهان مشغول درمان هستند. سایر سازمان هایی که اصول « می باره های بی نام » را پذیرفته اند مانند « تخدیرشدگان بی نام » و « کوکائینی های بی نام » در حمایت از درمان اعتیاد به مواد موفق بوده اند.^[۲۰]
در ایران تدوین پروتکل درمان وابستگی به مواد افیونی با داروهای آگونیست بی شک یکی از مهمترین اقدامات معاونت سلامت در امر ساماندهی درمان و کاهش آسیبهای ناشی از سوء مصرف مواد در سالهای اخیر بوده است. از سال ۱۳۸۰ به این سو و با شروع برخوردهای فعالانه وزارت متبوع با امر درمان اعتیاد و خصوصاً توجه ویژه به سیاست کاهش آسیب که تحت تأثیر گسترش روزافزون آلودگی به ویروس نقص ایمنی انسانی و بیماری ایدز در میان معتادان تزریقی در سالهای اخیر بوده است، یکی از کمبودهایی که نظام درمان اعتیاد در کشور با آن همواره روبرو بوده است، عدم پرداختن به انواع موثرتر درمان، همچون درمان نگهدارنده با متادون بوده است.
تا سال ۱۳۸۰ تنها درمان سم زدایی در کشور ما مقبولیت داشت که عمدتاً با داروهای غیرمخدر صورت می‌گرفت، با شروع درمان به تدریج آثار مثبت این درمان بر کاهش رفتارهای پرخطر تزریقی و نیز بهبود وضعیت اجتماعی اقتصادی آنان مشهود گشت. در آن زمان هنوز پروتکل کشوری برای درمان با متادون وجود نداشت. این مهم در اواخر سال ۱۳۸۱ توسط اداره پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد با همکاری معدودی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز شد. به این ترتیب در سال ۱۳۸۲ پیش‌نویس پروتکل درمان با متادون جهت استفاده در طرحهای پایلوت توسط اداره پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد منتشر شد. تدوین این پیش نویس عمدتاً محصول زحمات بی وقفه خانم دکتر مستشاری، روانپزشک و کارشناس وقت اداره پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد ( کارشناس فعلی کاهش تقاضا در دفتر جرائم و مواد سازمان ملل متحد در تهران ) و با لحاظ نظرات استادانه آقای دکتر آذرخش مکری، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود.
در سال ۱۳۸۳ در حالیکه طرح درمان نگهدارنده با متادون هنوز مراحل آزمایشی خود را می گذرانید، مراکز خصوصی که عمدتاً از سازمان بهزیستی کشور مجوز فعالیت دریافت کرده بودند، اقبال گسترده ای به استفاده از متادون نشان دادند. این امر بدون هماهنگی با معاونت سلامت وزارتخانه و بدون نظارت معاونتهای درمان دانشگاهها صورت می گرفت. لذا نگاه درمانی در این مراکز همان سم زدایی های کوتاه مدت بود که در اغلب موارد با اقدامات پیگیرانه پیشگیری از اعتیاد همراه نبود. این امر موجب شد معاونت سلامت در سال ۱۳۸۳ اقدام به تهیه آئین نامه جدیدی برای درمان اعتیاد کند تا از یک سو فعالیتهای این مراکز را تحت نظارت و کنترل خود گرفته و از سوی دیگر سیاست درمان طولانی مدت نگهدارنده با متادون را که چه در مطالعات خارجی و چه داخلی تفواق خود را بر سم زدایی نشان می داد، تحقق بخشد. در انتهای سال ۱۳۸۳ آئین نامه راه اندازی مرکز درمان سوء مصرف مواد توسط وزیر بهداشت وقت امضا شد و در ابتدای سال ۱۳۸۴ ابلاغ شد. هم زمان با آن دو پروتکل درمانی توسط معاونت سلامت ابلاغ گردید؛ پروتکل درمان سوء‌مصرف مواد و پروتکل درمان وابستگی به مواد افیونی با داروهای آگونیست. در پروتکل اول، عمدتاً درمانهای دارویی و غیردارویی بدون استفاده از داروهای آگونیست افیونی توضیح داده شده بود و در پروتکل دوم به درمان با متادون پرداخته شده بود.
