در عصر کنونی آموزش و پرورش را می توان به عنوان کلید گشودن دلها و درمانگاه دردهای معنوی، اجتماعی و اخلاقی، سیاسی و حتی اقتصادی نام برد. چرا که این عرصه، مکان مقدسی است برای مداوای بیماریها و دردها و مشکلاتی که توسط انسان در زندگی فردی و اجتماعی آنها بروز و ظهور می یابد، مشروط بر اینکه مردم و مسئولان جامعه به این دستگاه عظیم فرهنگ ساز و انسان ساز نگاه عزت مدارانه، زیربنایی، مولد و سرمایه گذاری باشد. نگرش خردمندانه و عزت مدارانه و حمایت های راهبردی و عملی و نگاه فرابخشی مسئولان به این دستگاه عظیم انسان ساز و مشارکت گسترده آحاد جامعه و عزم جدی مردمی در همکاری می تواند انگیزه ای قوی برای تحقق آرمان ها و انتظارات مقدس و محرک نیرومندی برای عبور سرافرازانه و مقتدرانه کاروان عظیم تعلیم و تربیت از تنگناها و معضلات مزمن کهنه باشد.(نفیسی،۱۳۷۸)

تعلق سازمانی را می‌توان به پیوند و وابستگی افراد به سازمان تعریف نمود که در آن احساس درگیر بودن شغلی، وفاداری و باور به ارزشهای سازمانی جای دارد. در تعلق سازمانی سه مرحله وجود دارد: پذیرفتن، همانند شدن و درونی کردن. در ابتدا یک عنصر سازمان از راه پذیرفتن نفوذ دیگران بر خود به یک رابطه خشنودی بخش دست می‌یابد و خویشتن را برجسته می‌سازد. در این مرحله، فرد از تعلق به سازمان احساس سربلندی می‌کند. در مراحل بعد، عضو سازمان درمی‌‌یابد که ارزشهای سازمان به گونه‌ای درونی و ذاتی او را خشنود و راضی می‌سازد و با ارزشهای وی سازگار و همانند است و هر گاه تعلق سازمانی به گونه‌ای که گفته شد، به مرحله نهایی برسد، آن گاه عضو سازمانی در شمار کسانی قرار می‌گیرد که به آنان اعتماد فراوان می‌شود و آنان در راه پاسداری و محافظت از سازمان تعلل نخواهند کرد.(جزایری و کرمی،۱۳۸۸)
در ضمن حس وفاداری و تعلق سازمانی مسأله ای است که اکنون مدیران رده اول در سازمانها با آن مواجه اند.بدون شک امروزه از کارکنانی که تمام عمر خود را در یک سازمان سپری می کردند کمتر نمونه هایی مشاهده می شود و باید از آنها به عنوان انسانهایی که متعلق به دهه های گذشته بودند یاد کرد.انسان سازمان سنتی یا انسانی معتقد و وفادار نسبت به سازمان، که از دریچه چشم وی موفقیت با تداوم انجام وظیفه در سازمان ملازم بود، به تدریج فراموش می شود و جای خود را به گروهی از انسانهایی می دهد که مناسب بودن حرفه و شغل خود را بر وفاداری سازمانی مرجح می دارند و حمایت چندانی از خویش بروز نمی دهند.در عصر حاضر شکایت کارکنان از سازمانی که در آن اشتغال دارند و بی حرمتی بدان امری غیر منتظره و شگفت آور نیست. دانشمندان و محققان گه گاه در پژوهشهای خود از این عارضه به عنوان عاملی زیانبار برای رفاه عمومی در جامعه یاد کرده اند.(جمعی از اساتید، ۱۳۷۸).
کارکنان جدید در سازمانها توجه چندانی به سلسله مراتب سازمانی واحد خود ندارند و پیش از آنکه خود را با رؤسا و سرپرستان خود مقایسه نمایند به همطرازان خود در سایر سازمانها می نگرند و خود را با آنان مقایسه می کنند. در چنین اوضاع و احوالی این گروه کارکنان که با نوعی جاه طلبی تنها در اندیشه تخصص و حرفه خود می باشند تا زمانی در سازمان باقی می مانند که هدف های شغلی آنها به تحقق بپیوندد و هرگاه این آمال عملی نشود سازمان را ترک می کنند. بدین ترتیب تغییر شغل امری شایع و متداول گردیده و افراد سازمان برای پیشرفت و توفیق در کار و شرایط و موقعیتهای مختلف به سازمانهای گوناگون روی می آورند.
در حال حاضر آموزش و پرورش شهرستان گلپایگان با مشکل عدم تمایل معلمان به ادامه کار در آموزش و پرورش و نوع نگاه برخی از آنها که به سازمان به عنوان کار دوم می نگرند و نسبت به کار خود دچار وازدگی و عدم تعلق گردیده اند، مواجه می باشد به طوری که مشاهده می شود با قانون جدید بازنشستگی زودهنگام افراد زیادی برای استفاده از این قانون مراجعه می نمایند.
بنابراین به جهت اثربخشی سازمان آموزش و پرورش و افزایش میزان تعلق سازمانی مدیران و معلمان، پژوهشگر در پژوهش حاضر قصد دارد تا به بررسی عوامل مؤثر بر رشد تعلق سازمانی معلمان آموزش و پرورش شهرستان گلپایگان پرداخته و با توجه به مطالب ذکر شده و همچنین بررسی و مطالعه نظریات و تئوریهایی که در این زمینه وجود دارد مانند: هرم سلسله نیازهای مازلو، تئوری x,y مک گریگور و همچنین مدلهای انگیزش«ویکتور وروم» و «پورتر- لاولر» و… که در آنها به عوامل ایجاد انگیزش ، نوع و سبک های رهبری مثل رهبری مشارکتی و … اشاره شده و آنها موجب انگیزش و سپس ایجاد و رشد تعلق و در نهایت منجر به بهره ور شدن فرد و سازمان می گردد، سوالات پژوهش خود را اینگونه مطرح می کند:
آیا مشارکت معلمان در تصمیم گیری آموزشی و تربیتی، در رشد تعلق سازمانی آنها مؤثر است؟
آیا شرایط محیط کار معلمان، در رشد تعلق سازمانی آنها مؤثر است؟
آیا پرورش و بهبود توامندیهای معلمان، در رشد تعلق سازمانی آنها مؤثر است؟
آیا ارزیابی مناسب عملکرد آموزشی معلمان، در رشد تعلق سازمانی آنها مؤثر است؟
و در نهایت محقق بدنبال پاسخ به پرسش اصلی تحقیق خود می باشد یعنی:
چه عواملی بر رشد تعلق سازمانی معلمان آموزش و پرورش شهرستان گلپایگان موثر است؟

