همبسته ­های روانی دیابت

بخش عمده ای از کنترل دیابت به صورت مراقبت از خود انجام می­پذیرد، اما عواملی بر مراقبت از خود تاثیر می گذارد ، برخی از این عوامل روان شناختی هستند؛ از مهمترین عوامل روان شناختی مرتبط با رفتارهای خود مراقبتی می­توان به تیپ شخصیتی و خودکارآمدی و حمایت اجتماعی اشاره کرد. البته  بیشتر از آنکه خود حمایت اجتماعی موثر باشد ادراک افراد از حمایت اجتماعی و به عبارتی دیگر حمایت اجتماعی ادراک شده در این خصوص نقش دارد. از دیگر عوامل روان­شناختی می­توان به خلق منفی به­ویژه افسردگی و نیز باورهای افراد در مورد جدی­بودن و قابل­کنترل­بودن دیابت )الگوهای شخصی(  اشاره کرد. درادامه هر­کدام از این عوامل با ذکر پژوهش­های مرتبط معرفی می­ شود.

2-2-8-1-تیپ شخصیتیD

شخصیت که به سازمان پیچیده­ای از تمایلات و ویژگی ها اشاره دارد، با برآیند­های مهم زندگی از جمله تندرستی و بیماری می ­تواند در رابطه باشد(والتسون، والتسون و دولیس،1978) و به صورت مستقیم بر میزان ترشح کورتیزول و قند خون و به صورت غیرمستقیم بر ادراک فرد از استرس تاثیر می­گذارد. تیپ­های مختلفی از شخصیت با­توجه­به اثرات آن بر تندرستی تا­کنون مشخص گردیده­اند. یکی از مشهورترین تیپ­های شخصیتی که تاکنون به عنوان یک عامل خطرزای بیماری مورد مطالعه قرارگرفته­است، تیپ شخصیتیAاست (اورسانو، اپستین و لازار،2002؛ دنولت،2000). اما اخیرا یک سازه­ی شخصیتی جدید یعنی تیپ Dیا شخصیت درمانده مطرح گردید. این سازه نخستین­بار در مطالعه­ دنولت، و هیک (2001) مطرح گردید.

تیپ شخصیتیDبا دو مولفه­ی تمایل فزاینده به تجربه هیجانات منفی مانند افسردگی، اضطراب، خشم و احساس خصومت و بازداری اجتماعی این هیجانات مشخص می­شوند(نیکلسون و همکاران،2006؛ بارث و همکاران ،2004؛ اورسون رز و لویز،2005). افرادی که نمره­ی بالایی در زمینه­ هیجان پذیری منفی می­گیرند، صرفا ناراحت یا بیقرار نیستند بلکه آنها دیدگاه منفی درباره خود دارند، علائم جسمانی بیشتری را گزارش می­ کنند، تمایل به توجه به محرک­های نامطلوب و مضر دارند، در عملکردهای اجتماعی روزمره با اختلال مواجهند و به دنیا با نشانه­ های ناآرامی و اغتشاش قریب الوقوع می­نگرند(دنولت،1998؛ اسپیندلر، لارسون و پدرسن،2006). از سوی دیگر بازداری عاطفی  به اجتناب از خطرات بالقوه که متضمن تعاملات اجتماعی نظیر عدم تایید یا عدم پاداش از سوی دیگران است تعریف شده است(تزیالز و همکاران،2011). افرادی که نمره­ی بالایی در بازداری اجتماعی دریافت می­ کنند، در هنگام تعامل با دیگران مکررا احساس درخودفرورفتگی، تنش، ناراحتی و ناامنی می­ کنند(پدرسن  و دنولت،2003؛ هبرا، لیندن، آندرسون و وینبرگ،2003).

محققان نشان دادند که تیپ شخصیتیDبه­طور­کلی یک عامل خطرآفرین برای برآیندهای نامطلوب تندرستی، کیفیت زندگی مرتبط با تندرستی و اشکال مختلف ناراحتی از جمله اضطراب، افسردگی و استرس پس از سانحه است(ملوی، پرکنسی پراس، استریک و استپتو،2008). تیپ شخصیتی Dبا خطر فزاینده­ی بیماری، افسردگی، بیگانگی اجتماعی و اختلال در عملکردهای اجتماعی روزمره، خشم واضطراب ونرخ­های بالاتر مرگ­و­میر در رابطه است(ملس و دنولت،2010). برخی از مطالعات نیز نشان دادند که تیپ شخصیتیDاز طریق متغیرهای دیگر منجر به کاهش سلامتی می­ شود. برای مثال، تیپ شخصیتیD ممکن است با رژیم غذایی ضعیف و فقدان ورزش در رابطه باشد. رژیم غذایی نامناسب و عدم فعالیت بدنی با بیماری­های مزمن مانند فشار­خون ، بیماری­های قلبی و عروقی و دیابت در رابطه است (کنوپزوهمکاران،2004). مطالعه دیگر نشان می دهد که افراد تیپDسطوح بالاتر بیگانگی اجتماعی را تجربه می کنند، هرچه فرد از نظر اجتماعی بیشتر در خود فرورفته باشد، به­همان اندازه حمایت اجتماعی کمتری را تجربه می­ کند(دنولت،2000) ونتیجه تحقیقات نشان داده است که حمایت اجتماعی مهم­ترین عامل در کنترل قند­خون در بیماران دیابتی می­باشد( ادیتاما،2011). محققان دیگر به نقش تیپ شخصیتیDدر آزادسازی و پخش کورتیزول اشاره کردند. از نظر این محققان، موقعیت­هایی که متضمن ترس، اضطراب، درماندگی و فقدان کنترل است منجر به آزادسازی و پخش کورتیزول می­گردد(لوالو و توماس،2000). در یک مطالعه نشان داده شد که هیجان پذیری منفی با سطوح بالای کورتیزول و هیجان­پذیری مثبت با سطوح پایین کورتیزول در رابطه بود(ارفورث، بولو، اسکیلسون و هاگمار،2008).

1^{.Waltson&Devellis}

2.Watson

1^{.Ursano,Epstin&Lazar}

2.Denolte

3^.Heck

4^{.Spindler,Larsen&Pedersen}

5.Tziallas

6^{.Habra,Linden,Anderson&Weinberg}

7..Molloy^{,Perkinsi Porras,Strike&Steptoe}

8.Mols

^1.Knoops

2^.Aditama

3.Erfurth^{,Bulow,Eskilsson&Hagmar}