با توجه به سیاست سخت گیرانه ای که در آئین نامه نسبت به مراکز خصوصی که از سازمان بهزیستی مجوز گرفته بودند در پیش گرفته شده بود، برای مثال آنان شش ماه فرصت داشتند از دانشگاه علوم پزشکی و وزارتخانه مجوز فعالیت بگیرند و قاعدتاً می بایست پروانه قبلی بهزیستی را باطل نموده و بعد درخواست تأسیس مرکز جدید خود را به دانشگاه ارائه نمایند، فضای مجادله و جر و بحث بین سازمان بهزیستی کشور و معاونت اسلامی در سطح کشوری و ادارت کل بهزیستی استانها و دانشگاههای علوم پزشکی در سطح استانی در گرفت. مشکلات دیگری نیز در آئین نامه مزید بر علت شد و آن تعیین متراژ بالا ( ۲۰۰ متر ) و تعیین پنج نفر به عنوان موسس برای مرکز بود که عملاً دست پزشکان را در احداث مرکز می بست. بوروکراسی اداری و مراحل متعددی که باید برای کسب مرکز و واحد درمانی در دانشگاه و وزارتخانه طی می شد نیز روند تأسیس مراکز جدید را با مشکل روبرو می ساخت، برخی از مفاد پروتکل درمان نیز مشکل ساز شده بود، از جمله اینکه می بایست از بدو دریافت متادون نود درصد آن صرف درمان نگهدارنده شود که طبعاً درآمد مرکز عمدتاً بر درمان سم زدایی استوار است ( یا حداقل اینطور تلقی می شود ). را با چالش روبرو می‌ساخت. همینطور اختصاص ۸۰ درصد از درمان نگهدارنده به بیماران تزریقی، عمده مراجعان مراکز که معتادان تزریقی بودند را از درمان نگهدارنده با آگونیست محروم می ساخت. یکی دیگر از مفاد پروتکل، وجود یک مرکز به ازاء صدهزار نفر جمعیت عمومی منطقه بود، این قید از این جهت گذاشته شده بود تا در سال اول تأسیس، دانشگاهها با خیل عظیم متقاضیان روبرو نشده و امکان نظارت موثر بر مراکز وجود داشته باشد، اما از آنجا که در برخی شهرها تعداد مراکز موجود از تعداد ظرفیت وضع شده بیشتر بود بسیاری از مراکز موجود باید تعطیل می شد.
اداره پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد در تمامی سال ۱۳۸۴ در حال گفتگو و مذاکره با طرفهای مختلف بحث از سازمان بهزیستی و ادارات مختلف معاونت سلامت گرفته تا پزشکان متقاضی دریافت مجوز مرکز و واحد و نیز بیماران بود. لحاظ تمامی نظرات که بعضاً با یکدیگر منافات داشتند در پروتکل و آئین نامه امکان‌پذیر نبود، اما با توجه به ایجاد فضای وفاق بین دستگاه های دست اندرکار درمان که پس از استقرار دولت جدید در نیمه دوم سال ۱۳۸۴ شکل گرفت، موجب اصلاحات بسیار اساسی در آئین نامه راه اندازی مرکز درمان سوء مصرف مواد شد و به مراکز خصوصی که از سازمان بهزیستی مجوز گرفته بودند، اجازه داده شد همچون مراکزی که از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پروانه بهره برداری گرفته اند بتوانند واحد درمان با آگونیست را با نظارت دانشگاه تأسیس نمایند. همچنین پزشکان می توانند به تنهایی تقاضای تأسیس مرکز نمایند و متراژ مرکز با رتبه ۳ به ۷۰ متر تقلیل پیدا کند.
در اصلاح پروتکل سعی شده است نظرات سازمانها، نهادها، موسسات دانشگاهی، صاحب نظران برجسته کشور در امر اعتیاد و ایدز لحاظ شود. جمع بندی این نظرات عمدتاً مرهون تلاشهای خستگی ناپذیر خانم دکتر ستاره محسنی فر، روانپزشک و کارشناس اداره پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد بوده است که در تهیه نسخه قبلی هر دو پروتکل نیز نقش اساسی داشتند.
