۱-۷-۲ آمادگی قلبی- تنفسی
نظری- عبارت است از توانایی دستگاه گردش خون(قلب) و دستگاه تنفس(ششها) برای سازگار شدن با یک فعالیت معین عمومی متوسط تا شدید از قبیل دویدن و شنا کردن گفته می شود که در هنگام فعالیت نیازهای غذایی(گلوکز) و تنفسی (اکسیژن) عضلات فعال را تامین کند و در هنگام بازگشت به حالت اولیه با سرعت بیشتری منابع از دست رفته را بازسازی نماید[۲۱].

عملیاتی- در این تحقیق منظور از آمادگی قلبی تنفسی یعنی دویدن دو ۱۶۰۰ متر در کمترین زمان می باشد. که فرد شرکت کننده در آزمون باید ۴ دور مسیر ۴۰۰متری دور پیست دو و میدانی را طی کند و زمان سپری شده، رکورد وی محسوب می شود.
۱-۷-۳- استقامت عضلانی
نظری- عبارت است از توانایی ادامه دادن به فعالیت جسمانی یا مقاومت در برابر خستگی عضلانی است[۲۲]. یا توانایی یک عضله یا گروهی از عضلات برای تکرار انقباض عضلانی در مقابل یک نیرو یا نگه داشتن انقباض برای مدت زمان طولانی[۲۳].
عملیاتی- در این تحقیق منظور از استقامت عضلانی، استقامت عضلات شکم و کمربند شانه ای می باشد. در استقامت عضلات شکم هر تعدادی که فرد بتواند ازحالی خوابیده به پشت برخاسته و آرنج های دست را به زانوهایش در حرکت درازونشست برساند و به حالت اول (درازکش پاها خم و دست ها برروی سینه به حالت ضربدر) برگردد، رکورد او محسوب می شود. دراستقامت عضلانی کمربند شانهای که با بارفیکس سنجیده می شود، فرد باید با دست های کشیده زیر میله با رفیکس قرارگیرد و سعی کند چانه خود را به میله برساند و سپس دوباره به جای خود برگردد.که در این حالت تعداد تکرارهای صحیح وی ثبت می گردد.
۱-۷-۴- انعطاف پذیری
نظری- عبارت است از ایجاد وسعت دامنه حرکتی بیشتر حول مفصل از طریق کشیدن عضلات [۲۴] یا توانایی حرکت آزادانه، بدون محدودیت و بدون درد در سرتاسر دامنه حرکتی یک مفصل یا گروهی از مفاصل[۲۵].
عملیاتی- در تحقیق حاضر منظور از انعطاف پذیری، انعطاف پذیری عضلات همسترینگ و کمر می باشد. فرد باید در حالت نشسته کف پاها را به تخته انعطاف چسپانده و در حالیکه زانوها صاف هستند، با دست کشیده بر روی تخته به جلو خم شود و خط کش رابا دو دست تا ای که می تواند به سمت جلو پیش ببرد و در انتهای حرکت ۲ثانیه مکث کند. مقدار جابجایی خط کش رکورد فرد محسوب می شود.
۱-۷-۶- هوش هیجانی
نظری - یک دسته از توانایی های غیر شناختی که توانایی موفقیت فرد را در مقابله با فشارها و اقتضاهای محیطی افزایش می دهد[۲۷].
عملیاتی - هوش هیجانی از لحاظ عملیاتی سازه ای است که براساس نمره فرد در پرسشنامه هوش هیجانی بار- اُن مشخص می گردد.
۱-۷-۷ شطرنج باز نخبه
فردی است که در سطح شهرستان دارای مقام باشد و تجربه شرکت در مسابقات استانی و یا کشوری را داشته باشد ( در این تحقیق واژه نخبه مترادف با واژه ماهر است).
