در بیت استعاره از زلف معشوق است.
ص۱۱۰ـ منشور: حکم و فرمان سرگشاده پادشاه.
ص۱۱۱ـ زان دم که عجز من به غرور تو شد دچار / رسم نیاز و ناز در ایام تازه شد:
تلمیح دارد بهداستان عاشقانه «ناز و نیاز» که میرزا محمد طاهر وحید قزوینی از شاعران سده‌ یازده هجریآن را به نظم کشیده است.
ص۱۱۱ـ تا گشت تازه طرز فغانی ز من فقیر / یاران رفته را به جهان نام تازه شد:
فقیر در این بیت خود را مجدّد شیوه غزلسرایی فغانی می‌داند. مصراع دوم تضمین از غزل فغانی است:
هر شاخ گل ز کج‌کلهی می‌دهد نشان خوبان رفته را به جهان نام تازه شد
(فغانی، ۱۳۴۰: ۲۰۶)
ص۱۱۱ـ رنگ به روی کار آمدن: کنایه از رونق گرفتن و نشاط یافتن.
ص۱۱۲ـ … که پای شوق من دست خضاب آلوده را ماند: دست در خضاب داشتن کنایه از ناتوان بودن از انجام کار است.
ص۱۱۳ـ … همچو کاکل به قفا داشت پریشانی چند:
کاکل: موی تارک سر پسران و مردان. عاشق در پریشانی و پشت سر محبوب بودن به کاکل او تشبیه شده که در قفای سر افتاده است. این تصویر از موتیف‌های این دوره و نیز شعر فقیر دهلوی است.
ص۱۱۴ـ پیر پنبه: کسی که به غایت پیر شده باشد، به گونه‎ای که در تمام بدنش حتی یک موی سیاه نباشد.
ص۱۱۴ـ مسطر: سطرآرای هندسی که بدان خط‌های راست و مستقیم می‌کشند. خط‌کش.
ص۱۱۵ـ … چو نخل موم به آتش رسد بهار کند:
نخل موم: درختی شبیه نخل که آن را از موم می‌سازند. کنایه از شمع نیز است.
بهار کردن: شکفته شدن گل و شکوفه. اینجا استعاره از روشن شدن (شمع) است.
ص۱۱۵ـ غوغا: شور و مشغله و فریاد و فغان که در وقت حادثه و بلایا از ازدحام و خروج خلق برآید، حتی فریاد سگان به یکبار، و پیداست که «غو» به معنی فریاد و نعره است، و «غا» مبدل «گا» به معنی جایی که غو و فریاد بسیار، و محل اجتماع فریادخواهان باشد. (لغت‌نامه دهخدا)
ص۱۱۵ـ غافلی زاهد ز فیض حکمت اشراق می / ورنه خشت خُم در اینجا کار افلاطون کند:
حکمت اشراق: مکتب فلسفی شهاب‌الدین سهروردی فیلسوف اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری. سهروردی فلسفه خود را بر این بنا نهاد کههستی غیر از نور چیزی نیست و هرچه در جهان است و بعد از این به وجود می‌آید نور است؛لذاجهانجزاشراقنمی‌باشد.
خشت خم: در قدیم برای ساختن شراب،وقتی انگور را در خُم می‌ریختند،سر خُم را با گل اندود می‎کردند تا هوا وارد نشود وتخمیر به کمال انجام گیرد.

فلاطون خم‌نشین: در شعر فارسی گاه افلاطونرا با دیوژن خم‎نشین اشتباه گرفته و او را خم‌نشینخوانده‌اند.
جز فلاطون خم‌نشین شـراب سرّ حکمت به ما که گوید باز
(حافظ، ۱۳۶۲: ۵۲۸)
ص۱۱۵ـ گاز: مقراضی که با آن سر شمع را می‎گرفتند.
ص۱۱۶ـ در هر مقام نغمه عشاق یک نواست / گاه از حجاز و گه ز نشابور شد بلند:
مقام: پرده موسیقی. ترتیب قرار گرفتن فاصله‌های پرده، نیم‌پرده، و ربع پرده میان نت‌های هشت‌گانۀ یک گام.
عشاق: از الحان قدیم موسیقی ایران. گوشه‌ای در دستگاه نوا، آواز دشتی، و بیات اصفهان. / نوا: آواز. از دستگاه‌های هفت‌گانۀ موسیقی ایرانی. / حجاز: گوشه‌ای در دستگاه شور.
نشابور: نام نوائی است از موسیقی و نام شعبه‌ای است از نوا که به نوانشابور مشهور است. (لغت‌نامه دهخدا)
ص۱۱۶ـ ناسور: زخمی که دچار عفونت شده باشد.
ص۱۱۶ـ فقیر پایه شعرت فزود طرز فغانی…. : غزل به اقتفای غزلی از فغانی سروده شده است. مصراع دوم این بیت نیز تضمین از شعر فغانی است:
تو آن گلی که مه آسمان جبین تو بوسد ملک ز سدره فرود آید و زمین تو بوسد
(فغانی، ۱۳۴۰: ۱۸۸)
ص۱۱۷ـ نزاکت: مصدر جعلی از نازک، به معنی لطافت و ظرافت.
ص۱۱۸ـ خانه زنجیر: دانه زنجیر. حلقه زنجیر.
ص۱۱۸ـ پای در دامن کشیدن: کنایه از کناره گرفتن و دوری کردن.
ص۱۱۹ـ درد ما را چاره درد دیگر است / چون خمار می که از می می‌رود: (ر.ک. توضیحات ص ۲۷۵)
ص۱۲۰ـ نشئه بیخودی عشق دوبالا نشود: دوبالا: دو چندان، مضاعف. افزون‌تر.