در پروتکل جدید، حد نصاب تعداد مراکز صرفاً برای مراکز خصوصی در نظر گرفته شد و به یک واحد برای ۵۰ هزار نفر جمعیت منطقه تغییر پیدا کرد. به این ترتیب تعداد مراکز خصوصی در هر منطقه از کشور به بیش از دو برابر افزایش خواهد یافت ( دیگر مراکز دولتی مانعی برای تأسیس مراکز خصوصی نخواهند بود ). همچنین، نسبت ۹۰ به ۱۰ در تعداد قرصهای متادونی که به ترتیب در درمان نگهدارنده و درمان سم زدایی مصرف می شود، پس از شش ماه از شروع کار مرکز حاصل می شود. سعی شده است تعداد قرصهای متادونی که صرف سم زدایی می شود به گونه ای باشد تا سودآوری مرکز از همان روز اول شروع به کار آن تضمین شود. به طور کلی نسبت ۸۰ به ۲۰ در تعداد بیماران تزریقی به غیرتزریقی برای اغلب مراکز حذف شده است. اگرچه شاید این امر موجب کاهش تعداد معتادان تزریقی شود که در مراکز تحت درمان نگهدارنده قرار خواهند گرفت، اما نمی توان منکر این واقعیت شد که اصولاً معتادان تزریقی بی بضاعت کمتر توان مراجعه به مراکز خصوصی را دارند و تنها در صورتی که دولت، یارانه ای به این مراکز جهت تحت پوشش دادن این دسته از معتادان پرداخت نماید یا درمان نگهدارنده با متادون تحت پوشش بیمه قرار گیرد این معضل قابل حل است. با این حال براساس مفاد پروتکل فعلی، تمامی بیماران مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری ( کلینیکهای مثلثی‌) و مراکز گذری ( DIC) می بایست تزریقی باشند. با توجه به نیاز مبرمی که احساس می شد و خصوصاً به توصیه برنامه کمک جهانی برای مبارزه با ایدز، سل و مالاریا ( Global Fund) بخش جدیدی به این پروتکل جهت پالایش و ارزشیابی برنامه درمان با آگونیست به همراه تعداد قابل ملاحظه ای فرم، چک لیست و جدول با راهنمای تکمیل آنها اضافه شده است که امید می رود بتواند هر لحظه نظام درمانی را از وضعیت درمان با آگونیست در سطح کشور آگاه سازد.^[۲۱]
ب) تعریف درمان
درمان؛ مجموعه ای است از اقدامات پزشکی روانشناختی و اجتماعی که در جهت سم زدایی (Detoxification) معتادان و جلوگیری مصرف مجدد مواد توسط آنان به کار گرفته می شود. یکی از تفاوتهای عمده درمان سوء مصرف مواد و درمان بیماریهای طبی این مساله است که استفاده از خدمات پزشکی معمولا با رضایت و اراده خود بیمار صورت می گیرد. اما در سوء مصرف مواد اغلب این نظام قضایی انتظامی و یا خانواده فرد است که وی را به زور وارد درمان می کند. فرض خانواده و اجتماع بر این است که مشکلات اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی و بهداشتی معتاد مربوط به مصرف مواد وی است و لذا با درمان اعتیاد باید تمامی مشکلات یاد شده برطرف گردد. در بسیاری از موراد جامعه و نمادهای مدنی و قانونی به خواسته ها و علایق بیماران توجهی ندارد و صرفا به برطرف شدن مشکلات علاقمندند. نهادهای درگیر در امر مراقبتهای بهداشتی اولیه درمان موثر را آن دسته از اقداماتی می دانند که خطرات پزشکی و بهداشتی مرتبط با مصرف مواد از جمله ایدز و هپاتیت و سل را کاهش می دهد. از نظر سازمانهای رفاه اجتماعی درمان می بایست منجر به بهبود وضعیت شغلی فرد و کاهش بیکاری شود. برای کارفرمایان درمان باید موجب شود که کارکنان مبتلا به درجات بالای عملکرد بازگشته و دیگر در خطر ابتلای مجدد نباشد. از نظر دستگاه قضایی و انتظامی درمان باید به کاهش جرم و کاهش زندانی شدن در سوء مصرف کنندگان مواد منجر شود. محاسبات نشان می دهد که هر دلار که خرج درمان می شود به میزان ۴ تا ۷ دلار از هزینه های جرایم مرتبط با مواد و هزینه های دستگاه قضایی و زندان کم می کند. اگر صرفه جویی به مراقبتهای پزشکی را هم به این میزان بیفزاییم این صرفه جویی به میزان ۱۲ به ۱ می رسد.
