دوره متوسطه فنی و حرفه ای (نظام فعلی )در حال اجرا :
این دوره شامل سه شاخه آمزش فنی، بازر گانی و آموزش کشاورزی است و شاخه های آموزش فنی ، بازر گانی و حر فهای و کشاورزی پساز انقلاب اسلامی به دلیل پاره ای ضروریت ها تغییراتی از نظر رشته های تحصیلی ،حذف و یا ازدیاد آن دیده می شود .
شاخه آموزش بازرگانی و حرفه ای شامل دوره دو ساله است که دو سال اول در برگیرنده گرو های فنی و هنری ، بهداشتی ، اداری ، و بازرگانی است و دو سال دوم تخصصی است و شامل رشته های خیاطی ،نقشه کشی ، معماری ، گرافیک ، بهداشت محیط ، کودکیاری ، حسابداری ، بازرگانی و غیره می با شد .
در آموزش فنی از ۲۵ رشته سخن رفته است که با مطالعات مستمر دفتر آموزش فنی ،تغییراتی در این رشته صورت گرفته است . به فارغ التحصیلان رشته های فنی ، دیپلم کامل متوسطه در رشته مر بوط داده می شود .(تعلیم و تربیت ،۱۳۶۵ )
هدف شاخه متوسطه فنی و حر فه ای :
هدف از شاخه متوسطه فنی و حر فه ای، اعتلای سطح فرهنگ و دانش عمومی و شناخت بهتر استعداد و علاقه دانش آموزان و ایجاد زمینه مناسب برای هدایت آنان سمت اشتغال مفید و احراز آمادگی نسبی برای ادامه تحصیلات عالی تر کاربردی ،علمی است .

این شاخه مشتمل بر چند گروه است از جمله :صنعت ، کشاورزی ، اداری ،بازر گانی ، هنر ، مدیریت خانواده ، بهیاری ،تربیت بدنی ، دانش آموزان طی سه سال باید حدود ۹۶ واحد درس بگذارنند که حدود شصت واحد آن دروس مشترک تمام گرو هها است . بیشتر در دو پایه اول و دوم ارائه می شود . این دروس با دروس مشترک شاخه نظری همسان است . دروس اختصاصی در هر رشته نیز ۳۶ واحد است که بیشتر در پایه اول ارائه میشود. (صافی ،۱۳۷۴ )شاخه متوسطه کار دانش :هدف از شاخه متوسطه کار و دانش (مهارت آموزی ) تربیت نیروی انسانی ، سطوح نیمه ماهر و استاد کار و سر پرست مورد نیاز بخش های صنعت ، کشاورزی ،خدمات بر اساس نیاز های اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی کشور است به نحوی که هر یک از افراد شاغل یا متقاضیان اشتغال در جامعه برای کاری که انجام می دهند یا داوطلب انجام آن هستند ، دانش ومهارت کافی کسب کنند .
فارغ التحصیلان این شاخه در صورت احراز شرایط می توانند در دور ه های علمی – کار بردی ادامه تحصیل دهند . به فارغ التحصیلان دوره راهنمایی یا معادل آن پس از گذراندن ۳۲ واحد پودمان مهارت و توفیق در آزمون جامع استاندارد مهارت در حرفه مر بوط ،گواهینامه درجه دوم مهارت داده می شود . دارند گان گواهینامه درجه دوم مهارت یا معادل آن پس از گذراندن حدود شانزده واحد پودمان مهارت و توفیق در آزمون جامع استاندارد مهارت در حرفه مربوط، گواهینامه درجه دوم مهارت داده می شود . دارندگان گواهینامه درجه دوم مهارت یا معادل آن ، پس از گذراندن حدود شانزده واحد پودمان مهارت و توفیق در آزمون استانداردمهارت به دریافت گواهینامه درجه یک مهارت نائل می شوند به کسانی که دیپلم کاردانی داده می شود ، که علاوه بر اخذ گواهینامه درجه یک مهارت یا معادل آن در حرفه مورد نظر ۴۸ واحد دروس عمومی شاخه های نظری و فنی و حرفه ای را بگذرانند . (صا فی ، ۱۳۷۴ )
با ایجاد مدارس فنی و حرفه ای و کار و دانش :
عدم تساوی امکانات آموزش از میان می رود .
از عدم علاقه به مدرسه و ترک تحصیل دانش آموزان کاسته می شود .
