هر فناوری فرهنگ کشور مولد آن را نشان می‌دهد. درک فن آوری های جدید در کشورهای در حال توسعه به راحتی و با سرعت کشور توسعه یافته انجام نمی گیرد. (شوکت^[۲] و ظفر^[۳]، ۲۰۱۰، ص ۳۰۶)

فرهنگ سازمانی می‌تواند ارتباط بین اتخاذ فن آوری و رشد سازمانی را پشتیبانی و در نتیجه می‌تواند یک عامل حیاتی موفقیت در توسعه و پیاده ­سازی سیستم های اطلاعاتی گردد. شناسایی و درک معانی، هنجارها و قدرت در سازمان­ها هنگام توسعه و پیاده سازی یک سیستم اطلاعات بسیار مهم و مورد توجه می‌باشد. (ایندیج و ژنگ، ۲۰۱۰، ص ۲)

مطالعات زیادی به بررسی تأثیر فرهنگ در پذیرش تکنولوژی اطلاعات در سازمان ها و مؤسسات دولتی و خصوصی پرداخته‌اند. هیچ گونه نظر قطعی در خصوص رابطه متقابل این دو وجود ندارد و این رابطه با توجه به فرهنگ پذیرفته شده در کشورهای مختلف جهان متفاوت می‌باشد.

به گفته تورن^[۴] و همکاران (۲۰۰۱) فرهنگ بیمارستان تفاوت های قابل ملاحظه ای با سایر سازمان‌ها دارد و با تنوع کارکنان متخصص و غیر متخصص، از سایر مؤسسات متمایز می شود.

از آنجایی که تاکنون مطالعه ای برای یافتن تأثیر مؤلفه‌ های فرهنگی بر روی تکنولوژی اطلاعات در بیمارستان های آموزشی ایران انجام نشده است، این تحقیق برآن است تا این اثرات را بررسی نموده و مدلی یکپارچه از پذیرش فناوری اطلاعات توسط کاربران شاغل در بیمارستان ارائه دهد. در این مطالعه تأثیر فرهنگ سازمانی توسط متغیرهای امید به عملکرد، امید به تلاش، هنجار ذهنی و تسهیل شرایط بر پذیرش تکنولوژی اطلاعات بررسی خواهد شد.

نهایتاًً مطالعه این سوال که آیا مؤلفه‌ های فرهنگی در استفاده بهینه از فناوری اطلاعات (به طور ویژه رایانه) در مراکز آموزشی و درمانی مؤثر هستند را پاسخ خواهد داد.

۳-۱- اهمیت و ضرورت تحقیق

برای فهم آن چه در سازمان اتفاق می افتد و این که چرا انسان ها این گونه رفتار می‌کنند؟ چرا چنین تصمیم می گیرند؟ و سوالاتی از این قبیل، بایستی فرهنگ سازمان را مورد مطالعه قرار داد و تا فرهنگ یک سازمان به درستی شناسایی نشود، توفیق چندانی در تحلیل پدیده‌های سازمان به دست نخواهد آمد. (سلطانی و همکاران، ۱۳۹۰، ص ۵۳)

حضور کامپیوتر و فن آوری اطلاعات در سازمان های امروزی به طور چشمگیری گسترش یافته است. برخی برآوردها نشان می‌دهد که از سال ۱۹۸۰ به بعد، حدود ۵۰ درصد از تمام سرمایه گذاری های جدید در سازمان در فناوری اطلاعات بوده است. با این حال، برای اینکه فناوری­ها بتوانند بهره وری را بهبود دهند، باید توسط کارکنان در سازمان پذیرفته شده و مورد استفاده قرار گیرند. توضیح پذیرش کاربر از فن­آوری جدید در سیستم­های اطلاعاتی معاصر یکی از کامل‌ترین مباحث تحقیقاتی است. (ونکاتش^[۵] و همکاران، ۲۰۰۳، ص ۴۲۶)

پیشرفت های جدید در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات پدیدآورنده مفاهیم جدیدی همچون دهکده جهانی، جامعه اطلاعاتی، جامعه مجازی، و فرهنگ مجازی بوده و پیامدهای عملی کردن این مفاهیم تأثیرات خوب و بد بسیاری بر فرهنگ های مختلف گذاشته و آن ها را بیش از گذشته در معرض تبادل، درهم ریختگی و رویارویی با هم قرار داده است. (روشندل و صابر، ۱۳۹۱، ص ۱۲۱)

ساختار و فرهنگ سازمان، اجرای فرآیندهای کاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فرهنگ سازمانی می‌تواند ارتباط بین پذیرش تکنولوژی و رشد سازمانی را پشتیبانی کند. تنظیمات سازمانی که در آن یک سیستم اطلاعات اجرا می­ شود به شکل بخشی جدایی ناپذیر از آن سیستم است. همچنین نشان داده شده فرهنگ سازمانی نقش قابل توجهی در فرایندهای مدیریت فن آوری اطلاعات بازی می‌کند. فرهنگ سازمانی می‌تواند ارتباط بین پذیرش فن آوری و رشد سازمانی را پشتیبانی کند و همچنین می ­تواند یک عامل حیاتی موفقیت در توسعه و پیاده سازی سیستم­های اطلاعاتی باشد. (ایندیج و ژنگ، ۲۰۱۰، ص ۲)