درمان موجب کاهش تزریق وریدی مواد و در نتیجه کم شدن خطر ابتلای ایدز و هپاتیت B و C می شود. درمان باعث بهبود وضعیت خانواده و زندگی اجتماعی شده و توانایی شغلی را افزایش می دهد. تجربیات کشورها نشان می دهد که اگر به جای درمان گزینه زندان یا اردوگاه دنبال شود نتایج مثبتی به بار نمی آید. چرا که احداث زندان و اردوگاه بسیار گران بوده و اداره نمودن آنها به مراتب پر خطر تر است. لذا زندان حتی به فرض اینکه اثر بخش هم باشد به هیچ روی انتخابی صرفه مند نیست ولی درمان به نحو قابل توجهی کم خرجتر و به صرفه است. نکته مهم این است که مطالعات نشان می دهد که ۷۰ تا ۹۸ درصد محکومان مرتبط با مواد مخدر که در طول محکومیت درمانی دریافت نکرده اند در عرض یک سال پس از آزادی از زندان مجددا دچار سوء مصرف شده و بیش از نیمی دوباره در عرض یک سال به خاطر جرایم مرتبط با مواد زندانی شده اند. شواهد اندکی دال بر اثر بخشی زندان در تغییر رفتار این افراد وجود دار. اضافه بر این تجربیات جهانی نشان می دهد که ازدحام در زندان اثر نامطلوبی بر سلامت زندانیان دارد. از جمله می توان به شیوع بیماریهایی از قبیل ایدز اشاره کرد که ممکن است به جامعه نیز گسترش یابد. ^[۲۲]
ج) مراحل درمان
مراحل درمانی به طور کلی شامل موارد زیر هستند:
مرحله سم زدایی- تثبیت(phase detoxification – stabilization) : که در آن علایم ترک درمان می شود و تنها در موارد وابستگی به نیکوتین (سیگار) الکل مواد افیونی باربی توراتها و بنزودیازپینها ( که هر دو از دسته داروهای رخوت زا – خواب اورند)مورد نیاز است. هدف از این مرحله حصول حالت پرهیز به شکلی ایمن و راحت برای بیمار است. برای رسیدن به این هدف از شیوه ها و داروهای گوناگون استفاده می شود. بسته به وضعیت بیمار درمان به صورت سرپایی (patient out) بستری(in patient) یا اقامتی (residential) صورت می پذیرد. این مرحله را نمی توان درمان کامل تلقی کرد بلکه صرفا آمادگی برای درمان و بازتوانی است.
مرحله بازتوانی پیشگیری از عود(prevention phase renababilitation- replace) : که هدف از آن پیشگیری از بازگشت به مصرف مواد غیر قانونی است یا از راه پرهیز از مصرف هر گونه ماده ای و یا از راه درمان جایگزین با مواد قانونی و کنترل شده است. و هدف دیگرآن کمک به بیمار در دستیابی به سلامت فردی و عملکرد اجتماعی است. در این مرحله از راهبردها و روش های گوناگون بهره گرفته می شود. همچون داروهای روانپزشکی جهت کاهش مشکلات روانپزشکی همراه داروهای کاهنده ولع که شامل داروهای جایگین هم می شود. انواع مختلف روان درمانی گروه های خودیاری همچون معتادان گمنام. البته عده ای از معتادان ممکن است حتی بدون درمان کاملا بهبود یابند. عده ای دیگری نیز ممکن است متعاقب درمان وارد یک دوره بهبود طولانی مدت شوند. اما بسیاری از کسانی که دچار اعتیاد می شوند عودهای متعددی را متعاقب درمان متحمل خواهند شد. و این اسی پذیری ها برای سالها و چه بسا تا اخر عمرشان باقی خواهد ماند. به عبارتی دیگر بسیاری از کسانی که هرگونه درمانی را شروع می کنند پیش از تکمیل دوره، درمان را رها کرده یا توصیه های پزشکی مبنی بر بقای بر درمان یا تداوم در مراقبتهای پزشکی را جدی نمی گرفتند. به همین دلیل دولتها وادار شدند این افراد را به اجبار برای ترک اعزام کنند. و مراکز معمولا چند برابر ظرفیت واقعی پذیرش نموده و با هزینه بسیار سنگینی روبرو می شدند و نمی توانستند پاسخگوی نیازهای درمانی کشور برای معتادان باشند. تنها معدودی از کشورها توانسته اند نظام درمانی عمومی توسعه یافته ای را در جهت پرداختن به سطوح مختلف سوء مصرف مواد ایجاد کنند. علت اینکه حتی بسیاری از کشورهای صنعتی و توسعه یافته هم هنوز به چنین نظام درمانی جامعی برای مشکلات سوء مصرف مواد نرسیده اند. در درجه اول مشکلات اجتماعی وسیع ناشی از سوء مصرف مواد است. جرایم از هم پاشیدگی خانواده از دست رفتن بهره وری اقتصادی و فساد از مشهورترین اثار خطرناک و پر هزینه مواد بر نظام اجتماعی کشورهاست. این موضوع موجب می شود اذهان عمومی مساله مواد را در درجه اول مشکلی کیفری تلقی کند که نیاز به درمان اجتماعی قضایی دارد نه معضلی بهداشتی که نیازمند اقدامات پزشکی است. علت دیگر این است که بسیاری از جوامع نسبت به اثر بخشی مشکوکند و بسیاری از دولتها این پرسش را مطرح می کنند که آیا درمان به زحمتش می ارزد، علاوه بر این مطالعات نشان داده است که اغلب کادر بهداشت و درمان نیز احساس می کنند که مداخلات پزشکی و مرافبتهای بهداشتی فعلی یا جوابگو نیست و یا اثری ندارد.^[۲۳]
