۲-۴-۵) چند مدل نمونه از رویکرد مبتنی بر منابع
عناصر حیاتی رویکرد RBV، منابع کلیدی شرکت و نقش مدیریت در تبدیل این منابع به جایگاه مزیّت رقابتی پایدار است که منجر به عملکرد برتر در بازار می­ شود. یک مدل پایه­ای از مزیّت رقابتی پایدار که این ارتباطات را نشان می­دهد در شکل زیر ارائه شده است. این مدل نشان می­دهد که همه منابع اهمیت یکسانی در دستیابی به مزیّت رقابتی ندارند و مدیریت نقشی حیاتی در دستیابی به این هدف بر عهده دارد. (Fahy, 2000,p102)
انتخاب های استراتژیک مدیریت
شناسایی منابع
ایجاد/ محافظت منابع
گسترش منابع
منابع کلیدی
دارایی های ملموس
قابلیت ها
ارزش
موانع برای کپی برداری

قابلیت تملک
ارزش برای مشتریان
عملکرد برتر
عملکرد بازار
عملکرد فروش
عملکرد مالی
دارایی های ناملموس
مزیّت رقابتی پایدار
شکل ۲- ۲۳) مدل مبتنی بر منابع از مزیّت رقابتی پایدار (p102،۲۰۰۰،Fahy)
اسپانوس و لیوکاس^[۲۴۱] در سال ۲۰۰۱ یک مدل مرکب را برای شناسایی تاثیر نسبی عوامل صنعت و شرکت، بر عملکرد شرکت ها ارائه کردند. همان طور که در شکل(۲-۲۳) نشان داده شده، این مدل روابط بین منابع، استراتژی، نیروهای صنعت و عملکرد شرکت هم از نظر عملکرد در بازار و هم از نظر سودآوری را نشان می­دهد. در این مدل سه نوع رابطه تشریح شده است. در نوع اول، اثرات مستقیم استراتژی بر عملکرد شرکت را داریم (مسیر a در شکل). به این معنی که وقتی شرکت برای مشتریان ارزش ایجاد می­ کند (از طریق رهبری هزینه یا تمایز) این کار بر عملکردش تاثیر می­ گذارد. در نوع دوم، اثرات صنعت (مسیر b و c)، مولفه استراتژی رقابتی مدل را تشکیل می­دهد. مدل فرض می­ کند که اثرات مستقیم صنعت بر عملکرد شرکت (مسیر b)، از نوع استراتژی­ های جایگاه­یابی تدافعی ناشی می­ شود که با هدف محافظت از شرکت در برابر نیروهای رقابتی انجام می­ شود. نیروهای صنعت هم به نوبه خود از استراتژی تهاجمی شرکت تاثیر می­گیرند (مسیر c). اثرات غیر مستقیم صنعت (مسیر b*c) هم از اثرات ترکیبی نوع تهاجمی جایگاه­یابی و توازن نسبی نیروهای رقابتی، ناشی می­ شود.
ارتباط نوع سوم، تحت عنوان اثرات دارایی­ ها، به رویکرد مبتنی بر منابع تعلق دارد. در مدل، یک اثر مستقیم بین دارایی­ ها و عملکرد شرکت وجود دارد. این اثر، مستقل از استراتژی، تحت عنوان اثر کارایی (مسیر d)، اثر تملک منابع برتر بر عملکرد شرکت است. مسیر e هم اثر دارایی­ های شرکت بر استراتژی (رهبری هزینه یا تمایز) است. در نهایت هم یک اثر ترکیبی از توانایی شرکت برای توسعه و اصلاح استراتژی­اش وجود دارد که این توانایی ناشی از ارزش منابع در دسترس است (مسیر a*e).
نیروهای صنعت
(موانع ورود، شدت رقابت،…)
تمایز نوآوری
رهبری هزینه
سودآوری
اثرات مستقیم صنعتb:
اثرات استراتژیa:
اثرات مستقیم دارایی های سازمانd:
اثرات غیرمستقیم دارایی های سازمانa*e:
اثرات غیرمستقیم صنعتb*c:
e
عملکرد در بازار
استراتژی
دارایی های سازمان
بازاریابی
فنی
تمایز بازاریابی
سازمانی
c
شکل ۲-۲۴) مدل یکپارچه از رویکرد مبتنی بر منابع و استراتژی رقابتی (p920،۲۰۰۱،Spanos and Lioukas)
۲-۴-۶) تعریف قابلیت های شرکت
قابلیت ­های شرکت، ترکیبی است از مهارت ­ها، دانش و رفتارهایی که در سرتاسر سازمان وجود دارد و در افراد ، سیستم ها، فرایندها، و ساختارها منعکس می شود. در یک تعریف دیگر ، مهارت هایی که شرکت برای تبدیل داده ­ها به ستاده­ها به کار می گیرد تا در قالب فرایندهای سازمانی از ترکیب منابع محسوس و نامحسوس برای بدست آوردن اهداف مورد نظر مانند خدمت به مشتری ، توانمندی های توسعه محصولات برتر ، نوآور بودن خدمات و کالاها استفاده نماید. (P103،۲۰۰۳،Dess & Lumpin) قابلیت سازمان را به عنوان توانایی برای تغییر و پذیرش تحولات مالی، فن آوری و استراتژیکی تعریف می کنند. بدین ترتیب، بهبود قابلیت های سازمان اساسا در گرو ارتقای سرمایه ی انسانی است. درباره ی تعریف قابلیت ها و صلاحیت ها، توافقی وجود ندارد و تمایز قابلیت ها از صلاحیت های بنگاه عموما کار ساده ای نیست.(غلامین، ۱۳۹۰، ص۲۸)
هر قابلیتی دارای ارزش و اهمیت یکسانی نمی باشد. در بسیاری از موارد شرکت ها اقدام به توسعه قابلیت هایی می کنند که دارای ارزش رقابتی اندکی می باشد. در حقیقت محور اصلی دیدگاه مبتنی بر منابع این است که ابتدا تعیین کنیم که کدام یک از منابع ، توانایی و قابلیت های سازمانی دارای ارزش رقابتی می باشند. در ادامه مدلی که نشان دهنده عناصر اصلی تجزیه و تحلیل درون سازمانی که منجر به کسب مزیّت رقابتی می شود ، نشان داده شده است.(شاهرودی و صانعی، ۱۳۹۰، ص۱۱۹)
رقابت پذیری استراتژیک
مزیّت رقابتی
قابلیت های محوری
توانایی ها
منابع:
- ملموس
- ناملموس
ارزشمندی
کمیاب بودن
غیرقابل تقلید
غیر قابل جایگزین