در کشور ما اگر چه گام هایی در به کار گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه‌های مختلف برداشته شده است ولی موضوع هنوز ناشناخته مانده است. چنانچه مدیریت را یک اقدام نظام یافته جهت تحقق اهداف سازمان بدانیم، نقش فناوری اطلاعات در طراحی نظام و دستیابی به اهداف به خوبی قابل تبیین است. (بهاری و همکاران، ۱۳۸۹، ص ۱۳)

به دلیل عدم همگانی شدن استفاده از رایانه در تمام پرسنل با سن، جنسیت و تجربه کاری متفاوت در مراکز آموزشی و درمانی و از آنجایی که تاکنون مطالعه ای برای یافتن تأثیر مؤلفه‌ های فرهنگی بر روی تکنولوژی اطلاعات در بیمارستان های آموزشی ایران انجام نشده است، این تحقیق به بررسی این اثرات پرداخته و مدلی یکپارچه از پذیرش فناوری اطلاعات توسط کاربران شاغل در بیمارستان ارائه داده است. در این مطالعه تأثیر فرهنگ سازمانی توسط متغیرهای امید به عملکرد، امید به تلاش، هنجار ذهنی و تسهیل شرایط بر پذیرش تکنولوژی اطلاعات بررسی شد.

۴-۱- انگیزه پژوهشگر

اگر چه استفاده از رایانه از سال های دهه ۵۰ میلادی در سازمان های بزرگ کشورهای صنعتی و توسعه یافته رایج بوده است ولی در نوع فناوری اطلاعات حتی تا دهه ۸۰ میلادی کمتر در سازمان‌های آموزشی مشاهده می شود. همچنین در ایران کمتر از ۱۰ سال است که سیستم اطلاعاتی بیمارستان (HIS) راه اندازی شده و کلیه پرسنل بیمارستان موظف به استفاده از آن می‌باشند.

فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از مهمترین مسائل عصر حاضر در تمام جوانب می‌باشد، پس به کارگیری آن در سازمان‌ها جهت هماهنگی با جامعه بین الملل لازم و ضروری به نظر می‌رسد. ولی متاسفانه هنوز شرایط و فرهنگ مناسب جهت استفاده مؤثر، بجا و ماهرانه از این فناوری در سازمان‌ها به وجود نیامده است.

بررسی رابطه فرهنگ سازمانی و به کارگیری فناوری اطلاعات در بیمارستانهای آموزشی و درمانی انگیزه ی پژوهشگر برای انجام این پژوهش شده است.

۵-۱- اهداف تحقیق

۱-۵-۱ هدف اصلی

• مدیریت مؤلفه‌ های فرهنگی در استفاده بهینه از فناوری اطلاعات (به طور ویژه رایانه) در مراکز آموزشی و درمانی

۲-۵-۱ اهداف فرعی

• • سنجش ارتباط امید به عملکرد با تمایل رفتاری استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط جنسیت با امید به عملکرد در استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط سن با امید به عملکرد در استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط امید به تلاش بر مقاصد رفتاری استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط جنسیت با امید به تلاش در استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط سن با امید به تلاش در استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط تجربه با امید به تلاش در استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط هنجار ذهنی با تمایل رفتاری استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط جنسیت با هنجار ذهنی در استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط سن با هنجار ذهنی در استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط تجربه با هنجار ذهنی در استفاده از رایانه

• • سنجش ارتباط تسهیل شرایط با رفتار استفاده از رایانه

عملیات هجینگ برای ‌گروه‌های زیر سودمند است:

– تولیدکنندگان کالای نهایی و کالای واسطه

– خریداران و فروشندگان کالا

– واسطه ها

– مصر ف کنندگان

– صاد رکنندگان

– واردکنندگان

ملاحظه می شود عملیاتی شدن معاملات آتی ها ضمن ارائه نظم و آرامش به بازار، عاملی جهت برنامه ریزی تولید و سازماندهی تولید کالاهای متنوع قابل معامله در بورس های کالایی می‌گردد و خریدار و فروشنده را از ذخیره سازی های بی هدف و انباشت و رسوب کالا در انبار و هزینه های تحمیلی مربوطه نجات می‌دهد.

حضور دولت در بورس های کالایی دنیا به علت جایگاه حساس بورس های کالایی در کشور و رابطه مستقیم آن ها با اقتصاد کشور، دولت های مرکزی حضوری جدی و فعال در بورس کالایی و دادوستد در آن ها داشته و باور دارند رونق معاملات آتی در بورس کالا باعث افزایش جایگاه کشور در جهان و نتیجتا ایجاد اشتغال مولد می شود.

