مسئله مهم در گفتگوی زوج، یک مفهوم‏سازی مشترک بین درمانگر و زوج در مورد اهم موضوعات مورد نظر می‏باشد.این موضوعات باید در حین مکالمه زوجین مدنظ داشته باشند.مثلا اگر فقدان صمیمیت مسئله اصلی زوجین می‏باشد، آنها باید در هنگام گفتگو بر شیوه‏هایی تأکید کنند که با مسئله صمیمیت مرتبط باشد و یا در مورد همسرانی که تعارض آنها در مورد توزیع کنترل و قدرت می‏باشد، بهتر است گفتگوی آنها حول محور تغییر پویایی‏هایی زوج متمرکز باشد.هرچند فرایند ارتباط اهمیت خاصی دارد، اما موضوعات مهم برای زوج نیز باید به‏طور همزمان مدنظ باشند.(باکوم، اشتاین و ولتلید^[۸۷]، ۲۰۰۸)

زوجین با تغییر تعامل کلامی منفی که یک عامل رفتاری پویا است می‏توانند شانس زندگی مشترک خود را افزایش دهند در حالی که عوامل نسبتا ثابتی مانند سن ازدواج و ویژگی‏های منفی شخصیتی به سختی قابل تغییرند(گاتمن، ۲۰۱۲)
فیشر و اوری^[۸۸](۱۳۸۲، ترجمه قراچه‏داغی)برای گفتگوی مؤثر نکات زیر را مورد تأکید قرار می‏دهند.
۱-تمایز قایل شدن مسئله و شخص از طریق رفتار همدلانه و احترام‏آمیز دو فرد با یکدیگر، ۲-گوش دادن فعال، درست، عینی و بدون تعصب به خود و همسر در هنگام تلاش برای حل مسایل، ۳اجتناب از شیوه‏های قطبی و مجادله‏آمیز و در عوض، تمرکز برموضوعات خاص، ۴-ایجاد تعداد زیادی از نتایج بالقوه رضایت‏آمیز برای هر دو نفر و۵- استفاده از معیارهای منصفانه، منطقی و بی‏طرفانه برای قضاوت.
اوری^[۸۹] (۲۰۰۶، به نقل از ویکز و تریت، ۲۰۰۷)بعدها مدل مذاکره فیشر و اوری را گسترش داد و بر تغییرات مورد نیاز در هنگام مقابله شدید فرد مقابل تمرکز نمود.مواردی که وی اضافه نمود از این قرارند:
۱-جدا کردن ذهنی خود از تعامل و مشاهده‏ی آنچه روی می‏دهد بجای پاسخ مقابله‏ای یا پرخاشگرانه، ۲-پاسخ همدلانه به عقاید، موضوعات و احساسات فرد مقابل، ۳-ساختاردهی مثبت به مسئله‏ی مورد نظر، ۴-جستجوی شیوه‏هایی برای برآورده شدن علایق ابراز شده و ابرازنشده هر دو نفر به شکل برنده-برنده و دوری از شیوه‏ی برنده-بازنده و۵-تعیین صریح و شفاف پیامدهای گفتگو برای هر کدام در صورتی که از طریق مذاکره نتوان به توافقی ارضاءکننده رسید.
به هر حال از آنجا که ارتباط کلامی ویژگی اختصاصی انسانهاست و افراد در قالب کلام، نگرش‏های خود را درباره خویشتن، مخاطب خود، مسائل کلی و مسائل مشترک به یکدیگر انتقال می‏دهند، آموزش مهارت‏های کلامی از جمله مهمترین روش‏هایی است که در استحکام و بقای رابطه زناشویی نقش دارند.
فرایند و مهارت‏های آموزشی برنامه ارتباطات زوجی از مبانی نظری و عملی تئوری سیستم‏ها گرفته شده است.سیستم عبارت است از هر کلی که اجزاءآن در تعامل با یکدیگرند. تمام روابط انسانی را می‏توان به شکل یک‏سری از ویژگی‏های سیستم بررسی و درک کرد. سیستم ثابت نیست، بلکه موجودیتی پویا و زنده دارد که به صورتی معادل از ثبات و تغییر برخوردار است(میلر و شرارد^[۹۰]، ۲۰۱۰).
چهار هدف اصلی برنامه ارتباط زوجی با بهره گرفتن از ویژگی‏های نظریه سیستم‏ها از این قرارند.
۱-افزایش آگاهی از خود و رابطه(با توجه به ویژگی‏های فردیت، تعامل، تأثیر متقابل، مرزها و همکاری مشترک)، ۲-آموزش مهارت‏هایی برای صحبت کردن و گوش دادن کارآمدتر به همدیگر(با توجه به ویژگی‏های تمایزیافتگی و پردازش اطلاعات آن نظریه)، ۳- توسعه اختیارات و انتخاب‏ها برای تقویت رابطه(با توجه به اصول حفظ خود، تصحیح، کنترل و اصلاح خود)و۴-افزایش رضایت از پیامدهای مباحث و رابطه(اصل هدف و کارآمدی.
۳-۲-سلامت روان
سلامت روان توسط محققان از فرهنگهای مختلف، به صورت های متفاوتی تعریف شده است. مفهوم سلامت روان شامل احساس درونی خوب بودن و اطمینان از کارآمدی خود، اتکاء به خود، ظرفیت رقابت، تعلق بین نسلی و خود شکوفایی توانایی های بالقوه فکری و هیجانی و غیره می باشد. البته با در نظر گرفتن تفاوت های بین فرهنگ ها، ارائه تعریف جامع از سلامت روان غیر ممکن می نماید. با وجود این، بر سر این امر اتفاق نظر وجود دارد که سلامت روان چیزی فراتر از نبود اختلالات روانی است. به این معنی که صرفاً به لحاظ نداشتن بیماری روحی نمی توان سلامت روان را در یک فرد صد در صد تأیید کرد. حتی با این که بسیاری از ما از بیماری خاص روانی قابل تشخیص رنج نمی بریم اما واضح است که برخی از ما به لحاظ روانی سالم تر از دیگران هستیم آن چه مسلم است حفظ سلامت روان نیز مانند سلامت جسم حائز اهمیت است. شاید اقداماتی در این زمینه صورت گیرد . ( نجفی پور ، ۱۳۸۲ )
بهداشت روانی عبارت است از مجموعه عواملی که در پیشگیری از ایجاد و یا پیشرفت روند وخامت اختلالات شناختی، احساسی و رفتاری در انسان نقش مؤثر دارند و هدف اصلی آن پیشگیری از وقوع بیماریهاست و پیشگیری به معنای وسیع آن عبارت است از به وجود آوردن عواملی که مکمل زندگی سالم و طبیعی است، همراه با درمان اختلالات جزئی رفتار به منظور جلوگیری از وقوع بیمار یهای شدید. مشکلات در زمینه بهداشت روان از بدو پیدایش بشر وجود داشته و هیچ فردی، از هیچ طبقه اقتصادی اجتماعی خاصی در مقابل آنها مصونیت نداشته و خطری است که بشر را مرتباً تهدید می کند. امروزه پیشرفت صنعت و تکنولوژی در جوامع انسانی، قدرت و ثروت را افزایش داده ولی امکان زندگی با آرامش و صلح و اطمینان را از شده و « کیفیّت فدای کمیّت » انسان سلب کرده و در حقیقت اعتدال و تناسب کنار رفته و مشکلات عصبی روانی و روان تنی، جانشین آن شده است. عواقب فیزیکی و روان شناختی چنین مشکلاتی ، توانایی برای عملکرد در خانواده، جامعه و محل کار را مختل کرده و در بسیاری از موارد باعث از هم پاشیدگی خانواده ها، سوء مصرف مواد، خودکشی، بی کاری، فقر و انزوای اجتماعی می گردد. در حالی که بسیاری از این عواقب بحرانی با توجه به مسائل مربوط به بهداشت روان و حمایت به موقع افراد ، قابل پیشگیری است از طرف دیگر، تحقیقات اپیدمیولوژیک زیادی در طی دهه گذشته مشخص کرده که مسائل و معضلات موجود در زمینه بهداشت روان از جمله مشکلات اساسی است که بار مالی زیادی به دنبال دارد. طوری که هزینه پرداختن به مشکلات ، روان پزشکی در اروپا و آمریکای شمالی در سال ۱۹۹۹ بالغ بر ۱۲۰ بیلیون دلار به علاوه ۶۰ بیلیون دلار متعلق به اختلالات سازمان بهداشت جهانی میزان شیوع مسائل مربوط به این بعد از سلامت در کشورهای در حال توسعه رو به افزایش است. این در حالی است که در برنامه ریزی های توسعه. اجتماعی و اقتصادی، پایین ترین اولویت به آنها داده می شود اطلاعات به دست آمده از تحقیقات اپیدمیولوژیکی در کشور ما دلالت بر این دارد که میزان شیوع این مشکلات در کشور ما نیزاز سایر کشورها کم تر نیست. در خصوص شیوع بیماری های روان پزشکی در افراد ۱۵ سال به بالا در ایران، در یک مطالعه اپیدمیولوژیک در سطح کشور اعلام شده است که مجموعاً ۲۱ درصد از افراد مورد مطالعه در سطح کشور از اختلالات ۱۰ میلیون نفر از بالغین کشور - روانی رنج می برند که حدود ۱۲% نیازمند خدمات بهداشت روان هستند. ضمن این که حدود ۶ نیز از اختلالات سایکوتیک رنج می برند . توجه به بهداشت روانی در تمام عرصه های زندگی از جمله زندگی فردی و اجتماعی و شغلی حائز اهمیت بوده و جای بحث دارد. یکی از زمینه هایی که توجه به بهداشت روان در آن حائز اهمیت می باشد، شغل و حرفه می باشد. بشر از زمانی که خود را شناخته، در پی تلاش و فعالیت بوده و اشتغال به کار بخش عمده ای از زندگی انسان را تشکیل می دهد . کا به دنبال خود یک سری مشکلات و اختلالات جسمانی و روانی به همراه دارد ، از جمله استرس و فشارهای کاری که توان اجرای وظائف را در فرد تا حد زیادی پایین می آورد این فشارها می تواند موجب آسیب رسانی به فرد و در نتیجه به خطر افتادن موقعیت کاری فرد شود . ( نقش تبریزی ، ۱۳۸۹ )
۱-۳-۲-تعریف سلامت روان :
سلامت روانی به عنوان وضعیت رفاه و بهبودی ای تعریف شده که طی آن هر فرد می تواند توانایی‌های بالقوه‌ خویش را تحقق بخشد، با استرس‌های معمول در زندگی مقابله کرده و به شکل سازنده‌ای به کار و فعالیت بپردازد و در اجتماعی که به آن تعلق دارد نقش مؤثری ایفا کنداما شاید پیش از این که به سلامت روانی می‌پرداختیم بهتر بود خود مفهوم سلامت را تعریف کنیم. سلامت در تعریف سازمان جهانی بهداشت عبارت است از:رفاه کامل جسمانی، روانی و اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری یا معلولیت! (همان منبع). این تعریف بنا به انتقاداتی که از آن شده است تا حد زیادی ایده‌آلی است و از نظر امکان سنجش هم دشواری دارد. با این حال سه بعد اصلی سلامت به خوبی مورد تاکید قرار گرفته است. بد نیست در عین حال متوجه سایر نکاتی باشیم که در بحث از سلامت مطرح است؛ به عنوان مثال خانم میلدرد بلاکستر جامعه‌شناس انگلیسی در کتابی که در زمینه‌ی ارزیابی سلامت در سال ۱۹۹۰ نوشته‌اند بر این چند نکته در باره‌ی سلامت به طور کلی تاکید داشته‌اند:
۱- سلامت مفهومی چند بعدی ^[۹۱]است. فرد ممکن است از یک نقطه نظر سالم و از نقطه نظر دیگر در شرایط بیماری قرار داشته باشد. بسیاری از افراد ممکن است علی رغم اینکه به مشکلات و بیماری های متعدد دچار باشند (نظیر پادرد، میگرن، مشکل دید، افسردگی و غیره) خود را همچنان سالم بحساب بیاورند. ممکن است فرد بیماری جسمانی مشخصی نداشته باشد اما بدلیل ناخرسندی روحی روانی، خود را بیمار تلقی کند.
۲- وضعیت سلامت ممکن است نقطه‌ای در یک پیوستار در نظر گرفته شود یعنی سلامت یا عدم آن را نمی‌توان سیاه و سفید دید.
۳- تعریف از سلامت بهنجار می‌تواند در بر دارنده‌ی میزان معینی از علائم یا نشانه‌های بیماری باشد که بسته به جنس، یا تجربه‌ی فرد یا هنجارهای اجتماعی در افراد تفاوت پیدا می‌کند. در واقع اینکه فردی بگوید هیچ نشانه‌ای از بیماری ندارد است که غیرعادی تلقی می‌شود.
۴- جنبه یا وجه کارکردی ^[۹۲]سلامت یکی از مهمترین عناصر تعریف سلامت نزد افراد عامی است. توانایی ایفای نقشهای اجتماعی یکی از ویژگی‌های سالم‌بودن ملاحظه می‌شود: ”وقتی نتوانم کارهایم را انجام بدهم می‌فهمم سالم نیستم” ( باقری ، یزدی ، ۱۳۹۰ ).
۲-۳-۲-جایگاه سلامت روان در جامعه
۴۵۰ میلیون انسان دچار بیماری روانی یا رفتاری هستند. علت ۳۳ درصد از عمر سپری شده با ناتوانی، حدود یک میلیون خودکشی موفق سالانه در جهان، بیش از ۱۵۰ میلیون بیمار مبتلا به افسردگی و حدود ۲۵ میلیون نفر بیمار اسکیزوفرنی بخوبی تاثیر بیماری‌های روانی را بر جامعه نشان می‌دهد.این آمار جدای از دیگر مشکلاتی است که بیماری‌های روانی برای اجتماع ایجاد می‌کند؛ مشکلاتی که فهرستی طولانی از قتل و جنایت گرفته تا طلاق و کودک‌آزاری را در خود جای می‌دهد. با این اوصاف، قرار دادن هفته‌ای برای سلامت روان چندان کار دور از ذهنی نیست ( میرزایی ، ۱۳۸۹ ).
