در سراسر جهان ،باران به عنوان نماد اثرات آسمانی بر روی زمین ملحوظ می شود.این نکته واقعیتی بدیهی است که باران عامل بارور کننده ی زمین است و اینکه زمین از آن حاصل خیز می شود.(فرهنگ نمادها،شوالیه،ص۱۷،جلد دوم)
“من از همان اول باران بی خبر” اتفاقی مبارک که از قبل غیرقابل پیش بینی بوده است را در ذهن تصویر می کند.
از آنجا که باران نماد رحمت الهی است.باران بی خبر برای شاعر از رسیدن معشوق یا قاصدی که پیام آور خیر است که اتفاق هایی خوش در راهند.باران بی خبر ترکیب جدید یا چهره ای تازه و آشنایی زدا شده از همان نماد و سمبل همیشگی باران است که در این شعر بسیار به دل می نشیند و از آنجا که با چند عنصر شاعرانه و زیبا از جمله دو شب بوی تازه و چند کلوچه ی قند همراه شده است. بارانی که عامل رحمت است اینجا با بهره گرفتن از شگرد آشنایی زدایی قاصدی خوش پیام که شادی آور محفل شاعر شده است.با هدیه شدن دو شب بوی تازه و چند کلوچه ی قند شادی را با شعر و مخاطب قسمت می کند.
از خود شما بود که شبی
باران را زیر چتر گریه و گفت و گو به خانه آوردم.
باران در این شعر سمبلی است از رحمت،پاکی که زیر چتر گریه و گفتو گو به خانه آمده است(می تواند گفت و گوی فرد با خودش “کشاکش درونی” ) برای عبور از مرحله ای و رسیدن به مرحله ای تازه در زندگی باشد و در این شعر تازه گی همراه با باران است.یعنی با پاکی و نوشدنی مطهر. باز هم شاعر در این شعر با ابتکار و خلاقیت ترکیبی جدید از نماد باران آفریده است و مفهومی نو را به ذهن متبادر می شود.
وعلاوه بر آشنایی زدایی و ساختن چهره ای نو از نماد باران تصویری سورئال در این بند در ذهن مخاطب رونمایی شده است.آوردن باران به خانه زیر چتر،چتری از گریه و گفت و گو باز هم شاعر با جان بخشی به باران،باران را همچون انسان زیر چتر به خانه آورده است.چتری که از جنس گیه و گفت و گو و مجادله که در نهایت منجر به آشتی شده است.یعنی همان باران .باران در این شعر علاوه بر پاکی و رحمت نمادی از آشتی و صلح می باشد که پایان دهنده ی مجادله ها در خانه است. شاعر با تلفیق آرایه ی تشخیص،شگرد آشنایی زدایی از تصویر سورئال در مقابل دیدگان و ذهن خواننده رونمایی می کند.
پرده پوش پنهان ترین راز باران که تو بودی
رود را از اعتماد هجرت خویش
به دوایر دریایی دور وعده می دادی
وآب در بستر برکه ی صبور
مفهوم انتظار آن دقیقه ی موعود را نمی فهمید.
پنهان تریت راز باران،راز بارانی که نماد باروری و نعمت الهی است چه می تواند باشد.یا اصلاً آن کیست.شاعر با شگرد آشنایی زدایی فضایی راز آلود را در این شعر پدید آورده است.بازهم حس شاعرانگی در سیدعلی صالحی و هوشمندی وی موجب خلق دنیایی زیبا و متفاوت در این شعر شده است.که ذهن خواننده را به لحاظ درک مفهوم کاملاً درگیر فضا می کند، و باران را از قید تکرار و کهنگی رهانیده است.
من به خانه بر می گردم،
هنوز هم یک دیدار ساده می تواند
سرآغار پرسه ای غریب در کوچه باغ باران باشد.
کوچه باغ باران،ترکیبی بسیار زیبا و شاعرانه،که خواننده املاً فراموش می کند بارها باران را دیده و از پیش می شناخته است.باران در کنار کوچه باغ در این شعر سمبلی بی نظیر،سرشار از شاعرانگی و احساس است.شاعر با خلق این ترکیب علاوه بر ارائه چهره ی نو از نماد باران ،دیدگان خواننده را در مقابل تصویری سورئال و کاملاً خیالی قرار م یدهد.دنیایی عاشقانگی در گوچه باغی از جنس و بوی باران در انتظار دیدار دو عاشق است.
ستاره
معمولاً کیفیت نور بخش ستاره است که به ذهن می آید، و در نتیجه ستاره منبع نور انگاشته می شود.ستاره هایی که بر گنبد یک معبد یا یک کلیسا دیده می شوند،تاکیدی هستند بر مفهوم آسمانی و ملکوتی آن. در عین حال خصوصیت آسمانی ستاره آن را جزء نمادهای روح و به خصوص برخورد میان دو نیروی باطنی و ظاهری یا معنوی و مادی یعنی نور و ظلمت می کند.ستاره ها در تاریکی نفوذ م یکنند، آنها فانوس های دریایی هستند که در شب ناخودآگاه می درخشند.(فرهنگ نمادها؛۵۳۶؛جلد سوم)
با این همه دیروز
پی صدایی ساده که گفته بود بیا،رفتم!
