تقابل در مبادلات دائمی کالا و خدمات بین افراد و گروه‌ها در هر تشکل ساده ای از یک جامعه دیده می‌شود و این جامعه را ازیک‌طرف در تولید هنجارهای مشترک، هویت مشترک، اعتماد و اطمینان و از طرف دیگر روابط اقتصادی قوی با یکدیگر متحد می‌سازد (رنانی، ۱۳۹۰:۳۰۸).
ازآنجاکه تداوم کنش مبادله کسب و کار و فعالیت‌های اقتصادی را می‌سازد علاوه بر عوامل متاثر بر شکل‌گیری مبادله باید به عوامل اثرگذار بر تداوم کنش مبادله نیز پرداخته شود. با توجه به آنچه تا کنون عنوان شده است می‌توان پی برد که کنش ها به‌طور همزمان اتفاق نمی افتند بلکه کنشی در پاسخ به کنشی دیگر و در ادامه آن رخ می‌دهد. این فاصله زمانی دارای اهمیت بسیار است زیرا در همین فاصله زمانی است که انتظاری در کنشگر اول بوجود می‌آید و بر این اساس در کنشگر مقابل احساس تعهد و الزام به پاسخ مناسب به کنشگر اول بوجود می‌آید. کنشگر اول بر مبنای اینکه در آینده از طرف مقابل پاسخ مناسبی در یافت می‌کند به آن شخص اعتماد کرده است و اعتماد او همانند برگه اعتباری در دست او است و کنشگر مقابل از آنجایی که خود را قابل اعتماد در نظر گرفته است خود را در مقابل کنشگر اول متعهد می بیند.
پس چنانچه فضای سازمان از طرف کنشگران قابل اعتماد در نظر گرفته شود و کنشگران مقابل به تعهد خود پایبند باشند مبادله دوام پیدا می‌کند. درواقع می‌توان عنوان کرد که شبکه‌های مشارکت مدنی تجسم همکاری های موفقیت آمیز گذشته هستند که می‌توانند همچون الگویی فرهنگی برای همکاری های آتی عمل کنند.
حمایت اعضاء از یکدیگر با اعتماد به اینکه در آینده پاسخی مستحق از طرف مقابل دریافت خواهد کرد، ذخیره اجتماعی را برای هر عضو بوجود می‌آورد که انباشت آن در فرد، در شبکه ها(میان افراد) و در جامعه(میان شبکه ها) سرمایه اجتماعی را تشکیل می‌دهد.
به روشنی در میابیم که سرمایه اجتماعی در اصل توانایی گسترش کنش ها است و یا به عبارت دیگر سرمایه اجتماعی، کنش را از حالت ایستا درآورده و تبدیل به جریان می‌کند. سرمایه اجتماعی خود حاصل شرکت در یک کنش مشارکت آمیز و مبتنی بر اعتماد است و جریان آزاد اطلاعات را درون یک گروه، سازمان یا جامعه تسهیل می‌کند، بدون آنکه خود یک کنش باشد (همان، ۳۱۱).
در شکل زیر برآیند مطالب عنوان شده ترسیم شده است. همان‌طور که مشاهده می کنید ارزش‌های درونی افراد چنانچه در مسیر درست جریان اطلاعات قرار گیرند و بهینه یابی شوند، کنشی را به همراه خواهند داشت که در سازمان با بهره گرفتن از اعتماد و پاسخ مناسب می‌توان به آن ارزش‌های درونی جهت دهی کرد و جریانی را ساخت که دیگر تبدیل به هنجار شده و خود می‌تواند شکل‌دهنده دیگر ارزش‌های درونی باشد. و همه این امکانات در فضای سرمایه اجتماعی رخ می‌دهد.
شکل ۱ : فضای سرمایه اجتماعی
۲-۶- شاخص های سرمایه اجتماعی
از زمان شروع تبیین مفهوم سرمایه اجتماعی تا کنون شاخص های متعدد و متفاوتی برای اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی در نظر گرفته‌شده است که مرور بر کارهای انجام‌شده در این بخش می‌تواند در شناسایی این شاخص ها و به کارگیری آن ها در کارهای تجربی مؤثر باشد.