سلامت جسم و روان جدای از یکدیگر نیستند. به همین دلیل نیز سال‌هاست تعریف سلامت دیگر تنها سلامت جسمی را در بر نمی‌گیرد. براساس برآوردهای موجود، بین ۱۵ تا ۲۰ درصد مردم به نوعی به یکی از اختلالات روانی دچار هستند. این آماری است که کم و بیش در بیشتر کشورهای جهان وجود دارد. از آمار گذشته آنچه حائز اهمیت است نحوه برخورد با این بیماران و خانواده‌ آنها و خدمات‌رسانی مناسب به افرادی است که به خدمات روانپزشکی نیاز دارند. برای بیشتر اختلالات روانی درمان‌های مقرون به صرفه‌ای وجود دارد که اگر به طور صحیح استفاده شوند، افراد مبتلا را قادر می‌کند به عنوان اعضای فعال جامعه در فعالیت‌ها شرکت کنند. ( سیدنی و الن^[۹۳]،۲۰۱۲ )
با وجود نقش مهم سلامت روان در زندگی انسان‌ها، طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، بسیاری از کشورها میزان کمی از بودجه سلامت خود را صرف بحث سلامت روانی می‌کنند، در حقیقت عمده پول بخش بهداشت و درمان صرف بیماری‌های جسمی می‌شود. یک پنجم یکصد کشوری که آمارهای خود را به این سازمان ارائه کرده‌اند، کمتر از یک درصد بودجه بخش بهداشت و درمان خود را برای سلامت روانی هزینه می‌کنند. در حالی که طبق آمارهای این سازمان، ۱۳ درصد هزینه‌های درمان بیماری‌ها، به دسته گسترده‌ای از اختلالات عصبی روانی مربوط می‌شود. به بیان ساده‌تر، این آمار گویای آن است که سلامت روانی هنوز در اولویت بسیاری از کشورها قرار نگرفته است و منابع جهانی برای مبتلایان به اختلالات روانی و عصبی به منظور رفع نیازهای روزافزون بهداشت روانی ناکافی و توزیع آنها در جهان نابرابر است. ( کویر ، ۱۳۸۳ )
بسیاری از اختلالات روانی همانند بیماری‌های جسمانی نمود آشکاری ندارند. وضعیت روحی فرد، می‌تواند بیش از وضعیت جسمی او وخیم باشد و نادیده نیز گرفته شود. بیماری‌های روانی شاید مانند بیماری‌های جسمانی کشنده نباشند (هرچند خودکشی یکی از علل مهم مرگ و میر بیماران روانی است) و از نظر آماری و مقایسه با مرگ و میر بیماری‌های جسمانی بتوان آن را نادیده گرفت. شاید هم به همین دلیل باشد که امروزه بیش از آنچه به روح و روان اهمیت داده شود، به درمان جسم پرداخته می‌شود. اما از دیدگاه پزشکی بسیاری از بیماران که برای درمان مشکلات جسمی خود به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند از اختلالات و مشکلات روانی رنج می‌برند و در حقیقت مشکل اصلی آنها در آنجاست، اما متاسفانه بیشتر این مشکلات روانی تشخیص داده نمی‌شوند. در صورتی که بسیاری از این بیماری‌های جسمانی با حل مشکلات روحی درمان می‌شود. ( حسینی،۱۳۹۰ )
بر اساس گزارش سال ۲۰۰۷ سازمان بهداشت جهانی، یک‌چهارم بیمارانی که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، حداقل به یک اختلال روانی، عصبی یا رفتاری دچارند؛ اما بیشتر آنها تشخیص داده نشده و درمان نمی‌شوند. مراجعه نکردن به روانپزشک تنها به علت این نگرش منفی ترس نیست، بلکه بسیاری از این بیماران به دلیل ناآگاهی از نوع بیماری به متخصص مراجعه نمی‌کنند یا بسیار دیر مراجعه می‌کنند. ( رحیمی نیا ، ۱۳۸۹ )
زندگی ماشینی امروزی باعث شده است انسان‌ها از صبحگاه تا شامگاه به صورت‌های گوناگون با هیجان‌ها، تنش‌ها، استرس‌ها و نگرانی‌هایی مواجه باشند. این فشارهای روانی با وضعیت بدنی، عصبی و روانی ما متناسب نیست. تقریبا تمامی انسان‌ها برخی اوقات احساس افسردگی می‌کنند، همان طور که بسیاری از آنها دچار سردرد یا دل‌درد می‌شوند. مسلما نمی‌توان از ناراحتی‌های روحی جلوگیری کرد، همان طور که از بیماری‌های جسمی نیز نمی‌توان در امان بود، اما می‌توان تا حدی از آنها پیشگیری یا حداقل بموقع آنها را درمان کرد. حفظ سلامت روان نیاز به دانش و هنری دارد تا به افراد کمک ‌کند با ایجاد روش‌هایی صحیح از لحاظ روانی و عاطفی بتوانند با محیط خود سازگاری پیدا کنند و راه‌ حل ‌های مطلوب‌تری را برای حل مشکلاتشان انتخاب کنند.همان طور که سلامت جسمی فراتر از نبود بیماری است، سلامت روان نیز امری بیشتر از نبود بیماری روحی است. با آموختن ویژگی‌های سلامت روانی بهتر می‌توانیم به روح و روان متعادل و زندگی شاد دست یابیم. فراموش نکنیم جای خالی سلامت با هیچ چیزی پر نخواهد شد( فینچام^[۹۴]،۲۰۱۱ )
۳-۳-۲-ویژگی های سلامت روان
فرد دارای سلامت روان دارای ویژگی های زیر است :
نسبت به خود، خانواده و دیگران بی تفاوت نیست و با دیگران سازگاری دارد؛
به خود و دیگران احترام می گذارد و رابطه اش با دیگران سازنده است؛
به نقاط ضعف و قوت خود آگاه بوده، نسبت به خود نگرش مثبت دارد و ناکامی ها را آسانتر تحمل می کند؛
انعطاف پذیر بوده و در مواجهه با مشکلات اجتماعی کنترل خود را از دست نمی دهد؛
شناخت او از واقعیت نسبتا دقیق است و برای رسیدن به هدفهای خود بر اساس عقل و احساس عمل می کند؛
توانایی حل مشکلات خود را دارد و نیازهایش را به طریقی برآورده می کند که منافاتی با ارزشهای اجتماعی نداشته باشد؛
از اوقات فراغت خود به نحو مطلوب استفاده می کند تا استعدادهایش به خوبی رشد یابد؛
دنیا را گذرگاهی برای رسیدن به آخرت می داند؛
به دیگران بدبین نبوده، صابر، صادق، درستکار، بخشنده است و در نظر دیگران فرد موجهی محسوب می شود. ( باقری یزدی ، ۱۳۸۵ )
۴-۳-۲-دیدگاه های مربوط به سلامت روان
۱-دیدگاه مزلو
امروزه گونه ای نظریه پردازی مردم پسند وجود دارد که با نامهایی از قبیل نظریه خود شکوفایی ، روانشناسی انسان گرا یا روانشناسی جهان سوم شهرت دارد . این نظریه در میان روانشناسانی که به مسائلی از قبیل رشد شخصی و اجتماعی تحول و توسعه سازمانی و نهادی و زمینه های مشابه علاقه مندند جنبشی مهم است . در واقع محکمترین تایید آن ظاهراً از سوی کسانی است که بر اساس فرض معتبر بودن نظریه های خود شکوفایی مربوط به انگیزه برنامه های توسعه مدیریت و سازمانی پیشنهاد می کنند . نظریه خود شکوفایی ناشی از کار فلاسفه وجودی است که استدلال کرده اند مردم برای یک وجود با معنا ، ماندنی و از قوه به فعل قابلیت دارند ، در نتیجه شرایط و محیطهایی که در آن به سر می برند از عمل به رفتار ، به گونه ای با معنا و خود شکوفایانه باز مانده اند . ( ناصری ، ۱۳۸۹ )
نظریه خود شکوفایی در توجیه استدلال خود مبنی بر این که شخص واجد توانایی بالقوه و آرزو برای خود شکوفایی ، رشد ، و توسعه است ، چه نظریه ای در رابطه با فرایند های انگیزشی به کار می برد ؟ نظریه مازلو که امروزه اشتهار بسیار دارد پیشنهاد می کند که رفتار شخص پیرامون سلسله مراتبی از انگیزه های سازمان می یابد ، به طوری که پایین ترین آنها نیازهای فیزیولوژیکی از قبیل گرسنگی و تشنگی هستند . هنگامی این نیازها کامروا شوند ، نیازهای ایمنی به عنوان موثر در رفتار برجستگی می یابد . به دنبال اینها در سلسه مراتب نیاز های اجتماعی ، عزت نفس و خود شکوفایی به عنوان انگیزه های رفتار ظاهر می شوند . در تمام این نیازها مازلو استدلال می کند که اولویت نیاز بالاتر به عنوان تابعی از کامروایی نیازی که در سلسه مراتب نیازها بلافاصله در زیر آن قرار دارد افزایش پیدا می کند . بسیاری از نویسندگان با پیشنهاد این که امروز اکثر مردم نیازهای پائینتر خود را ارضاء کرده و در محیط کار در پی کامروایی نیازهای بالاتر خود هستند ، مازلو را تایید و حمایت کرده اند . بدین جهت ، اگر می خواهیم رفتار کار بر انگیخته و باور داشته باشیم باشد محیط های کار را طوری تغییر دهیم که به نیازهای سطح بالا فرصتی برای ارضاء و کامروایی بدهند . بهبود محیط های کاری هم برای سازمان سودمند است و هم برای فرد ، چه کامروایی فرد برای خودشکوفایی ، او را خلاقتر ، بارور تر ، کمتر تدافعی و تواناتر در تعامل با دیگران می سازد .(همان منبع)
۲-دیدگاه روانی – اجتماعی و زیستی –روانی
زندگی به عقیده آدلر « بودن » نیست بلکه « شدن » است . بنا بر نظر آدلر فرد برخوردار از سلامت روان شناختی توان و شهامت یا جرات عمل کردن را برای نیل به اهدافش دارد . چنین فردی جذاب و شاداب است و روابط اجتماعی سازنده و مثبتی با دیگران دارد . فرد دارای سلامت روان مطمئن و خوشبین است و ضمن پذیرفتن اشکالات خود در حد توان اقدام به رفع آنها می کند . سلامت روان به عقیده آدلر یعنی داشتن اهداف مشخصی در زندگی ، داشتن فلسفه ای استوار و مستحکم برای زیستن ، روانبط خانوادگی و اجتماعی مطلوب و پایدار ، مفید بودن برای همنوعان ، جرات و شهامت و قاطعیت ، کنترل داشتن بر روی عواطف و احساسات ، داشتن هدف نهایی کمال و تحقق نفس ، پذیرفتن اشکالات و کوشیدن در حد توان برای حل اشتباهات .(خدا رحیمی ، ۱۳۸۹ )
۳-دیدگاه اریک اریکسون
به عقیده اریکسون سلامت روان شناختی اصولاً منیجه عملکرد قوی و قدرتمندی «من» است . سلامت روان شناختی را می توان در قالب این توانائیها و در هر مرحله از رشد روانی – اجتماعی تعریف کرد . توانایی مرتبط با اولین مرحله رشد روانی – اجتماعی در طفولیت «امید» است . مرحله دوم رشد روانی – اجتماعی «اراده» است . سومین مرحله رشد روانی – اجتماعی منجر به بروز توانایی احساس «هدف» می شود . چهارمین توانایی بشر « شایستگی » است که در نهایت مشخص کننده مهارت و خبرگی فرد است . توانایی و قدرتی که در نوجوانی بروز می کند « وفاداری » است . عشق توانایی متمایز کننده ششمین مرحله رشد روانی – اجتماعی است که اریکسون آن را بزرگترین قدرت بشر می داند . توانایی و قدرت مرتبط با مرحله مولد بودن زندگی «مراقبت» است . توانایی متناسب برای اخرین مرحله رشد روانی – اجتماعی «خردمندی» است . به عقیده اریکسون سلامت روان شناختی هر فرد به همان اندازه ای است که توانسته است توانایی متناسب با هر کدام از مراحل زندگی را کسب کرده باشد . سلامت روان شناختی ارائه کرده است : « فردی که در جامعه زندگی می کند بایستی از تعارض عاری باشد ، بایستی از استعداد و توانایی بارزی استفاده کند ، در کارش ماهر و استاد باشد ، ابتکار نا محدود داشته باشد ، از انجام لحظه به لحظه حرفه اش پسخوراند بگیرد و در نهایت در مورد فرایند زندگی نظریه معنوی روشن و قابل درکی داشته باشد .(ساتر^[۹۵]،۲۰۱۱)
۴-دیدگاه کارن هورنای
به عقیده وی انسان برخوردار از سلامت روان دارای این ویژگی هاست :
الف) احساس عدم امنیت نمی کند و لذا فاقد پرخاشگری و خودشیفتگی است .
ب) قدرتمندی نیازهای دهگانه در او خفیف است ، بعلاوه قابلیت تغییر و تحول و جایگزینی این نیازها را دارد.
ج) انسان سالم از هر سه نوع طبقه کلی نیازها با توجه به اوضاع و احوال متناسب استفاده می کند ، در حالیکه کودکان فقط به سوی دیگران می روند ، نوجوانان در مقابل دیگران می ایستند و سالمندان از دیگران دوری می کنند .