ص۱۲۰ـ تماشا: نظر کردن با شوق و حظ. از موتیف‎های شعر سبک هندی است که با آینه و حیرت می‌آید.
ص۱۲۰ـ کوچه‌راه: راه باریک. / خاک بر دهان شدن: خفه شدن
ص۱۲۱ـ می‌کند هر کس که یکدم با سگ کویت قران / او در اقلیم وفا صاحبقرانی می‌شود:
نمونه‌ای از اشعار معروف به «سگیّات» که در آنشاعر خود را سگ کوی یار می‌خواند.اینگونه مضامین در این دوره رواج داشته، البته در دیوان فقیر جز این بیت مشاهده نشد.
صاحبقران: نیک طالع، خوش اقبال، کسی که در هنگام نطفه بستن یا به دنیا آمدنش، سیاراتی در قِران بوده باشند.
قِران: اجتماع و به هم آمدن دو ستاره در برجی. در احکام نجوم چون این کلمه را مطلق گویند، مراد اجتماع زحل و مشتری باشد. (مصفّی، ۱۳۸۸: ۵۸۰)
ص۱۲۱ـ آشنا روزی که با طرز فغانی شد فقیر …. : مصراع دوم تضمین از غزل فغانی است:

ب ـ ممنوعیت ورود به منازل بدون اذن
شریعت مقدس اسلام به مسئله احساس آرامش و امنیت مردم در شئون زندگی و امور داخلی شان ارزش و اهمیت بسیار قائل است. در آیات قرآن و سنت اسلامی، ورود به منازل اشخاص منوط به استیناس و استیذان شده است. استیناس یعنی هنگام ورود به منزل باید خود را معرفی کرد تا صاحب خانه شخص مراجعه کننده را بشناسد و اگر تمایل داشت، درب خانه را به روی وی بگشاید و استیذان یعنی جلب رضایت صاحب منزل قبل از ورود به آن. این دو موضوع مهم شرط تفتیش و بازرسی منازل اشخاص به حساب می آیند.
خداوند متعال در قرآن مجید می فرمایند:
«یا ایهاالذین اموا لاتدخلوا بیوتاً غیر بیوتکم حتی تستأنسوا و تسلّموا علی اهلها ذلکم خیرلکم تذکرون * فأن لم تجدوا فیها احداً فلاتدخلوها حتی یوذن لکم ان قبل لکم ارجعو فارجعوا هو ازکی لکم و الله بما تعلمون علیم».
«ای کسانیکه ایمان آورده اید، به خانه هایی که خانه های شما نیست داخل مشوید تا اجازه بگیرید و بر اهل آن سلام گویید. این برای شما بهتر است، باشد که پند گیرید. و اگر کسی را در آن نیافتید، پس داخل آن مشوید تا به شما اجازه داده شود واگر به شما گفته شد «برگردید» برگردید که آن برای شما سزاوارتر است و خدا به آنچه انجام می دهید داناست». ^[۳۴]

مرحومه علامه طباطبائی در تفسیر آیه اول (آیه ۲۷) می فرماید: «مثلاً با یا الله گفتن یا سرفه کردن و مانند آن صاحب خانه را خبر کند که کسی هست که می خواهد داخل شود تا صاحب خانه آماده ورود او گردد، چه بسا در حالتی باشد که نخواهد کسی او را ببیند یا فردی از آن مطلع گردد. ^[۳۵]
قرآن مجید در جای دیگر چنین می فرماید: «واتوا البیوت من ابوابها».
«به منازل مردم تنها از در آنها وارد شوید»^[۳۶]
با وجود صراحت آیات مذکور در عدم ورود غیرمجاز به منزل و مسکن اشخاص، احادیث و روایات متعددی بر منع ورود بدون اذن نقل شده است. حکم پیامبر اسلام در قضیه سمره بن جندب از مهم ترین نمونه های تاریخی است که بر ممنوعیت ورود بدون اذن به خانه های مردم دلالت می نماید.
سمره بن جندب در منزل یکی از انصار یک درخت نخل داشت، که هر وقت و بی وقت جهت سرکشی به آن، بدون اذن صاحب خانه وارد منزل می شد. صاحب خانه پس از چند بار اعتراض به وی، نتیجه ای نگرفت و جهت رسیدگی موضوع به پیامبر (ص) مراجعه نمود. پیامبر ابتدا از سمره خواست که بدون اذن وارد خانه مرد انصاری نشود ولی سمره قبول نکرد. پیامبر از سمره خواست که از نخل خود صرفنظر کند و نخل دیگری و حتی تعداد بیشتری نخل در جای دیگری بجای آن دریافت کند. ولی سمره نپذیرفت. پیامبر فرمودند از نخل خود صرفنظر کن و به جای آن در آخرت نخلهای دیگری به تو خواهم داد، باز هم سمره قبول نکرد. در این حال بود که پیامبر به مرد انصاری دستور داد تا نخل را از ریشه بکند و در مقابل سمره بیندازد، و فرمودند «لاضرر و لاضرار فی الاسلام».^[۳۷]
صاحب کتاب «کنزالعمال» داستان تاریخی جالبی را از شخصی بنام ثور کِندی نقل کرده است.