تمام راز سفر فقط خواب یک ستاره بود
خسته ام ری را.
(خواب ستاره)از آنجا که ستاره،خود نماد و منبع نور و حال و هوای ملکوتی است و در اینجا خواب نماد و تصویر از غفلت و بی خبری و احتمالاً تاریکی ستاره است.ستاره ای که روشنی بخش مسیر در تاریکی هاست اما مسیر خاموش و تاریک است،ستاره بخوا رفته و معشوق در این راه ددیه نمی شود. و تعبیر دیگر هم این است که ستاره یبخواب رفته همان معشوق است که موجب روشنی دل عاشق است اما حال در غفلت به سر می برد و عاشق را نمی بیند.شاعر فرم و ساختار جدیدی از این نماد کهن پدید آورده است که دنیایی مفهوم و معنا را می توان از این ترکیب استخراج کرد.(خواب یک ستاره) پرداختن به فرم موجب پدید آمدن معناهایی جدید و متفاوت نسبت به ساختارهای کهن شده است.
من راه خانه ام را گم کرده ام ری را
میان راه فقط صدای تو نشانی ستاره بود
که راه را بی دلیل راه جسته بودیم.
ستاره خود منبع و سرچشمه ی نور و روشنایی است.در این شعر با ساختار جدید از نماد ربه رو می شویم(نشانی ستاره) ،ستاره در این شعر منزل معشوق است و این بار خود منشأ روشنایی نیست و از خود جلوه ای ندارد بلکه نور خود را از وجود و حضور و صدای معشوق می گیرد.پس روشنایی بخش کالبد ستاره و روشنایی راه تنها صدای معشوق است که عاشق در پی اش می رود،آن سان که شاعر می گوید میان راه فقط صدای تو نشانی ستاره بود. بو و صدای معشوق که آشنای عاشق است و ردِ اسن صدا و حضور را می گیرد تا ستاره را بیابد.
نشانی ستاره فرم و قالب جدیدی است از نماد ستاره که مخاطب را به فکر وا می دارد برای رسیدن به لایه های درونی شعر.
اصلاً نمی دانم،گویا مسیر ستاره با ما نبود
مادرم می گفت:
پیشانی ت بلند است،اما آینده نمی داند
ستاره روشنایی بخش مسیر و جاده است ،شاعر فرم جدیدی از ستاره را ارائه می دهد،مسیر ستاره که با شاعر همراه و هم ساز نیست،شاعر با این ساخت جدید از نماد ستاره نگون بختی و بدشانسی خود را ب تصویر می کشد.زندگی خاموش و بی نور ،مادری که پیشانی فرزندش را بلند می داند. اما آینده و روزگار خواست و نگاه مادر را درک نمی کند و با آرزوی مادر همراه نیست و در نهایت از تیره روزی و بدشانسی شاعر است که در این شعر رونمایی می شود.
پروانه:
تو بوی پروانه در سایه سار یاس می دادی
پروانه را می توان به عنوان نماد سبکی ناپایدار ملحوظ داشت.وجه دیگر نماد پروانه بر مبنای استحاله ی آن استوار است.شفیره های پروانه،تخم و هسته ای است که تمام استعدادهای بالقوه ی پروانه را در خود دارد؛وتی پروانه از پیله خارج می شود نماد زندگی دوباره است و یا به عبارت دیگر مانند خروج از قبر است.
اگر پروانه را در این شعر نماد زندگی دوباره بدانیم،بوی پروانه ترکیبی نو،شاعرانه و سیار لطیف است که ذهن مخاطب را در کنار سایه سار یاس به رقص وا می دارد.صالحی بزرگ شاعر سپید سرای این مرزو بوم با فرم ها و ظواهر بدیعی و تازه ای که از قالب های کهنه قدیمی می شازد و آشنایی زدایی می کند. ذهن مخاطب را به طرزی نو درگیر و در کنکاش جهت رسیدن به همان مفاهیم کهنه می کند.
ماه
نمادگرایی ماه در ارتباط با خورشید شکل می گیر. دو ویژگی اصلی ماه یک یاینکه ماه نور خاص خود را ندارد و نور آن چیزی جز انعکاس نور خورشید نیست؛ و دیگر اینکه چون ماه مراحل مختلفی را زی می کند و اشکال آن تغییر می یبد،باعث شده اند که ماه نماد وابستگی شده است و همچنین نماد تناوب و نوگردانی. با توجه به این دو وجه ،ماه نماد بالندگی و تغییر هیئت (اهله ی قمر) است.
گرگ گرسنه ای
در زوزه های ماه
دندان بر دندان تهی می ساید.
از آنجا که ماه نما وابستگی است،پس می تواند نماد شیء یا شخصی باشد که به تنهایی نمی تواند نیازی برآورده کند،به تنهایی و بدون حمایت نمی تواند پای عهد و پیمانی بماند. حال در این شعر زوزه های ماه ترکیب و ساختی نو از سمبل ماه است که اینجا در این شعر با همراه شدن در کنار زوزه کاملاً عمیق و ملموس معنا و مفهوم را به ذهن خواننده متبادر می کند.زوزه هایی که از سر ناتوانی و وابستگی است در مقابل گرگی گرسنه.