۲۷۳۹۶

۲۹۴۸۷

اینترنت

۱۸۷۲۷

۲۴۳۸۵

۳۱۲۷۱

۳۷۹۱۰

۴۲۹۱۲

جمع

۳۹۹۵۷۷

۴۲۴۰۰۸

۴۴۵۵۱۱

۴۷۲۵۳۶

۴۹۵۱۴۵

۲-۲-۵-۹- مزایای تبلیغات اینترنتی
طبق مطالعه‎ی صورت گرفته در سال ۲۰۰۷ به وسیله موسسه تبلیغات تعاملی ایالات متحده بر روی مزایای تبلیغات اینترنتی، در این خصوص بیست و هشت مزیت شناسایی شدند. در این بخش به معرفی این مزایا پرداخته شده و در ذیل هر مورد روش‎های ارزیابی آن مزیت نیز آورده شده‎است.
افزایش آگاهی از نشان تجاری
افزایش آگاهی از نشان تجاری به وسیله ردیابی^[۵۴] آگاهی‎های مشتریان پیش از مشاهده تبلیغات و بعد از مشاهده تبلیغ اندازه‎گیری می‎شود.
ایجاد کوشش^[۵۵]
تبلیغات آنی با اطلاعاتی که در اختیار کاربران قرار می‎دهد، به نوعی آن‎ها را برای پی گیری و تکمیل نمودن یک سفارش خرید تهییج و آماده می‎نماید.