ثور کندی می گوید: «عمر بن خطاب به هنگام زمامداری خود، در یکی از شبها، برای آگاهی از اوضاع و احوال شهر مدینه شب گردی می کرد. از خانه ای صدای آوازه خوانی و تغنّی شنید. بدون اطلاع صاحب خانه از دیوار آن بالا رفته و خطاب به صاحب خانه گفت: ای دشمن خدا! آیا گناه می کنی و گمان داری که خداگناه تو را از دیگران پنهان می دارد؟ صاحب خانه گفت: یا امیرالمؤمنین! بر من شتاب مکن، اگر من یک گناه انجام داده ام، شما سه گناه انجام داده ای، اول اینکه خداوند فرموده است: «تجسّس نکنید ـ لاتجسسواـ» و شما تجسس کرده ای. دوم اینکه خداوند فرموده است: «واتوالبیوت من ابوابها» یعنی از در وارد خانه شوید و شما از دیوار بالا آمده ای. سوم اینکه خداوند فرموده است: لاتدخلو بیوتاً غیربیوتکم حتی تستأنسوا، و تسلمو علی اهلها، «یعنی بجز خانه خودتان وارد هیچ خانه ای نشیود مگر بعد از آنکه صاحب خانه به شما اجازه دهد و به هنگام ورود بر اهل آن خانه سلام کنید».
شما بدون تحصیل اجازه و سلام بر خانه آمدی! عمر چون جوابی قانع کننده نداشت. گفت: اگر من تو را ببخشم، خوب می شوی و توبه می کنی. گفت: بلی، عمر او را نادیده گرفت و از خانه اش بیرون شد و رفت».^[۳۸]
همه فقها اعم از امامیه، حنفی، حنبلی، شافعی و ظاهری دفع کسی را که بدون اجازه به منزل دیگری وارد می شود جایز شمرده اند. با توجه به آیات قرآنی و روایت وارده نه تنها دفع متجاوز به حریم خصوصی و منازل افراد، جایز دانسته شده، بلکه قتل او در صورتیکه دفاع منوط به آن باشد، مباح و مشروع انگاشته شده است. فقهای امامیه پیرامون دفع متجاوز بر این عقیده اند: «اگر کسی وارد منزلی شود و صاحب منزل از ورود او جلوگیری کند ولی متجاوز بیرون نرود و دفاع منجر به مرگ متجاوز یا از بین رفتن عضوی از او شود، مدافع اگر شرایط مذکور در دفاع را رعایت کرده باشد مسؤول نمی باشد». ^[۳۹] فقهای امامیه جهت اثبات عقیده خود به احادیث زیر استناد کرده اند.
۱ـ «من دخل علی مومن داره محاربا، دمه مباح فی تلک الحال للمؤمن و هو فی عنقی». کسیکه با جنگ و ستیز وارد منزل مؤمنی شود، خونش در آن حال بر او مباح است من خونش را به گردن می گیرم».^[۴۰]
۲ـ عن جعفر عن ابیه (ع) قال: «ان الله لیمقت العبد یدخل علیه فی بیته فلا یقاتل».
«خداوند بنده ای را که متجاوزی وارد خانه اش شود و با او نجنگد دشمن می دارد».^[۴۱]
۳ـ عن رسول الله (ص) قال: «یبغض الله تبارک و تعالی رجلاً ـ او ان الله عز وجل یبغض الرجال یدخل علیه فی بیته فلایقاتل».
«خداوند کسی را که متجاوزی وارد خانه اش شود و با او نجنگد دشمن می دارد» ^[۴۲]
فقهای حنفی، حنبلی، شافعی و ظاهری همگی بر این عقیده اند که منزل مسلم مصون از تعرض متجاوز است و در صورت تجاوز به منزل شخص، وی می تواند با توجه به مراتب و شرایط خاص، متجاوز را دفع و حتی او را به قتل برساند. ^[۴۳]
ج ـ ممنوعیت استراق بصر
انسان خانه اش را محل امنی می داند که در آن از آنچه خداوند روا داشته بهره جوید و آزادانه به استراحت و آسایش بپردازد و از کلیه استمتاعات بهره مند گردد. در اسلام هتک ستر و نگاه کردن به هر آنچه نوعاً یا شخصاً در قلمرو حریم خصوصی قرار می گیرد ممنوع است. یکی از اموری که آسایش، آرامش و خوشبختی انسان را مکدّر و بلکه آزادی مشروعش را از او سلب و حرمت مسکنش را هتک می کند و حریم خصوصی وی را به مخاطره می اندازد، نگاه کردن اشخاص از لابلای شکافهای درها و پنجره ها و نظیر آن به منظور اطلاع از اموری است که در منزل رخ می دهد و صاحبِ خانه یا مالک محل، علاقمند به مخفی ماندن آن از دید دیگران است. خداوند عزوجل می فرماید:
«قل للمومنین یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم ذلک ازکی لهم ان الله خبیرٌ بما یصنعون و قل للمومنات یغضض من ابصار هن و یحفظن فروجهن و لایبدین زینتهن الاماظهر منها…».
« به مومنان بگو چشمهای خود را «از نگاه به نامحرمان» فروگیرند و فروج خود را حفظ کنند، این برای آنها پاکیزه تر است. خداوند از آنچه انجام می دهید آگاه است. و به زنان با ایمان بگو چشمهای خود را از نگاه هوس آلود فرا گیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آن مقدار که ظاهر است آشکار ننمایند و…».^[۴۴] ابن اثیر در تفسیر این آیه می گوید: «این آیه، دستوری است که از جانب خداوند متعال به بندگان مؤمنش، که چشمان خود را از آنچه خداوند حرام کرده فرو گیرند و جز به آنچه بر آنها مباح است نظر نیندازند و دیدگان خود را از محارم فرو بندند.
