تغییر نگرش ناشی از تحولات اقتصادی و افزایش پیچیدگی فعالیت های مربوطه موجب رویکرد جدیدی در تصمیم گیری های مالی و اقتصادی با نام انتخاب حقیقی شده است. این رویکرد مبتنی بر تصمیم گیری در شرایط نامطمئن و پیچیده میباشد که در آن تعین انتظارات از تغییرات آتی با در نظر گرفتن نا اطمینانی های موجود نقش اساسی ایفا می کند. بیشترین کاربرد انتخاب حقیقی در زمینه ی تصمیم گیری های سرمایه گذاری و یا ارزش گذاری در زمینه ی فعالیت هایی است خطرپذیریی بالایی برخوردارند و معمولأ در خط مقدم توسعه فناوری ها تحقیق و توسعه قرار دارند. دیدگاه سنتی تصمیم گیری سرمایه گذاری که هم اکنون توسط بسیاری از افراد مورد استفاده قرار میگیرد مبتنی بر ایجاد تصویر ثابتی از انتظارات وقایع آینده است. البته این روش تا زمانی که اتفاقات آتی تفاوت زیادی با انتظارات نداشته باشد با اغماض و تقریب قابل قبولی میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. لیکن مشکل زمانی پدید میآید که محیط فعالیت دارای عدم قطعیت بالا و به همین دلیل از پیچیدگی زیادی برخوردار باشد. لذا در این حالات نیاز به رویکردی جدید است که بر اساس آن بتواند بر مشکلات مذبور فائق آمد. یکی از مسائل مهم در زمینه تصمیم گیری مالی و سرمایه گذاری وجود حالتهای مختلفی است که تبعات متفاوتی را در بر دارند و نکته مهم این است که تصمیم گیرنده از اختیارات و امکانات تصمیم گیری و نتایج آن آگاهی کافی داشته باشد. بر این اساس نگرش و رویکرد انتخاب حقیقی نه تنها برای تصمیمات سرمایه گذاری بلکه تصمیم گیری های استراتژیک در سازمان ها مفید واقع شود. اگر بخواهیم اختیار حقیقی را به طور ساده و شهودی تعریف نماییم می توان گفت که اختیار واقعی مانند نقشه راهی[۷] است که در جاهای مختلف آن نشانه ها و رهنماهایی تعبیه شده که مسیرها و انتخاب های موجود را در اختیار قرار میدهد و بدین ترتیب نه تنها امکان تصمیم گیری مناسب وجود دارد بلکه این ساختار به افزایش آگاهی و همچنین یادگیری بهتر فرد کمک می کند با این مقدمه کوتاه رویکرد اختیار واقعی را می توان به شکل زیر تعریف نمود:
روش اختیار واقعی[۸] رویکردی سیستماتیک است که در آن با بهره گرفتن از نظریه ی فاینانس، تحلیل اقتصادی، تحقیق در عملیات (علم مدیریت)[۹]، نظریه تصمیم، علم آمار و مدل سازی اقتصاد سنجی همچنین نظریه اختیار[۱۰] در فضای تصمیم گیری پویا و همچنین محیط های تجاری نامطمئن و در قالب تصمیم گیری استراتژیک سرمایه گذاری، ارزش گذاری سرمایه گذاری و نیز هزینه یابی طرح ها و پروژه های اقتصادی، دارایی ها اعم از فیزیکی و مالی قیمت گذاری می شود. نقش اختیار واقعی در موارد زیر بسیار حیاطی و مهم است:
۱- تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری در فعالیت ها و طرح هایی که با عدم اطمینان بالایی برخوردارند.
۲- ارزش گذاری تصمیمات استراتژیک که در قالب تحلیل توجیه پذیری مالی[۱۱] ارائه میشوند.
۳- دسته بندی و اولویت گذاری هر یک از تصمیمات مذبور بر اساس شاخص های کمی و کیفی.
۴- بهینه سازی تصمیمات استراتژیک سرمایه گذاری با توجه مسیرهای مختلف تصمیم گیری.
۵-تعین زمان مناسب جهت ورود و یا خروج از سرمایه گذاری.