شکست های تحصیلی در بین دانش آموزان کم می شود .
تاءکید بیش از حد بر رشته ای خاص کاسته می شود .
از ساختمان مدرسه در تمام سال حداکثر استفاده به عمل می آید .
بیگانگی ، یاس و نا کامی به دلیل عدم پیشرفت تحصیلی از میان می رود .
فارغ التحصیلان این دبیرستان ها هنگامی که تصمیم به اشتغال بگیرند مدرک تحصیلی آنها مهارت و علاقه آنها را در زمینه ای خاص به وضوح نشان می دهد .
در حالی که فارغ التحصیلان دروس نظری تازه باید بیندیشند که علاقه آنها در چه زمینه ای است .
برنامه تحصیلات حرفه ای:
دوره تحصیلات حرفه ای بدین منظور مطرح گردیده است که دانش آموزان را جهت اشتغال به کار سود مند ، بلافاصله پس از اتمام این دوره دبیرستان آماده سازد . به طور کلی در این برنامه دانش آموزان نیمی از وقت خود را صرف آموزش های عمومی و نیمی دیگر را صرف درس های حرفه ای می کنند . حدود ۲۰% محصلین دبیرستانی سراسر کشور در این برنامه تحصیل می کنند . میزان بیکاری در بین فارغ التحصیلان دبیرستان در رشته تعلیمات حرفه ای از ۵% در مقایسه با ۱۲% یا بیشتر گروه سنی خود در رشته های دیگر ،کمتر است .بیش از ۲۰% فارغ التحصیلان از مدارس ، احساس می کنند که در درجه دوم اهمیت قرار دارند و یا هوش و استعداد کافی ندارند . لیکن این ها سریع تر کار پیدا می کنند .از مشاغل خود فنی تر هستند و بیش از فارغ التحصیلان رشته های دیگر دبیرستان کارهای خود را نگه می دارند .
کمک به هر محصل در آماده شدن برای یک شاخه :
مدارس کشور معمولاً از اهداف مختلفی بر خوردار ند، که یکی از اهداف موضوع آماده سازی دانش آْموزان برای کار بعد از فارغ التحصیل شدن می باشد . در دبیرستان های آمریکا همیشه به منزله وسیله جهت آماده سازی افراد برای کار محسوب شده اند . اغلب کار فرمایان انتظار دارند که تعلیم و تربیت فرد او را در زمینه مهارت های مربوط ارتباط و تبادل نظر ، عادات مطلوب کار و احساس مسئولیت آماده سازد . در حالی که افرادی که به دانشگاه می روند پیوسته رو به تزاید است .
اغلب دانش آموزان به تحصیلات رسمی خود ،بعد از کلاس دوازدهم یا قبل از آن ، خاتمه می دهند . این دسته از محصلین طالبی آمادگی برای کاری هستند ، که در آمدی ثابت داشته و امنیت آنها را تا حدی تاءمین نماید . این ها به دنبال مشاغلی هستند که نیازمند مهارت هایی است که در خلال سال های تحصیلی خود کسب کرده اند . کار زمان کارگرانی را می خواهند که ماهر ، قابل اعتماد و دقیق ووقت شناس بوده ، بتوانند با همکاران و سر پرستان خود کنار آیند و علاقمند به منافع شرکت باشند .(بروس ،۱۳۶۹ )
هر جامعه ای برای رشد و شکوفایی افراد خود برنامه هایی را متناسب با وضع موجود در زمینه های مختلف ارائه می دهد ، تا زمینه ترقی و رشد برای جامعه و افراد آن تسریع گردد. یکی از برنامه ریز ی ها در ارتباط با نیازمندی های صنعتی جامعه است که کشور ما با درایت پایه ای و اساسی طرح ریزی نگردد ، همان خواهد شد که در سایر رشته ها انبوه تحصیل کرده متوسطه و عالی داشته باشیم ولی جامعه ما در حل بسیاری از معضلات اجتماعی و مشکلات علمی و صنعتی عاجز مانده باشد .
اهداف کمی در برنامه نیم سال ۶۶-۶۲
۱-تعداد هنر جویان فنی و حرفه ای از ۸۸۹/۱۲۸ نفر در سال ۱۳۶۱ به ۳۸۷۰۴۳ نفر در سال ۱۳۶۶ خواهد رسید .