از این رو اهمیت خاصی به تدوین قوانین و مقررات بورس کالایی داده و کمیسیون ها و نهادهای مختلفی را مسوول رشد و بالندگی هرچه بیشتر بورس های کالایی می‌کنند تا اقتصاد کشور را در مسیر پویایی و بالندگی قرار دهند، دلیل آن نیز واضح است، زیرا با تشکیل بورس های کالایی و انجام معاملات آتی در آن ها کلیه فعالین اقتصادی کشور به طور زنجیره وار به بازار بورس کالا متصل شده و از فعالیت های اقتصادی پراکنده روی گردانده و به ب ازاری بزرگ و

ملی روی می آورند.

توسعه اقتصادی کشور شتاب می‌گیرد، بانک ها، بیمه ها و نهادهای پولی مالی به سرعت نقش های چندگانه کلیدی در اقتصاد را ایفا خواهند کرد و فعالیت های کم ارزش و روزمرگی متوقف می شود.

به طور مختصر شروع معاملات آتی در کشور منافع زیر را به دنبال خواهد داشت:

• خلق کالای جدید در سطح کشور با استانداردهای بالای کمی و کیفی

• خلق نهادها و قدرت های اقتصادی بزرگ ملی

• توسعه همبستگی نهادها و فعالان اقتصادی

• ایجاد اطلاعات جدید کالایی و توسعه آن

• ارتقای جایگاه مؤثر تکنولوژی پولی- مالی کشور

• آشتی دوباره صنعت و تجارت و رشد هر دو

• خلق زیر ساختارهای جدید اقتصادی شامل حمل و نقل بهینه (زمینی، هوایی، دریایی) انبارهای بزرگ و استاندارد و غیره.

چالش ها و معضلاتی که هم اکنون اقتصاد کشور با آن روبه رو است ، بخشی نگری مدیران و واحدهای اقتصادی است.

راه اندازی معاملات آتی خط پایان این تفکر است . معاملات آتی مدیران اقتصادی کشور را وادار به کلان نگری و تفکر برنامه ریزی شده کرده و این نحوه نگرش آگاهی عمومی و قدرت اقتصادی را به دنبال خواهد آورد . قدرت اقتصادی، قدرت سیاسی کشور را نیز در پی دارد.^[۶۰]

بند چهارم : برنامه ریزی در تولید در گرو ارتقای قراردادهای آتی

راه اندازی معاملات آتی، در بخش تولید نیز، نظم و انضباط را ایجاد نموده و جلوگیری از به هدر رفتن منابع اقتصادی و ایجاد بهره وری می کند، بدین معنی که معامله گران در بازارهای آتی و تعداد قراردادهای خرید و فروش در بورس به منزله میزان الحراره جامعه عمل کرده و بهترین راهنما برای برنامه ریزی تولید یا عدم تولید کالای مورد نظر در کشور در مقایسه با موجودی فعلی و تولید سال قبل را نشان خواهند داد.

‌بنابرین‏ معاملات آتی بر پایه دانایی محوری بنا شده و سمبل بورس های آتی در دنیا دو مجسمه گاو و خرس است. گاو مظهر شیرده و به معنی بازاری است که در آن سود وجود دارد و قیمت ها به سمت افزایش در حرکت است و به نفع خریدار است که معامله کند و مجسمه خر نیز مظهر ضرر و زیان است و به فروشنده اخطار می‌کند بازار به طرف کاهش قیمت در حرکت است و توصیه می شود که او سریعا فروش را انجام دهد و از زیان بیشتر جلوگیری کند.

لذا کسانی که وارد معاملات آتی می‌شوند، باید بدانند سود و زیان در ذات این بازار نهفته است، هرقدر شناخت از اصول بازار آتی ها بیشتر باشد، بیشتر می توان از این بازار بهره برد. برای رسیدن ‌به این سطح دانش، بورس کالای ایران نیاز به اخذ اطلاعات از بورس های جهانی دارد و بسترسازی آن نیز از طریق مبادلات تجاری و امضای تفاهم نامه ها فراهم می شود.^[۶۱]

فصل چهارم : لزوم بستر سازی اقتصادی و حقوقی در راستای الحاق به سازمان تجارت جهانی

گفتار اول: عضویت کشورهای جهان در سازمان

عضویت در سازمان تجارت جهانی مستلزم پذیرفتن اصول و معاهدات متعددی است که مورد قبول کشورهای عضو قرار گرفته‌است.همان طوری که عنوان شد این مراحل شامل تقاضای عضویت، پذیرش درخواست (الحاق به عنوان عضو ناظر)، تدوین گزارش سیاست‌های تجاری کشور، تشکیل گروه کاری الحاق و در نهایت مذاکرات دوجانبه و چندجانبه‌ای به منظور تعیین شرایط عضویت و حصول توافق برای الحاق می‌باشد. هم اکنون سازمان تجارت جهانی ۱۵۳ عضو دارد ( نزدیک به تمامی ۱۲۳ کشوری که در اجلاس اروگوئه شرکت کردند , امروز در این سازمان عضو دائم شده اند ) بیست و هفت بخش از اتحادیه اروپا نیز به عنوان نمایندگان اتحادیه حضور دارند اعضا می بایست در طی مراوداتی با دیگر کشورهای عضو تعامل داشته باشند و لزوم عضویت در سازمان این امر را تأیید نمی‌کند که کشورها می‌توانند در منطقه اقلیمی خود خودکفا باشند و یا به استقلال دیگر کشورها صدمه‌ای وارد بیاورند ^[۶۲].