گفتار دوم: مبانی تحقیق
بند اول: راه های درمان
درمان های ذکر شده در ذیل بیشتر برای موادمخدر ایجاد شده و برای مواد محرک (مثل شیشه) درمانی ذکر نشده است. درمان در این مورد عبارت است از استفاده از داروهای مخصوص روانپزشکی به علاوه روش درمانی ماتریکس که نوعی روان درمانی است. گرچه طول مدت این درمان بسیار است، اما کسانی که در درمان پایدار باشند و از حمایت خوب خانواده برخوردار باشند می توانند دوره آنرا به پایان برده و شاهد بهبودی را در آغوش کشند.^[۲۴]
۱)متادون درمانی :
نوعی درمان در سازمان ها و مراجع پزشکی در خصوص طیف مخصوصی از بیماران حامل بیماری اعتیاد پشنهاد می شود به نام درمان نگهدارنده با مصرف دارویی به نام «متادونMMT» که یک دارو با مشخصات مورفین ولی در فرمول شیمیایی آن به اصطلاح «مورفین چپ گرد» است. از سال ۱۹۶۰ که درمان با متادون در آمریکا آغاز شد، تاکنون بیش از ۵۴ سال گذشته و هنوز هم تمام محققین و دانشمندان متادون را بهترین راه کنترل و جلوگیری از بیماری اعتیاد می دانند. هدف از درمان با متادون این است که بیمار با مصرف متادون درواقع به حالت طبیعی دست می یابد و مشکلاتی که ناشی از اعتیاد سابق بوده و در هورمون های مغزی بوجود آمده است ، از بین می روند. درست است که متادون نیز در دسته بندی موادمخدر رده بندی می شود اما به علت خواص نادر آن، برای کسی که سابقاً معتاد به مخدر بوده است هیچ حالت نشئگی ایجاد نمی کند (البته اگر با دوز توصیه شده پزشک بکار رود) و صرفاً او را به حالت طبیعی خود برمی گرداند، حالتی که سال ها اعتیاد آن را از خاطر بیمار برده است. در این درمان هیچگونه آسیبی به کبد وارد نمی شود و در دستگاه گوارش نیز تنها عارضه آن یبوست است. در واقع اگر متادون تحت نظر پزشک مصرف شود، فرد مصرف کننده آن از نظر روانی و جسمی هیچگونه فرقی با افرادی که در زندگی لب به هیچ مخدری نزده اند ندارند. از نظر ظاهری کاملاً شیک و آراسته و بدون هیچ عارضه پوستی و از نظر روانی پایدارند. چون متادون دوره های خماری و نشئگی ندارد، بنابراین در مصرف ۲۴ ساعته آن هیچگونه عارضه ی روانی پدیدار نمی شود.
۲)درمان تنفرزا با نالترکسون
این نوع درمان با تجویز کپسول هایی به نام «نالترکسون» به یک شخص که قطع مصرف می کند، پیشنهاد می شود که در این روش پس از مصرف این دارو اگر شخص اقدام به مصرف مواد مخدر کند حال بسیار خرابی پیدا می کند و خطر مرگ را در پی دارد و ترس از پیدا کردن حال خراب باعث می شود که فردی که قطع مصرف مواد کرده مواد مصرف نکند ولی راه گریزهایی دارد که بعضی اشخاص قرص را در دهان نگهداشته و پس از مدتی آن را پرت می کنند که این روش نیز جوابدهی مناسبی ندارد.
۳)کنگره ۶
اعضای این NGO روش خاصی برای ترک موادمخدر دارند، آنها معتقدند که سم زدایی فرد بیمار باید به تدریج و در طی یک پروسه ی چندماهه انجام شود و در این مدت با کم کردن تدریجی و برنامه ریزی شده مصرف موادمخدر را به صفر می رسانند و در این مدت در جلساتی که برگزار می کنند خود را با پسوند «ساقی» معرفی کرده و از اشخاصی که سابقه بیشتری در برنامه دارند به عنوان «یاور» راهکار می گیرند.
در طی دوره درمان و بازسازی یادگیری و پیگیری مداوم یک رشته ورزشی توصیه می شود این گروه با معرفی خود در رسانه ها و نشان دادن چهره های بشاش و ورزشکار معتقدند که بیماری اعتیاد را درمان کرده اند. اعضای این NGO در تهران مقبولیت نسبی پیدا کرده ولی این روش یک روش ابداعی و بومی ایرانی است که در کشورهای دیگر ناشناخته است و تشکیلات منظمی ندارد.