افزایش افراد مورد هدف تبلیغات^[۵۶]
ردیابی خریداران اولیه^[۵۷]
افزایش استفاده از نشان تجاری
ردیابی فراوانی خرید
مطالعه استفاده از اینترنت^[۵۸]
مشتریان با میزان خرید بالا^[۵۹]، استفاده از هدایای محصولات^[۶۰]
ردیابی رفتار خرید در طی زمان، چه چیزهایی مشتری خریداری کرده است.
ترغیب مشتری برای خرید بیشتر در هر وهله از خرید
به وسیله دریابی و پیگیری مبلغ هر بار خرید
بهبود طرز تلقی مشتری از نشان تجاری
پیگیری ادراکات یا طرز تلقی‎های مشتریان درباره نشان تجاری در طی زمان، شامل ملاحظات و اهداف خرید
فروش متقابل^[۶۱] نشان‎های تجاری دیگر همان شرکت
پیگیری رفتار خرید مشتری نشان تجاری‎های خاص
اندازه‎گیری اثرات تبلیغات بازاریابی مشترک^[۶۲]
بازار مشترک با نشان تجاری شرکت‎های دیگر
پیگیری رفتار خرید مشتری نشان تجاری‎های خاص
اندازه‎گیری اثرات تبلیغات بازاریابی مشترک
افزایش مداوم خرید
پیگیری تعداد خرید‎های تکراری صورت گرفته به وسیله مشتری
ترغیب مشتری به وفاداری نسبت به نشان تجاری یا افزایش درگیری مشتری با نشان تجاری
خرید‎های مکرر
تقسیم نیازمندی‎ها^[۶۳]
پیگیری ادراکات یا طرز تلقی‎های مشتریان از نشان تجاری در مقایسه با نشان تجاری دیگر رقبا

۲-۷-۱-۵٫ زمان استحقاق و مالکیت براجرت

در اجاره اشخاص (اجاره عمل) هدف انجام عمل است. وامکان تعهد به خلاف آن نیز وجود دارد،یعنی اجیر اول اجرت را بگیرد و بعد از آن کار را انجام دهد.
چه در اجاره اموال وچه در اجاره اشخاص به مجرد وقوع عقد مالکیت براجرت تحقق پیدا می­ کند.چرا که خود انشاء عقد علت تامه است بر نقل وانتقال^[۱۲۷].
در اجاره ی اشخاص، پیش از پایان کار به هیچ تعبیری نمی­ توان ادعا کرد که منفعت موضوع عقد به مستأجر تسلیم شده است. بنابراین، اجیر پیش از پایان کار حق ندارد از مستأجر مطالبه­ی اجرت کند، مگر اینکه در این باب قراری گذارده باشند^[۱۲۸].

در اجاره انسان زمان استحقاق اجرت انجام کار است؛ اما هم در فقه و هم در حقوق مدنی آمده است می­ شود در ضمن عقد شرط کرد که اجیر می ­تواند قبل از انجام عمل مطالبه اجرت کند.

۲-۷-۱-۶٫ توصیه قرآن در مورد تعیین اجرت

در قرآن کریم چندین توصیه در مورد اجرت می­باشد که به برخی از آنها اشاره می­ شود.

۲-۷-۱-۷٫ رعایت انصاف در تعیین

در تعیین مقدار اجرت، قرآن به رعایت انصاف سفارش کرده، می­گوید: اگر خواستید برای فرزندان دایه بگیرید، بر شما گناهی نیست؛ به شرط آن که پرداخت آن چه که را به عهده گرفته­اید، به طور شایسته بپردازید^[۱۲۹].
«وَ إِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلاَدَکُمْ فَلاَ جُنَاحَ عَلَیْکُمْ إِذَا سَلَّمْتُمْ مَا آتَیْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ^[۱۳۰]؛ و اگر(با عدم توانایى، یا عدم موافقت مادر) خواستید دایه‌اى براى فرزندان خود بگیرید، گناهى بر شما نیست؛ به شرط اینکه حق گذشته­ی مادر را به طور شایسته بپردازید. و از(مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و بدانید خدا، به آنچه انجام مى‌دهید، بیناست».
برخی از مفسران مراد از«مَا آتَیْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ» را اجرت المثل دانسته اند^[۱۳۱].
قرآن در آیه ۶ سوره طلاق می گوید: «وَ إِنْ تَعَاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرَى؛ اگر کارتان با آن که بچه را شیر می دهد به دشواری کشید، زن دیگری بچه را شیر دهد».
بسیاری از فقیهان از جمله شیخ طوسی^[۱۳۲] و فاضل مقداد^[۱۳۳] یکی از مصادیق «تعاسر» را در این آیه، نپذیرفتن اجرت المثل از سوی دایه­ها دانسته ­اند^[۱۳۴].

۲-۷-۱-۷ . نحوه تعیین غنی و فقیر

قرآن، شخص غنی را در پرداخت اجرت بیشتر آزاد گذاشته است که از دارایی خود هزینه کند و هر که روزی­اش تنگ باشد؛ فقط به مقداری که خدا به او داده خرج کند:
«لِیُنْفِقْ ذُو سَعَهٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللَّهُ ^[۱۳۵]؛آنان که امکانات وسیعى دارند، باید از امکانات وسیع خود انفاق کنند و آنها که تنگدستند، از آنچه که خدا به آنها داده انفاق نمایند».
طبری در ذیل این آیه می­نویسد: غنی به اندازه توانش اجرت بپردازد و فقیر، در حد توان، پرداخت کند^[۱۳۶].

۲-۸ .تعهدات اجیر

۲-۸-۱٫ کیفیت اجرای کار مورد تعهد

در اجاره اعمال اجیر کاری را که طبق مفاد اجاره پذیرفته است انجام دهد. و اجیر نمی­تواند اجرت را قبل از اتمام کار مطالبه کند مگر اینکه کار را تسلیم نماید^[۱۳۷].
اجیر باید کاری را که به موجب قرارداد به عهده گرفته است انجام دهد. برای تشخیص این که تعهد چگونه باید انجام شود، باید طبیعت آن مورد توجه قرار گیرد. در مواردی که این تعهد ناظر به نتیجه حاصل از کار است، کافی نیست که اجیر ثابت کند تلاش لازم را برای به دست آوردن نتیجه کرده است؛ باید آن نتیجه را به دست آورد تا مستحق گرفتن اجرت باشد. برای مثال، اگر ساختن بنایی به مقاطعه داده شود، تعهد مقاطعه کار زمانی انجام شده است که بنا ساخته شود و معمار آن را آماده تسلیم به صاحب کار کند. بر عکس، در جایی که مفاد تعهد در پاره ای از کوشش­ها خلاصه شود، به دست آوردن نتیجه غایی کار ضرورت ندارد^[۱۳۸] .
موضوع تعهد باید بر طبق شرایط قرارداد و رسوم و قواعد شغلی و اوصاف کارهایی که آن گروه از مقاطعه کاران به طور معمول انجام می­ دهند اجرا شود. پس اگر کاری که انجام یافته وصفی پست­تر از معمول داشت باشد و مقاطعه­کار چنانکه باید به وظایف خود عمل نکند، تعهد اجرا نشده است: یعنی کار ناقص یا معیوب در حکم انجام ندادن تعهد است.
در این گونه موارد همین که ثابت شود که کالای موضوع قرارداد ناقص ساخته شده و نتیجه ی کار چنان که باید نیست، تعهد انجام نشده است و اجیر مستحق دستمزد نیست^[۱۳۹].
در اینجا فقه و حقوق مدنی اشتراک نظر دارند که اجیر باید طبق مفاد عقد اجاره کار مورد تعهد را انجام دهند.