صحیحه حماد بن عیسی از امام صادق (ع) نقل می کند، که آن حضرت فرمود: «روزی پیامبر (ص) در یکی از اطاقهایش بسر می برد که به ناگاه مردی از شکاف در به داخل اطاقش نگاه کرد. در این هنگام شانه ای در دست پیامبر (ص) بود، حضرت فرمود: اگر نزدیکت می بودم، با همین شانه چشمت را کور می کردم».
صحیحه ابن مسلم از امام باقر (ع) نقل می کند، که آن حضرت فرمود: «عورت مؤمن بر مؤمن حرام است و اگر کسی به مؤمنی در منزلش نگاه کند، در آن هنگام حق دارد چشمانش را کور کند».^[۴۵]
مطابق تعالیم اسلامی هیچ کس نمی تواند بدون اذن همسایه به خانه او خروجی دهد یا به ملک او پنجره باز کند. اما چنانچه شخصی مبادرت به این کار نمود همسایه نیز می تواند در مقابل، پنجره یا پرده بکشد، یا به نوعی مانع ایجاد کند که از دید همسایه جلوگیری کند.
نگاه کردن به خانمهای محجبه در دیدگاه اسلام ممنوع بوده و ناظر، مرتکب گناه نیز گردیده است.
اسلام استراق بصر را نقض حریم خصوصی افراد قلمداد کرده و بعضی از فقها دفع آن را جایز و بعضی واجب دانسته اند. ^[۴۶]
دـ ممنوعیت استراق سمع
استراق سمع در سنت اسلامی از اعمال زشت و نکوهیده می باشد. در تفسیر نورالثقلین به نقل از کتاب «خصال صدوق» از قول محمد بن مروان از مام صادق (ع) روایت نموده است که مروان گفته است من شنیدم آن حضرت فرمود:
«سه دست هستند که روز قیامت دچار عذاب الهی خواهند شد و [انان را برشمرد تا اینکه فرمود:] از جمله کسی که به مکالمه دیگران گوش دهد در حالی که آنان به این کار رضایت ندارند. به گوشهای چنین کسانی در روز قیامت سرب گداخته خواهند ریخت».^[۴۷]
همچنین در تفسیر نور الثقلین عکرمه از ابن عباس نقل کرده است که او گفت، من از پیامبر خدا (ص) شنیدم که در ضمن سخنان خود فرمود:
«هر کس به سخنان و گفتگوی دیگران گوش بسپارد در حالیکه آنان رضایت ندارند، در روز قیامت به گوشهای او «آنُک» یعنی سرب گداخته می ریزند. سفیان ثوری گفته است: منظور از کلمه «آنُک» در متن حدیث سرب است».^[۴۸]
هـ ـ ممنوعیت بدگمانی
منشأ و ریشه اصلی تجسس و تفتیش در امور خصوصی دیگران، بدگمانی نسبت به آنان می باشد. اسلام برای اینکه ریشه تجسس در امور مردم را بطور بنیادی از بین ببرد به افراد جامعه توصیه کرده تا از سوء ظن درباره همدیگر پرهیز کنند. در اسلام ظواهر حجیت دارند و نباید پیرامون ظواهر تجسس نمود.
خداوند متعال در آیه ۱۲ سوره حجرات فرموده است:
«یا ایها الذین اموا اجتنوا کثیرا من الظن ان بعض الظن اثم و…».
«ای کسانیکه ایمان آورده اید از بسیاری گمانهادرباره دیگران بپرهیزید، به راستی که برخی از گمانها گناه است و …».
در تفسیر آیه شریفه مذکور قرطبی چنین گفته است:
«در کتابهای صحیح بخاری و مسلم از ابوهریره نقل شده که پیامبر اسلام (ص) فرمود: از بدگمانی نسبت به دیگران بپرهیزید، چرا که آن حرفی که بر پایه سوء ظن و بدگمانی گفته شود، دروغ ترین سخنان است و…».^[۴۹]
همچنین در تفسیر قرطبی از پیامبر اسلام (ص) روایت است که فرمود:
«خداوند خون مسلمان، آبروی مسلمان و بدگمان بودن درباره او را حرام کرده است».^[۵۰]
و نیز امام علی (ع) در این باره چنین فرموده اند:
«سوء الظن یفسد الامور و یبعث علی الشرور».
«بدگمانی نسبت به دیگران کارها را تباه می سازد و شرارتها را بر می انگیزد».^[۵۱]
بیهقی در کتاب «سنن» با سند ویژه خود از گروهی از اصحاب پیامبر (ص) از آن حضرت نقل کرده است که رسول خدا (ص) فرمود:
«ان الامیر اذا ابتغی الرّیبه فی الناس، افسدهم».
«اگر زمامدار ملتی بخواهد بدگمانی های خود را دنبال کند ملت خود را به فساد و تباهی خواهد کشانید».^[۵۲]
از امام کاظم (ع) روایت شده است:

۳-۱-۳-۱- سطح عملکرد «خدمت‌رسانی بی‌وقفه
ساختمانی دارای سطح عملکرد «خدمت‌رسانی بی‌وقفه» است که اجزای سازه‌ای آن دارای سطح عملکرد ۱ (قابلیت استفاده بی‌وقفه) و اجزای غیرسازه‌ای آن دارای سطح عملکرد A (خدمت‌رسانی بی‌وقفه) باشند. در مجموع می‌توان گفت در سطح عملکرد A-1 خسارت کلی ساختمان بسیار کم است.
سطح عملکرد ۱ در اجزای سازه‌ای (S-1) و سطح عملکرد A در اجزای غیرسازه‌ای (N-A) بطور کامل در زیر توضیح داده شده است[۲۷].
