هموگلوبین گلیکوزیله

هموگلوبین گلیکوزیله یا هموگلوبین A1c ، شاخصی برای آگاهی از نحوه­ کنترل دیابت است.  قند خون طی فرایندی بنام گلیکوزیله­شدن  به هموگلوبین متصل می­ شود، هرچه قند­خون بیشتر باشد، گلوگز بیشتری به هموگلوبین وصل می­ شود.  آزمایش هموگلوبین A1c ، مقدار گلیکوزیله شدن یا متوسط سطح قند خون را درطول 8 الی 16 هفته­ی گذشته نشان می­دهد.  دامنه­ی طبیعی هموگلوبین گلیکوزیله )که در افراد سالم دیده می شود(، 4 تا9/5درصد است.  افراد مبتلا به دیابت به صورت معمول میزان بالایی از HbA1c دارند. میزان HbA1c فرد دیابتی که کنترل قند­خون مناسبی دارد در دامنه­ی مرجع  و یا نزدیک آن قرار دارد. برای کنترل مناسب، فدراسیون بین ­المللی دیابت مقدار زیر5/6درصد را توصیه کرده است، در حالی که درصد توصیه شده توسط انجمن دیابت آمریکا زیر 3 درصد است.  میزان بالای HbA1c نشان دهنده­ی کنترل ضعیف قند خون است )لارسن، هوردر و موقن­سن،1990؛ به نقل از پورشریفی و همکاران، 1386). رابطه­ میان میزانHbA1c (فرمن و همکاران؛2007).

کورتیزول

کورتیزول هورمونی است که توسط قشر غده­ی آدرنال (غده فوق کلیوی) ترشح می­ شود و چند مسئولیت برعهده دارد. عملکرد اصلی این هورمون افزایش ذخیره­ی آمینواسیدها در کبد در مواقعی است که مقدار این هورمون در آن کم باشد. اما این عملکرد در جهت کاتابولیسم پروتئین نیز عمل می­ کند. کورتیزول همچنین به بالا بردن فشار خون و قند خون نیز کمک می­ کند و تاثیر بازدارنده­ی ایمنی بر بدن دارد (جلوگیری از تشکیل پادتن­ها و حضور آنتی ژن) و درنتیجه، وقتی مقدار زیادی از آن در طول زمان دیده شود، احتمال بیمار شدن فرد نیز وجود دارد چون در این حالت عملکرد سیستم دفاعی بدن پایین می­آید. یکی از بزرگترین فاکتورهای موثر در ترشح کورتیزول در بدن، استرس است. وقتی تحت استرس و فشار عصبی باشید، این استرس چه از کار ناشی شده باشد، چه از مشکلات خانوادگی یا مالی، زمانی­که این استرس به حد بالایی برسد، بدن شروع به ترشح مقدار بیشتری کورتیزول می کند. کورتیزول به طور طبیعی صبح­ها در بالاترین سطح و شب­ها در پائین­ترین سطح، در بدن وجود دارد.  با وجودی­که استرس تنها دلیل ترشح کورتیزول به جریان خون نیست امّا به دلیل آن که ترشح کورتیزول در جریان واکنش بدن به استرس، در سطح بالایی صورت می­گیرد و نیز به دلیل آن که کورتیزول مسئول چند تغییر مربوط به استرس در بدن است به آن «هورمون استرس» گفته می­ شود. در پژوهش حاضر اندازه ­گیری هورمون کورتیزول توسط آزمایشگاه مرکزی یزد انجام شده است. کورتیزول، شاخص زیستی است، سلامت جسمی را نشان می­دهد و در مقیاس فاصله­ای است.