۲-۶-۱- شاخص های در نظر گرفته‌شده در پیمایش های انجام‌شده
در این بخش به دنبال آن هستیم که با مروری بر کارهای انجام‌شده در سنجش سرمایه اجتماعی و بررسی مؤلفه‌های درنظرگرفته‌شده در آن پژوهش ها، مؤلفه‌هایی را که دارای بیشترین تکرار در این پژوهش ها هستند به‌عنوان مؤلفه‌های تحقیق حاضر انتخاب کنیم. اهم پژوهش های انجام‌شده جهت سنجش سرمایه اجتماعی عبارت‌اند از:
◄ پاتنام
پاتنام برای سنجش سرمایه اجتماعی از سه شاخص آگاهی، مشارکت و نهادهای مدنی استفاده می‌کند و درکتاب بولینگ از یک شاخص ترکیبی با ۱۴ مؤلفه به تفکیک فعالیت‌های انجمن رسمی و غیر رسمی و سطوح اعتماد استفاده نموده است.
◄ اینگلهارت
اینگهارت در پیمایش ارزش‌های جهانی از شاخص های اعتماد و عضویت در انجمن ها و میزان فعالیت در این انجمن ها برای سنجش سرمایه اجتماعی استفاده نموده است.
◄ فوکویاما
به نظر فوکویاما سرمایه اجتماعی به دلیل بعد کیفیتی که دارد سنجش آن مشکل است. به نظر او به‌جای سنجش و اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی به‌عنوان یک ارزش مثبت، می‌توان نبود سرمایه اجتماعی را از طریق وجود الزامات اجتماعی از قبیل میزان جرم و جنایت، فروپاشی خانواده، مصرف مواد مخدر، طرح دعاوی و دادخواهی، خودکشی، فرار از پرداخت مالیات و موارد مشابه را به روش‌های مرسوم اندازه‌گیری کرد. فرض بر این است که چون سرمایه اجتماعی وجود هنجارهای مبتنی بر تشریک مساعی را منعکس می‌کند، انحرافات اجتماعی نیز بالفعل بازتاب نبود سرمایه اجتماعی خواهد بود.
◄ بولن و اونیکس
بولن و اونیکس (۱۹۹۹) یک سنجه عملی را برای بخش سرمایه اجتماعی در سازمان‌های محلی استرالیا مطرح نموده اند. آن ها سرمایه اجتماعی را در قالب یک عامل و هشت شاخص که سازنده این عامل هستند مورد شناسایی قرارداده اند. شاخص های موردنظر آن ها عبارت‌اند از:
۱- مشارکت در اجتماع محلی
۲- فعالیت درزمینه اجتماعی
۳- احساس اعتماد و امنیت
۴- پیوند های همسایگی
۵- پیوند با خانواده و دوستان
۶- ظرفیت پذیرش تفاوت ها
۷- بها دادن به زندگی
۸- پیوند های کاری
◄ جان سادارسکی
جان سادارسکی (۱۹۹۹) با تحلیلی که بر روی داده‌های طرح پیمایش ارزش‌های جهانی در کلمبیا انجام داده است برای عامل سرمایه اجتماعی هشت مؤلفه زیر را شناسایی نموده است.
۱- اعتماد نهادی
۲- مشارکت مدنی
۳- بده بستان
۴- روابط افقی
۵- سلسله مراتب
۶- نظارت اجتماعی
۷- جمهوری خواهی مدنی
۸- مشارکت سیاسی
◄ گروتر
گروتر (۲۰۰۱) شاخص های مربوط به سرمایه اجتماعی را در قالب مؤلفه‌های جامعه مدنی و سیاسی، وفاق اجتماعی، پیوستگی های افقی و جنبه های قانونی و اداری دسته‌بندی کرده است.
◄ استون و هیوز
استون و هیوز به بررسی سرمایه اجتماعی در قالب شبکه‌های اعتماد و روابط متقابل و ویژگی‌های شبکه پرداخته‌اند.
◄ نارایان و کاسیدی
نارایان و کاسیدی (۲۰۰۱) ابعاد سرمایه اجتماعی را موارد زیر در نظر گرفته اند.
۱- ویژگی‌های گروه
۲- هنجارهای تعمیم یافته
۳- دیگرخواهی
۴- احساس سرزندگی روزمره
۵- پیوندهای همسایگی
۶- فعالیت داوطلبانه
۷- اعتماد
◄ گروه کندی
دسته‌بندی دیگری از سرمایه اجتماعی که توسط گروه کندی دانشگاه هاروارد انجام‌شده است عبارت است از:
۱- اعتماد
۲- مشارکت سیاسی
دانلود فایل های پایان نامه در مورد شناخت عوامل ارتقاء سرمایه اجتماعی و بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی ...