برگشتم
نگاه کردم
این جا جز ماه مرده بر سنگ آسمان
کسی با من نیست.
از آنجا که ماه سمبلی از وابستگی است و خود به تنهایی و بدون لطف و حضور خورشید نور و نیرویی دارد،حال در این شعر علاوه بر وابستگی ذاتی این نماد با مرگ آن هم مواجه می شویم.باز بدشانسیو بداقبالی و اوج تنهایی شاعر به ذهن خواننده متبادر می شود.شاعر در این فرم جدید که ساخته از سمبل ماه و بهره گیری از شگرد آشنایی زدایی رنگ و بوی ظلمت و تیره گی و بداقبالی را در ذهن مخاطب تصویر می کند.
سرانجام
هرشن ریزه ای
وطن در سواحل ماه
خواهد گرفت.(ص ۶۸،دفتر یکم)
آوردن واژه ی سواحل در کنار ماه توسط شاعر به نوعی به تقویت ماهیت نمادین ماه می پردازد.شکل ظاهری ساحل به دلیل شدت فرود امواج همیشه در حال تغییر است.درست همانند ماه که در طول ۳۰ روز مراحل مختلفی را طی می کند.بنابراین فرم جدید این نماد که با همسویی و همراهی دو واژه که ظاهراً شاید هیچ ارتباطی با هم ندارد اما اگر به لحاظ ماهیت نمادین بررسی شوند،کاملاً همسو هستند.
وسید علی صالحی آگاهانه و با بهره گرفتن از سمبل کهنه در ظاهر و رنگ و رویی نو ذهن مخاطب را هزار توی معانی سوق می دهد.
پنجره:
اینجا هیچ کدام از این همه پنجره ی پلک بسته هم نمی داند
کدام ستاره در خواب ما گریان است.
شکل ۵‑۱۷ نمودار دما در دیواره لوله گرمایی برای هدایت گرمایی ۵w/m k 65
شکل ۵‑۱۸ نمودار اختلاف دما برحسب هدایت گرمایی ۶۶
شکل ۵‑۱۹ نمودار اختلاف دما برحسب تخلخل ۶۷
K 67
K 68
شکل ۵‑۲۲کانتور دما برای صفحه لانهزنبوری با ضریب جابهجایی۱٫۰۳ w/m2 K 68
K 69
شکل ۵‑۲۴ کانتور دما برای صفحه لانهزنبوری با ضریب جابهجایی۱٫۱۷ w/m2 K 69
K 70
فهرست علایم و اختصارات
عنوان علامت اختصاری
(m2) مساحت فصل مشترک
(J/kg K) گرمای ویژه فاز مایع
(J/kg K) گرمای ویژه فاز بخار
(m) قطر سیم
(m) قطر هیدرولیکی
(J/kg) آنتالپی ویژه کل
(J/kg) گرمای نهان تبخیر
(w/m2k) ضریب انتقال گرما
i (kJ) انرژی داخلی
(w/m k) هدایت گرمایی موثر فتیله اشباع
K (m2) نفوذپذیری
(w/m k) ضریب هدایت گرمایی هسته لانهزنبوری
(w/m k) هدایت حرارتی مایع
(w/m k) ضریب هدایت گرمایی فلز لانهزنبوری
(w/m k) ضریب هدایت گرمایی جامد
(w/m k) ضریب هدایت گرمایی بخار
(w/m k) هدایت حرارتی فتیله
(m) طول قسمت آدیاباتیک
(m) طول قسمت چگالنده
(m) طول قسمت تبخیرکننده
(kg/s) نرخ جریان جرمی در فصل مشترک
(kg/s π) نرخ جریان جرمی در واحد رادیان در قسمت تبخیرکننده در فصل مشترک مایع-بخار
(kg/s π) نرخ جریان جرمی در واحد رادیان در قسمت آدیاباتیک در فصل مشترک مایع-بخار
(kg/s π) نرخ جریان جرمی در واحد رادیان در قسمت چگالنده در فصل مشترک مایع-بخار
N تعداد مش فتیله
P,p (N/m2) فشار استاتیکی
(N/m2) فشار بخار اشباع
(N/m2) فشار بخار اشباع
(w/m2) شار گرمایی در سطح خارجی قسمت آدیاباتیک
(w/m2) شار گرمایی در سطح خارجی قسمت تبخیرکننده
(w/m2) شار گرمایی در سطح خارجی قسمت چگالنده
(w) گرمای ورودی بر واحد زمان در فصل مشترک مایع-بخار
(w) گرمای ورودی بر واحد زمان در فصل مشترک مایع-بخار در قسمت تبخیرکننده
(w) گرمای ورودی بر واحد زمان در فصل مشترک مایع-بخار در قسمت چگالنده
(w/m2) شار گرمایی تشعشعی
R (8.314J/mol K) ثابت گازها
(m) شعاع فصل مشترک مایع-بخار
r (m) مختصه شعاعی
شعاع لوله موئین
خلاصه استراتژیهای کاهش ریسک
محقق
شفاف سازی تمامی قسمتهای زنجیره تأمین
Christopher&Lee(2004), Blackhurst et al. (2005)
انعطاف پذیری فعالیتهای تأمین، توزیع و رویارویی با مشتری، سیستمهای کنترلی و فرهنگ سازمانی
Sheffi and Rice (2005)
فرایند سه مرحله ای: کشف نقطه گسستگی، ترمیم آن و طراحی مجدد زنجیره تأمین
Blackhurst et al. (2005)
چارچوب ۴ مرحله ای: آگاهی، پیشگیری، تصحیح و مدیریت دانش
Zsidisin et al. (2005)
توسعه تأمین کنندگان، بهبود عملکرد تأمینکنندگان با اجرای برنامههایی مانند مدیریت کیفیت
Choi andLiker(1995),Krause (1999)
استراتژی منابع چندگانه
Newman (1989)
ذخیره احتمالی
Lee and Billington (1993)
شکل ۲‑۱۰- فرایند مدیریت ریسک زنجیره تأمین