۳-۱-۳-۱-۱- سطح عملکرد ۱ برای اجزای سازه‌ای- قابلیت استفاده بی‌قفه (S-1)

سطح عملکرد قابلیت استفاده بی‌وقفه به سطح عملکردی اطلاق می‌شود که پیش‌بینی شود بر اثر وقوع زلزله مقاومت و سختی اجزای سازه تغییر قابل توجهی پیدا نکند و استفاده بی‌وقفه از آن ممکن باشد. بنابراین در اعضای سازه‌ای سختی و مقاومت اعضا تقریباً تغییری نمی‌کند و تغییر شکل ماندگار و ترک‌خوردگی در اعضا ایجاد نمی‌شود [۲۷].
۳-۱-۳-۱-۲- سطح عملکرد A برای اجزای غیرسازه‌ای- خدمت‌رسانی بی‌وقفه (N-A)
سطح عملکرد خدمت‌رسانی بی‌وقفه به سطح عملکردی اطلاق می‌گردد که پیش‌بینی شود اجزای غیرسازه‌ای بر اثر زلزله دچار خرابی بسیار جزئی شوند، به‌گونه‌ای که خدمت‌رسانی ساختمان پیوسته انجام‌شود. بنابراین در اعضای غیرسازه‌ای تمام سیستم‌های لازم برای عملکرد ساختمان فعال باقی می‌مانند و دیوارهای داخلی و نما و سقف‌ها ترک نمی‌خورند. خرابی‌های ناچیز ایجاد می‌شود و سیستم تأسیسات و برق‌رسانی فعال باقی می‌مانند[۲۷].
۳-۱-۳-۲- سطح عملکرد «قابلیت استفاده بی‌وقفه»
ساختمانی دارای سطح عملکرد «قابلیت استفاده بی‌وقفه» است که اجزای سازه‌ای آن دارای سطح عملکرد ۱ (قابلیت استفاده بی‌وقفه) و اجزای غیرسازه‌ای آن دارای سطح عملکرد B (قابلیت استفاده بی‌وقفه) باشند. در مجموع می‌توان گفت در سطح عملکرد B-1 خسارت کلی ساختمان کم است.
سطح عملکرد ۱ در اجزای سازه‌ای (S-1) و سطح عملکرد B در اجزای غیرسازه‌ای (N-B) بطور کامل در زیر توضیح داده شده است[۲۷].
۳-۱-۳-۳- سطح عملکرد «ایمنی جانی»
ساختمانی دارای سطح عملکرد «ایمنی جانی» است که اجزای سازه‌ای آن دارای سطح عملکرد ۳ (ایمنی جانی) و اجزای غیرسازه‌ای آن دارای سطح عملکرد C (ایمنی جانی) باشند. در مجموع می‌توان گفت در سطح عملکرد C-3 خسارت کلی ساختمان متوسط است. سطح عملکرد ۳ در اجزای سازه‌ای (S-3) و سطح عملکرد C در اجزای غیرسازه‌ای (N-C) بطور کامل در زیر توضیح داده شده است[۲۷].
۳-۱-۳-۳-۱- سطح عملکرد ۳ برای اجزای سازه‌ای – ایمنی جانی (S-3)
سطح عملکرد ایمنی جانی به سطح عملکردی اطلاق می‌گردد که پیش‌بینی شود بر اثر وقوع زلزله خرابی در سازه ایجاد شود، اما خرابی‌ها به اندازه‌ای نباشد که منجر به خسارت جانی گردد. بنابراین در اعضای سازه‌ای سختی و مقاومت باقی‌مانده در تمام طبقات وجود خواهد داشت. سیستم باربر ثقلی عمل می‌کند و گسیختگی‌ دیوارها در خارج از صفحه آن‌ ها رخ نمی‌دهد. همچنین تغییر شکل‌های ماندگار در سازه بوجود خواهد آمد [۲۷].
۳-۱-۳-۳-۲- سطح عملکرد C برای اجزای غیرسازه‌ای- ایمنی جانی (N-C)
سطح عملکرد ایمنی جانی به سطح عملکردی اطلاق می‌گردد که پیشبینی شود اجزای غیرسازه‌ای بر اثر زلزله خطر جدی برای جان ساکنان بوجود نیاورد. بنابراین در اعضای غیرسازه‌ای از خطرات فروریزش اشیاء جلوگیری می‌شود، اما بسیاری از تأسیسات ساختمان و عناصر معماری صدمه خواهند دید [۲۷].
۳-۱-۳-۴- سطح عملکرد «آستانه فروریزش»
ساختمانی دارای سطح عملکرد «آستانه فروریزش» است که اجزای سازه‌ای آن دارای سطح عملکرد ۵ (آستانه فروریزش) باشند. در این حالت محدودیتی برای سطح عملکرد اجزای غیرسازه‌ای وجودندارد (سطح عملکرد لحاظ‌نشده E). درمجموع می‌توان گفت در سطح عملکرد E-5 خسارت کلی ساختمان شدید است. سطح عملکرد ۵ در اجزای سازه‌ای (S-5) و سطح عملکرد E در اجزای غیرسازه‌ای (N-E) بطور کامل در زیر توضیح داده شده است[۲۷].