۲- رشته آموزش متوسطه عمومی در طول برنامه به طور متوسط ۶% و رشد آموزش متوسطه فنی و حرفه ای به طور متوسط ۲% افزایش خواهد داشت .
۳-سهم هنر جویان رشته کشاورزی از ۱/۴% به ۶/۶% در سال ۱۳۶۶ و سهم هنر جویان رشته صنعت از ۲/۶۲ % به ۸/۵۹% و سهم هنر جویان رشته خدمات از ۷/۳۳ به ۶/۳۳% خواهد رسید .(تعلیم و تربیت ،۱۳۶۵ )
آموزش متوسطه از نظر کمی در سال تحصیلی ۶۵-۶۴
در سال تحصیلی ۶۵- ۶۴ تعداد دانش آموزان مشغول به تحصیل در دوره های مختلف ۳۲۸/ ۵۶۱ /۱۰ نفر بالغ گردیده است .در نشریه خلاصه آمار وزارت آموزش و پرورش دفتر هماهنگی طرح ها و برنامه ریزی توسعه آماده است که تعداد دانش آموزان نسبت به سال تحصیلی گذشته بیش از ۰۰۰/۸۰۶ نفر (۳۰/۸% ) افزایش داشته است . از این تعداد ۳۳۵ /۱۴۴/۶ نفر پسر و ۰۰۳/۴۱۷/۴ نفر دختر بوده است .از تعداد کل دانش آمو زان ۸/۳۷۰/۴ نفر در مناطق روستایی تحصیل کرده اند . تعداد ۳۲۸/۵۶۱/۱۰ دانش آموزدر ۴۸۳/۳۷۰ کلاس و ۷۰۰۲۵ مدرسه بوده اند و جمع کارکنان شاغل در مدارس و ادارات آموزش در این سال به ۱۴۵/۶۳۴ نفر بالغ گردیده است . از۳۲۸/۵۶۱/۱۰ دانش آموز ۲۸۳/۹۹۴ نفرمتوسطه و ۳۵۲/۱۹۵ نفر در متوسطه فنی و حرفه ای به تحصیل اشتغال داشته اند که ۴۱۳/۱۰۴ نفر در هنرستان های فنی و ۵۷۸/۸۳ نفر در مدارس بازر گانی و حرفه ای و ۷۳۶۱ نفر و در مدارس متوسطه فنی و حرفه ای روستا ها ۵۸۴۹ نفر تحصیل کرده اند .
بررسی وضعیت کار کنان مدارس متوسطه نشان می دهد که در سال تحصیلی ۶۴-۶۳در این دوره (عمومی ، فنی ،حرفه ای ، ۷۰۸۴۵ نفر فعالیت داشته اند ، که ۵۲۷۶۹ نفر در دوره متوسطه عمومی و بقیه در فنی و حرفه ای بوده اند . از ۵۲۷۶۹ نفر کارکنان دوره متوسطه نظری ۱۹۴۴۰ نفر زن بوده اند . از ۷۰۸۴۵ نفر کارکنان دوره متوسطه ۳۵۳۹۵ نفر یعنی ۱۹/۶۶ % لیسانس بالاتر بوده اند .(تعلیم و تربیت ،۱۳۵۶ )
در سال ۶۴-۶۳ از ۰۰۰/۷۶۰ ۹ دانش آموز حدود ۰۰۰/۹۰۱ نفر در دوره متوسطه نظری وحدود ۰۰۰/۱۷۰ در دوره متوسطه فنی و حرفه ای تحصیل کرده اند .در سال تحصیلی ۶۵-۶۴ حدود ۰۰۰/۱۹۵ دانش آموز هنرستانی نیز در ۷۰۸ مدرسه فنی و حرفه ای تحصیل کرده اند .
در سال تحصیلی ۶۵-۶۴ از حدود ۰۰۰/۱۹۵/۱ دانش آموز دوره متوسطه ۰۰۰/۱۹۵ در متوسطه فنی و حرفه ای ۸۶۱/۰۴۳/۱ دانش آموز فنی و ۸۳۶۴۷ دانش آموز بازرگانی و حرفه ای ۳۹۷/۷ دانش آموز کشاورزی تحصیل کرده اند .