مدل پیشنهاد شده سیکلهای موجود را از مدیریت ریسک استراتژیک و مالی برای ریسکهای زنجیره تأمین انطباق می دهد (Ziegenbein, A., Nienhaus, J., 2004).در اولین فاز که شناسایی ریسک زنجیره تأمین میباشد، ریسکهای بالقوه در زنجیره تأمین و منابع ریسکها میبایست شناسایی، ساختاربندی و مستند گردند. دسته بندی ریسکهای شناسایی شده در این مقطع مناسب به نظر میرسد. سپس، ریسکهای بالقوه میبایست در فاز ارزیابی ریسک زنجیره تأمین[۳۸] ارزیابی شوند. روش مناسب ترسیم احتمال و اثر منابع ریسکها در نقشه ریسک میباشد. احتمال رخداد و همچنین شدت آن می تواند کیفی یا کمی باشد. براساس این ارزیابی[۳۹]، تصمیم درمورد نحوه برخورد با این ریسکها اتخاذ میگردد. فاز کنترل ریسک زنجیره تأمین پس از ارزیابی و تخمین[۴۰]، انتخاب اقداماتی برای کنترل ریسکها است. اقدامات رایج برای مدیریت ریسک می تواند شامل اجتناب، کاهش، انتقال، تقسیم یا حتی پذیرفتن ریسک باشد و دست آخر، فاز ردیابی ریسک زنجیره تأمین، پیاده سازی و تأثیر اقدامات انتخاب شده را بررسی می کند و شرکت را قادر به داشتن دیدگاه شفاف نسبت به وضعیت ریسکهای زنجیره تأمین در تمام لحظهها می کند.
۲-۴-۲-۱- شناسایی ریسک زنجیره تأمین
شناسایی ریسک می تواند بعنوان مرحله پایهای درفرآیند مدیریت ریسک دیده شود. آنچه که پس از شناسایی ریسک بدست می آید آن است که تصمیم گیرندگان درباره رخدادهایی که می تواند اختلالات را بوجود آورند، آگاه میگردند. در این فاز ریسکهای بالقوه در زنجیره تأمین و منابع ریسکها میبایست شناسایی، ساختاربندی و مستند گردند. به منظورشناسایی در معرض ریسک قرارداشتن زنجیره تأمین، شرکت میبایست نه تنها ریسکهای مستقیم را نسبت به عملیاتش شناسایی کند بلکه همچنین عوامل یا منابع بالقوه آن ریسکها را در هر رابطه مهم سراسر زنجیره تأمین شناسایی کند. بنابراین، تمرکز عمده شناسایی ریسک زنجیره تأمین تشخیص عدم قطعیتهای آتی به منظور توانمندسازی مدیریت پیشگیرانه نسبت به موضوعات مربوط به ریسک میباشد. اغلب روشهای استفاده شده در این فاز عبارتند از مصاحبه ها، کارگاهها، متد دلفی و طوفان ذهنی، و همچنین آنالیز درخت رخداد یا شکست میباشد.
دو تکنیک رایج برای مطالعه و جستجوی در فاکتورها و علتهای سهیم در رخدادهای تصادفی شامل آنالیز درخت شکست[۴۱] ( FTI) و آنالیز درخت رخداد[۴۲] (ETI) می باشد که هر دو آنها دیاگرامهای منطقی هستند که توالیهای شکستهایی را نشان می دهند که از طریق سیستم پیچیدهای پراکنده می شود. FTI تمام رخدادهای بالقوه ای که به رخداد بحرانی منجر می شود را بررسی می کند و دیاگرام گرافیکی است که نشان میدهد چگونه سیستم متوقف می شود. آنالیز با رخدادهای مهم شروع می شود، سپس رخدادهای ضروری و به حدکافی خطرناک، علتهایشان و فاکتورهای نقش دار همراه با روابط منطقیشان با بهره گرفتن از منطق پس روانه[۴۳] شناسایی میشوند. در ادامه نمودار درخت رخداد از عملکرد نامطلوب تأمینکننده و خروجیهایش با توجه به مقاله برندلی و ریچی [۴۴] نمایش داده می شود. (Brindley, C., Ritchie B., 2004)
شکل ۲‑۱۱- نمودار درخت رخداد از عملکرد نامطلوب تأمین کننده و خروجیهایش
ETI نیز دیاگرام گرافیکی منطقی است اما به طریق دیگری عمل می کند. این دیاگرام بر رخدادهایی تمرکز می کند که میتوانند بعد از وقوع بعضی رخدادهای بحرانی پدید آید و خروجیهای بالقوه درپی رخدادهای آغازین را با نگاه بر نتایج بالقوه شناسایی و کمی مینماید. برای هردو تکنیک، داده کمی نظیر احتمالات رخدادها برای بدست آوردن ایده احتمال نهایی استفاده می شود. همانطور که ملاحظه می شود، نمودار بالا اثر عملکرد نامطلوب تأمینکننده را بر زنجیره تأمین نشان میدهد. این نمودار خروجیهای متحمل شده بر سیستم (مربعهای خاکستری رنگ) ناشی از عملکرد نامطلوب تأمینکننده و همچنین سلسله اتفاقهایی که به آن خروجیها منجر می شود (مربعهای سفیدرنگ) را نشان میدهد. با دانستن احتمال وقوع رخداد آغازین (عملکرد نامطلوب تأمین کننده) و همچنین احتمال رخدادهای متنوع بعدی میتوان احتمال وقوع هر خروجی را تعیین کرد.