۳-۱-۳-۴-۱- سطح عملکرد ۵ برای اجزای سازه‌ای- آستانه فروریزش (S-5)
سطح عملکرد آستانه فروریزش به سطح عملکردی اطلاق می‌گردد که پیش بینی شود بر اثر وقوع زلزله خرابی گسترده در سازه ایجادگردد، اما ساختمان فرونریزد و تلفات جانی به حداقل برسد. بنابراین در اعضای سازه‌ای سختی و مقاومت باقی‌مانده ناچیز است، ولی ستون‌ها و دیوارها عمل می‌کنند. هم‌چنین تغییر شکل‌های ماندگار زیاد است و دیوارها و دست‌اندازهای مهارشده گسیخته می‌شوند. با توجه به شرایط به‌وجودآمده ساختمان در آستانه فروریزش است[۲۷].
۳-۱-۳-۴-۲- سطح عملکرد E برای اجزای غیرسازه‌ای- لحاظ‌نشده (N-E)
چنانچه برای عملکرد اجزای غیرسازه‌ای سطح عملکرد خاصی انتخاب نشده باشد، سطح عملکرد اجزای غیرسازه‌ای لحاظ نشده نامیده می‌شود. بنابراین در اعضای غیرسازه‌ای خرابی‌های گسترده ایجاد می‌شود. در شکل (۳-۳) سطوح عملکردی مجموع اجزای سازه‌ای و غیرسازه‌ای از سطوح عملکردی با کمترین خرابی (S1+NA) تا سطوح عملکردی با بیشترین خرابی (S5+NE) بصورت شماتیک نشان داده شده است [۲۷].
۳-۲ –مفاصل پلاستیک
۳-۲-۱- کلیات
لنگر پلاستیک یک عضو برابر مقاومت خمشی مقطع عرضی کاملا تسلیم شده آن عضو است یعنی مفصل پلاستیک هنگامی در یک عضو سازه­ای ایجاد می­ شود که مقطع عرضی کاملا تسلیم شود.
برای اینکه پلاستیسیته شدن در کل مقطع عرضی عضو بوجود آید، مقطع باید کاملا شرایط فشردگی را برآورده کند.در حقیقت ضوابط محدودکننده­ی مربوط به لاغری به همین علت در آیین­ نامه­ های طراحی فولادی وضع شده است.بنابراین در صورت لاغری عضو، پیش از آن­که از تمام ظرفیت عضو استفاده شود عضو دچار کمانش­های محلی و کلی شود،
ظرفیت لنگر پلاستیک^[۷۲] یک مقطع عرضی بستگی به تنش تسلیم مصالح و هندسه­ی مقطع دارد[۲۷].
۳-۲-۲-مدل سازی غیر خطی سازه واختصاص مفاصل پلاستیک
به منظور انجام تحلیل های غیرخطی روی سازه و مدل سازی رفتار غیرخطی آن باید مفاصل پلاستیک را به اعضا با توجه به نوع رفتارشان اختصاص داده و سپس تحلیل های غیرخطی را روی سازه انجام دهیم. اختصاص مفاصل پلاستیک پایه اغلب نرم افزارهای تحلیل غیر خطی از جمله SAP2000 , ETABS تشکیل می دهد. اساس این روش بر اختصاص مفصل پلاستیک در طول المان های الاستیک استوار است. یعنی در مقاطعی از المان که احتمال میرود به مقاومت پلاستیک خود برسند، یک مفصل پلاستیک اختصاص داده میشود .یک مفصل پلاستیک، یا رابطه غیر خطی نیرو- تغییر شکل را برای یک مقطع مشخص (در اعضای تغییرشکل کنترل) یا حد تسلیم اعضا ( در اعضای نیرو کنترل) را تعریف می‌کند.
در ادامه انواع مفصل های پلاستیک که در مدلسازی غیر خطی در این پایان نامه به کار میرود اشاره خواهد شد که عبارتند از:
۱-گروه اول، مفاصل تغییر شکل کنترل هستند که با رابطه نیرو-تغییر شکل تعریف میشوند
۲- گروه دوم، مفاصل نیرو کنترل هستند که بر اساس حداکثر نیروهای کششی و فشاری ویا اندرکنش آن ها با لنگرهای خمشی تعریف میشوند.
مرجع اختصاص مفاصل پلاستیک در این پایان‌نامه، دستورالعمل‌ بهسازی لرزه ای ایران، برمبنای FEMA-356 تدوین شده است[۲۷و۳۳]
۳-۲-۲-۱- گروه اول- مفاصل تغییر شکل کنترل
الف- مفصل خمشی (M) و مفصل خمشی- نیروی محوری (PMM)
تلاش‌های داخلی در تیرها و ستون‌های قاب خمشی به ترتیب خمشی و خمشی- محوری است. از طرفی تغییر شکل‌های پلاستیک در این اعضاء تحت بارهای جانبی زلزله، معمولاً به‌صورت مفصل‌های پلاستیک در ابتدا و انتهای تیرها و ستون‌ها ظاهرمی‌گردد. بنابراین در قاب‌های خمشی لازم است به دو انتهای تیرها مفصل پلاستیکی خمشی(M) و به دو انتهای بالا و پایین ستون‌ها، بایستی مفصل خمشی- محوری(PMM) اختصاص داده شود. رابطه لنگر- دوران یک مفصل پلاستیک خمشی در حالت کلی بصورت شکل(۳-۳)تعریف می‌گردد.