۱-۷-۸ شطرنج باز مبتدی:
فردی است که به تازگی شطرنج را فرا گرفته و حداقل کلاس سطح مقدماتی شطرنج را گذرانده و دارای مقام در این رشته نباشد.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱ مقدمه
مطالعه منابع مربوط به موضوع مورد تحقیق وقت گیرترین فعالیّت پژوهشی است اینکه پژوهشگر قسمت عمده ای از وقت خود را به شناسایی و مطالعه منابع مربوط به موضوع مورد تحقیق اختصاص می دهد، نمایانگر اهمیّت این بخش از فعالیّت پژوهشی است. اصولاً تحقیق به منظور ارائه اطلاعات جدید که فراتر از دانش موجود در زمینه موضوع مورد تحقیق است انجام می شود. بنابراین پژهشگر برای دستیابی به این هدف باید با گستره دانش موجود آشنا باشند. نیل به این هدف فقط با مطالعه منابع مربوط به موضوع مورد تحقیق امکان پذیر است.
۲-۲ مبانی نظری:
۲-۲-۱ آمادگی جسمانی
توانایی انجام فعالیّت های روزانه با انرژی و بدون ابتلا به خستگی غیر متعارف را گویند. آمادگی جسمانی که برگردان واژه انگلیسی فیزیکال فیتنس^[۴] است را شاید بتوان با واژه های فارسی از قبیل، تاب و توان جسمانی و ظرفیّت انجام کار بدنی و توانمندی جسمانی مترادف دانست. صاحب نظران آمادگی جسمانی در ساده ترین تعریف آن را ظرفیّت انجام فعالیّت جسمانی که متضمّن تلاشهای عضلانی است می دانند. کلارک در تعریف جامعی که مورد استفاده بسیاری از نویسندگان دیگر نیز قرار گرفته می نویسد: «آمادگی جسمانی عبارتست از انجام کارهای روزانه با توانمندی و چابکی بدون احساس خستگی بی مورد و داشتن انرژی کافی برای پرداختن به امور تفریحی اوقات فراغت و لذّت بردن از آنها برای انجام کارهای پیش بینی نشده ضروری که ممکن است در طول روز پیش آید»[۲۸]. بنابر این آمادگی جسمانی یعنی توانایی تحمل کارهای بدنی، مقاوم بودن در برابر فشارهای ناشی از کار و فعالیّتهای جسمانی، تاب آوردن در برابر شرایط سخت جسمانی که فرد فاقد آن تحت شرایطی دوام نیاورده، از پای می افتد[۲۸]. همچنین آمادگی جسمانی عمومی و تخصصی باید با ویژگی هایی مانند سن، جنس، سطح آمادگی، رشته ورزشی، شغل، اهداف، مسائل روانی متناسب باشد [۲۹].
۲-۲-۱-۲ تاریخچه آمادگی جسمانی
سابقه و تاریخچه آمادگی جسمانی به سال۱۸۲۵بازمیگردد؛ اما شکل فعلی آن را سال ۱۹۲۵ اعلام نموده اند . در این سال درکشور آمریکا، آمادگی جسمانی به عنوان بخشی از تربیت بدنی به طور مستقل مورد توجه قرار گرفت که آزمون آن مشتمل بر ارزیابی دو قابلیت قدرت و استقامت عضلانی بود . از طرفی دیگر، در اروپا نیز نشانه هایی از پرداختن به موضوع آمادگی جسمانی مطرح بود . در سال۱۸۵۰پزشکان اروپایی با بهره گرفتن از سیستمی که به جان معروف بود و در کشور آلمان طراحی و به اجرا در آمد، برای تقویت و آماده سازی عضلات بدن افراد استفاده می کردند. در اواخر قرن نوزدهم، معلمان تربیت بدنی اروپا نیز برای تقویت و آماده سازی دانش آموزان، روشی به نام ورزش سوئدی یالینگ را به کار می گرفتند. انجمن سلامت، تربیت بدنی، تفریحات سالم و حرکات موزون امریکا )ایفرد( را میتوان یکی از پیشگامان آمادگی جسمانی، بخصوص آزمونها در بخش تربیت بدنی درمانی )اصلاحی( دانست . پس از آن به دلیل اهمیت، در ایفرد بخشی به نام آمادگی تاسیس شد تا به شکل تخصصی به این موضوع بپردازد.