۲-۴-۲-۲- ارزیابی ریسک زنجیره تأمین
این مسأله بسیار مهم است که ریسکها پس از شناسایی ارزیابی و اولویت بندی شوند. یک روش رایج مقایسه رخدادها از طریق ارزیابی و تخمین احتمالات و نتایجشان و گذاردن آنها در نقشه ریسک میباشد. در تئوری و زمانیکه رخدادهای تاریخی ارزیابی میشوند، این روش می تواند روشی کاملاً آسان و کمی باشد.
احتمال
شدت اثر
نیازمند نظارت مستمر: افزایش احتمال رخداد ممکن است به فاجعه تبدیل شود
نیازمند نظارت مستمر: چندین بار رخ دادن میتواند اثرات شدیدی را ایجاد کند.
محدوده امن
بفرمود تا مال آن کشتگان
کم وبیش آن بی کران خواسته
بیاران چنین گفت بس مرتضی
شما مال دشمن بوارث دهید
بپیشش برند آن سپه در زمان
بر میر بردند نا کاسته
که باشد حرام این همه بر شما
بحق رنج تن برسر دین نهید
( ربیع، ۱۳۸۸: ۵۷ر )
و در جنگ صفین نیزآب فرات را برعساکر شام سبیل فرمود و با آنکه معاویه در دو دفعه که شریعه فرات را به تصرف گرفت، عساکر عراق را در شرب آب مانع آمد، چنانکه بهای یک مشت آب در بین سپاه عراق به یک دینار رسید.علی چون براو ظفر یافت، کردار او را سرمشق خود نکرد و فرمان داد تا هیچ کس مزاحم آب بردن شامیان نشود.
بوقتی که آن مهتر داد و دین
چو ماندند بی آب سفیانیان
سوی ایشان مرتضی راه داذ
ستذ آب از لشگر قاسطین
شدند کمتر از تاب سفیانیان
که بذ کار هایش همه دین وداذ
( ربیع، ۱۳۸۸: ۱۸۷پ )
و از مواردی که باز شاهد ایثارگری و گذشت وصبوری حضرت علی (ع) در منظومه ی خاوران نامه هستیم، این است که حضرت علی (ع) آهنگ رفتن به سوی کوه بلور را می کند و مطابق داستان در ادامۀ راه،پری زاده ای راه برآن حضرت می بندد و به جهت پافشاری دراین کار، علی (ع) دست و بازویش را به تیغ می برد. وآن گاه سپاهیان انبوهی از دیو وجادو واژدها با آن حضرت به نبرد می پردازند. از انبوه سپاهیان دیو، هوا همچون دریای زنگ، تاریک و دلگیر می شود. سرانجام حضرت به اشارۀ هاتف غیبی «آیت ستر» بر خود می خواند. آن سیاهی و آشوب به خاموشی می گراید و تیرگیها به روشنایی بدل میشود وآن حضرت همچنان بر سپاه دیو و پری تیغ می راند به گونه ای که بر دامن کوه خون روان می شود ولشگریانش دست به دعا می شوند: «که یا رب علی را نگه دار باش» شیر خدا پس از گذشتن از دو نیمۀ داغ و تافته و سرد و زمهریر آن کوه و پس از گذشتن «سهمگین اژدهای دمان» که «سه میل از سر کوه بگرفته بود» از خانۀ ویرانه ای ناله ای می شنود و بر اثر ناله می رود؛ «میر زنهار خوار» را می بیند که دست و پایش بسته و در زنجیر است؛ حضرت پس از گشودن او از بند، از احوال فرماندهان لشکر و سپاهیانش پرس و جو می کند.
ز دیوان جنگی تنی صد هزار
گزیدند بر کوه جای نبرد
چو بر تیغ زور آورد مشت من
به خون شسته شد تیغ آیینه تاب
به دست علی تیغ مرجان شده
به رخسار هر یک به کردار قار
بلور درفشنده شد لاجورد
نگه دار جای از پس پشت من
بلور درفشنده شد لعل ناب
میان شفق صبح خندان شده
(ابن حسام، ۱۳۸۲: ۱۹۳)
با عنایت به پیشینه داستان، غرض اصلی آن حضرت از رفتن به کوه بلور،آوردن تحفه ای بود که حضرت سلیمان (ع) در صندوقی سر بسته برای رسول اکرم (ص) نهاده بود و بدین جهت امیر المؤمنین پس از مرارت های فراوان به آن صندوقچه دست پیدا می کند.