۲-۸-۲٫ تسلیم مورد اجاره و ضمانت اجرای آن

اجیر باید مورد اجاره را در زمان مقرر به مستأجر تحویل دهد و در صورتی که مستأجر اجرت اورا پرداخت نکرده باشد وی حق دارد پس از اتمام کار، عین را حبس کند تا اجرت را دریافت نماید و چنانچه در این فاصله عین مذکور بدون تعدی و تفریط تلف شود، ضامن نخواهد بود پس اگر عین در دست اجیر باشد و بعد از اتمام کار وقبل از دادن به مستأجر تلف شود در صورتیکه بدون تفریط باشد مستحق اجرت است. در نظر بگیرید خیاطی برای دوختن لباسی اجیر می­ شود بعد از دوختن لباس وقبل از دادن به مستأجرلباس تلف شود خیاط می ­تواند اجرت آن را مطالبه کند پس اگربرای دوختن لباس ضمان اجیر شرط شده باشد مالک حق داردکه قیمت لباس را بگیرد واگر ضمان اجیر شرط نشده باشد مستحق چیزی نیست ^[۱۴۰].
اجیر از حیث ضمان نسبت به آنچه که در دست اوست، همانند مستأجر خواهد بود. یعنی اگر خیاط نسبت به پارچه ای که برای دوختن لباس در تصرف اوست، تعدی و تفریط نکند ضامن تلف آن نخواهد بود^[۱۴۱].
اجیر باید کالایی را که به سفارش مستأجر ساخته یا تعمیر و اصلاح کرده است در مدت مقرر به او رد کند. این تعهد ناظر به نتیجه است و اجیر باید علت خارجی را که مانع کار او شده است، ثابت کند تا از مسئولیت مبرا شود. درباره امکان مطالبه کالایی که تهیه شده است باید بین حالتی که مصالح آن را خود اجیر فراهم آورده است با مواردی که مواد کار را مستأجر به او داده تفاوت گذارد. در مورد دوم همین که مقاطعه کار به تعهد عمل کرد، کالایی که ساخته یا تعمیر شده به مستأجر تعلق می یابد و او می ­تواند تسلیم عین مال خود را از اجیر بخواهد^[۱۴۲].
در مواد ۳۸۷ و۴۸۳ قانون مدنی آمده است: در صورتی که کالای ساخته شده پیش از تسلیم به مستأجر تلف شود، هر گاه با تمام شدن عمل منفعت تسلیم شده به حساب آید، اجیر می ­تواند اجرت را بگیرد. بر عکس، اگر پذیرفته شود که منفعت هنوز تسلیم نشده است، اجیر نمی­تواند مزد بگیرد زیرا وضع او مانند فروشنده ایست که کالایی را فروخته ولی پیش از تسلیم به خریدار کالا تلف شده است^[۱۴۳].
انفساخ یا بطلان اجاره به موردی اختصاص دارد که تلف عین در اثر حوادث قهری و طبیعی (مانند زلزله و سیل و آتش سوزی و جنگ) رخ دهد. هر شخص موجر یا دیگری سبب تلف آن شود، اجاره به حال خود باقی است و مستأجر می ­تواند به کسی که تلف کرده است رجوع کند و اجرت المثل بگیرد^[۱۴۴].
اشتراک نظر فقه و حقوق مدنی در این است که اگر مورد اجاره قبل از تحویل به مستأجر تلف شود و اجیر تعدی و تفریط نکرده باشد. می ­تواند مطالبه­ی اجرت کند. با این تفاوت که در فقه آمده است که، اگر شرط ضمان اجیر شده باشد مستحق گرفتن اجرت نیست.

۲-۸-۳٫ زمان و مکان تسلیم عمل

تعیین زمان و کیفیت تحقق تسلیم عمل از اهمیت فراوانی برخوردار است. احکام مهمی همچون سقوط حق حبس و امکان مطالبه اجرت در گرو تعیین زمان تسلیم است.
گروهی از فقیهان تسلیم را به صرف انجام عمل محقق دانسته ­اند و بر این اساس، اجیر را به محض اتمام عمل مستحق مطالبه اجرت دانسته ­اند^[۱۴۵]. گاهی در اجاره اعمال تسلیم عمل منوط به تمام شدن آن است مثل نماز وروزه و گاهی تحقق تسلیم عمل در اجاره اعمال منوط به انجام محل آن است مثل ساختن خانه­ای یا حفر چاهی^[۱۴۶] .
قانون مدنی در ماده­ ۲۸۰ تکلیف مکان انجام تعهد، اعم از تعهد به دادن مال یا انجام عمل را مشخص کرده است: اما در باب زمان تسلیم عمل، قانون مدنی، در بردارنده­ی قاعده خاصی نسیت در مورد زمان انجام عمل می توان چهار صورت را تصور نمود. گاه موعد انجام تعهد به صراحت تعیین گردیده و گاه عرف و اوضاع و احوال، زمان خاصی را مشخص می­سازد. در این دو فرض، تکلیف روشن است. گاه نیز تعیین موعد انجام، با متعهد له است. در این حالت نیز مطالبه متعهد له، موعد انجام را مشخص می­سازد. اشکال در فرض چهارم است که نسبت به موعد انجام عمل نه تراض صورت گرفته و نه عرف روشنی وجود دارد و نه اختیار تعیین موعد به متعهد له سپرده شده است. برخی در این فرض، متعهد را مکلف به انجام فوری تعهد دانسته و در توجیه دیدگاه خود گفته­اند در این موارد عرف اقتضا می­ کند که قرارداد بلافاصله پس از عقد اجرا شود. این دیدگاه با این اشکال روبرو است که با فرض مساله، ناسازگار است زیرا فرض مساله در جایی است که عرفی در خصوص موعد انجام تعهد وجود ندارد و لذا سخن از اقتضاء عرف نمی­ توان گفت، مراد ایشان از عرف در تعبیر «اقتضا عرف» معنایی غیر از معنای رایج عرف بوده. روشن است که در اینجا مراد از عرف، عرف معاملی که قرینه ای بر کشف مراد متعاقدان و به منزله شرط ضمنی است، نیست. زیرا در اینصورت حکم به فوریت ندارد ملاحظه سایر معاملات و رویه متعارف درآن ها، بلکه بر اساس اصول لفظی حاکم بر کشف مراد، مانند اصاله الاطلاق استفاده شد است^[۱۴۷].

۲-۸-۴٫ نگهداری و حفظ اعیان سپرده شده به اجیر

هر گاه کالایی در دست اجیر باشد و بدون تعدی وتفریط تلف شود ضامن نیست مگر آنکه در حفظ و نگهداری آن کوتاهی کرده باشد^[۱۴۸].
در جواهرالکلام آمده است، جایی که صنعتگر یا باربر هنگام اجرای تعهد خود مالی را که مستأجر به او سپرده است، تلف می­ کند، بعضی گفته­اند اجیر ضامن تلف است، هرچند که مرتکب تعدی و تفریط نشده باشد. زیرا در چنین حالتی مستأجر هیچگونه دخالتی در چگونگی اجرای تعهد اجیر ندارد. همه چیز به احتیاط او بستگی دارد و اگر کالای متعلق به مستأجر را تلف کند، ضامن است^[۱۴۹].
اجیر نیز مانند هر امین دیگر وظیفه دارد که از کالای متعلق به مستأجر نگهداری کند و باید مرتکب تعدی و تفریط نشود، ولی این به منزله حفظ کالا نیست؛ ملزم است در این راه چنانکه عرف و قرارداد ایجاب می­ کند، و از کالای مورد امانت مواظبت کند. اجیر به اذن مالک کالا را در تصرف دارد، بنابراین تنها در صورتی ضامن تلف آن است که در حفظ مال تقصیر کرده باشد. اثبات این تقصیر با مستأجر است. و از امین درباره رعایت احکام امانت دلیل خواسته نمی­ شود. با وجود این در پاره ای موارد که در عرف تجارتی تعهد امین در حفاظت از مال تعهد به نتیجه دانسته می­ شود، مانند تعهد متصدیان حمل و نقل در قانون تجارت، اجیر باید درباره انجام مواظبتهای لازم و دخالت حادثه خارجی دلیل بدهد^[۱۵۰].
در ماده­ ۵۱۶ قانون مدنی آمده است: «تعهدات متصدیان حمل ونقل اعم از این که از راه خشکی یا آب و هوا باشد برای حفاظت و نگاهداری اشیائی که به آنها سپرده می­ شود همان است که برای امانتداران مقرر است، بنابراین در صورت تفریط یا تعدی مسئول تلف یا ضایع شدن اشیائی خواهند بود که برای حمل به آنها داده می­ شود و این مسئولیت از تاریخ تحویل اشیا به آنان خواهد بود». این ماده اگر چه در مورد متصدیان حمل ونقل است ولی در تمامی مورد اجاره اشخاص جاری می شود^[۱۵۱]». اجیر نسبت به اشیائی که به او سپرده می­ شود نیز امین است و در صورت تعدی و تفریط ضامن خواهد بود. این ماده اگر چه در مورد متصدیان حمل ونقل است، ولی از نظر وحدت ملاک مفاد آن در تمامی مورد اجاره اشخاص جاری می­ شود، بنابراین مسئولیت نوکر و کلفت نسبت به اثاثیه که تحت اختیار آنها گذارده شده و صنعتگر نسبت به آنچه برای ساختن به او سپرده شده، مسئولیت امانت داران می­باشد، که در باب ودیعه قانون مدنی بیان شده است بدین جهت هر گاه اشیائی که تحت اختیار آنان است بدون تعدی و تفریط بسرقت برده شود یا تلف و ناقص گردد ضامن نخواهند بود^[۱۵۲].
اجیر و مستأجر در درجه نخست تابع قرارداد اجاره هستند و به همین لحاظ نیز همه پذیرفته اند که اجیر می ­تواند از مسئولیت ناشی از تلف مال تبری جوید. به موجب این قرارداد امین مالک شده و به دستور و گاه راهنمایی او در کالای موضوع عقد تصرف می­ کند. امین نیز بر طبق اصول حاکم برقراردادها در صورتی ضامن است که تعدی و تفریط کرده باشد. پس چگونه می توان در این فرض مسئولیت مطلق او را توجیه کرد. عقدی را که به او صفت امین داده است نادیده گرفت و با او چنان رفتار کرد که به حکم قانون با غاصبان می­ کنند. (از فقهای امامیه صاحب کشف اللثام، عدم ضمان باربر را در صورتی که تفریط نکرده باشد)، موافق قاعده می­داند^[۱۵۳]. در صحیحه الحلبى عن أبى عبد اللّه (علیه السّلام) آمده است. «عن رجل استأجر أجیرا فاقعده على متاعه فسرق؟ قال: هو مؤتمن»که این روایت دلالت بر عدم ضمان اجیر دارد به خاطر اینکه اجیر از کالا نگهداری می­ کند و به خاطر اینکه اجیر امین است^[۱۵۴].
در صورتیکه اجیر، در اثر انجام عمل مورد اجاره، موجب خسارت مستأجر گردد، طبق مقررات مربوط به اتلاف و تسبیب ضامن آن خواهد بود، چنانچه خیاط لباسی را خراب بدوزد یا در بریدن آنرا کوتاه یا تنگ ببرد، یا زرگری در سوار کردن نگین انگشتری آن را بشکند، یا حمالی در بردن مال پایش بلغزد و بار را بشکند یا پزشک و جراحی در اثر اشتباه موجب نقص عضو یا فوت مریض شود. در این امر فرق نمی نماید که اجیر در فن خود عالم بوده و یا جاهل باشد و مستأجر را اغرا به جهل نموده وخود را عالم معرفی کرده است، همچنان که فرقی نمی­نماید که اجیر در صورت اتلاف احتیاطات لازمه را نموده یا اهمال کرده باشد^[۱۵۵].
اجیر می تواند قبل از انجام عمل از ضمان ناشیه ازعمل خود در مقابل کسی که ممکن است متضرر گردد تبری نماید، همچنانکه متضرر می تواند پش از توجه خسارت اجیر را ابرا کند همچنان که اغلب دیده می­ شود جراحان قبل از انجام عمل جراحی در مواردی که خطر ناک است از بیمار و در بعض موارد از کسان او نامه ی مبنی بر عدم مسئولیت خود نسبت به عواقب وخیم عمل، دریافت می­دارند­. تبری از ضمان، طبق ماده­ ۱۰ قانون مدنی و مستفاد از ماده­ی۲۹۰ قانون مدنی صحیح می باشد ^[۱۵۶].
در این موضوع فقه و حقوق مدنی بر این مطلب اتفاق نظر دارند که اجیر امین است و اگر کالا تلف شود مقصر نیست در حقوق مدنی آمده است که مسئو لیت آنان همانند امانتداران است. هم در فقه و هم در حقوق آمده است که اجیر می ­تواند قبل از انجام عمل خود را از ضمان ابراء کند، و شرط عدم مسئو لیت آنان در صورتی است که تلف بدون تعدی و تفریط باشد.