بند اول : سابقه درخواست عضویت ایران

الف – در رأس آن ها شخصی باشد که مسئول اتباع خود باشد

ب – دارای علامت مشخصه ثابتی باشند که از دور قابل تشخیص باشد

ج – علنا حمل اسلحه نمایند

د – در عملیات خود بر طبق قوائد و رسوم جنگ رفتار کنند

۳- اعضا نیروهای مسلح منظم که خود را وابسته به دولت یا مقامی اعلام کرده باشند که توسط دولت دستگیرکننده شناخته نشده باشد.

۴- اشخاصی که همراه نیروهای مسلح می‌باشند بی آنکه مستقیما جزو آن نیروها باشند از قبیل اعضای کشوری طیارات نظامی – خبرنگاران جنگی – تهیه کنندگان اجناس – اعضای واحدهای کار یا خدمت که عهده دار رفاه نظامیانند مشروط بر این که از نیروهای مسلحی که همراهی می‌کنند کسب اجازه کرده باشند.

۵- اعضا به انضمام فرماندهان و ناخدایان و شاگردان بحریه بازرگانی و اعضا هواپیمایی کشوری که به موجب مقررات حقوق بین المللی از معامله مساعدتری بهره مند نیستند.

۶- نفوس اراضی اشغال نشده که هنگام نزدیک شدن دشمن بی آنکه فرصت متشکل شدن به صورت نیروهای مسلح منظم داشته باشند ارتجالاً اسلحه به دست می گیرند مشروط بر این که علنا حمل اسلحه نمایند و قوانین و رسوم جنگ را رعایت کنند.

ماده – ۱۴ با توجه به مقررات ماده فوق ‌زخم‌داران و بیماران یک دولت متخاصم که به دست طرف میافتند اسیر جنگی بوده و قواعد حقوق بشر مربوط به اسیران جنگی درباره آنان معتبر خواهد بود.

ماده – ۱۵ ‌دولت‌های‌ متخاصم در هر حال و مخصوصا پس از شروع جنگ باید بدون فوت وقت تدابیر ممکنه را برای جستجو و جمع‌ آوری ‌زخم‌داران و بیماران اتخاذ نمایند و آنان را از چپاول و بدرفتاری حفظ کنند و پرستارهای لازم را برای آنان تامین نمایند و همچنین مرده ها را پیدا کنند و نگذارند کسی اشیا آن ها را ببرد

هر موقع که اوضاع اجازه دهد طرفین بین خود قرار متارکه یا وقفه آتش یا قرار محلی دیگری خواهند داد که ‌زخم‌داران میدان جنگ جمع‌ آوری و مبادله و حمل شوند همچنین بین دول متخاصم ممکن است قرار محلی داده شود که ‌زخم‌داران و بیماران یک ناحیه محاصره شده تخلیه یا مبادله شوند و مامورین بهداری یا مذهبی و لوازم بهداری به مقصد آن ناحیه عبور داده شوند.

ماده – ۱۶ دول متخاصم باید در اسرع وقت ممکنه عوامل تشخیص هویت ‌زخم‌داران و بیماران و مردگان طرف متخاصم را که به دستشان افتاده اند ثبت نمایند. اطلاعات مذبور باید حاوی مطالب زیر باشد :

الف – تعیین دولت متبوع آنان

ب – صنف نظامی یا شماره

ج – نام خانوادگی

د – نام یا نامهای کوچک

ه – تاریخ تولد

و – هر گونه اطلاعات دیگری که در کارت یا پلاک هویت مندرج باشد

ز – تاریخ و محل دستگیری یا وفات

ح – اطلاعات مربوط به جراحات و بیماری یا علت فوت اطلاعات فوق باید در اسرع وقت به دفتر اطلاعات موضوع ماده ۱۲۲ قرارداد ژنو مورخه ۱۲ اوت ۱۹۴۹ راجع به معامله با اسیران جنگی ابلاغ شود و دفتر نامبرده اطلاعات مذبور را به توسط دولت حامی یا به توسط آژانس اسیران جنگی برای دولت متبوعه اشخاص مذکور ارسال خواهد داشت. ‌دولت‌های‌ متخاصم اسناد فوت یا صورت‌های متوفیات را که رسما گواهی شده باشد تنظیم و از مجرای مذکور در بند بالا برای یکدیگر ارسال خواهند داشت همچنین نصف پلاک دو برگه هویت و وصیتنامه یا هر سند دیگری که برای خانواده متوفی اهمیت داشته باشد و وجوه نقدی و به طور کلی تمام اشیایی را که به خودی خود یا به اعتبار علائق محبت قیمتی باشد و روی اجساد مردگان یافت شود جمع‌ آوری و از طریق همان دفتر برای یکدیگر ارسال خواهند داشت. این اشیا و همچنین اشیا مجهول المالک در بسته های ممهور به انضمام اظهارنامه که حاوی کلیه توضیحات لازم جهت تشخیص هویت مالک متوفای آن ها باشد ارسال خواهد گردید. صورت کامل محتویات هر بسته باید به آن بسته ضمیمه شود.