یکی از مهم ترین ویژگی های حما سه های فارسی سدۀ چهارم و پنجم هجری، توجّه بسیار به خردورزی، آزادی خواهی و همچنین بها دادن به روحیۀ سلحشوری است که ایرانیان در آن روزگار بدان نیاز داشتند. حماسۀ علی نامه نیز دقیقاً دارای همین ویژگی های آن، دارا بودن همین بن مایۀ خرد ورزی و آزادی خواهی است؛ سراینده ی علی نامه به دلیل پای بندی به خرد می داند که در پرداختن به زندگی شخصیتی تاریخی همچون امام علی (ع) نیازی به دست یازیدن به دروغ نیست و گفتگو از منش ایشان بهترین راه برای ستایش است، چرا که خرد ورزی اصولاً از ویژگی های اجتماعی آن عصر بوده است.به همین دلیل می بینیم که سراینده برای پرداختن به دورۀ حکومت امام علی (ع) بیشتر روایت کننده ی زندگی ایشان است و در واقع در کار خود به خلق یک حماسۀ تاریخی می پردازد و کمتر به گرد افسانه پردازی رفته است. این ویژگی را ما در هیچ کدام از حماسه های شیعی پدید آمده در ادوار بعدی نمی بینیم.مثلاً در خاوران نامۀ ابن حسام خوسفی به میزان زیادی باعوام زدگی رویاروی هستیم و عناصر خیالی مانند اژدها، و دیو در توصیف زندگی امام علی (ع) وارد شده است.البته ابن حسام نیز در بخشهای آغازین کار خود ( تازیان نامۀ پارسی، ۱۳۸۲: ۴۹ ) به ستایش خرد پرداخته و سروده است:
کلیات تحقیق
کلیات تحقیق
۱-۱مقدمه
” لسترور"(۱۹۹۰) می نویسد: آن هایی که با صدای انقلاب صنعتی بیدار نشدند ملت های توسعه نایافته کنونی لقب گرفته اند. اکنون صدایی دیگر در راه است. آن هایی که گوش خود را بر این صدا می ببندند به طور مسلم حاشیه نشینان فقیر دنیای فردا خواهند بود. آن صدا چیست؟صدای مهندسی مجدّد(عبدی ها/قراخانلو ،۱۳۸۹:ص۶) مهندسی مجدّد امروزه به یکی از متداولترین رویکردها برای اصلاحات اداری در سازمان های دولتی تبدیل شده است. اصول و تکنیکهای مهندسی مجدّد جذابیت روزافزونی برای سیاستگذاران، متخصصان و دانشپژوهان مدیریت دولتی پیدا کرده است. در سالهای اخیر مهندسی مجدّد به عنوان یک تجلی قوی از نوآوری مستمر در بازتعریف ارزشها وفلسفههای اداری، و روشها و سیستم های بوروکراسی دولتی ظهور کرده است. اقتصاد جهانی دگرگونی پویایی راتجربه میکند که سازمان های دولتی و خصوصی را نیازمند اصلاح ریشهای در روش و طریق فعالیت خود ساخته است. بنابراین، شگردها و تکنیکهای نو و استادانه ای برای مدیریت سازمان ها ظهور کرده است تا این تغییر را تسهیل کند و در این میان مهندسی مجدّد به عنوان یکی از برجستهترین سیستمهای انطباق با این نظام نو و پیچیده ارائه شده است.به همین دلیل است که مفاهیم مهندسی مجدّد مخاطبان روزافزونی را در بخش خصوصی و دولتی به خود جذب میکند. ابزار و تجربیات مهندسی مجدّد در دستور کار تجدید سازمان بخش دولتی - در کشورهای توسعهیافته و درحال توسعه، چه در سطح محلی و چه در سطح ملی- لحاظ شده و مورد پذیرش و قبول قرار گرفته است.( البدوی،۱۳۸۸:ص۱)
در این فصل به کلیات موضوع تحقیق، شامل بیان مسأله، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف، سؤالات، فرضیه ها و متغیرهای تحقیق پرداخته شده است.