۲-۸-۵٫ جواز واگذاری عمل به غیر

در خصوص چنین اجاره ای باید موضوع را از دو جهت مورد بررسی قرار داد. و آن شرط مباشرت و عدم مباشرت اجیر در عمل مورد نظر می­باشد.

سرمایه گذاری روی ماشین آلات جدید و جایگزینی تجهیزات
تغییر جریان کار ناشی از بهینه سازی داخلی یا احتیاجات خارج از سازمان
پذیرش کارهایی که تاکنون تولید نشده بود
تغییر در روند و محیط تولیدی
درکل هر زمانی که کارمندان نیاز به خوگرفتن با شرایط جدید را دارند تجربه یادگیری رخ می­دهد. اکنون این سئوال مطرح است که چگونه اثر یادگیری می ­تواند و بایستی مدل شود تا بیان درستی از واقعیت داشته باشد. پاسخ این سئوال: درواقع بستگی به محیط تولیدی دارد. بعضی از فعالیت­هایی که در بالا به آن اشاره شد مستقل از زمان پردازش کل عملیات هستند (مثل زمان­های آماده ­سازی و کنترل کیفیت) درحالیکه بقیه ممکن است نباشند. به همین دلیل سه رویکرد مختلف به یادگیری در محیط­های زمان­بندی پیشنهاد شده است.
شکل ۲- ۱ رویکردهای مدل سازی اثر یادگیری
۲-۳٫ تعریف نگهداری و تعمیرات در زمان­بندی:
از دهه ۱۹۳۰ میلادی تحولات اساسی در امور نگهداری و تعمیرات و مدیریت آن به وجود آمده است. هرچند که تا پیش از جنگ جهانی دوم به دلیل استفاده از تجهیزات و ماشین­آلات ساده و ابتدایی نیازی به استفاده از روش­ها و سیستم­های مدرن نگهداری و تعمیرات نبود و عملیات نت عمدتاً به یک سری سرویس­های ساده چون تمیزکاری، روغن کاری و روانکاری محدود می شد، اما با گذشت زمان و درخلال جنگ جهانی دوم به دلیل مقتضیات زمانی و نیاز به تولید انبوه جهت پوشش تقاضای بازار و کاهش هزینه­ های تولید به ازای واحد محصول، استراتژی تولید به سمت مکانیزاسیون و استفاده از ماشین­آلات و تجهیزات پیچیده متمایل گردید. افزایش سطح مکانیزاسیون و به کارگیری روش­های تولید انبوه، ماشین آلات و تجهیزاتی به مراتب پیچیده­تر، متنوع­تر و گران­تر را می­طلبید.
بنابراین افزایش عمر ماشین­آلات به عنوان یک سرمایه و دارایی با ارزش اهمیت بسیاری پیدا کرد. بعلاوه با توسعه سیستم­های تولید انبوه، افزایش قابلیت اطمینان دستگاه­ها جهت جلوگیری از توقف تولید نیز دغدغه جدیدی در سازمان­ها و صنایع تولید به نظر می­آمد. در این برهه جهت کنترل و مدیریت هزینه­ های تعمیراتی تجهیزات و نیز یافتن راه ­هایی جهت افزایش عمرمفید آن­ها و جلوگیری از توقفات تولید ناشی از خرابی تجهیزات و حذف اثرات سوء آن، سیستم­های نگهداری و تعمیرات مدرن پا به عرصه گذاشتند و رفته­رفته تکنیک­ها، روش­ها و سیستم­های جامع­تر با کارایی و اهداف متعالی­تر ایجاد گردیدند[۸].