ماده – ۱۷ ‌دولت‌های‌ متخاصم مراقبت خواهند کرد که تدفین یا سوزاندن اموات تا اکثر حدی که اوضاع اجازه می‌دهد انفرادا صورت یابد و قبلا جنازه ها مورد معاینه دقیق و در صورت امکان معاینه طبی قرار گیرند که

از وقوع فوت اطمینان حاصل و هویت آن ها معلوم شود و به توان گزارش آنان را داد نصف پلاک دو برگه هویت و یا عین پلاک) در صورتی که پلاک ساده باشد (روی جنازه باقی خواهد ماند اجساد را نمیتوان سوزاند مگر به علت ضرورت بهداشت و یا به عللی که ناشی از قوانین مذهبی متوفی باشد در صورتی که جسدی سوزانده شود مراتب باید با ذکر جزئیات و تعیین علت آن روی سند فوت یا صورت مصدق متوفیات ذکر گردد به علاوه ‌دولت‌های‌ متخاصم مراقبت خواهند کرد که مردگان با احترام و در صورت امکان بر طبق اصول مذهبی خود دفن گردند و قبر آن ها محترم شمرده شود و ‌حتی‌الامکان افراد هر ملیت پهلوی هم دفن و قبرستان به طرز شایسته نگاهداری شود و قبرها علامت متمایزی داشته باشند تا بتوان هر قبری را پیدا کرد ‌دولت‌های‌ متخاصم برای این منظور در بدو شروع مخاصمات رسما یک اداره قبور تشکیل خواهند داد که عندالاقتضا قبرها را بشکافد و هویت اجساد را اعم از هر جایی که دفن شده باشند معلوم کند و احیانا آن ها را به کشور اصلی خودشان انتقال دهد این مقررات درباره خاکستر اجساد نیز معتبر است و اداره قبور باید خاکسترها را نگاهداری کند تا زمانی که کشور اصلی اطلاع دهد چه اقدامی مایل است درباره آن ها به عمل آید همین که اوضاع اجازه دهد و منتهی تا هنگام ختم مخاصمات ادارات قبور به وسیله دفتر اطلاعات مذکور در بند دوم ماده ۱۶ صورت‌های متضمن محل تحقیقی و مشخصات قبور را با ذکر اطلاعات مربوط به مردگانی که در آنجا دفن شده‌اند با یکدیگر مبادله خواهند کرد.

ماده – ۱۸ فرمانده نظامی می‌تواند از همت خیرخواهانه اهالی محل استمداد نماید که ‌زخم‌داران و بیماران را جمع‌ آوری و تحت نظارت وی داوطلبانه پرستاری کنند و باید به کسانی که ‌به این استمداد پاسخ دهند حمایت و تسهیلات لازم اعطا نماید طرف متخاصم نیز در صورتی که آن ناحیه را تصرف کند یا بازپس گیرد همان حمایت و تسهیلات را درباره اشخاص مذکور مرعی خواهد داشت فرمانده نظامی باید به اهالی و جمعیت های امداد ولو در نواحی اشغال شده اجازه دهد ‌زخم‌داران و بیماران را از هر ملیتی که باشند ارتجالا جمع‌ آوری و پرستاری نمایند اهالی کشوری باید ‌زخم‌داران و بیماران و بیماران مذبور را محترم شمارند و مخصوصا هیچ گونه عمل خشونتآمیز بر علیه آن ها مرتکب نشوند هرگز هیچ کس نباید به علت پرستاری از ‌زخم‌داران و بیماران مورد مزاحمت قرار گیرد یا محکوم شود مقررات این ماده دولت اشغالکننده را از تکالیفی که در زمینه بهداری و اخلاقی درباره ‌زخم‌داران و بیماران را بر عهده دارد معاف نمی سازد.

۳-۱-۲- عهدنامه مربوط به بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران و غریقان نیروهای مسلح در دریاها.

۲-۳-۵-۶- بند ششم: عملکرد مقامات سیاسی

تدبیر سیاسی همواره مورد توجه مقامات عالیه دولت مورد تحریم است. عملکرد متناقض مقامات برای سران لشکری و کشوری تحریم کننده گاهی با فریب و خرید فرصت است. بعضی اوقات رهبران یک کشور قول و وعده های پوچ و توخالی به دولت تحریم کننده می‌دهند و تا حدی از وخامت اوضاع بویژه آثار وخیم اقتصادی و تورم بکاهند. حتی ممکن است سخنان ضد و نقیض از سوی مقامات مختلف تحریم شونده، نتیجه گیری تحریم ها را برای تحریم کننده سخت و گمراه کننده می‌سازد. برخی از این مقامات از در مصالحه وارد می‌شوند و برخی دیگر کشور تحریم کننده را تهدید می‌سازند.