شکل(۳-۳): رابطه لنگر-دوران در مفصل پلاستیک خمشی
در شکل مذکور رابطه لنگر-دوران مفصل پلاستیک خمشی برای لنگر مثبت و منفی، متقارن فرض‌شده‌است. در حالت کلی برای مقاطع خمشی نامتقارن، این رابطه نامتقارن می‌باشد. از نقطه A تا نقطه B لنگر داخلی مقطع به لنگر پلاستیک می‌رسد و در واقع تا نقطه B رابطه لنگر دوران خطی است. در نقطه B متناظر با شکیل مفصل پلاستیک و آغاز دوران پلاستیک در مقطع است. بسته به میزان دوران پلاستیک، عملکرد عضو در یکی از ترازهای IO(استفاده بی‌وقفه)، LS(ایمنی جانبی)، CP(جلوگیری از فروریزش) قرارمی‌گیرد. موقعیت این ترازها در شکل قبل نشان‌ داده ‌شده ‌است. در نقطه C، مقطع به حداکثر مقاومت خمشی خود می‌رسد و بعد از آن ضمن افت مقاومت تغییر شکل‌های پلاستیک تا حداکثر مقدار خود در E توسعه می‌یابد و در این نقطه شکست خمشی در مقطع رخ‌ می‌دهد. رابطه لنگر- دوران مفصل پلاستیک خمشی- نیروی محوری(PMM) مشابه رابطه لنگر-دوران مفصل پلاستیک خمشی(M) می‌باشد، با این تفاوت که این رابطه سازگار با سطح اندر کنش بار محوری و لنگر خمشی می‌باشد[۲۷].
شکل(۳-۴):روند تشکیل مفاصل پلاستیک
ب- اصلاح مفصل اتوماتیک در تیرها، ستون‌ها
نرم افزار Sap2000 مفاصل خمشی و خمشی- نیروی محوری را بطور اتوماتیک اختصاص می‌دهد که باید تمامی مفاصل اتوماتیک می‌بایست یک مرتبه به مقاطع اختصاص می‌یابد و مجدداً اصلاح شوند. اصلاح مفاصل اتوماتیک تیرها، ستون‌ها به ترتیب طبق شرایط جدول(۶-۷)، (۶-۸) دستورالعمل بهسازی لرزه‌ای ایران انجام می‌گیرد. اصلاحات مفاصل شامل موارد زیر می‌باشد:
۱-اصلاح پارامترهای نمودار لنگر- دوران.
۲-اصلاح پارامترهای معیارهای پذیرش(در صورت نیاز به ارزیابی عملکردی[۲۶و۲۸]

۳-۱-” امنیت ” : اصل بیست و دوم قانون اساسی^[۱۲]
۴-۱-قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین المللی علیه آپارتاید در ورزش.^[۱۳]
۵-۱-” منع شرط بندی ” : ماده ۶۵۴ قانون مدنی.^[۱۴]
۶-۱-” منع تبعیض” : بند ۲۲ از ماده سوم اساسنامه کمیته ی ملی المپیک ایران اتخاذ تدابیر لازم برای مقابله با هرگونه تبعیض ، خشونت و فساد در ورزش را از جمله وظایف این کمیته بر شمرده است.

۷-۱-” منع استفاده از مواد نیروزا ” : بند ۳۱ از ماده سوم اساسنامه کمیته ی ملی المپیک به مبارزه با بهره گرفتن از مواد نیروزای غیر مجاز به عنوان یکی از وظایف این کمیته اشاره کرده است.
در قوانین و مقررات کشور آمریکا که آمیزه ای از قانون ، مقررات و تصمیمات قضایی است نیز از قوانین مربوط به “منع انحصار” ، “منع تبعیض جنسی” ، “منع تبعیض نژادی“،‌
“منع خشونت“ و “منع استفاده از مواد نیروزا “ به عنوان اصول حاکم بر مقررات ورزش و قوانین پیشگیرانه نام برده است. ^[۱۵]
بند۲- قوانین حمایتی
منظور قوانین و مقرراتی است که توسط مقام صلاحیت دار به منظور ایجاد شرایط مناسب برای توسعه و گسترش فعالیت های ورزش و یا حمایت از ورزشکاران و دست اندرکاران ورزش وضع شده است که به برخی از آن ها اشاره می شود :
۱-۲- “تربیت بدنی رایگان “: بند ۳ از اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم، همه امکانات خود را برای امور زیر به کار برد:۱- … ۲- … ۳- آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه، در تمام سطوح و تسهیل و تعلیم آموزش عالی.
۲-۲- “برابری در پیشگاه قانون “: اصل بیستم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.^[۱۶]
۳-۲- قانون برنامه سوم توسعه: در این قانون در مواردی به طور عام از تربیت بدنی و ورزش حمایت نموده است از جمله مواد ۱۵۵ قانون برنامه سوم توسعه و آئین نامه اجرایی آن و تبصره ۴ در خصوص واگذاری زمین های ورزشی متعلق به دستگاه های اجرایی به بخش غیر دولتی در قالب اجاره ، اجاره به شرط تملیک و فروش.
۴-۲- قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت .^[۱۷]
۵-۲- قانون تامین اعتبار احداث ، تکمیل ، توسعه و تجهیزات ورزشی مصوب سال ۷۶ ( با اصلاحات بعدی) .
۶-۲- قانون سازمان تربیت بدنی .^[۱۸]
۷-۲- مقررات و دستورالعمل های حمایتی آموزش و پرورش.
۸-۲- مقررات و دستورالعمل های حمایتی وزارت علوم.
۹-۲- دستورالعمل های حمایتی دانشگاه آزاد اسلامی .
۱۰-۲- قانون ” سرباز قهرمان ” .
۱۱-۲- “شرط بندی”^[۱۹]
در کشور آمریکا قوانین و مقررات حمایتی ویژه ای در خصوص “حق پخش تبلیغات” در ورزش به چشم می خورد.^[۲۰]
بند ۳: قوانین تنبیهی
قوانین و مقرراتی که توسط مقامات صلاحیت دار برای تنبیه متخلفین یا مجرمین وضع شده است. اعمال این قوانین پس از ارتکاب فعل مجرمانه یا نقض مقررات ورزش می باشد.