توزیع داوطلبان در امتحانات نهایی متوسطه ۶۵-۶۴ از ۰۰۰/۲۶۰ داوطلب دوره متوسطه نظری وفنی و حرفه ای ۰۷۴/۲۲ نفر در فنی و کشاورزی و ۰۳۵/۹ نفر در آموزش بازرگانی و حرفه ای در امتحانات نهایی متوسطه ۶۵- ۶۴ از ۰۰۰/۲۶۰ داوطلب دوره متوسطه نظری و فنی و حرفه ای ۰۷۴/۲۲ نفر در فنی و کشاورزی و ۰۳۵/۹ نفر در آموزش بازرگانی و حرفه ای در امتحانات نهایی خرداد شرکت داشته اند (تعلیم و تربیت ،۱۳۵۶ )
نتیجه گیری :
در یک جمع بندی کلی به نظر می رسد که روند تعلمی و تربیت جهانی از توجه به مبانی و مسائل ذهنی و معنوی شروع شده و به سوی عملی و یدی شدن حرکت کرده و در نهایت به نقطه ای رسیده است که ما به آن تعلیم و تربیت ، فنی و حرفه ای می گوییم .این جریانات بالنده ناشی از نیاز جوامع گوناگون به رشد و توسعه امکانات مادی و رفاهی بوده است . که نتیجه آن اختراعات و اکتشافات مهمی است که انجام شده وزندگی انسان های دگرگون ساخته است .
در موقعیت کنو نی کشور ما که از نتایج از این اختراعات و تکنو لوژی سود می برد و خود نیز در آن سهم می باشد. لازم است که توجه بیشتری بدان مبذول دارد .
با گسترش تحقیقات در کلیه علوم جاری علی الخصوص علوم فنی و حرفه ای در متن کار قرار گیرد تا بتوانندپا به سوی کشور های اروپایی و پیشرفته حرکت کرده و از قافله عقب بماند .
مدارس فنی و حرفه ای و رشته های مربوط به کار و دانش می توانندپاسخگوی نیازهای فنی و حرفه ای کشور باشند .به شرط آن که این امر جدی گرفته شود و روز به روز با باز خوردهای علمی ، اشکالات و معایب آنها بر طرف شده و بر اساس نیاز های جدید جامعه تغییر نماید.
روش شناسی تحقیق :
در پژوهش انجام شده از روش علی –مقایسهای (پس رویدادی ) استفاده می کنیم . در این روش معمولاًپژوهشگر می خواهد علل کاری را که انجام شده به دست آورد .
در این روش معمولاً پژوهشگر هیچ گونه تاًثیری در وقوع اتفاقات ندارد و نمی تواند در متغییرها دستکاری نماید . دلیل انتخاب این این روش نیز این بوده ،که ما در گرایش دانش آموزان که به هنرستان ها مراجعه و تحصیل اطلاعات کافی نداشته ایم .
فلذا با بررسی علت ها ی موجود در رفتار و نمرات درسی ،شغل ،سواد ،والدین و تشویق کسانی که با نوجوانان سرو کار داشته اند .
قصد داریم ،این علل را کشف نماییم و در واقع این گروه دانش آموزان را با دانش آموزان را با دانش آموزان دیگر که به این رشته ها روی نیاورده اندمقایسه نماییم .
جامعه آماری:
جامعه عبارتند از :کلیه دبیرستان های فنی و حر فه ای دخترانه شهرستان ابهر
نمونه آماری :
نمونه آماری ۱۲۰ نفر می باشد .
روش نمونه گیری :
روش نمونه گیری تصادفی ،چند مر حله ای می باشد .
ابزار پژوهش:
ابزاری که جهت اندازه گیری استفاده می شود شامل یک پرشنامه تر کیبی است .
در این پرسشنامه از ۲۲ سوال استفاده شده است . سوال ۱-۴ به فرضیه اول و سوم ۸-۵ به فرضیه دوم و سوال ۹-۱۷ به فرضیه سوم ۱۸-۲۰ به فرضیه ۴ و سوال ۲۲-۲۰ به فرضیه پنجم پاسخ می دهد و در قسمت مشخصات هم شغل پدر ،مادر ،معادل ترم اول، دوم ، سال گذشته و میزان تحصیلات مادر نیز مورد سوال قرار گرفته است .
شیوه اجرا :
پرسشنامه ای که به صورت گروهی در بین بچه ها توزیع گردید .
طرح پژوهش :
با بهره گرفتن از پرسشنامه می توان اطلاعات مربوط به این تحقیق را جمع آوری نمود و با بهره گرفتن از امار توصیفی می توان به تجزیه و تحلیل داده ها بپردازیم .