فصل سوم

برسی تأثیر تحریم های شورای امنیت بر حقوق بشر

فصل سوم: برسی تأثیر تحریم های شورای امنیت بر حقوق بشر

۳-۱-مبحث اول: تحریم های شورای امنیت

برخلاف تحریم های یک جانبه کشورها علیه یکدیگر و مباحث حقوقی پیرامون آن، تحریم های شورای امنیت سازمان ملل به لحاظ حقوق کمتر مورد سوال قرار می‌گیرد. اصولاً از آنجا که این شورا مسئول مستقیم حفظ صلح و امنیت بین الملل است لذا اقدمات آن معمولاً در این رساتا تفسیر شده و اتصل قانونی بودن آن چندان مورد پرسش قرار نمی گیرد. با این وجود برخی از حقوق ‌دانان بین‌المللی معتقدند شورای امنیت در اعمال تحریم ها می باید حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه را مدنظر قرار دهد.

آنچه مسلم است آنکه تحریم های اقتصادی همیشه با آثار ناخواسته همراه بوده که بدون هر گونه تفکیک یا تمایزی، به نیروهای نظامی و غیر نظامی به خصوص به ‌گروه‌های آسیب پذیر کشورها، صدمه وارد می آورد. لذا شورای امنیت می باید این مسئله را در نظر بگیرد. که به موجب میثاق بین‌المللی حقوق مدنی هو سیاسی هیچ ملتی را نمی توان در هیچ شرایطی از وسایل معاش خود محروم کرد.

از سوی دیگر بر اساس نظر دیوان بین‌المللی دادگستری (لاهه) تعهد به تعلیق روابط قراردادی که ممکن است ناشی از یک قطعنامه شورای امنیت باشد، نمی تواند بر مقررات مربوط به حمایت از آحاد بشر که در معاهدات با خصلت های حقوق بشری و بشر دوستانه گنجانده شده است، تاثیر گذارد. زیرا برخی از قواعد حقوق بشر مانند حق حیات امروزه از جایگاه قواعد آمره بین‌المللی برخوردارند و در هیچ شرایطی قابل تخطی و نقض نیستند. در نتیجه، در صورت تعارض بین مقررات تحریمی شورای امنیت و موازین بنیادین حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه بین‌المللی، نمی توان جهت واداشتن ‌دولت‌های‌ عضو به رعایت تصمیم های شورای امنیت به ماده ۱۰۳ منشور استناد کحرد. هر چند در عمل در قضیه عراق و تحریم های این کشور صراحتا این موارد نقض گردید و تحریم ها آثار بسیار مخربی بر افراد و غیر نظامیان عراقی داشت. دبیر کل سابق سازمان ملل متحد تحت عنوان «دستور کاری برای صلح» پیشنهاداتی را به منظور محدود کردن پیامدهای منفی تحریم ها بر مبنای حقوق بشر به شورای امنیت ارائه داد. در رژیم تحریم های بین‌المللی، مقرراتی پیش‌بینی می شود که به موجب آن کلیه دولت‌ها، از جمله دولتهایی که تحریم هستند، دسترسی بلامانع کمک های بشر دوستانه را تضمین کنند. این معافیت ها که هدف آن تطبیق رژیم تحریم با شرایط بشر دوستانه جدید است عموماً در پی درخواست دولت های هدف تحریم و یا نهادهای بشر دوستانه صورت می‌گیرد.

شورای امنیت سازمان ملل متحد در راستای انجام مأموریت‌ خطیری که جهت حفظ صلح وامنیت هانی در ماده ۲۴ منشور به آن تفویض شده است، در قالب فصل هفتم منشور و به هنگام وضع و اعمال تحریم های بین‌المللی از اختیارات بالنسبه گسترده ای برخوردار گشته است. از یک سوی منطوق ماده ۴۱ منشور و حصری نبودن اقدامات غیر قهرآمیز موضوع این ماده، و از سوی دیگر عدم تعیین نهادی بین‌المللی

جهت کنترل شورای امنیت باعث شده است که شورا کمترین دغدغه حقوقی ممکن را در این زمینه داشته باشد. تلفیق مواد ۲۵ و ۱۰۳ منشور نیز به چنین تصوری که به «دکترین نامحدود بودن اختیارات شورای امنیت» شهرت یافته وجهه مقبول داده است.

۳-۱-۱- گفتار اول: اثرات تحریم های شورای امنیت بر وضعیت حقوق بشر

اثرات تحریم ها و مجازات‌ها به طور کلی بستگی به اهدافی که تعقیب می شود، دارد. اهداف اولیه به رفتار کشور تحریم شده و اهداف ثانویه به وضعیت داخلی و انتظارات کشور تحریم کننده مربوط می شود.

در اکثر موارد، تحریم های بین‌المللی اقتصادی تأثیر اقتصادی قابل ملاحظه ای داشته اند، اما موفقیت سیاسی آن ها خیلی کمتر بوده است.^[۹۷] خصوصاًً زمانی که کشور مورد تحریم از لحاظ اقنتصادی وابستگی کمی به کشور تحریم کننده داشته و سایر کشورها نیز کشور تحریم کننده را در اجرای تحریم همراهی نکنند.