۱-۲ بیان مسأله
مهندسی دوباره ،مجموعه فعّالیت هایی است که بنگاهی اقتصادی برای تغییر فرآیندها و کنترل های درونی خود انجام می دهد تا ساختار سنّتی عمودی و سلسله مراتبی به ساختار افقی، میان فعّالیتی، مبتنی بر تیم و مسطّح تبدیل و همه ی فعّالیت ها برای جلب رضایت مشتریان انجام شود .(سجّادی، ۱۳۹۰:ص ۲۶۸) هنگامی که مهندسی مجدّد انجام شود ، سازمان می تواند امور را با توجّه به فرآیندها سازماندهی کند. در نهایت سه عامل اصلی سازمان نیز تغییر می کنند :
ساختار سازمانی: توجّه و تمرکز بر ساختار سازمانی، مدیریت و زیر ساخت های سازمانی عناصر اصلی تشکیل دهنده ی بعد سازمانی برنامه ی تغییر و مهندسی دوباره هستند. نحوه ی پیکربندی و زیر ساختارهای سازمانی یک بنگاه اقتصادی، سطح اختیارات، خطوط ارتباطی مسئولیت ها و وظایف در هماهنگی و پذیرش تغییر و برنامه مهندسی دوباره تأثیر اساسی دارد. (همان منبع:ص ۲۷۰)
فرهنگ: بعد فرهنگی شامل توجّه به هنجارهای رسمی و غیر رسمی، ارزش ها و اعتقادات کارکنان است، در واقع، این بعد به نحوه ی تأثیر فرهنگ سازمانی در پذیرش تغییرات ایجاد شده در دیگر ابعاد می پردازد.(همان منبع:ص ۲۷۰)
سیستم های اطلاعاتی: در سازمان هایی که به شیوه سنّتی(وظیفه ای)سازماندهی شده اند، سیستم های اطلاعاتی در جهت پشتیبانی از وظایف مشخص به کار گرفته می شوند. در این حالت به دلیل وجود مرزهای بین وظیفه ای ، ارتباطات و اطلاعات در سازمان به سختی جریان می یابد. ولی در شرایطی که جریان کار به سوی «فرآیندگرایی» پیش می رود، سیستم های اطلاعاتی نیز باید دستخوش تغییرات عمده شده و خود را با شرایط جدید وفق دهند. معمولا سیستم های اطلاعاتی در پیشبرد سریع کار و ایجاد بهبودهای خیره کننده در زمان انجام کار نقشی کلیدی بازی می کنند. (همان منبع:ص ۲۷۰)
ساختار سازمانی هر موسسه ای صحنه فعالیت و عملیات آن سازمان است. مهمترین نقش ساختار سازمانی،تعیین وظایف و مسئولیت هاو حدود اختیارات و نیز روابط کارکنان به منظور تامین هدف های آن سازمان است. در تعیین ابعاد ساختاری، عوامل زیادی را برشمرده اند که از جمله این عوامل می توان به اجزای اداری،استقلال، تمرکز،پیچیدگی،تفویض اختیار،تفکیک،رسمیت،تلفیق،حرفه ای گرایی،حیطه نظارت،تخصص گرایی، استانداردسازی و تعداد سطوح سلسله مراتب عمودی اشاره کرد.که اکثر نظریه پردازان سازمانی از میان آن ها در سه بعد رسمیت، پیچیدگی و تمرکز اتفاق نظر دارند. ابعاد ساختاری بیانگر ویژگی های درونی سازمان هستند و شدت یا ضعف هر کدام از این سه بعد در شکل گیری کلی ساختار سازمانی مؤثر است. (مجیدی و دیگران،۱۳۹۰:ص ۹) پیچیدگی عبارت ست از تعداد سطوح مدیریتی که در سازمان وجود دارد.( مجیبی ودیگران،۱۳۹۰:ص ۱۵) رسمیت نیز حدی است که یک سازمان برای جهت دهی رفتار کارکنانش به قوانین، مقررات و و رویه ها متکی است(همان منبع:ص ۱۶) تمرکز به میزانی از اختیار تصمیم گیری دلالت دارد که در یک نقطه واحد ، در بالای سلسله مراتب سازمانی جمع شده باشد. Vilson, 2012, p494-498)) تحت تأثیر و نفوذ فناوری اطلاعات،جامعه کنونی در یک نقطه چرخشی از یک جامعه صنعتی به یک جامعه اطلاعاتی می باشد.با توجّه به تفاوت های اساسی میان کشورهای مختلف،هیچ کشوری از تغییراتی که در نتیجه توسعه فناوری اطلاعات رخ خواهد داد، مصون نخواهد ماند.( p26،۲۰۱۳، Afzali)فناوری اطلاعات مربوط به کاربرد سیستم های اطلاعاتی ،ارتباطات و مکانیزاسیون اداری و کامپیوتر است و اگر آن را مثلثی در نظر بگیریم، سه رأس آن را سیستم های اطلاعاتی،ارتباطات و مکانیزاسیون اداری تشکیل می دهند. (اسماعیلی و دیگران ،۱۳۹۲:ص۴۲)
مطالعات صورت گرفته در زمینه مهندسی مجدّد نشان دهنده تأکید صاحب نظران به توجّه متعادل و هم زمان به عوامل و منابع سازمانی و ساختاری ، اعم از فنّی و غیرفنّی سازمان ها است.از جمله این مطالعات که در حوزه های نظری و نیز در محیط های عملی و اجرایی کاربرد فراوان دارد ، مدل هم راستای Alignment در چارچوب مدل معروف به MIT90 است.(Mintzberg, 1987, p32) در این مدل، که مدل مفهومی تحقیق نیز می باشد به لزوم هم راستایی بین ساختار، راهکار، فناوری،فرآیندها و نیروی انسانی تأکید شده است ،لازم به ذکر است که در تحقیق حاضر فقط رابطه ساختار و فناوری مورد توجه قرار گرفته است.