در سال ۱۹۸۸موسسه ایفرد آزمون آمادگی جسمانی و تربیتی با عنوان برتری جسمانی را جایگزین آمادگی مرتبط با سلامتی نمود. آزمون برتری جسمانی برابعاد شناختی، روانی حرکتی و عاطفی آمادگی جسمانی تاکید دارد .دراین الگو، آزمونهای: دو استقامت، اندازه گیری ضخامت چربی زیرپوست، انعطاف پذیری عضلات پشت،کشش بارفیکس و درازو نشست مد نظر بود که برای ارزیابی قابلیت‌های جسمانی استقامت قلبی-عروقی، ترکیب بدنی، انعطاف پذیری، قدرت و استقامت عضلانی بالاتنه طراحی شده بود[۳۰].
۲-۲-۱-۳ تاریخچه آمادگی جسمانی در ایران
موضوع ورزش و تربیت بدنی درکشورما به سال۱۳۰۶هجری شمسی باز میگردد، درآن سال با تصویب مجلس وقت، ورزش و تربیت بدنی به عنوان یک درس دربرنامه درسی مدارس قرارگرفت که به دنبال آن مراکز آموزشی نیز برای تربیت معلم ورزش و تربیت بدنی تاسیس شدند
اولین اقدام برای علمی کردن ورزش و تربیت بدنی، به سال۱۳۵۰باز میگردد که توسط آقایان دکترستاری، دکتریلدایی و دکتر آزاد و با تدوین نورم های استاندارد انجام شد .در این ارزیابی، آزمونهای پرش جفت، پرتاب توپ پزشکی)مدیسین بال( ، کشش بارفیکس، پرش زیگزاگ، انعطاف پذیری مفصل ران، دو رفت و برگشت۶۰ متر مد نظر قرارگرفت . در سال۱۳۵۱ با تاسیس رشته تربیت بدنی تحت عنوان مدرسه عالی ورزش که زیر نظرسازمان تربیت بدنی درکشورمان شکل گرفت، واحد آمادگی جسمانی جزء واحدهای اصلی قرار گرفت و تدریس شد .این مدرسه در واقع زیر نظر دانشگاه کلن آلمان فعالیت داشت .بدین ترتیب بود که توجه به موضوع آمادگی جسمانی به صورت آکادمیک آغاز شد . پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و تقویت و گسترش رشته تحصیلی تربیت بدنی درکشور، رفته رفته نگاه به آمادگی جسمانی شکل تازه تری به خودگرفت. اولین نورمهای استاندارد برای ارزیابی درس تربیت بدنی در مدارس از کلاس چهارم ابتدایی تا چهارم متوسطه درسال۱۳۶۴توسط آقای دکتر پویانفر درکشور تدوین شد و پس از آن توسط افراد ذیصلاح دیگر، اقدامات اساسی در زمینه سنجش قابلیت‌های آمادگی جسمانی به عمل آورده شد[۳۰].
۲-۲-۲ تقسیم بندی آمادگی جسمانی از نظر سافریت^[۵] : 
شکل ۲-۱: تقسیم بندی آمادگی جسمانی
۲-۲-۲-۱ آمادگی جسمانی وابسته به تندرستی
آمادگی جسمانی با معانی مختلف تعریف گردیده است: پزشکان معتقدند از آمادگی جسمانی می توان بعنوان رهایی از بیماری ها نام برد و روان شناسان، آمادگی جسمانی را به عنوان عامل تثبیت کننده روان فرد تعریف می کنند. تعریف فیزیولوژیست ها و مربیان تربیت بدنی نیز از آمادگی جسمانی، تعادل فیزیک مناسب است[۳۱]. آمادگی جسمانی در اصطلاح عمومی ورزش قهرمانی به این مفهوم است: توانایی فرد در برآوردن نیازهای مختلف جسمانی و فیزیولوژیک یک فعالیت ورزشی، بدون اینکه دچار خستگی مفرط گردد [۳۲]. اجزای آمادگی جسمانی وابسته به تندرستی عبارتند از: استقامت قلبی- تنفسی، ترکیب بدنی، قدرت، استقامت عضلانی و انعطاف پذیری[۳۳].