اهمیت و ضرورت پژوهش
نزدیک به سه دهه است که نظریه پردازان و صاحبنظران عرصه سازمان و مدیریت به ویژه صاحبنظران حوزه رفتارسازمانی و متخصصان حوزه تحول سازمانی به طرح موضوع مهمی در سازمان پرداخته اند که چندان ملموس و محسوس نیست. ولی این موضوع بر رفتار نیروی انسانی تأثیر چشمگیری دارد و اگر خوب شناخته شده و ریشه یابی شود آشکار می شود که خیلی از رفتارهای نیروی انسانی در سازمان متأثر از این موضوع مهم است. این موضوع توسط صاحبنظران معروفی نظیر، وارن بنیس، ادگار شاین، ویلیام اوشی و … مورد نقد و طرح قرار گرفت و بیشتر از همه، اهمیت آن در کتاب « در جستجوی کمال» پیترز و واترمن تجلی یافت. این موضوع مهم که «فرهنگ سازمانی» نام گرفت و بیشتر با جنبه غیرمادی و غیرملموس در سازمان شناخته شد، مورد بررسی و مطالعات مختلفی قرار گرفته است.
همانگونه که مشخص است در تمامی سازمانها دو نکته اساسی مورد توجه قرار دارد: یکی حفظ بقاء و حیات و دیگری افزایش کارایی و اثربخشی. حیات سازمان تا حدود زیادی بستگی به دانشها و مهارتهای مختلف نیروی انسانی دارد. هرچه زمینه ها بهنگام و بهینه باشد قابلیت سازگاری سازمان با محیط متغیر نیز بیشتر می شود. لذا بهسازی منابع انسانی و در کنار آن بهسازی فرهنگ سازمانی در نظام مدیریت منابع انسانی، باعث ارتقاء سطح کارایی و اثربخشی سازمان می شود.(لطف اله همدانی، ۱۳۸۱)
درحدود ۷۰% منابع و سرمایه های سازمانها را منابع انسانی تشکیل می دهد، لذا توجه به منابع انسانی از مهمترین مواردی است که در سازمانها باید مورد توجه قرار گیرد.(میرکمالی،۱۳۸۰).
آموزش و پرورش هر کشور به عنوان اساسی ترین سازمان، مسئولیت حفظ ارزشها، تربیت و تعلیم نسل که کارگزاران و گردانندگان آینده جامعه می باشند و در نهایت بقا و تداوم حرکت فرهنگی کشور را که مبنای سایر حرکت هاست عهده دار است. در چنین سازمانی، نقش معلمان که بیشترین ارتباط را با خانواده ها داشته و عملکرد ایشان با میزان تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت همبستگی بالایی دارد، بسیار حساس است.
بنابراین به جهت اثربخشی سازمان آموزش و پرورش و افزایش میزان تعلق سازمانی مدیران و معلمان، پژوهشگر در پژوهش حاضر قصد دارد تا به بررسی عوامل مؤثر بر رشد تعلق سازمانی معلمان آموزش و پرورش شهرستان گلپایگان بپردازد.

اهداف پژوهش
الف: هدف اصلی(کلی)
پژوهشگر در پژوهش حاضر قصد دارد تا عوامل موثر بر رشد تعلق سازمانی معلمان آموزش و پرورش شهرستان گلپایگان را بررسی نموده و عواملی را که تحت عنوان سوالات پژوهش آمده است، مشخص سازد.
ب) اهداف فرعی(تخصصی)
پژوهشگر درصدد است تا بر پایه سوالات پژوهش، تأثیر موارد زیر را بر رشد تعلق سازمانی معلمان بررسی نماید:
مشارکت معلمان در تصمیم گیری آموزشی و تربیتی
شرایط محیط کار معلمان
پرورش و بهبود توانمندیهای معلمان
ارزیابی مناسب عملکرد آموزشی معلمان
فرضیات پژوهش
مشارکت معلمان در تصمیم گیری آموزشی و تربیتی، در رشد تعلق سازمانی آنها موثر است.
شرایط محیط کار معلمان، در رشد تعلق سازمانی آنها موثر است.
پرورش و بهبود توانمندیهای معلمان، در رشد تعلق سازمانی آنها موثر است.
ارزیابی مناسب عملکرد آموزشی معلمان، در رشد تعلق سازمانی آنها موثر است.
مدل مفهومی پژوهش
در ارائه مدل مفهومی این پژوهش از نظریات مدیران ارشد و پیشکسوتان آموزش و پرورش و همچنین از مدل ارائه شده توسط ابوالحسن ماهرویی- سال ۱۳۸۵ نیز استفاده شده است.
تعلق سازمانی
ارزیابی مناسب عملکرد
پرورش و بهبود توانمندیها
شرایط محیط کار
مشارکت در تصمیم گیری

قلمرو پژوهش
قلمرو موضوعی پژوهش: قلمرو موضوعی پژوهش بررسی عوامل موثر بر رشد تعلق سازمانی می باشد.
قلمرو مکانی پژوهش: قلمرو مکانی پژوهش مدارس آموزش و پرورش شهرستان گلپایگان می باشد.
قلمرو زمانی پژوهش: قلمرو زمانی پژوهش تابستان سال ۱۳۹۳ می باشد.
۱-۸-تعریف نظری و عملیاتی متغیرها

۱۰

۹۲

۶-۶- جمع­بندی و نتیجه ­گیری

در این فصل الگوریتم جدید معرفی شده در فصل قبل برای حل مسئله زمانبندی کار کارگاهی منعطف بکار گرفته شده و نتایج آن با نتایج حاصل از الگوریتم معرفی شده توسط کاسم و همکارانش مقایسه گردید. کاسم و همکارانش در الگوریتم خود که مبتنی بر الگوریتم بهینه­سازی حرکت جمعی ذرات است، از تصمیم ­گیری فازی برای انتخاب نقاط بهینه پارتو بهره گرفته اند. نتایج مقایسه این دو الگوریتم نشان می­دهد که روش DbMOPSO علاوه بر دقت بالا در یافتن نقاط بهینه پارتو، تعداد بیشتری راه­حل بهینه ارائه می­دهد که این از برتری­های این روش نسبت به روش آنها است.

فصل ۷

جمع­بندی و نتیجه ­گیری

Summary and Conclusion

۷-۱- مقدمه

در تحقیق حاضر با بررسی سیستم­های تولید سفارشی­سازی در تولید انبوه، روشن گردید که یکی از مهمترین ویژگیهای این سیستمها، انعطاف­پذیری در کارگاه است. لذا مسئله برنامه­ ریزی و زمانبندی برای سیستمهای تولید سفارشی­سازی در تولید انبوه به مسئله برنامه­ ریزی و زمانبندی کارگاه تولید منعطف تقلیل یافته و مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجایی که برنامه­ ریزی و زمانبندی در چنین سیستم­هایی، جزو پیچیده­ترین مسائل در زمینه بهینه­سازی ترکیبیاتی محسوب میشوند، برای حل این مسئله، ضمن مطالعه روش­های مختلف حل مسائل بهینه­سازی ترکیبیاتی، روش بهینه­سازی حرکت جمعی ذرات انتخاب گردیده است.

۷-۲- دستاوردهای تحقیق

در این تحقیق، مروری بر مفاهیم سفارشی­سازی در تولید انبوه، برنامه­ ریزی و زمانبندی تولید و روش های فرااکتشافی در حل مسائل بهینه­سازی صورت گرفته و ادبیات موضوعی در زمینه حل مسئله برنامه­ ریزی و زمانبندی کارگاه انعطاف­پذیر با بهره گرفتن از روش های فرااکتشافی بررسی شده ­اند. سپس حل این مسئله، با بهره گرفتن از الگوریتم حرکت جمعی ذرات، مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق، روش جدیدی در مدل­سازی فضای جستجوی مسئله زمانبندی کار کارگاهی منعطف که قابلیت حل همزمان زیر مسئله­های تخصیص وظایف به ماشینها و زمانبندی ترتیب را بطور همزمان بدست می­دهد، ارائه شده است. سپس برای حل مسئله مذکور شکل جدیدی از الگوریتم بهینه­سازی چندهدفه حرکت جمعی ذرات مبتنی بر چگالی هسته ذرات، معرفی شده و نشان داده شده است که این شکل جدید الگوریتم، میتواند در حل انواع مسائل بهینه­سازی چند هدفه، کارایی بالاتری نسبت به اشکال دیگر الگوریتم­های بهینه­سازی چند هدفه نشان دهد، بطوری­که ضمن دقت بالا در محاسبه مجموعه راه حل های بهینه پارتو، می ­تواند راه حل های بیشتری را برای تصمیم گیری ارائه دهد.