ساختار
فناوری راهکار
فرایند مدیریت
مهارت ها و نقش های فردی
شکل(۱-۱) : مدل مفهومی تحقیق (Mintzberg, 1987, p32)
با توجه به ساختار سازمانی شرکت گاز گیلان این سؤال مطرح می شود که آیا بین مهندسی مجدّد ساختار سازمانی شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه وجود دارد؟ برای پاسخگویی به این سؤال وضعیت ساختار سازمانی و فناوری اطلاعات شرکت گاز گیلان مورد بررسی قرار گرفت و متدولوژی مهندسی مجدّد پیشنهادی نیز ارائه شد.
۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق
چالش هایی که دولت ها امروزه با آن مواجه هستند نسبت به گذشته پیچیده تر شده است دولت ها دائم تحت فشارند تا راه حل های جدیدی برای مسائل و مشکلات پیش رو یافت کرده و همیشه برآنند خدماتی بهتر ارائه نمایند که از استانداردهای بالایی برخوردار باشند . دستگاه های اجرایی ارائه کننده خدمات عمومی مجبورند به انتظارات نیازمندان، علاقمندان و مشتریان از جمله شهروندان عادی، مسئولان سیاسی ، بخش غیردولتی و غیره پاسخ دهند.دستگاه های دولتی کشور برای تحقق برنامه های کوتاه ، میان و بلند مدت نیازمند متحول و مجهز شدن به ساختارها ، ابزارها و نیروهایی توانمند جهت پاسخگویی به نیازهای آتی می باشند.در این موقعیت ، مهندسی و معماری که واژه هایی آشنا در عرصه سازمانی هستند نقشی ویژه در بازنگری و برنامه ریزی سازمان ها ایفا می کنند. به عنوان مثال ، در فیلیپین ، اصول و پارامترهای فعّالیت های دولت با بهره گرفتن از چارچوب مهندسی مجدّد- به عنوان فلسفه راهنما- بازتعریف شده است. در اتّحادیه اروپا ، مهندسی مجدّد عملکرد مرسوم شده است. در آفریقای جنوبی ، مهندسی مجدّد برای تسهیل فرآیندهای میان صنعت ، نیروی کار و دولت به کار گرفته شده است.در ایرلند نیز از مهندسی مجدّد برای بهبود تسهیلات خدمات اجتماعی استفاده شده است. مطالعاتی که در سال ۲۰۰۱ در سنگاپور منتشر شده بیان می کند ۸% سازمان های دولتی پیش از این مهندسی مجدّد انجام داده اند، ۲۳% در حال انجام پروژه های مهندسی مجدّد هستند، ۵۴%فعّالیت های مهندسی مجدّد را در برنامه ۳ سال آینده خود دارند و تنها ۱۵% اصولاً بنایی بر مهندسی مجدّد ندارند.( عبدی ها و قراخانلو ،۱۳۹۰:ص۵) واز آنجا که ابزار و تجربیات مهندسی مجدّد در دستور کار تجدید سازمان بخش دولتی-در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، چه در سطح ملّی و چه در سطح محلّی- لحاظ شده و مورد پذیرش و قبول قرار گرفته است ضرورت ارائه متدولوژی و مدلی جهت مهندسی مجدّد در شرکت گاز استان گیلان را توجیه می کند.
۱-۴اهداف تحقیق
۱-۴-۱ اهداف اصلی
اهداف علمی تحقیق :
۱- بررسی رابطه بین مهندسی مجدّد رسمیت و توسعه فناوری
۲-بررسی رابطه بین مهندسی مجدّد پیچیدگی و توسعه فناوری
۳-بررسی رابطه بین مهندسی مجدّد تمرکز و توسعه فناوری
۱-۴-۲ اهداف فرعی
اهداف کاربردی :
۱-کاهش هزینه های فرایند از طریق حذف فعّالیت ها یا ضوابط زائد و غیر کارآمد و تسریع و تسهیل امور
۲-کاهش زمان های انتظار، کاهش دوباره کاری ها ، حذف فعّالیت های موازی و حذف فعّالیت های فاقد ارزش افزوده
۳-افزایش کیفیت
۴-افزایش سرعت فرآیندها
۵-ساده سازی
۶-بهره گیری کامل از منابع انسانی
۷-بهبود کیفیت و ارتقای ارائهءخدمات
۱-۵ سؤالات تحقیق
۱-۵-۱ سؤال اصلی
آیا بین مهندسی مجدّد ساختار سازمانی شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه وجود دارد؟
۱-۵-۲سؤالات فرعی
۱-آیا بین مهندسی مجدّد رسمیت شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه وجود دارد.
۲-آیا بین مهندسی مجدّد پیچیدگی شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه وجود دارد.
۳-آیا بین مهندسی مجدّد تمرکز شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه وجود دارد.
۱-۶ تبیین فرضیه های تحقیق
۱-۶-۱ فرضیه اصلی:
بین مهندسی مجدّد ساختار سازمانی شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری در شرکت گاز استان گیلان رابطه وجود دارد.
۱-۶-۲ فرضیه های فرعی:
۱- بین مهندسی مجدّدرسمیت شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه وجود دارد.
۲- بین مهندسی مجدّد پیچیدگی شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه وجود دارد.
۳- بین مهندسی مجدّد تمرکز شرکت گاز استان گیلان و توسعه فناوری رابطه وجود دارد.