از نیمه دوم قرن نوزدهم، به علت بالا رفتن سطح دانش و تکنولوژی، پیچیدگی طرح و حرکات ماشین­آلات، هزینه سنگینی که در اثر رکوردهای احتمالی و غیرمنتظره به سیستم صنعتی تحمیل می­شد و لزوم آمادگی و در دسترس­بودن آ­ن­ها در مواقعی که مورد نیاز است، اهمیت نگهداری و تعمیرات چندین برابر شد. توجه به نت، محدود به خطوط تولید نشده و در بسیاری از صنایع مانند هواپیماسازی و نیروگاه­های هسته­ای که وقوع خرابی، خسارت­های جانبی و زیست محیطی فراوان به دنبال دارد، اهمیت زیادی دارد.
۲-۴ .ادبیات و پیشینه تحقیق:
ماشین­های موازی، دسته مهمی از مسائل زمان­بندی می­باشند که از نقطه نظر تئوری و تجربی دارای اهمیت فراوانی هستند. بسیاری از مسائل مهم زمان­بندی نظیر مسائل تولید کارگاهی و کارگاه جریانی تحت شرایط خاص به یکی از انواع سه­گانه مسائل ماشین­های موازی تبدیل می شوند. به علاوه مسائل ماشین­های موازی حالت عمومیت­یافته مسائل تک ماشینه محسوب می شوند.[۹]
از زمان انتشار اولین تحقیق توسط مک ناتن [۱۰] تاکنون حجم عظیمی از تحقیقات زمان­بندی به سمت مسائل ماشین­های موازی معطوف شده است. بخش عمده این تحقیقات در حوزه مسائل ماشین­های موازی یکسان و یکنواخت صورت گرفته است و مسائل ماشین­های موازی نامرتبط بسیار کمتر از دو نوع دیگر مطالعه و بررسی شده اند[۱۱]. در این تحقیق، مسئله زمان بندی ماشین­های موازی نامرتبط با درنظرگرفتن همزمان اثریادگیری و استهلاک و فعالیت­های نگهداری بررسی می­ شود. در ادامه به منظور مرور ادبیات تحقیق زمان­بندی، تحقیقات مرتبط با مسئله مورد بررسی این تحقیق به تفکیک محدودیت­ها در بخش جداگانه­ ای آدرس­دهی می­شوند.
۲-۴-۱ مسائل ماشین های موازی:
در ادبیات تحقیق زمان­بندی ماشین­های موازی، روش­های ابتکاری و فراابتکاری مختلفی به چشم می­خورد که بخش زیادی از آن به ماشین­های موازی یکسان و یکنواخت مربوط می­ شود. گوینت و داساچوی [۳۷] مسئله زمان­بندی ماشین­های موازی یکسان را با محدودیت زمان نصب وابسته به توالی با تابع هدف زمان پایان کار ماکزیمم با بهره گرفتن از یک روش ابتکاری بر مبنای روش مجارستانی^[۸] بررسی نموده اند. همچنین فاولر و همکارانش [۳۸] یک الگوریتم ژنتیک ترکیبی را در مسئله مشابهی برای توابع هدف مختلف شامل زمان پایان کار بیشینه، زمان تکمیل کار وزنی کل و زمان دیرکرد وزنی کل به کارگرفتند. این الگوریتم کارها را به ماشین­ها اختصاص می­دهد و از قوانین توزیع ^[۹] برای زمان بندی ماشین­ها استفاده می­ کند. نتایج محاسباتی الگوریتم برای هر سه نوع معیار بهینه­سازی ذکر شده، عملکرد بهتر آن را نسبت به الگوریتم­های قبلی نشان می دهد.
با وجود مطالعات فراوان صورت گرفته در زمینه ماشین­های موازی یکسان، مسائل زمان بندی ماشین­های موازی نامرتبط کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.] ۲ [
۲-۴-۲٫ مروری بر مطالعات زمان بندی با اثریادگیری:
اثر یادگیری تاکنون به صورت وسیعی در علوم مدیریتی به کارگرفته شده است، اما به کارگیری این مفهوم اخیراً در مسائل زمان­بندی بررسی شده است. اثر یادگیری پس از مطرح شدن توسط رایت [۵] درحدود نیم قرن پیش بطور وسیعی در علوم مدیریتی به کارگرفته شد. مطالعه رایت در صنعت هوایی نشان داد که هزینه­ های تولیدی با افزایش نرخ تولیدی محصولات کاهش می­یابد. بیسکاپ [۷] اولین کسی بود که اثر یادگیری را در مسائل زمان­بندی بررسی کرد وی از مدل یادگیری موقعیت­گرا زمان پردازش کار موقعیت r ام ، r موقعیت کار و α شاخص یادگیری) در مسئله زمان بندی تک­ماشین استفاده کرد زمان پردازش یک کار در مدل توانی وابسته به موقعیت آن کار است. وی نشان داد که این مسئله با هدف کمینه­سازی مجموع زمان تکمیل کارها می تواند توسط قاعده کوتاه­ترین زمان پردازشی حل شود.
پس از آن موشیف[۱۳] نشان داد که بعضی از راه حل­های شناخته شده سنتی برای مسئله زمان­بندی تک ماشین با فرض درنظرگرفتن مدل یادگیری توانی معتبر نیستند وی ثابت کرد که مسئله زمان­بندی تک ماشین با هدف کمینه­سازی بیشترین زمان تکمیل کارها و با درنظرگرفتن مدل یادگیری توانی، توسط قاعده کوتاه­ترین زمان پردازش حل می­ شود همچنین این مسئله با هدف کمینه­سازی موعد تحویل مشترک می ­تواند به صورت یک مسئله تخصیص حل شود. موشیف ]۱۵[ بعد از آن مسئله کمینه­سازی جریان کارگاهی روی ماشین­های موازی یکسان را مورد بررسی قرارداد و نشان داد که مسئله دارای حل در زمان چند جمله­ای می­باشد. همچنین موشیف و سیدنی]۱۶ [با درنظرگرفتن اثر یادگیری در پروسه تولید برای بعضی از کارها که با سرعت بیشتری نسبت به بقیه کارها انجام می شود به گسترش این موضوع پرداختند.
۲-۴-۳ .مروری بر مطالعات اثر همزمان یادگیری و استهلاک در زمان بندی:
پدیده اثر یادگیری و استهلاک به طور همزمان در بسیاری از موقعیت های زندگی واقعی می ­تواند یافت شود. مسائل زمان بندی با اثرات یادگیری و زوال ماشین­ها در سال­های اخیر به طور وسیع مورد مطالعه قرار گرفتند. لی از پیشگامان معرفی این دو اثر بطور همزمان در مسائل زمان­بندی بود و پس از آن تحقیقات زیادی صرف تحقیق در این جنبه از مسائل زمان­بندی شد. ونگ ]۲۰[ به مسئله زمان­بندی تک ماشین با درنظرگرفتن تاثیر استهلاک و یادگیری پرداخته است که برای کمینه نمودن بیشترین زمان تکمیل از قاعده SPT و برای کمینه نمودن مجموع وزنی زمان تکمیل از قاعده WSPT و کمینه نمودن بیشترین تاخیر از طریق EDD در زمان چندجمله ای اثبات نموده است.
چنگ و همکارش]۱۷[ به بررسی تاثیر یادگیری در مسائل زمان بندی تک ماشین پرداختند با این تفاوت که در مقالات قبل اثر یادگیری را تنها مبتنی برتکرار درنظرمی گرفتند، یا تنها مبتنی بر مجموع زمان پردازش. آنها در این مقاله یک مدل زمان­بندی جدید که در آن هر دو اثر استهلاک و یادگیری به طور همزمان وجود دارد را معرفی نمودند و زمان واقعی پردازش تنها وابسته به زمان پردازش کارهایی که قبلا پردازش شده اند نیست بلکه به مکان آن نیز وابسته است. برای حالت تک ماشین آنها یک حل در زمان چندجمله ای برای مسائل با هدف کمینه کردن بیشترین زمان تکمیل و مجموع زمان تکمیل ارائه نمودند. علاوه بر این در این مقاله نشان دادند که مسئله زمان تکمیل وزنی و بیشترین زمان تاخیر تحت شرایط خاصی قابل حل در زمان چند جمله ای می باشد.
در مدل­های متعارف زمان­بندی زمان پردازش کارها از پیش دانسته و ثابت فرض می­ شود هرچند ممکن است محیط­های بسیاری یافت شود که زمان پردازش کار وابسته به استهلاک بیشتر یا وابسته به یادگیری اپراتور کمتر شود در مورد استهلاک مانند این که اگر شمش برای نورد حرارت داده شود ولی ماشین بعدی برای انجام فعالیت آماده نباشد شمش بعد از آماده شدن ماشین برای نورد باید دوباره حرارت داده شود زمان حرارت مجدد شمش وابسته به مدت انتظار می­باشد. هرچه مدت انتظار بیشتر باشد زمان بیشتری برای حرارت­دهی نیاز دارد که این می تواند به عنوان فعالیت نت استهلاکی محسوب شود کاناتور و گوپتا درچنین شرایطی یک کار که دیرتر پردازش می شود زمان بیشتری برای نت طول می کشد را مورد بررسی قرار دادند. زمان بندی در این نوع به عنوان زمان­بندی با اثرنت استهلاکی شناخته می شود که اولین بار به صورت مستقل توسط گوپتا معرفی شد.
۲-۴-۴ مروری بر مطالعات زمان بندی با اثر استهلاک:
باتوجه به آزمایشات تجربی در سیستم­های تولیدی، زمان­بندی بادرنظرگرفتن اثرات یادگیری، استهلاک یا زوال یکی از مشهورترین موضوعات در بین محققین در سال­های اخیر می­باشد. به عنوان نمونه هایی از این جریان تحقیق می شود به بررسی های جامع انجام شده توسط آلیدای و همکاران[۱۲] چنگ و همکاران [۲۶] بچمن و جینک[۲۷] جینک و کوایو[۳۰] جینک و رواک[۲۸] اشاره نمود. وو و لی[۲۹] مسئله زمان بندی تک ماشین با محدودیت دسترسی تحت زوال خطی کارها را مورد بررسی قرار دارند. هدف در این مطالعه پیدا کردن زمان بندی بهینه برای حداقل کردن بیشترین زمان تکمیل^[۱۰] بوده است. جی و همکاران[۳۱] مسئله مشابه ای را در همین زمینه انجام داده اند. لی و وو[۳۲] بعدها مسئله زمان بندی چند ماشین با زوال کارها و دسترسی محدود را موردمطالعه قرار دادند هر دو این مطالعات با تابع هدف حداقل کردن بیشترین زمان تکمیل ارائه شده اند. لو و همکاران[۳۳] زمان بندی تک ماشین با محدودیت دسترس برای حداقل کردن بیشترین زمان تکمیل با فرض زوال خطی را مورد بررسی قرار دادند. لردی و گیجر[۳۴] مسئله زمان بندی تک­ماشین با زمان پردازش وابسته به زمان را مورد مطالعه قرار دادند.
یانگ و یانگ [۱۹] مسئله حداقل کردن بیشترین زمان تکمیل تک ماشینه با درنظرگرفتن اثر زوال و فعالیت های چندگانه تعمیرات و نگهداری را مورد مطالعه قرار داده اند که در این تحقیق دو مدل خطی و غیرخطی تعمیرات و نگهداری را بررسی کردند هدف یافتن دفعات بهینه تعمیرات و نگهداری و مکان بهینه انجام آن و همچنین توالی بهینه کارها می باشد که الگوریتم ارائه شده در زمان چندجمله­ای قابل حل می­باشد. یانگ و همکاران[۲۵] به بررسی مسئله زمان­بندی ماشین­های موازی غیرمرتبط با تاثیر زوال و فعالیت­های نگه داری و تعمیرات پرداختند. در این تحقیق آنها به بررسی مدل زوال به صورت خطی و غیرخطی با هدف یافتن فرکانس بهینه تعمیرات و نگهداری و مکان بهینه آن و توالی بهینه و حداقل نمودن بیشترین زمان تکمیل و مجموع زمان تکمیل پرداختند.
همچنین یانگ[۲۱] در مقاله دیگری به موضوع اثر یادگیری و استهلاک بطور همزمان روی یک ماشین با درنظرگرفتن فعالیت های چندگانه تعمیرات و نگهداری پرداخت که در این تحقیق فرض شده است که ماشین درطول مدت فعالیتش نیازمند چندین مرتبه فعالیت نگهداری و تعمیرات وابسته به زمان اجرای ماشین می­باشد، هدف یافتن فرکانس بهینه نگهداری و تعمیرات و مکان بهینه انجام آن و زمان بندی بهینه کارها بود به طوری که بیشترین زمان تکمیل و مجموع زمان تکمیل حداقل گردد در شرایطی که حد بالای دفعات نگهداری و تعمیرات روی ماشین­ها مشخص می­باشد. آنها به حل در زمان چندجمله­ای دست یافتند. آقای محسن فندرسکی جز [۴] مسئله ماشین­های موازی مستقل باتوجه به اثر استهلاک و فعالیت­های نگهداری و تعمیرات با معیار هزینه­ های زودکرد و دیرکرد را بررسی کرد. هدف در این مسئله پیدا کردن تعداد دفعات بهینه، بهترین زمان انجام عملیات نگهداری و توالی بهینه کارها روی ماشین بطوری که هزینه­ های مربوط به زودکرد و دیرکرد و هزینه های مربوط به تعمیرات و نگهداری حداقل گردد.
۲-۵٫ جمع­بندی
در این فصل ابتدا به تعریف اصطلاحات عمومی استفاده­شده در این پایان نامه پرداخته شد. در ادامه ادبیات مرتبط با مسئله مورد بررسی این تحقیق ، بررسی شدند. با توجه به بررسی انجام­شده ، این تحقیق نسبت به تحقیق­های پیشین دارای نوآوری می­باشد.
فصل سوم
ارائه مدل ریاضی
۳-۱٫ مقدمه
زمان­بندی بطور وسیعی در محیط­های صنعتی و تجاری که کارها باید درآن محیط­ها با منابع محدود انجام شوند ، مورد بررسی می­باشد. درجه ارضا اهداف مورد نظر در یک محیط صنعتی یا تجاری بطور زیادی تحت تاثیر مدل زمان­بندی کارها در آن محیط می­باشد. بنابراین روش مورد استفاده برای تعیین توالی کارها بسیار مهم است. در بسیاری از موقعیت­ها روش­های ریاضی می­توانند تعیین توالی را تعیین کنند.
فرموله­کردن مسئله زمان­بندی با روش­های ریاضی جهت کنترل و بهینه­کردن کارایی مسایل دنیای واقعی ، درک موقعیت مسئله و پیچیدگی مسئله مورد نظر، همواره مورد توجه محققان این علم بوده است. اگرچه رویکرد برنامه­ ریزی عدد صحیح به عنوان یک روش دقیق ظرفیت عملکرد محدودی در بهینه­سازی مسائل زمان­بندی در زمان محاسباتی معقول دارد. از سوی دیگر ، بیشتر مسائل در محیط­های صنعتی اندازه بزرگتری نسبت به ظرفیت محاسباتی مدل برنامه­ ریزی عدد صحیح دارند. با این وجود این مدل­ها جواب بهینه لازم برای توسعه و اعتبار سنجی عملکرد رویکردهای اعتباری و فرا ابتکاری گوناگون را فراهم می­نمایند.
برای نوشتن مدل ریاضی یک مسئله زمان­بندی، ابتدا باید مشخصات مسئله از جمله: مشخصات کارها، پارامترهای مربوط به آن­ها ، مدل ماشین­ها، منابع، اهداف مورد نظر مسئله، فرضیات مسئله و محدودیت­های تعریف­شده در مدل را به طور واضح تشریح کرد.
۳-۲ تعریف مسئله
مسئله زمان­بندی ماشین­های موازی غیر مرتبط با در نظر گرفتن اثر یادگیری و استهلاک به طور هم­زمان و با در نظر گرفتن فعالیت­های نگهداری به منظور کمینه­سازی بیشترین زمان تکمیل به شرح زیر ارائه می­گردد.
۳-۳- فرضیات مسئله
هرکار باید روی یک ماشین انجام شود.
تمام کارها در لحظه صفر آماده می­باشند.
مدت زمان انجام هرکار بستگی به موقعیت کار بعد از آخرین عملیات نگهداری دارد.
شکست کار مجاز نمی ­باشد.
هر ماشین در هر لحظه می ­تواند فقط یک کار انجام دهد.
زمان انجام عملیات نگهداری تنها می ­تواند بعد از اتمام یک کار باشد.
زمان نگهداری هر ماشین ثابت فرض شده است.
هر ماشین بعد از عملیات نگهداری به شرایط اولیه خود بازگشته و استهلاک از نو آغاز می­گردد.
تمام ماشین­ها توانایی پردازش همه کارها را دارند.
زمان پردازش کلیه کارها به یکدیگر نزدیک می­باشد.
۳-۴ مدل ریاضی پیشنهادی
در این بخش مدل ریاضی پیشنهادی با رویکرد برنامه­ ریزی عدد صحیح برای مسئله مورد بررسی ارائه می­گردد. پیش از ارائه مدل به شرح پارامترهای ورودی، متغیرهای تصمیم ­گیری، محدودیت­ها و تابع هدف آن پرداخته می­ شود.