۷-۳- محورهای مطالعه و گسترش بیشتر

با توجه به دو ایده جدید ارائه شده در این تحقیق یعنی معرفی فضای جستجو و معرفی شکل جدیدی از الگوریتم بهینه سازی چندهدفه حرکت جمعی ذرات، محورهای زیر برای مطالعه و تحقیق در آینده پیشنهاد میگردد:
مطالعه خصوصیات توپولوژیکی فضای جستجو، از جهت کاهش تعداد نقاط فضای جستجو برای افزایش سرعت الگوریتم
مطالعه fitness landscape ایجاد شده توسط توابع هدف در فضای جستجوی معرفی شده برای تنظیم بهتر و سیستماتیک پارامترهای الگوریتم بهینه سازی
بررسی تأثیر استفاده از روش های مختلف خوشه بندی در الگوریتم DbMOPSO
بررسی معیارهای بیشتر در مقایسه الگوریتم DbMOPSO با اشکال دیگر الگوریتم بهینه سازی چندهدفه حرکت جمعی ذرات
در الگوریتمهای بهینه سازی چندهدفه، اغلب از مفهوم غلبه^[۱۰۰] پارتو استفاده میشود – همانطور که در تحقیق حاضر هم از همین مفهوم شده است. بررسی تعاریف دیگر مانند استفاده از مفهوم تعادل نش^[۱۰۱] بجای غلبه پارتو ممکن است به نتایج بهتری در برخی مسائل منجر شود.

پیوست یک

فرااکتشافات در بهینه­سازی

Meta-Heuristics in Optimization

۴-۱- مقدمه

موضوع توابع فرااکتشافی^[۱۰۲] برای کاربرد در مسائل بهینه­سازی ترکیبی زمینه تحقیقاتی است که با سرعت در حال رشد است و این به دلیل اهمیت مسائل بهینه­سازی ترکیبی در دنیای صنعت و علم است. در این فصل مروری بر مفاهیم روش­های فرااکتشافی ارائه می­ شود و مؤلفه­ ها و مفاهیم متفاوتی که در فرااکتشافات مختلف برای تحلیل شباهت­ها و تفاوت­ها به­کار می­روند، مطرح می­گردند. دو مفهوم بسیار مهم در فرااکتشافات، متمرکزسازی^[۱۰۳] و متنوع­سازی^[۱۰۴] است. این دو مفهوم، رفتار تابع فرااکتشافی را تعیین می­ کنند. این دو از جهتی متناقض و از جهتی مکمل یکدیگر هستند. در ادامه این فصل سعی می­ شود این دو مفهوم در فرااکتشافات مختلف بررسی شوند. همچنین با طرح مزایا و معایب رویکردهای فرااکتشافی متفاوت، اهمیت ترکیب فرااکتشافات همچنین اجتماع فرااکتشافات و روش­های دیگر بهینه­سازی در این فصل مشخص می­گردد.

۴-۲- تعاریف اولیه

بسیاری از مسائل بهینه­سازی عملی و نظری، شامل جستجوی بهترین مقادیر مجموعه ­ای از متغیرها درجهت رسیدن به یک یا مجموعه ­ای از اهداف است. این مسائل به طور طبیعی، به دو دسته تقسیم می­شوند: مسائلی که راه حل آن­ها با متغیرهای دارای مقادیر حقیقی کدگذاری شده و آن­هایی که با متغیرهای گسسته کدگذاری شده ­اند. در میان دسته دوم، کلاسی از مسائل به نام مسائل بهینه­سازی ترکیبی (CO)^[105] وجود دارد. در مسائل بهینه­سازی ترکیبی، ما در یک مجموعه متناهی یا نامتناهی ­شمارا به دنبال یک شئ می­گردیم، مانند یک عدد صحیح، زیر مجموعه، جایگشت یا ساختار گراف.
یک مسئله بهینه­سازی ترکیبی با خصوصیات زیر تعریف می­ شود:
- مجموعه ­ای از متغیرها
- دامنه­های هر کدام از متغیرها
- محدودیت­های متغیرها
- تابع هدف^[۱۰۶] که باید حداقل شود که
مجموعه کل انتساب­های ممکن به شکل زیر است که در آن مجموعه کل راه حل­هاست:
را فضای جستجو می­گویند به نحوی که هر عنصر از این مجموعه می ­تواند یک راه حل کاندید باشد.
برای حل یک مسئله بهینه­سازی ترکیبی، باید یک راه حل با کمترین مقدار تابع هدف را یافت که به ازای هر دلخواه داشته باشیم: . در این حالت، راه حل بهینه سراسری از است و مجموعه ( که زیر مجموعه می­باشد)، مجموعه راه حل­های بهینه سراسری نامیده می­ شود.
به عنوان مثال­هایی از مسائل بهینه­سازی ترکیبیاتی، مسئله فروشنده دوره گرد^[۱۰۷] (TSP) مسئله انتساب درجه دوم^[۱۰۸] (QAP)، مسائل جدول زمانی و زمانبندی را می­توان نام برد.
بدلیل اهمیت عملی مسائل بهینه­سازی ترکیبی ، الگوریتم­های زیادی برای مهارکردن^[۱۰۹] آنها، توسعه یافته­اند. این الگوریتم­ها می­توانند به دو دسته کامل یا تقریبی تقسیم ­بندی شوند. الگوریتم­های کامل، تضمین می­ کنند برای هر نمونه اندازه متناهی از مسئله بهینه­سازی ترکیبی ، راه حل بهینه­ای در زمان محدود یافت خواهد شد. هنوز، برای مسائل بهینه­سازی ترکیبی که به لحاظ پیچیدگی زمانی از نوع NP-Hard هستند الگوریتمی با زمان چند جمله­ای وجود ندارد. پس روش­های کامل ممکن است در بدترین حالت، نیاز به زمان محاسبه نمایی داشته باشند. این مسئله اغلب منجر به زمان­های محاسبه خیلی طولانی برای اهداف عملی می­گردد. بنابراین استفاده از روش­های تقریبی در طی سی سال گذشته بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در روش­های تقریبی، ضمانت یافتن راه حل بهینه، قربانی جستجوی راه حل­های خوب در زمان­های بسیار کوتاه می­ شود.
در میان روش­های تقریبی پایه، اغلب بین روش­های سازنده^[۱۱۰] و جستجوی محلی تفاوت قایل می­شوند. الگوریتم­های سازنده با اضافه کردن اجزایی به یک راه حل جزئی تهی اولیه، راه حل­هایی را از ابتدا تولید می­ کنند تا وقتی که راه حل کامل شود. آن­ها، نوعاً سریع­ترین روش­های تقریبی هستند. با این حال، آنها اغلب در مقایسه با الگوریتم­های جستجوی محلی، راه حل­هایی با کیفیت پایین­تر را برمی­گردانند. الگوریتم­های جستجوی محلی از راه حل اولیه­ای شروع می­ کنند و به طور تکراری برای جایگزینی راه حل فعلی با راه حل بهتری در همسایگی آن تلاش می­ کنند. در این روش­ها همسایگی به شکل زیر تعریف می­ شود.
ساختار همسایگی تابعی به شکل است که به هر مجموعه ­ای از همسایه­های را نسبت می­دهد که به آن همسایگی گفته می­ شود.
معرفی ساختار همسایگی، ما را قادر به تعریف مفهوم راه حل­های کمینه محلی می­سازد. راه حل بهینه محلی (کمینه محلی) با توجه به ساختار همسایگی ، راه حلی مانند است به نحوی که به ازای هر داشته باشیم و را یک راه حل بهینه محلی اکید^[۱۱۱]، می­نامیم اگر به ازای هر داشته باشیم .
در طی بیست سال گذشته، نوع جدیدی از الگوریتم­های تقریبی به وجود آمد که اساساً تلاش می­ کند روش­های اکتشافی پایه را با هدف جستجوی کارا و مؤثر فضای جستجو در چارچوب­های سطح بالاتر ترکیب کند. امروزه این روش­ها فرااکتشافی نامیده می­شوند. لغت فرااکتشافی ابتدا توسط گلوور^[۱۱۲] ارائه شد [۱۵] که از دو کلمه یونانی تشکیل شده است. اکتشافی^[۱۱۳] به معنای “یافتن” و پسوند “فرا”^[۱۱۴] به معنای “ورای، در سطحی بالاتر". قبل از توافق وسیع بر روی این لغت، از عبارت اکتشافات جدید^[۱۱۵] استفاده می­شد. این رده از الگوریتم­ها شامل بهینه­سازی گروه مورچگان^[۱۱۶](ACO)، بهینه­سازی حرکت جمعی ذرات^[۱۱۷] (PSO)، محاسبات تکاملی^[۱۱۸] (EC) شامل الگوریتم­های ژنتیک^[۱۱۹] (GA)، جستجوی محلی تکراری^[۱۲۰] (ILS) گداخت شبیه­سازی شده^[۱۲۱] (SA) و جستجوی ممنوع^[۱۲۲] (TS)می­باشد. تا به حال تعریف پذیرفته شده مشترکی برای فرااکتشاف ارائه نشده است. فقط در چند سال اخیر بعضی محققین در این زمینه، تعاریفی پیشنهاد کرده ­اند. مانند موارد زیر:
«فرااکتشاف به صورت فرایند تولید تکراری­ای تعریف می­ شود که یک تابع اکتشافی فرعی را با ترکیب هوشمند مفاهیم متفاوت برای کاوش و استخراج فضای جستجو، هدایت می­ کند و در آن استراتژی­ های یادگیری برای اطلاعات ساختاری، جهت یافتن راه حل­های کارای نزدیک به بهینه، مورد استفاده قرار می­گیرند [۱۶]»
«فرااکتشاف یک فرایند اصلی^[۱۲۳] تکراری است که عملیات توابع اکتشافی فرعی را برای تولید کارای راه حل­های با کیفیت بالا هدایت می­ کند. این فرایند یک روش واحد کامل (یا ناکامل) یا مجموعه ­ای از راه حل­ها در هر تکرار را به­کار می­گیرد. توابع اکتشافی فرعی می توانند رویه­های سطح بالا (یا پایین) در یک جستجوی محلی ساده یا فقط یک روش ساختاری باشند [۱۷]».
«فرااکتشاف، مجموعه مفاهیمی است که می تواند جهت تعریف روش­های اکتشافی برای مجموعه بزرگی از مسائل متفاوت مورد استفاده قرار گیرد. به بیان دیگر، فرااکتشاف را می­توان به عنوان یک چارچوب الگوریتمی کلی در نظر گرفت که می ­تواند برای مسائل بهینه­سازی مختلف، با اصلاحات نسبتاً اندکی برای تطابق با مسئله خاص، به کار برد [۱۹]».
با توجه به تعاریف ارائه شده، به طور خلاصه، ویژگی­های اساسی مشخص کننده فرااکتشافات به شرح زیر است:
فرااکتشافات استراتژی­هایی برای هدایت فرایند جستجو هستند.
هدف، کاوش کارای فضای جستجو برای یافتن راه حل­های (نزدیک) بهینه است.