۶- مدیریت فرصت ها و موقعیت فعلی و توسعه فرصت های تصمیم گیری استراتژیک آتی)ذکاوت،۱۳۸۸،۱)
۴-۲- اختیارات سرمایه گذاری در مقایسه با اختیارات مالی(اختیارات معامله)
تفاوت اختیارت سرمایه گذاری با اختیارات معامله در این است که این نوع اختیار در سرمایه گذاری نهفته است و اصطلاحأ در سرمایه گذاری بر روی دارایی ها به طور ذاتی وجود دارد و تنها باید برحسب شرایط مرتبط این نوع اختیار به درستی شناسایی و محاسبه شود تا هزینه ی (بهای) فرصت استفاده از آن از دست نرود و این که این نوع اختیار بر خلاف اختیار معامله، قابل تفکیک از سرمایه گذاری نیست و اصطلاحأ جزء جداناپذیر سرمایه گذاری هاست. در واقع تفاوت بین اختیارات معامله با اختیارات سرمایه گذاری در قابلیت خرید و فروش آن ها است (علی نژاد ساروکلایی، ۱۳۸۸،۴۵).
درضمن تفاوت های قابل توجه زیر مد نظر است:
۱- سرسید اختیار مالی معمولأ کوتاه مدت و کمتر از یک سال است در حالی که سررسید اختیار سرمایه گذاری بلند مدت و در برخی از مواقع نامتناهی است.
۲- متغیری که در اختیار مالی بر اساس آن تعریف می شود قیمت کالا اعم از فیزیکی و یا مالی است، در حالی که متغیرهایی که اختیار سرمایه گذاری برای آن ها تعریف میشوند، جریان وجوه آزاد[۱۲] است که در اثر رقابت، تقاضا و همچنین مدیریت بنگاه ایجاد میگردد.
۳- قیمت اختیار مالی کنترل پذیر نیست. به عبارت دیگر با توجه به اینکه قیمت اختیار مالی مشتق از قیمت یک کالا در بازار مالی است و این قیمت در جای خود قابل کنترل نیست در نتیجه قیمت کنترل اختیار مالی نیز ممکن نمی باشد. این در حالی است که قیمت اختیار سرمایه گذاری با نحوه عملکرد مدیریت و انعطاف پذیری در تصمیم گیری قابل افزایش است.
۴- قیمت هایی که بر اساس اختیار مالی تعریف می شود معمولأ کم است در حالی که اختیارات سرمایه گذاری بر روی تصمیم گیری های مالی از چند میلیون تا چندین میلیون دلار تعریف میگردد.
۵- از نظر تکنیکی و محاسباتی اختیارات مالی معمولأ بر اساس یک رابطه مشخص (فرم بسته)[۱۳] معاملات دیفرانسیل جزئی[۱۴] و همچنین شبیه سازی حل میشوند در حالی که اختیارات سرمایه گذاری بر اساس یک رابطه مشخص (فرم بسته) و با بهره گرفتن از شبکه دو جمله ای[۱۵] و شبیه سازی متغیرهای مربوطه حل میگردند.
در مقابل اختیارات سرمایه گذاری در دارایی های سرمایه ای با اختیارات در دارایی های مالی(اختیار خرید یا فروش یک سهم) تشابه فراوانی دارد. جدول ۱-۲ تشابه اساسی این دو بر اساس متغیرهایی که باعث ایجاد ارزش آنان میگردد را نشان میدهد.
اختیارات سرمایه گذاری در پروژه
اختیارات مالی بر سهام
ارزش فعلی جریان ناخالص پروژه v = s ارزش فعلی سهام
هزینه ی سرمایه گذاری I = E قیمت اعمال
مهلت (زمان) تا از دست رفتن فرصت T = T زمان تا سررسید
عدم اطمینان پروژه = عدم اطمینان ارزش سهام
نرخ بازده بدون ریسک r = r نرخ سود بدون ریسک
جدول ۱-۲ تشابه بین متغیر های اختیارات سرمایه گذاری و اختیارات مالی(سینایی، ۱۳۸۸، ۷۹)
عدم اطمینان و انعطاف قلب ارزیابی به روش اختیارات سرمایه گذاری هستند. در دیدگاه سنتی، پیچیدگی های ریسک با فرض این که یک صرف ریسکی (مانند آنچه مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای[۱۶] به دست میدهد) میتواند به نرخ تنزیل اضافه گردد تا ارزش فعلی یک پروژه را به دست آید، حل می شود(سینایی، ۱۳۸۸، ۷۹).