۴)اجتماع درمان مدار TC

الف) : کاربردهای کلی آلیاژهای حافظه شکل:
آلیاژهای حافظه دار کاربرد وسیعی در صنایع مختلف دارند. از جمله این کاربردها ، کاربردهای پزشکی و دندانپزشکی ، هوافضا ، صنایع خودروسازی ، صنایع الکترونی و البته صنایع عمرانی می باشد.
علت کاربردهای فراوان این ماده سه خصوصیت منحصر به فرد آن است:
۱-رفتار سوپر الاستیک (ابرکشسان):همانگونه که پیشتر گفته شد اثرابرکشسان به پدیده ای اطلاق می شود که در آنSMAها (البته تحت شرائط خاص خود) می توانند مقدار زیادی از تغییرشکل های غیر الاستیک را متحمل شوند و پس از حذف بار شکل اولیه خود را بدون کرنش پسماند بازیابی کنند.این خاصیت در وسایل سوپرالاستیک که انعطاف پذیری بالا و یا قابلیت تحمل نیروی گشتاوری زیاد نیاز باشد مورد استفاده قرار می گیرد. این مواد توانائی جذب مقادیر زیاد کرنش را دارند. از جمله این مواد آلیاژ NiTi می باشد.
۲-اثر حافظه شکلی: طبق تعریف قبلی اثر حافظه شکلی به پدیده ای اطلاق می شود که در آن نمونه های تغییر شکل یافته این آلیاژها به واسطه این خصوصیت منحصر به فرد در اثر اعمال یک سیکل حرارتی به شکل اولیه خود باز می گردند.این خاصیت در وسایل اثر حافظه داری برای بازیابی شکل ویژه جسم تحت دمائی بالاتر از دمای تغییر حالت استفاده می شود. از این اثر همچنین برای ایجاد نیرو یا انجام کار استفاده می شود (مثل بست ها و اتصالات)

۳- خاصیت میرا کنندگی: همان طور که گفته شد این آلیاژها مقاومت خستگی بسیار خوبی دارند و به علاوه به راحتی تغییر فرم می دهند و در نتیجه می توان از این مواد در جذب کننده های ارتعاش ، سیم های با مقاومت خستگی بالا و ابزار جراحی با خم شدن مکرراستفاده نمود .
ب) کاربرد آلیاژهای حافظه دار شکلی در مهندسی عمران:
۱-کاربرد غیر فعال ^[۵]: شامل سیستم های جداگر پی و سیستم های استهلاک انرژی (توسط رفتار ابر کشسان)هستند که در آن به منبع خارجی نیاز نیست و نیروهای ضربه ای و تماسی در پاسخ به حرکت سازه ها ایجاد و گسترش داده می شوند.
۲-کاربرد نیمه فعال^[۶]: ابزار کنترل نیمه فعال برای تعدیل و تنظیم خصوصیات سازه ای به کار می روند مانند تغییر فرکانس طبیعی سازه. و به طور قابل ملاحظه ای انرژی کمتری از ابزار کنترل فعال مصرف می کنند.
۳-کاربرد فعال^[۷]: در این کاربرد یک منبع خارجی محرک هائی را برای به کارگیری نیروهائی به سازه مورد نظر جهت کنترل وارد می کند..کاربرد این مواد با ایجاد رفتار بازگرداننده در سازه به عنوان محرک ها و حسگرها برای کنترل ارتعاشات سازه است.
اکنون به تفضیل به بررسی هریک از این کاربردها و تحقیقات عملی انجام شده درباره آنها می پردازیم.
۲-۲-۱: کنترل غیر فعال
کنترل غیر فعال سازه ها به وسیله SMAها در واقع از خاصیت ابرکشسان برای کاهش تغییرشکل های پلاستیک سازه های تحت بارگذاری شدید ، بهره می گیرد
SMA ها به طور موثر می توانند از طریق دو مکانیسم برای این هدف به کار روند سیستم های جداگر (عایق) پی و سیستم مستهلک کننده انرژی.در یک سیستم جداگر پی ، SMA ها بین بخش فوقانی سازه و زمین ، به منظور ایجاد یک سیستم مجزا و زدودن انرژی لرزه ای منتقل شده از حرکت زمین به بخش بالائی سازه نصب می شود و بنابراین خسارت وارد به بخش فوقانی (اصلی) کاهش می یابد. در سوی دیگر ، در روش استهلاک انرژی ، اجزای SMA مارتنزیتی یا آستنیتی ترکیب شده در سازه ، انرژی ارتعاشی تحمیل شده به سازه را جذب می کنند.(لازم به ذکر است که آلیاژ نیتینول دارای دو فاز به نام های آستنیت^[۸] و مارتنزیت^[۹] است که به تفضیل در بخش های بعدی درباره آنها بحث خواهد شد) یک جداگر SMA ، مطابق با سطوح مختلف تحریک ، میزان اتلاف انرژی و بازگردانندگی و سختی متغیری را در سازه به وجود می آورد.