۶

۰٫۷۸۹

تقویت مسائل فرهنگی و آموزشی

ضریب پایایی آزمون
= تعداد سؤالات آزمون
= واریانس سؤال ام
=واریانس کل آزمون
پایایی­های کمتر از ۶/۰ نوعا” ضعیف تلقی می­شوند، و پایایی­های ۷/۰ قابل قبول و بالاتر از ۸/۰ خوب قلمداد می­شوند(دانایی فر و دیگران، ۱۳۸۷). در این تحقیق آزمون ضریب آلفای کرونباخ به کمک نرم­افزار SPSS 19 محاسبه شد و آزمون، مقدار ضریب آلفای کرونباخ را ۸۱۴/۰ نشان داد، لذا می­توان پایایی پرسشنامه مذکور را خوب ارزیابی کرد.
۳-۹٫ آزمونهای مورد استفاده
در این پژوهش از روش های آمار توصیفی نظیر جداول توزیع فراوانی، درصد، میانگین، واریانس و انحراف معیار و روش های آمار استنباطی­مختلف مانند: ضریب هماهنگی کندال، آلفای کرونباخ، آزمون کولموگروف- اسمیرونف، تحلیل عاملی اکتشافی ، t تک­نمونه ای و آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شده است.
۳-۱۰٫ نرم افزارهای مورد استفاده
در این تحقیق از برخی نرم افزارهای OFFICE 2010از قبیل نرم افزار Wordو EXCEL استفاده شده است و نیز برای پردازش اطلاعات و تحلیل آن از نرم افزار SPSS 19 استفاده شده است.

۳-۱۱٫ خلاصه فصل
در این فصل در ابتدا توضیحاتی در مورد روش تحقیق داده شده. در ادامه جامعه آماری و سپس تعداد نمونه و نحوه نمونه گیری بیان و ابزار گردآوری اطلاعات معرفی گردید، روایی و پایایی آن مورد سنجش قرار گرفت. در پایان آزمون های آماری مورد استفاده نام برده شده و به این نتیجه رسید که تکنیک دلفی در ۳ دور و پرسشنامه کمی تحقیق شامل ۵ سؤال توصیفی و ۳۳ سؤال اصلی می­باشد.
فصل چهارم:
تجزیه وتحلیل داده ها
۴-۱٫ مقدمه
پس از آن که محقق داده ­ها را جمع­آوری کرد، استخراج و طبقه ­بندی نمود مرحله­ جدیدی آغاز می­گردد که به تجزیه و تحلیل داده ­ها معروف است.
مرحله تجزیه و تحلیل داده ­ها فرآیندی چند مرحله­ ای است که طی آن داده­هایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمع­آوری در نمونه (جامعه) آماری فراهم آمده­اند خلاصه، کدبندی و دسته­بندی و در نهایت پردازش می­شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل­ها و ارتباط­ها بین این داده ­ها به منظور آزمون فرضیه ­ها فراهم آید(خاکی، ۶۷:۱۳۸۷). در واقع غایت نهایی هر پروژه تحقیقاتی این فصل تحقیق می­باشد.
در این فصل در بخش اول (آمار توصیفی)، به تجزیه و تحلیل توصیفی داده ­های جمعیت شناختی پرداخته شده است. در بخش دوم نتایج تکنیک دلفی ارائه و در بخش سوم (آمار استنباطی)، از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای نشان دادن توزیع داده ­ها و با توجه به نرمال بودن توزیع داده ­ها از آزمون t تک نمونه ­ای برای بررسی معنی دار بودن متغیرهای تحقیق استفاده شده. از آزمون فریدمن به منظور رتبه بندی (اولویت بندی)، و از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی بمنطور مشخص نمودن شاخص‌های مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری ایلام و تعیین مقدار واریانس تعیین شده توسط هر کدام از متغیرها در قالب عاملهای بسته بندی شده استفاده شده و در نهایت مدل مفهومی و یافته­های جانبی تحقیق بیان شده است.
۴-۲٫ بخش اول: آمار توصیفی
۴-۲-۱٫ مطالعات جمعیت شناختی نمونه مورد مطالعه
در این قسمت به ارائه آمار توصیفی، نمودارها و جداول ویژگی­های جمعیت شناختی نمونه پرداخته می­ شود. ارائه آمار توصیفی از آن جهت مهم است که باعث شناخت بهتر از جامعه و ویژگی­های عمومی آن و همچنین تحلیل بهتر ارتباط بین متغیرها می­ شود.
در این تحقیق جنسیت، سن، میزان تحصیلات، رشته تحصیلی و سابقه کار به عنوان سؤالات عمومی پژوهش در نظر گرفته شده ­اند، چرا که با بهره گرفتن از هر یک این سؤالات می­توان به برخی از اختلاف دیدگاه ­ها در میان نمونه آماری پی برد.
۴-۲-۲٫ مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت
نمودار زیر و توضیحات متعاقب آن توصیف کننده وضعیت متغیر جنسیت در نمونه آماری مورد مطالعه می­باشد:

نمودار دایره‌ای

نمودار میله‌ای

نمودار ۴-۱: توزیع فراوانی نمونه آماری از نظر جنسیت
همانگونه که در نمودار ۴-۱ نشان داده شده است از مجموع ۱۷۲ نمونه آماری، تعداد ۱۵۱ نفر مرد و ۲۱ نفر زن بوده اند.
به عبارت دیگر می توان بیان کرد که اعضای نمونه آماری متشکل از ۸۸% مرد و ۱۲% زن بوده است.
۴-۲-۳٫ مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن

در ادامه در باره ‌ارتباط دو قسمت آیه می‌نویسد: به نظر می‌رسد مناسبتی است موجود میان اهلّه که شناسه‌های زمانی برای مردم وفرارسیدن موسم حج هستند ومیان یک عادت جاهلی ویژۀ حج که نیمۀ دوم آیه بدان اشاره دارد… واز صحیح مسلم وبخاری نیز روایتی را مطرح نموده که شأن نزول آیه نیز به حساب می‌آید.

ایشان تأکید می‌کند این عادت چه در حج باشد وچه در سفرهای دیگر تفاوتی نمی‌کند. چون آنها گمان می‌کردند این عمل نیک است، قرآن آمد تا براین رسم بد واندیشۀ پوچ قلم بطلان بکشد….
و درباره عبارت پایانی آیه {…وَ أْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها…. } نیز اعتقاد دارد که‌اشاره به تقوی را مکرر
داشته و آن را راه رستگاری معرفی کرده‌است وبدن گونه دلها را با حقیقت ایمانی اصیل ( تقوی ) پیوند داده‌است و عادت جاهلی خالی از پشتوانهء ایمانی را باطل قلمداد نموده‌است ^[۴۷۱]
آیۀ سوم:
{لا تُحَرِّک بِِهِ لِسانک لِتَعجل به، اِنَّ عَلَینا جَمْعَهُ و قُرآنَه، فاذا قَرَأنهُ فاتَّبع قُرءانَهُ، ثم اِنَّ علینا بَیانهُ}^[۴۷۲]
از جمله آیاتی که بین دانشمندان علوم قرآنی و مفسّران مورد بحث جدّی قرار گرفته‌است آیات ۱۹-۱۶ سوره قیامه‌است.
با توجه به‌اینکه آیات قبل و بعد این دسته‌از آیات دربارۀ احوال و اهوال روز قیامت بحث می‌کند ظاهراً هیچ تناسبی بین آنها وجود ندارد. بطوری که سیوطی نیز به ‌این موضوع اعتراف نموده و گفته: وجه تناسب آن با اول و آخر سوره جداً دشوار است… تا آنجا که بعضی از رافضیان پنداشته‌اند که‌از این سوره چیزی افتاده‌است.^[۴۷۳]
البته نکته قابل ذکر در اینجا این این است که تنوع مباحث وموضوعات مختلف در یک سوره نباید ما را براین دارد که گمان کنیم که قرآن کریم متشکل از مجموعه مطالب گسسته ونامربوط است که تصادفاً کنار هم گرد آمده‌اند؛ این توهم ناشی از عدم دریافت معنی درست آیات وغفلت از زمینه‌ها و اسباب النزول سوره‌هاست.
طبرسی (ره) از قول علامه بلخی در ذیل آیات فوق آورده‌است که: منظور از این آیت، قرآن و خواندن آن
نیست بلکه قرائت پرونده‌اعمال است که بندگان در قیامت آنرا با شتاب می‌خوانند..^[۴۷۴]
سیوطی ضمن طرح این تفسیر، آنرا مخالف خبر صحیح دانسته که ثابت شده‌ اینکه آیه درباره حرکت دادن پیغمبر| زبانش را هنگام نزول وحی بر آن حضرت باشد.^[۴۷۵]
مفسّر المیزان از سیاق آیات استفاده نموده و نتیجه گرفته‌است که: این چهار آیه در بین آیات قبل و بعدش جملات معترضه‌ای است که با ارائه‌ادب الهی، رسول خدا | را مکلف می‌کند به ‌اینکه در هنگام گرفتن آنچه به وی وحی می‌شود رعایت آن ادب را نموده و قبل از آنکه وحی تمام شود آیاتی را که‌هنوز بطور کامل وحی نشده , نخواند و زبان خود را بخواندن آن حرکت ندهد.^[۴۷۶]
علامه ‌همچنین تأکید نموده‌است که شباهت آیهء ۱۱۴ طه وآیات ۱۶- ۱۹ قیامت مؤید شباهت معنایی آنها است و اساساً جملات معترضه در ارائهء معنای مراد، نیازی ندارند که‌ آیات قبل و بعد از آنها ناظر به معنایشان باشند. ^[۴۷۷]
بنابراین علامه& همان شان نزولی را که برای این آیات نقل شده ^[۴۷۸]، به عنوان وجه ‌اتصال مطرح، و آنها را به عنوان اعتراض در بین آیات قبل و بعد خود می‌داند. و نظرات دیگر از جمله ‌اشاره داشتن به نامه ‌اعمال در روز قیامت را ردّ می‌کند
یکی از قرآن پژوهان معاصر ضمن ردّ این نظریه می‌گوید: استبعاد وقوع چنین حادثه‌ای (عجله کردن پیامبر | در به خاطر سپردن آیات قرآن به‌هنگام نزول وحی بر او) تا بدانجا است که برخی با استناد به‌این طرز تلقی، ارتکاب گناه را برای پیامبران جایز دانسته‌اند وگفته‌اند: اگر این استعجال از جانب پیامبر| به ‌اذن خداوند بوده، پس چگونه‌است که خود از آن نهی نموده‌است، واگر به‌ اذن الهی نبوده‌است، پس پیامبر| در واقع مرتکب گناه شده‌است.
ایشان در ادامه، نظر مرحوم علامه طباطبایی (ره) را که‌آیات مورد نظر را شبیه‌آیهء ۱۱۴ طه می‌داند، ردّ نموده ومی‌نویسد:
« چنین مقارنه‏ای اساساً صحیح نیست و آیه ۱۱۴ از سوره طه نیز دلالتی بر عجله و شتاب پیامبر در تلقّی آیات وحیانی ندارد. چون به نظر می‌رسد در کنار هم نهادن آیات فوق و تحمیل یکی بر دیگری و استنباط معنای پیش گفته‌از آنها، خالی از تسامح نباشد، بلکه‌انچه‌از تأمّل در مدلول آیه به دست می‏آید، آن است که پیامبر اکرم| مدخلیتی در اصل نزول و زمان نزول آیات نداشته‌است و از آنجا که در برخی مواضع و در پاره‏ای حوادث (مانند ماجرای افک)، شتاب‏آلوده و بی‏صبرانه، در انتظار تجدید نزول آیات بسر برده به‌امید آن که بدین وسیله‌از برخی تنگناها نجات یابد، خداوند متعال در ضمن آیه ۱۱۴ از سوره طه، به گونه‌ا‏ی لطیف، از این استعجال نهی کرده و فرموده‌است: { فَتَعالَى اللَّه‌الْمَلِکُ الْحَقُّ وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یقْضى‏ إِلَیکَ وَحْیهُ وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْماً}^[۴۷۹]
این تفسیر، ضمن پرده برداشتن از حادثه‏ای که در برخی مراحل حیات تاریخی اسلام گاه برای شخص پیامبر اکرم | اتّفاق افتاده و رخداد آن نیز کاملاً طبیعی می‏نماید، ارتباط صدر و ذیل را در جلوه‏ای مناسبتر نشان می‏دهد و میان آن دو، پیوندی تنگاتنگ برقرار می‏سازد.
وی در پایان نتیجه می‌گیرد که به گمان ما (برخلاف عقیده برخی که فکر می‌کنند مخاطب در لاتحرک و در ضمیر ه پیامبر(ص) است)، مرجع ضمیر «ه» و مخاطب در «لاتحرّک»، قرآن و شخص رسول اکرم| نیستند بلکه مخاطب، کافران و مرجع ضمیر«ه»، کتاب اعمال (= نامه عمل) آنان هستند که در ضمن آیات پیشین به‌انها اشارتی رفته‌است.^[۴۸۰]