۲-۲-۲-۲ استقامت عضلانی (موضعی)
استقامت عضلانی عموماً به عنوان قابلیت یا ظرفیت گروهی عضلات جهت انجام انقباض های مکرر در برابر یک مقاومت برای مدتی طولانی تعریف می شود[۳۴]. استقامت عضلانی، با ظرفیت عضله یا گروه عضلانی در حفظ و ادامه حالت انقباض برای یک محدوده زمانی نیز تعریف شده است[۳۵]. توانایی یا آمادگی یک عضله یا گروهی از عضلات است برای تکرار یک حرکت مشابه یا وارد کردن نیرو یا فشار بدون تغییر به یک مقاومت ثابت برای مدت زمان طولانی تعریف شده است.به عبارت دیگر،به توانایی عضلانی برای تکرار یک حرکت مشابه یا ادامۀ یک تلاش و انقباض عضلانی با خستگی کمتر گفته می شود و در آن مقاومت و خسته نشدن در انجام حرکت اهمیت دارد. وارد کردن نیرو در استقامت عضلانی ممکن است به یک مقاومت متحرک (برای حداکثر تعداد تکرار) یا به یک مقاومت ثابت (برای حداکثر مدت زمان) صورت گیرد[۳۶]. استقامت عضلانی معمولا در نقطه مقابل خستگی عضلانی قرار دارد. پس عضله ای که سریعتر خسته می شود دارای استقامت عضلانی کمتری است [۳۷]. استقامت عضلانی برای موفقیّت در بسیاری از مهارت های ورزشی و فعالیّت ها ضروری است. استقامت عضلانی شکمی نقش عمده ای در پیشگیری از انحراف بیش از حد لگن به طرف جلو دارد که از قوس بیش از حد کمر (لوردوز) جلوگیری می کند. عضلات قوی شکم به عنوان نگه دارندۀ تنه محسوب شده و مانع از ناراحتی در پشت می شوند [۳۸].
۲-۲-۲-۳ آمادگی قلبی - تنفسی
آمادگی قلبی – تنفسی یا استقامت عمومی عبارت است از: توانایی دستگاه گردش خون و تنفس، برای انجام فعالیت های طولانی مدت. عواملی که در آمادگی قلبی- تنفسی اثر گذار هستند، شامل: قلب قوی، شش های حجیم و سطح مویرگی وسیع می باشد[۱۹]. استقامت قلبی-تنفسی یا استقامت قلبی-عروقی به توانایی یا آمادگی دستگاه گردش خون (قلب) و دستگاه (شش ها) برای سازگار شدن با یک فعالیّت معیّن و عمومی متوسط تا شدید از قبیل دویدن و شنا کردن گفته می شود که در هنگام فعالیت نیازهای غذایی(گلوکز) و تنفسی (اکسیژن) عضلات فعال را تأمین کند و درهنگام بازگشت به حالت اولیه با سرعت بیشتری منابع از دست رفته را بازسازی نماید. استقامت قلبی-تنفسی قابلیت جسمانی است که با بهره گرفتن از آن بدن می تواند خودش را با یک کار معیّن هماهنگ کند و ضربان قلب و تعداد تنفس را در طول فعالیّت ثابت نگه دارند و مانع از افزایش آنها شود و بلافاصله بعد از تمرین در حداقل زمان، خود را برای شروع فعالیت دیگری آماده کند.گاهی اوقات استقامت قلبی و تنفسی را آمادگی یا استقامت هوازی می نامند و آن را توانایی دریافت، انتقال و مصرف اکسیژن در بدن تعریف می کنند.استقامت هوازی به فرد اجازه می دهد تا تمرینات سخت و طولانی را در یک دورۀ زمانی معیّن انجام دهد. این توانایی توسط ظرفیت کاری قلب و عروق و ریه ها محدود می شود و به سلامت و آمادگی آنها بستگی دارد[۳۶].
۲-۲-۲-۴ قدرت عضلانی
توانایی عضله ها برای تولید حداکثر نیرو جهت مقابله با یک مقاومت.[۱۹]. توانایی یا آمادگی یک عضله یا گروهی از عضلات که برای وارد کردن حداکثر فشار یا نیرو به یک مقاومت ثابت یا متحرک فقط برای یک بار اتفاق می افتد. به عبارت دیگر، به توانایی عضلانی برای به کار بردن حداکثر نیرو در یک انقباض عضلانی بیشینه برای مقابله با یک مقاومت معیّن فقط برای یک بار گفته می شود[۳۶]. قدرت از عناصر کلیدی در ورزش هاست، بسیاری از حرکات و اجرا های ورزشی پیشرفته را به توسعۀ تکنیک های تمرینی به ویژه به قدرت نسبت می دهند[۳۳]. قدرت از عوامل مهم تعیین کننده استقامت عضلانی است. اگر متغیّر قدرت در کار نباشد افراد ضعیف تر استقامتی مانند قویترها نشان می دهند[۳۹].