۲-۲-۱-۱: ابزارهای جداگر^[۱۰]
سیستم های جداگر به کار رفته شامل ابزارهای بازگرداننده سیمی SMAبرای ساختمان ها ، سیستم های جداگر فنری SMA و سیستم های جداگر تاندولی SMA برای قاب های برشی می باشند.
در اصل برای کنترل غیر فعال ارتعاشات ، فاز مارتنزیت ظرفیت میرائی بزرگتری دارد هرچند که نیازمند گرمای خارجی به منظور ایجاد یک تغییرشکل فازی برای بازگرداندن شکل اصلی سازه می باشد و از طرف دیگر SMA های سوپر الاستیک ظرفیت میرائی کمتری دارند اما یک نیروی بازگردانندگی قوی برای بازیابی شکل اولیه سازه دارند و لذا کرنش پسماند کوچکی در این نوع SMA ها باقی خواهد ماند.
به همین علت Docle و همکارانش[۴] میراگرهائی را ساختند که در آن از دو سری حلقه استفاده شده است . یک سری از این حلقه ها در حالت آستنیت برای ایجاد رفتار بازگردانندگی و حلقه دیگر در حالت مارتنزیت برای افزایش ظرفیت استهلاک انرژی به کار می روند. در این سیستم یک مفتول SMA دور سه میله پیچانده شده و به لوله هائی متصل می شود که به صورت متقابل قابل حرکت هستند. یکی از این دو لوله به سازه و دیگری به پی متصل می باشد . وقتی که جابجائی خلاف جهت هم بین سازه و پی ایجاد می شود مفتول ها افزایش طول داده و انرژی اعمالی مستهلک می شود.(شکل ۲-۱)

شکل۲-۱: مدل پیشنهادی Dole [4]
۲
-۲-۱-۲:ابزارهای اتلاف انرژی SMA^[11]
ابزارهای اتلاف انرژی SMA در چند حالت دیده شده اند: در بادبندها برای سازه های قابی ، میراگر درپل های معلق کابلی و یا پل های با تکیه گاه ساده ، اتصالات و اجزای اتصال و به عنوان ابزارهای ترمیم و بهسازی برای سازه های قدیمی و تاریخی.
کاربرد SMA ها در بادبندها و پل ها به تفضیل در بخش بعدی بیان می شود.
۲-۲-۱-۲-۱: اتصالات
اتصالات در سازه های مختلف در هنگام زلزله ، مستعد تخریب هستند. می توان از اتصال دهنده های SMA به منظور فراهم آوردن میرائی و تحمل تغییرشکل های نسبتاً بزرگ استفاده نمود.
Spulveda و همکارانش [۹]۴ میله SMA به قطر ۳ و طول ۲۴۰ میلی متر را برای محل های خاص طراحی نموده و سپس مهار کردند و آزمایش ها را به صورت چرخشی انجام دادند . در طول آزمون های مختلف ، میله های به کار رفته در سیستم ، کرنش بالای ۱.۷درصد را به ازای نسبت میرائی بالای ۵.۵ درصد تحمل نموده و دوران های بالای ۰.۰۳ رادیان را بدون هیچ خرابی یا تغییر مکان های پسماند از خود نشان دادند. بعد از ۲۱۶ چرخه ، هیچ نشانه ای از افت در میله ها مشاهده نگردید و کرنش های پسماند یا بجا مانده در میله های SMA قابل چشم پوشی بود.(شکل ۲-۲)
شکل۲-۲:نمونه آزمایشی Spulveda [9]
۲-۲-۱-۲-۲: تقویت و بهسازی سازه های قدیمی
به منظورترمیم برج ناقوس کلیسای S.Gorgio در ایتالیا که به صورت جدی به وسیله زلزله ۱۵ اکتبر ۱۹۹۶ آسیب دیده بود، میله های SMA سوپرالاستیک به کار گرفته شد[۳].
به این ترتیب که از چهار میله فولادی پیش کشیده به همراه^[۱۲]SMAD استفاده گردید . این میله ها در چهار گوشه برج از پی تا سقف کشیده شده و در دو انتها مهار گردید. (شکل ۲-۳)
با این روش مقدار نیروی اعمال شده به ستون ها در زلزله در سطح زیر ظرفیت باربری محوری ستون در نظر گرفته شده و مقاومت خمشی سازه افزایش می یابد.