سیدقطب نیز در مقدمه ودیباچۀ سوره قیامت می‌نویسد: این چهار آیه به عنوان جمله‌های معترضه ‌است ورهنمود ورهنمون ویژه‌ای برای پیامبر| در بر دارد. و به ‌او یاد می‌دهد که چگونه ‌این قرآن را دریافت دارند و در وقت دریافت آن چگونه باشند وچگونه رفتار کنند.
به نظر ایشان این نوع از تعلیم وتربیت مناسب خود سوره بوده چون ترس پیامبر از این بود که نکند آیه‌ای را فراموش کند؛ وخداوند به‌این وسیله‌ او را (وهمه مردم آینده) را مطمئن کرده ‌است که، حفظ، گردآوری، بیان مفاهیم ومقاصد قرآن همه به عهدهء خداست.
وی در تفسیر ذیل آیه نیز اضافه می‌کند که: پیامی‌که‌این آیات به دل و درون انسان می‌دهد این است که خداوند کار وبار این قرآن را از هر نظر به خود نسبت داده و سراسر آن را متعلق به خود دانسته و پیامبر را مطمئن کرده‌است که چیزی از قرآن هدر نخواهد رفت واو چیزی را فراموش نخواهد کرد.^[۴۸۱]
بطور خلاصه می‌توان گفت در هر دو صورت ( چه خواندن نامه‌اعمال در روز قیامت توسط انسانها و یا خواندن آیات قرآن توسط پیامبر| ترتیب و نظم آیات قرآن، درست بوده و هیچ لطمه‌ای به تناسب آنها وارد نخواهد کرد و دست مایه شبهه‌افکنان قرار نخواهد گرفت چون:
اگر بگوییم که مربوط به‌انسان و خواندن نامه‌اعمال در روز قیامت است، که وجه‌اتصال مشخص است به ‌این صورت که ‌آیه به‌انسانی که بعد از دیدن نامه‌اعمال خود به لکنت و ترس می‌افتد و نمی‌تواند درست صحبت کند می‌فرماید: زبانت را حرکت نده و عجله نکن تا بقیه‌اعمالت را نیز به تو نشان دهیم.
و اگر بگوییم آیات خطاب به پیامبر اکرم| است چون در هنگام نزول وحی، از ترس اینکه مبادا چیزی از آیات قرآن را فراموش کند زبانش را حرکت می‌داد و به لکنت می‌افتاد آیات می‌فرمایدکه: ای پیامبر عجله نداشته باش و تا قرآن به تو وحی نشده زبانت را به حرکت در نیاور.
پس در هر دو صورت ارتباط و تناسب آیات برقرار بوده و مشکلی ایجاد نخواهد شد
آیه چهارم:
{ لَن تَنَالُواْ الْبرَِّ حَتىَ‏ تُنفِقُواْ مِمَّا تحُِبُّونَ وَ مَا تُنفِقُواْ مِن شىَ‏ْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیم}^[۴۸۲]
مرحوم علامه& در ذیل آیه می‌نویسد: ارتباط این آیه با ماقبلش واضح و روشن نیست، ممکن هم هست در ضمن آیاتی که تردیدی در ارتباط آنها به یکدیگر نیست، نازل نشده باشد.
وی سپس نظر مفسّرینی را که معتقدند؛ خطاب در این آیه ‌هم، مانند آیه قبل و بعدش به بنی اسرائیل است، که چرا اینقدر مال دوست هستید و مال و منال را بر دین خدا ترجیح می‌دهید… آورده‌است، و وجه‌اتّصال آنها را نمی‌پذیرد و می‌گوید: هم می‌دانند که بیهوده دست و پا زدن است.^[۴۸۳]
اما وجه ‌ارتباط این آیه با آیات قبل و بعدش از نظر سید قطب به نوعی دیگر است وی معتقد است که: با توجه به ‌اینکه در آیات قبلی از نپذیرفتن دینی جز اسلام صحبت شده و اینکه ‌افراد کافری که می‌میرند و با کوله‌بار کفر به جهان دیگر می‌روند، هر چه را هم بذل و بخشش کنند به حالشان سودی ندارد و نفعی نمی‌رساند…
و در آیه مورد نظر به مسلمانان یادآوری کرده‌است که روند قرآنی مسلمانان را ترغیب می‌کند که‌از اموالی
که در این دنیا دوست می‌دارند بذل و بخشش کنند تا در روز رستاخیز آن را در پیشگاه خدا بعنوان ذخیره‌ای بیابند و اندوخته سرای جاویدشان شود.
بنابراین از نظر سید قطب، این دو دسته ‌از آیات نمایش پیکار سترگی است که میان گروه مسلمانان و دشمنان این دین وجود دارد. فدیه و بخشش از غیر مسلمانان در قیامت پذیرفتنی نیست اما مسلمانان نباید نا امید شوند و در این مسئله سستی کنند چون از آنها پذیرفته خواهد شد.^[۴۸۴]
آیۀ پنجم:
{….. الْیَوْمَ یَئسَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن دِینِکُمْ فَلَا تخَْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتمَْمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتىِ وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْاسْلَامَ دِینًا… }^[۴۸۵]
یکی دیگر از مواردی که بین مفسّرین و دانشمندان علوم قرآنی بحثهای دامنه‌داری را بوجود آورده‌است، وجه ‌اتصال و ارتباط یک قسمت از آیه ۳ سوره مائده‌است با صدور ذیل آیه و نیز با آیات قبل و بعد از خودش. بنابراین آنچه‌از ظاهر آیه و نیز از محتوای آن بدست می‌آید این است که جمله « الْیَوْمَ یَئسَ الَّذِینَ… دِینًا»یک جملهء مستقل از آیه و بی ارتباط با صدور ذیل آیه‌است چون آیه درباره بعضی از خوردنیهای حرام بحث نموده و در وسط آیه بحث کاملاٌ عوض شده و مجدداً ادامه بحث گذشته مطرح می‌شود
بطوری که‌اگر این جملات از آیه حذف شود در معنای جمله خدشه‌ای وارد نخواهد شد. بر همین اساس است که علامه طباطبائی (ره) معتقد است « این جمله و عبارات، کلام معترضه‌ای است که در وسط آیه ظهور یافته ‌است لفظ آیه در فهماندن معنایش هیچ حاجتی به‌این جمله نداشت.
خواه بگوییم این جمله یک آیه‌ای است که در میان آیه نازل شده و از همان ابتدای نزول بین آن آیه قرار گرفته‌است و یا بگوییم این دو آیه‌از هم جدایند، و جدا جدا نازل شده ولی به دستور پیامبر| در اینجای مخصوص قرار داده شده‌است.
یا بگوییم نویسندگان وحی در آنجا قرارش داده‌اند چون هیچ یک از این چند احتمال اثری در آنچه ما گفتیم ندارد، هر چه باشد بالاخره‌این جمله، جمله‌ای است معترضه که با صدور ذیلش ارتباطی ندارد.^[۴۸۶]
مرحومه علامه سپس از روایات که درباره شان نزول آیه وارد شده به عنوان مؤید استفاده می‌کند.
دسته‌ای از روایات نزول این جمله‌ها را به تنهایی و جدا از صدور ذیل آیه مطرح نموده و استقلال آنها را در نزول نیز اثبات کرده‌اند.^[۴۸۷]
بسیاری از مفسّران اهل سنت دربارۀ آیاتی که بیانگر اصول اعتقادی شیعه می‌باشد بیشتر به سیاق تکیه می‌کنند و از شان نزولهای آیه دست بر می‌دارند.
بطور مثال در باره‌ایه فوق معتقدند که آیه ‌انحصاراً مربوط به کمال فرائض و حدود و حلال و حرام بوده و در نتیجه یاس کفار از نابودی دین اسلام محسوب می‌کنند.