در تحریم های جمعی توسط سازمان ملل متحد، نیز اگر چه کمیته هایی برای نظارت بر اجرای تحریم، زیر نظر شورای امنیت تأسیس شده اند، لیکن در کل اجرای تحریم ها کلاً به عهده دولت‌ها واگذار شده است.

لذا چنانچه کشورهای جهان در خصوص این تحریم ها یا روشی که در آن چنین تحریم هایی می بایست اجرا گردد توافق و هماهنگی نداشته باشند، اینگونه تحریم ها اثر چندانی نخواهند داشت. از طرف دیگر جهان بازرگانی همیشه قادر به کشف روزنه های گریز از این تحریم ها هستند. افزون بر این، آثار بشر دوستانه منفی تحریم های بین‌المللی بر آسیب پذیرترین اقشار مردم دولت هدف، همواره یکی از نگرانی عمده جامعه بین‌المللی بوده است. یکی از نمونه های تحریم های بین‌المللی که باعث شد مردم کشوری در وضعیت اسفناک اقتصادی و اجتماعی قرار گیرند، کشور عراق در زمان رژیم صدام می‌باشد، به گونه الی که عده ای ادامه تحریم ها را نامشروع دانسته و خواستار لغو آن گردیدند.^[۹۸]

به عنوان مثال، یک مدیر تبلیغات به منظور حل برخی مشکلات کاری خود – عدم تعمق کافی در نوشته ها، ترک محل کار بدون اطلاع دیگران و از یاد بردن تکمیل فرم هزینه های روزانه – پس از تحلیل دقیق فرایند کار های مکتوب – برحسب مدل محرک، ارگانیسم، رفتار، عواقب – به اتفاق محقق برای تحلیل موارد مکتوب غیر بررسی شده در پایان هر روز، یک استراتژی ترکیبی محرک و پاسخ تهیه کرد، همین طور جریان نوشته ها، مقوله بندی شد و رفتار هی مدیر و منشی او نیز به طرز مشخصی تعیین گردید. به عنوان مثال، منشی برخی از مقولات کاری را برحسب ضوابط ویژه از دیگران جدا و دسته بندی می کرد، در حالی که برخی دیگر را به صورت انفرادی در اختیار مدیر قرار می‌داد. مدیر به جای تردید درباره ی هر مقوله و اخذ تصمیم ‌در مورد آن، فوراَ تصمیم می گرفت و دستور اقدام صادر می کرد یا کار های انجام شده را در محفظه ی خروجی قرار می‌داد. او همچنین با بهره گرفتن از یک استراتژی خود کنترل کننده، تمام مواردی را که دستور اقدام می‌داد یا نوشته هایی را که دسته بندی می کرد به صورت خلاصه روی نموداری که بر دیوار نصب کرده بود، می نوشت. این کنترل خود هم برایش پیش خورد (( برگه ی محرک )) و هم بازخورد ( تقویت ناشی از پیشرفت کار ) فراهم می کرد پس از اجرای شیوه ی اداره خویشتن، تعداد نامه های بررسی نشده روی میز تا حدود زیادی کاهش یافت ( از ۴/۱ به ۲۲/۰ ). همین نوع برداشت ( ( تحلیل کنشی م. ا. ر. ع ) و استراتژی مدیریت محرک و پاسخ، ‌در مورد ترک محل خدمت و پرنکردن سیاهه ی هزینه ها روزانه به کار گرفته شد و این رفتار های غیر کنشی نیز بهبود یافت. مدیر توانست رفتار هایغیر کنشی خود را تحت کنترل در آورد و به یک مدیر کارآمد تر تبدیل شود.(لوتانز،۱۳۷۸)

۵-۱-۲-۲مدیریت بر خود، تأمین کننده ی اهداف رویکرد ویژگی های شغل

‌بر اساس رویکرد ویژگی های شغل، که توسط ترنر و لارنس در سال های ۱۹۷۰ و اوایل سال های ۱۹۸۰ ارائه شد، وظایف در قالب شش ویژگی که تصور می شد تشکیل دهنده ی محتویات انگیزشی شغل می‌باشند. توصیف شدند. این ویژگی ها عبارتند از:

1. 1. خود گردانی؛

1. 1. مسئولیت فردی؛

1. 1. تنوع؛

1. 1. ارتباطات اجتماعی مورد نیاز؛

1. 1. فرصت های موجود برای ارتباطات اجتماعی؛

1. دانش و مهارت مورد نیاز.