بیشترین تعداد سلول‌ها در طول ردیف یا ستون ۲۰۰۰ سلول است.[۲]
شکل ‏۳‑۳: پارامترهای یک سیستم آبخوان که می ­تواند توسط MODFLOW شبیه­سازی شود [۲]
جمع­بندی
با توجه به مطالبی که در این فصل ذکر شد، روش­های معرفی شده در این فصل که شامل مدل­های بهینه­سازی و روش حل اختلاف Nash و همچنین روش ماتریس پاسخ واحد می­باشد، در فصول بعدی به کار گرفته خواهد شد.
فصل چهارم: ساختار مدل­های شبیه­سازی سیستم و بهینه­سازی حل اختلاف
مقدمه
در این فصل فرمول­بندی و ساختار مدل­های شبیه­سازی و بهینه­سازی سیستم و بهینه­سازی حل اختلاف ارائه گردیده است. مدل­های حاصل در حالت کلی به صورت برنامه ریزی غیرخطی^[۲۷] می­باشند. جهت ارزیابی مدل­ها در این فصل از یک سیستم فرضی که شامل دو منطقه­ بالادست رودخانه و پایین­دست آن می­باشد و مصرف­ کنندگان آب از هر دو منبع رودخانه و آبخوان بهره می­برند استفاده شده است (شکل ‏۴‑۱). اطلاعات ورودی این مسئله در جدول ‏۴‑۱ ارائه شده است. مهمترین فرضیاتی که در تهیه مدل­ این مطالعه به کار رفته به قرار زیر است:
رژیم جریان در سیستم، غیرماندگار است.
جریان در رودخانه نرمال بوده و رابطه مانینگ قابل استفاده است.
رودخانه و آبخوان دارای ارتباط هیدرولیکی هستند.
گام زمانی مدل ماهانه بوده و میزان تحریک اعمال شده بر سیستم در طول هر دوره­ زمانی ثابت است.
آبخوان آزاد^[۲۸] می­باشد.
کسری از آب مصرفی به صورت جریان برگشتی به منابع آب باز می­گردد. فرض شده این کسر برای هر دو منبع سطحی (رودخانه) و زیرزمینی (آبخوان) معلوم و ثابت است.

همچنین آبخوان دارای وسعت ۸۰ کیلومتر مربع می­باشد و بجز در ورودی و خروجی رودخانه دارای مرز نفوذناپذیر است. آبخوان همگن بوده و در آن m/s 0001/0 k= و۱۴/۰ S= می­باشد، به عنوان شرایط اولیه، فرض شده است که تراز آب زیرزمینی در کلیه­ نقاط آبخوان ۱۰ متر پایین­تر از سطح زمین است. رودخانه به صورت یک مجرای مستطیلی با عرض کف ۱۰ متر در نظر گرفته شده است. ضریب زبری مانینگ رودخانه ۰۲/۰ و شیب کف ۰۰۱/۰ می­باشد. سیستم آبخوان از طریق یک لایه­ی کم­تراوا به ضخامت ۱ متر از رودخانه جدا شده است. هدایت هیدرولیکی این لایه ۰۰۰۰۱/۰ متر بر ثانیه می­باشد. منطقه­ نیاز شامل دو ناحیه­ی بالادست و پایین­دست است. نیاز این مناطق از دو منبع رودخانه و آبخوان قابل تأمین است.
لازم به ذکر است در مسئله­ موردنظر، مقادیر ضریب برگشتی از کل میزان مصرف، ضریب برگشتی به رودخانه و ضریب برگشتی به آبخوان به ترتیب ۳/۰، ۷/۰ و ۳/۰ ، مقدار افت ماکزیمم برابر با ۲۰ متر در محل چاه و میزان پمپاژ واحد برابر با ۱۰۰۰۰ مترمکعب در روز در نظر گرفته شده است.
شکل ‏۴‑۱: بهره ­برداری دو مصرف ­کننده به صورت تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی
جدول ‏۴‑۱: اطلاعات ورودی مسئله (مقادیر به میلیون متر مکعب)