در یک شبکه قدرت الکتریکی ac ایده ال، ولتاژ و فرکانس در هر نقطه تغذیه ثابت و عاری از هارمونیک و ضریب توان واحد خواهد بود. مخصوصاً این پارامترها مستقل از اندازه و مشخصات بارهای مصرفی خواهند بود. در یک شبکه ایده ال، هر بار مصرفی طوری طراحی می شود که به جای آنکه در یک محدوده وسیعی از ولتاژ غیر قابل پیش بینی رفتار و عملکرد مناسبی داشته باشد، در یک ولتاژ معین تغذیه بهترین عملکرد را داشته باشد. به علاوه، تداخلی بین بارهای مختلف که می تواند از تغییرات جریان هر بار ناشی شود، وجود نداشته باشد.
معمولاً امروزه در شبکه های توزیع و انتقال به وفور از جبرانسازها جهت جبران افت ولتاژ خطوط، کاهش تلفات خطوط، بهبود ضریب توان و . . . استفاده می شود.

اهداف جبرانسازی بار
جبرانسازی بار عبارتست از مدیریت توان راکتیو که به منظور بهبود بخشیدن به کیفیت تغذیه در شبکه های قدرت ac انجام می گیرد.اصطلاح جبرانسازی بار در جایی کاربرد دارد که مدیریت توان راکتیو برای یک بار تنها (یا گروهی از بارها) انجام می گیرد و وسیله جبران کننده معمولاً در محلی که در تملک مصرف کننده قرار دارد، در نزدیک بار نصب می شود. پاره ای از اهداف و روش های به کار گرفته شده در جبرانسازی بار با آنچه که در جبران شبکه های وسیع تغذیه (جبرانسازی انتقال) مورد نظر است، به طور قابل ملاحظه ای تفاوت دارد.

در جبرانسازی بار و شبکه های توزیع اهداف اصلی سه گانه زیر مورد نظر است:
۱- اصلاح ضریب توان،
۲- بهبود تنظیم ولتاژ،
۳- کاهش تلفات خط.
اصلاح ضریب توان به این معناست که توان راکتیو مورد نیاز بار به جای آنکه از نیروگاه دور تامین گردد، در محل نزدیک بار تولید گردد. اغلب بارهای صنعتی دارای ضریب توان پسفاز هستند، یعنی توان راکتیو جذب می نمایند. بنابراین جریان بار مقدارش از آنچه که برای تامین توان واقعی ضروری است بیشتر خواهد بود. تنها توان واقعی است که سرانجام در تبدیل انرژی مفید بوده و جریان اضافی نشان دهنده اتلاف است که مشتری نه تنها بایستی هزینه اضافی کابلی که آن را انتقال می دهد بپردازد بلکه تفاوت ژولی اضافی ایجاد شده در کابل تغذیه را نیز می پردازد. موسسات تولید کننده همچنین دلیل کافی برای عدم ضرورت انتقال توان راکتیو غیر ضروری از ژنراتورها به بار، را دارند و آن این است که ژنراتورها و شبکه های توزیع قادر نخواهند بود در ضریب بهره کامل کار کنند و کنترل ولتاژ در شبکه تغذیه بسیار مشکل خواهد بود. تعرفه های برق تقریباً همواره مشتریان صنعتی را به واسطه بارهای با ضریب توان پایین آنها جریمه می نمایند و این عمل سالیان متمادی انجام گرفته و در نهایت منجر به توسعه گسترده کاربرد سیستمهای اصلاح ضریب توان در مراکز صنعتی شده است.
تنظیم ولتاژ در حضور بارهای که توان راکتیو مصرفی آنها تغییر می کند، یک موضوع مهم و در مواردی یک مساله بحرانی خواهد بود. توان راکتیو مصرفی کلیه بارها تغییر می کند، گرچه مقدار و میزان تغییرات آنها کاملاً متفاوت است. این تغییرات توان راکتیو در تمامی موارد منجر به تغییرات ولتاژ در نقطه تغذیه می گردد و این تغییرات بر عملکرد مفید و موثر کلیه وسایل متصل به نقطه تغذیه مداخله نموده و منجر به امکان تداخل در بارهای مصرف کننده های مختلف می گردد. به منظور جلوگیری از این مساله موسسات تولیدکننده برق موظف می شوند که ولتاژ تغذیه را در یک حد قانونی نگه دارند . امکان دارد این حد از مقدار مثلاً مثبت – منفی پنج درصد میانگین در یک فاصله زمانی چند دقیقه یا چند ساعت، تا یک مقدار بسیار محدودتر تغییر نماید. این مقدار محدودتر از ناحیه بارهای بزرگ و دارای تغییرات سریع که منجر به ایجاد فرورفتگی در ولتاژ و اثر نامطلوب بر عملکرد وسایل حفاظتی یا چشمک زدن لامپ و آزار چشم می گردد، تحمیل شود. وسایل جبران کننده نقش اساسی را در نگاهداشتن ولتاژ در محدوده مورد نظر بازی می کنند.
بدیهی ترین روش بهبود ولتاژ قوی تر کردن شبکه قدرت به کمک افزایش اندازه و تعداد واحدهای تولیدکننده برق و با هر چه متراکم تر کردن شبکه های به هم پیوسته، می باشد. این روش عموماً غیر اقتصادی بوده و منجر به افزایش سطح اتصال کوتاه و مقادیر نامی کلیدها می شود. راه عملی تر و با صرفه تر این است که اندازه شبکه قدرت بر حسب ماکزیمم تقاضای توان واقعی طراحی شود و توان راکتیو به وسیله جبران کننده ها – که دارای قابلیت انعطاف بیش از مولدها بوده و در تغییر سطح اتصال کوتاه دخالت ندارند – فراهم گردد.