شکل۲-۳ : بهسازی کلیسای S.Gorgio[3]
دیده شد که میله های SMA که در طول ارتفاع برج قرار گرفتند و در پی برج محکم شدند ، سازه را تقویت می کنند و فرکانس های کیفی آن را افزایش می دهند. این برج تاریخی پس از زلزله ای مشابه در سال ۲۰۰۰ سالم ماند.
۲-۲-۲: SMAها برای کنترل فعال سازه ها
در این کاربرد از ویژگی بازگردانندگی شکلی سیم های SMA سوپر الاستیک استفاده می شود.
Li و همکارانش [۷]یک تیر بتن مسلح که به طور موقت توسط سیم های SMAتقویت شده بود را مورد مطالعه آزمایشگاهی قرار دادند. SMA های به کار رفته در این آزمایش با قطر ۲ میلی متر و از جنس نیکل – تیتانیوم است (شکل ۲-۴). کل فرایند آزمایش به سه مرحله تقسیم گردید: در مرحله ۱ نمونه تا زمانی که تغییر مکان وسط نمونه از مقدار تسلیم که ۵.۵ میلی متر است تجاوز کند بارگذاری گردیده و سپس باربرداری شدند. در مرحله دوم سیم های SMA به وسیله یک جریان الکتریکی ثابت که به بتن اعمال می گردید گرم شدند . نیروهای بازگرداننده موجب کاهش در تغییر طول نمونه و سپس موجب بستن شکاف های ایجاد شده در بتن گردید . در مرحله سوم نیز صفحه ای از نوع CFRP به پائین نمونه اضافه گردید (این صفحه سختی نسبتا بیشتری ازSMA به نمونه می بخشید). نتایج نشان داد که نمونه فاقد میله های تقویت کننده فولادی ، در کاهش تغییر شکل ها بهتر عمل می کنند و همچنین افرایش تعداد سیم های SMA ، تغییر شکل های پسماند را بیشتر کاهش می دهد.وبه این ترتیب به مفهوم جدیدی ازبتن تقویت شده هوشمند (IRC) می رسیم.
شکل۲-۴ : نمونه های مقاوم شده با سیم SMA [7]
۲-۲-۳: SMAها برای کنترل نیمه فعال سازه ها
در یک ابزار نیمه فعال SMA ، سختی یا میرائی در طول اجرا می تواند تغییر کند. به محض گرم کردن محرک های SMA نصب شده روی سازه ، سختی سازه به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت و بنابراین فرکانس طبیعی سازه می تواند بصورت فعالی تغییر یافته و تنظیم شود. Heinonen و همکارانش[۸] کنترل سختی یک فنر به وسیله تغییر شرایط مرزی ، با یک محرک SMA را آزمایش کردند. زمانی که حلقه به صورت عمودی فشرده می شود ، به صورت یک فنر رفتار می کند و در راستای افقی کشیده می شود. ممانعت از تغییر شکل افقی ، سختی در راستای قائم را افزایش می دهد. شکاف بین قاب و حالت محدود شده ، به وسیله گرم کردن SMA بسته می شود . به وسیله سرد کردن SMA به دمای زیر ^[۱۳]و تغییر شکل معکوس ، و اعمال تنش بیش از تنش تسلیم ، تغییرشکل پایدار برای ایجاد شکاف به وجود آمده و مجدداً قاب در حالت مد نرم عمل می کند که در واقع مد عملکردی وسیله ، توسط دمای رشته SMA کنترل گردید.(شکل های ۲-۵ و ۲-۶)
شکل ۲-۵ : مدهای عملکرنرم و سخت [۸]
شکل ۲-۶: نصب رشته SMA به حلقه[۸]
۲-۳:چگونگی بروز خواص آلیاژهای حافظه دار شکلی
پس از بررسی خواص آلیاژهای حافظه دار به بررسی چگونگی بروز این خواص می پردازیم.
لازم به ذکر است که منظور از آلیاژهای حافظه دار به طور خاص آلیاژ NiTi (Nitinol) می باشد.
۲-۳-۱: تعریف ها و بیان ویژگی های فاز های آلیاژ نیتینول
تعریف فاز: چینش های مختلف اتم های ماده در داخل شبکه کریستالی آن منجر به ایجاد فاز های متفاوت می شود.
آلیاژهای حافظه دار شکلی هوشمند در دو حالت کریستالی مارتنزیت و آستنیت وجود دارند.
حالت آستنیتی در دماهای بالا و تنش پائین پایدار بوده و مسئول ایجاد رفتار فوق الاستیک است. حالت آستنیت دارای سختی و تقارن بیشتری نسبت به حالت مارتنزیت می باشد و دارای ساختار بلوری مکعبی است.