فردی که شغلش از شش ویژگی بالا برخوردار است، میزان رضایت و حضورش بالا بود و در غیر این صورت، پیش‌بینی می شد که فرد رضایت کمتری داشته و غیبت های وی بیشتر باشد.(مورهد و گریفتین، ۱۳۷۵)

اصول غنی سازی شغل از نظر هرزبرگ، عبارتند از:

1. 1. اعطای آزادی و استقلال عمل و مسئولیت به کارکنان؛

1. 1. سرپرستی یک قسمت از سازمان؛

1. 1. وظایف مشکل تر؛

1. باز خورد.(ایران نژاد ،۱۳۷۰، ص ۷۳)

همان گونه که در نظریه های مذکور در زمینه ی ویژگی های شغل بیان گردید، صاحب نظران به سه ویژگی خود گردانی، مسئولیت فردی و (( آزادی استقلال عمل )) به عنوان ویژگی هایی که باید در طراحی شغل و غنی سازس شغل به آن ها توجه نمود، اشاره کرده‌اند. این سه ویژگی، در رویکرد مدیریت برخود در بالاترین سطح ممکن برای افراد تأمین می‌گردد.

تسلط بر نفس و خود سازی در مدیریت ژاپنی نیز – متأثر از تعالیم بودا –مورد توجه می‌باشد. مدیران ژاپنی از طریق شرکت در جلسات فرقه ی بودایی ذن، تسلط بر نفس و خود سازی را تمرین می‌کنند.

از لحاظ کاربردی تدوین و ارائه ی الگوی جامع شاخص های مدیریت برخود در دو بعد روحی – روانی و فیزیکی – جسمی مبتنی بر ادبیات مدیریت ( از لحاظ علمی ) و مورد کاوی خود مدیریتی امام خمینی ( از لحاظ دینی ) و تبیین وضعیت موجود خود مدیریتی مدیران نظام اداری بر اساس این الگو و شناسایی وجوه افتراق و اشتراک بین خود مدیریتی مدیران و خود مدیریتی امام خمینی – به عنوان تجسم عملی الگوی جامع شاخص های خود مدیریتی – گامی مؤثر در راستای بهسازی و بالندگی مدیران در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی می‌باشد.

رویکرد پژوهش حاضر در زمینه ی بهسازی مدیران از طریق الگوسازی خود مدیریتی امام خمینی با توجه به نتایج پژوهش های انجام شده توسط بنیان گذاران (( برنامه ریزی ارتباطات با خود و دیگران )) از اهمیت ویژه ای برخوردار می‌باشد.

به منظور ایجاد مجدد هر شکلی از فضیلت انسانی، سه جزء اصلی یا سه شکل اساسی رفتار های فیزیکی و ذهنی باید کپی شود:

1. سیستم باورها یا مفروضات: اگر فردی سیستم باور های فرد دیگری را الگو قرار دهد، اولین گام را برای ایجاد نوع مشابهی از نتایج کسب شده توسط او برداشته شده است لذا بنیان گذاران علم ارتباط با خود بر آن شدند که برجسته ترین و ماهرترین افراد در هر زمینه ای را الگو قرار دهند تا الگوی رفتارسی این افراد را که در طول سالیان سال دراز از طریق آزمون و خطا کشف کرده بودند، تبیین نمایند و بدین ترتیب آنان دید سامان یافته ای از چگونگی کپی سازی هر نوع فضیلت انسانی را در مدت زمانی بسیار کوتاه ارائه کرده‌اند. یکی از پژوهشگران در کتاب خود به نام قدرت نامتناهی الگوسازی را گذرگاه فضیلت می‌داند. اگر کسی خواهان موفقیت است فقط باید راهی برای الگو قرار دادن کسانی که موفقیت کسب کردند به دست آورد. او باید دریابد که افراد موفق چگونه مغز و بدن خود را به کار گرفته و نتایجی به دست آوردند.

افرادی که جهان را به پیش می‌برند یا تکان می‌دهند اغلب در الگو گیری حرفه ای هستند. این افراد به جای این که خود هر کاری را تجربه کنند، در یادگیری از تجربیات دیگران استادند.

1. 1. نقشه ی ذهنی: ایجاد ارتباط مؤثر با مغز و سیستم عصبی خود مستلزم شناخت رمز و کد آن می‌باشد. به منظور الگوسازی مشخصات و ویژگی های دیگران، باید این رمز و کد مورد شناسایی قرار گیرد.

1. فیزیولوژی: با توجه به ارتباط ذهن و بدن، چگونگی استفاده از فیزیولوژی – طریقی که فرد تنفس می‌کند بدن خود را نگاه می‌دارد، حالات، چهره و ماهیت و کیفیت حرکت های او – تعیین کننده ی حالتی است که فرد در آن قرار دارد و این حالت تعیین کننده ی رفتار او می‌باشد. (رضایی ، ۱۳۸۵، ص ۳۱)

۳-۲-۲ :تعاریف و اصطلاحات

۱-۳-۲-۲خود مدیریتی

در پژوهش حاضر مفاهیم خود مدیریتی، مدیریت برخود، مدیریت خویشتن، خود رهبری، مدیریت شخصی، مدیریت توسعه ی شخصی، مدیریت بعد داخلی با یکدیگر مترادف فرض شده است. مدیریت برخود در این تحقیق – با توجه به محدودیت های مذکور در بخش محدودیت های تحقیق – به معنای (( کنترل رفتار خود در راستای شناخت و استفاده ی بهینه از تمام نیرو های دو بعد روحی – روانی و فیزیکی – جسمی )) می‌باشد.