جبران کننده ایده ال
با معرفی اجمالی اهداف اصلی در جبرانسازی بار، هم اکنون می توان مفهوم جبران کننده ایده ال را بیان کرد. جبران کننده ایده ال وسیله ای است که در نقطه تغذیه (یعنی به موازات بار) متصل و وظایف سه گانه زیر را بر عهده می گیرد:

1. 1. ضریب توان را به مقدار واحد تصحیح می کند،

1. 1. تنظیم (تغییر) ولتاژ را حذف می کند (و یا مقدارش را تا سطح قابل قبولی کاهش می دهد)،

جبران کننده ایده ال در حذف اعوجاج ناشی از هارمونیک که در جریان و یا ولتاژهای تغذیه موجود است، نقشی ندارد (این عمل به عهده فیلتر مناسب می باشد)، لیکن جبران کننده ایده ال خودش نبایستی تولید هارمونی اضافی نماید. جبران کننده ایده ال همچنین توان مصرف نمی کند، یعنی بدون تلفات در نظر گرفته می شود.
عملیات اصلی جبران کننده ایده ال مستقل از یکدیگر هستند. البته، اصلاح ضریب توان خود بخود منجر به بهبود در وضع تنظیم ولتاژ می گردد. در حقیقت در بعضی موارد، مخصوصاً وقتی که تغییرات بار کند و یا وقوع آن کم است، جبران کننده ای که برای اصلاح ضریب توان طراحی شده است لازم نیست که عمل خاصی را به منظور تنظیم ولتاژ انجام دهد.

معرفی خازن به عنوان یک جبران کننده
خازنها با یک ساختمان ساده می توانند نقش بسزایی را در یک شبکه توزیع ایفا کنند. با بهره گرفتن از بانک خازنی در یک نقطه از شبکه میتوان وضعیت توان راکتیو را در نقطه مورد نظر بهبود بخشید. البته باید توجه داشت که خازنها به صورت مناسبی کنترل گردند چرا که در غیر این صورت ممکن است گاهاً موجب افزایش ولتاژ ویا افزایش تلفات گردند.
خازنها بر اساس ذخیره انرژی کار می کنند . یک خازن دارای ساختمان ساده ای شامل دو صفحه فلزی است که این صفحه ها در اطراف دی الکتریک خازن قرار می­گیرند. هنگامی که صفحات به یک پتانسیل خارجی متصل می گردند بر روی صفحات بارهایی با علامت مخالف ایجاد می گردد و به این صورت خازن دارای انرژی می گردد. با نصب این خازن در نزدیکی بار به راحتی می توان توان راکتیو مورد نیاز بار را در همان محل تأمین نمود و دیگر نیازی به تأمین توان راکتیو توسط ژنراتور نیروگاه نبوده و لذا مقداری از ظرفیت خط آزاد می­گردد.
یک واحد خازنی از چندین عنصر سری و موازی خازنی مطابق شکل ؟ تشکیل می شود. این عناصر خازنی شامل ورقه هایی از جنس پروپیلن بوده که که دی الکتریک خازن را شامل می شود. این ورقه ها بین فویل های آلومنیومی مطابق شکل قرار می گیرند.

ساختمان داخلی خازن
ضخامت ورقه های پروپیلنی کمتر از یک میلیمتر بوده و بایستی دارای قدرت عایقی ۷۸kv/mm باشند.

قسمتهای مختلف یک بانک خازنی

تئوری اساسی جبران
تئوری جبران بایستی در وهله اول ارتباط بین شبکه تغذیه، بار و جبران کننده را توضیح دهد. در این بخش به بیان اصل اصلاح ضریب توان می پردازیم که در ساده ترین شکلش بدون آنکه نیاز به مراجعه به شبکه تغذیه باشد قابل مطالعه است. در بخشهای بعدی، تنظیم ولتاژ را ارائه خواهیم کرد.
شبکه تغذیه، بار و جیران کننده را می توان به روش های مختلف مشخص و یا مدل کرد. بنابراین شبکه تغذیه را می توان به صورت مدار تونن با ولتاژ مدار باز همراه با امپدانس سری و جریانش و یا همراه با توان واقعی و توان راکتیوش (یا ضریب توان) مدل کرد. جبران کننده را می توان به صورت امپدانس متغیر یا منبع جریان راکتیو و یا منبع توان راکتیو متغیر مدل کرد. انتخاب مدل برای هر یک از اجزاء و بر حسب نیازمندیها تغییر میکند و در بخش بعدی ملاحظه خواهیم کرد که مدلها به طرق مختلف و مناسبی با هم ترکیب می شوند طوری که علاوه بر معادلات ریاضی بیشترین دید فیزیکی را ارائه می دهند. البته مدلهای متفاوت برای یک جزء اساساً با هم معادل بوده و قابل تبدیل به یکدیگر می باشند.
تئوری جبران را برای شرایط سکون و یا نزدیک به سکون که دلالت بر این دارند که مشخصات شبکه و بار یا ثابت و یا تغییرات کند دارند (طوری که فازور را می توان به کار برد)، ارائه می شود. با این فرض تحلیل و بررسی فوفق العاده آسان می شود. در اغلب موارد عملی معادلات فازور یا معادلات شبه سکون برای معین کردن مقادیر نامی و مشخصه های خارجی جبران کننده کفایت می کند. برای آن دسته از بار که توان واقعی و توان راکتیو آنها سریع تغییر می نماید (مثل کوره های الکتریکی)، معادلات فازور قابل قبول نخواهد بود و بایستی روش تحلیل خاصی را به کار برد.

ضریب توان و اصلاح آن
شکل ۱ الف یک بار تک فاز با ادمیتانس  که از ولتاژ  تغذیه می شود را نشان میدهد. جریان بار  و برابر است با
۱-۱

اصلاح ضریب توان
و  هر دو فازور هستند و معادله ۱-۱ در دیاگرام فازور شکل ۱ب که در آن  به عنوان مرجع انتخاب شده است، نشان داده شده است. جریان بارداری مولفه اهمی  همفاز با  و مولفه راکتیو  که با  اختلاف فاز ۹۰ درجه دارد. در این مثال  منفی و  پس فاز و بار القایی است ( حالتی که عمومیت دارد). زاویه بین  و  برابر  است. توان ظاهری که به بار داده می شود برابر است با
۱-۲
بنابراین توان ظاهری دارای مولفه حقیقی  (یعنی توان مفیدی که به حرارت، کار مکانیکی، نور و یا اشکال دیگر انرژی تبدیل می شود) و یک مولفه راکتیو  (توانی که به اشکال مفید انرژی تبدیل نمی شود اما با وجود این، وجودش ضرورت ذاتی بار است) است. به عنوان مثال در یک موتور القایی،  نشانگر توان راکتیو مغناطیس کننده است. رابطه بین  ،  و  در شکل ۱پ نشان داده شده است. برای بارهای پس فاز (القایی) برحسب قرارداد  منفی و  مثبت است.
جریان  که از طرف سیستم فراهم می شود مقدارش از آنچه که برای تامین توان واقعی ضروری است به اندازه ضریب زیر بزرگتر است.
۱-۳