۲-۲-۲-۵ ترکیب بدن
ترکیب بدنی عبارت است از چگونگی ساختار بدن از نظر عضله، استخوان، چربی و مواد تشکیل دهنده دیگر[۴۰]. ترکیب بدنی یکی از اجزای مهم آمادگی جسمانی مربوط به سلامتی است که نسبت بین بافت های بدن را بیان می کند. ترکیب بدن به توزیع میزان عضله و چربی در بدن اشاره دارد و به طور کلی عبارت است از درصدی از وزن بدن که ترکیبی از چربی در مقایسه با بافت بدون چربی یا بافت نرم است. درصد بالای چربی بدن عامل مهمی در فقدان آمادگی تندرستی است و به عنوان یکی از فاکتورهای بیماری زا مطرح می باشد. برای بهبود ترکیب بدنی می توان با اصلاح شیوه زندگی، مقدار چربی بدن را کاهش داد. وزن اضافی افراد در اثر داشتن بافت چربی و یا بافت بدون چربی زیاد به وجود می آید. برای افراد حرفه ای و همچنین مردم عادی بسیار مهم است که بدانند چه مقدار معینی از بافت چربی برای اعمال بدنی لازم است. چربی بدن محافظ ارگان های داخلی است. هدف برنامه های آمادگی جسمانی محو کردن چربی از بدن نیست، بلکه منظور کمک به افراد برای رسیدن به سطح مطلوب از چربی بدن است[۴۱].
۲-۲-۲- ۶ انعطاف پذیری
توانایی عضله ها، برای ایجاد وسعت دامنه حرکتی حول مفصل انعطاف پذیری نامیده می شود[۱۹]. انعطاف پذیری از عوامل اساسی در آمادگی جسمانی وابسته به بهداشت(سلامتی) است. انعطاف پذیری مناسب و کافی موجب افزایش آزادی و راحتی حرکات، باصرفه بودن تلاش عضلانی، موفقیّت در بعضی فعالیّت های ورزشی و کاهش آسیب پذیری برخی از آسیب های اسکلتی و عضلانی می شود.
انعطاف پذیری نه تنها از عوامل مهم آمادگی جسمانی است، بلکه از آن به عنوان عامل مؤثری در قابلیت حرکتی افراد نیز نام برده می شود. اصولا کاهش میزان انعطاف پذیری از اولین نشانه های عدم آمادگی جسمانی فرد است. همان طور که کمبود این قابلیت در انجام حرکات ورزشی تأثیر می گذارد، توسعه بی رویۀ آن نیز به توانایی های حرکتی، به خصوص سیستم سرعتی فرد، لطمه وارد می کند. از طرفی میزان مناسب انعطاف پذیری در مفاصل برای انجام حرکات مختلف، مانع از بروز آسیب دیدگی می شود[۳۹].
۲-۲-۳ آمادگی جسمانی وابسته به اجرا و حرکت
به توسعه و حفظ آن دسته از عوامل آمادگی علاقه مند است که موجب اجرای فعالیّت بدنی مانند ورزش می شوند. مختص ورزش و فعالیّتهای حرکتی است[۴۲]. ۲-۲-۳-۱ توان:کار انجام شده در واحد زمان را توان می نامند که به دو عامل قدرت و سرعت بستگی دارد[۴۲].
توان را می توان به روش های مختلف اندازه گیری کرد[۴۲].
الف-پرش جفت برای اندازه گیری توان عضلانی پاها.
ب-پرش عمومی یا تست سارجنت برای اندازه گیری توان عضلانی پاها.
ج-پرتاب مدیسن بال برای اندازه گیری توان عضلانی دست ها.
د-آزمون مارگاریا-کالامن (آزمون آزمایشگاهی).
ه-آزمون دو ۴۵ متر سرعت (همبستگی بالایی با آزمون مارگاریا-کالامن دارد ۹۷./۰ =r)