با وجود اینکه در فعالیت های ورزشی غالبا ً‌و احتمال بروز حوادث مختلف ( وقوع جرم ، شبه جرم ، تخلف ) در پی دارد ، متاسفانه قوانین و مقررات خاصی برای کنترل این حوادث وضع نشده است. لیکن در این خصوص ، در صورت وقوع جرم یا شبه جرم در رشته های مختلف ورزشی ، قواعد کلی مجازات و مسئولیت حاکم است ولی در صورت وقوع تخلف از مقررات فنی، با توجه به رشته ورزشی مربوطه ، تنبیه خاصی در نظر گرفته می شود که این مقررات نیز بیشتر در قالب آئین نامه ها و دستورالعمل ها می باشد برخی از این آئین نامه ها عبارتند از :
۱-۳- آئین نامه انضباطی سازمان تربیت بدنی مصوب سال ۷۴.
۲-۳- آئین نامه های خاص فدراسیون های ورزشی آماتوری جمهوری اسلامی ایران.
۳-۳- آئین نامه کیمته انضباطی مسابقات ورزش دانشگاه ها و آموزش عالی کشور
۴-۳- مقررات مربوط به برگزاری جشنواره و ورزشهای همگانی درون دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور.
۵-۳- آئین نامه مسابقات لیگ باشگاهی.
۶-۳- آئین نامه ورزش دانش آموزان .
۷-۳- دستورالعمل مسابقات استانی دانش آموزان.
گفتار دوم : مراجع قضاوتی
به مراجع رسیدگی کننده دعاوی و اختلافات در حوزه ورزش اطلاق می گردد و مراجعی همچون محاکم دادگستری ، کمیته های انضباطی ، هیات های حل اختلاف و حکمیت ( داوری ) می باشد. “ مراجع “ ( به مفهوم عام ) جمع مرجع می باشد که در لغت به مفهوم “ آنکه در امور بدو رجوع کنند^[۲۱] “ آمده است.
بند ۱: دادگاه های عمومی
به موجب ماده ۱ قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۳ ” به منظور رسیدگی به حل و فصل کلیه اختلفات و مراجعه مستقیم به قاضی و ایجاد مرجع قضایی واحد ، دادگاه هایی با صلاحیت عام … تشکیل می شوند.”
در حال حاضر در کشور ما در رابطه با جرائمی که در خصوص ورزش به وقوع می پیوندد ، دادسرا و محاکم عمومی صلاحیت رسیدگی داشته و مراجع تجدید نظر نیز رسیدگی به اعتراضات بعدی را بر عهده دارند.
بند ۲: مراجع استثنایی (اختصاصی)
بر اساس ماده ۴ قانون اصول تشکیلات عدلیه و محاضر شرعیه و حکام صلحیه مصوب رجب ۱۳۲۹ قمری : “محاکم اختصاصی آن است که به هیچ امری حق رسیدگی ندارد. غیر آنچه قانون صراحتا ً اجازه داده است. “ مفهوم مراجع استثنائی در برابر مراجع عمومی ، معرف مراجعی است که صلاحیت آنها منحصر به رسیدگی به امور و یا محاکمه اشخاصی است که قانونگذار صراحتا ً مشخص نموده است.
شایان ذکر است ، در مهرماه سال ۱۳۸۲ ریاست قوه قضائیه با اختیارات قانونی حاصل از قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب ، طی بخشنامه ای به کلیه روسای دادگستری های سراسر کشور ، دستور تاسیس محاکم خاص ورزشی و امور تربیت بدنی را صادر و ابلاغ نمود به این ترتیب برای اولین بار در تاریخ دادرسی ایران ، به نقش و جایگاه ورزش اهمیت ویژه ای در کنار سایر مسائل اجتماعی داده شد.
بند ۳: کمیته های انضباطی^[۲۲]
کمیته ی انضباطی در ورزش بعنوان نهاد مستقل رسیدگی کننده به تخلفات ورزشی می باشند. شورای سازمان تربیت بدنی ایران با اختیارات حاصل از بند ۵ از ماده ۸ قانون تاسیس سازمان تربیت بدنی ، آئین نامه انضباطی را در ۱۵ ماده و یک تبصره در تاریخ ۱۸ / ۲ / ۷۴ به تصویب رسانیده است. آئین نامه ی فوق الذکر به عنوان زیر بنای تاسیس کمیته های انضباطی محسوب می گردد و همچنین این آئین نامه به عنوان اساسنامه شورای عالی انضباطی شناخته می شود.
مسائلی همچون تعلیق بیش از ۳ سال ورزشکاران و تایید احکام در مورد ابطال پروانه دائمی باشگاه ها در صلاحیت شورای عالی انضباطی می باشد. آئین نامه مذکور همچنین صلاحیت کمیته های استان و شهرستان و فدراسیون را مشخص کرده است.
علاوه بر این نحوه تجدید نظر از هر یک از آراء صادره از نهادهای انضباطی مذکور نیز در این آئین نامه آمده است. بدین ترتیب کمیته های انضباطی در ورزش کشور را می توان به عنوان مراجع غیر قضائی رسیدگی کننده به اختلافات و رفع تنازع و صادرکننده احکام قطعی در مورد تخلفات ورزشی ورزشکاران دانست.
بند ۴: حکمیت
حکمیت ( داوری ) در اصطلاح به معنای فصل خصومت توسط غیر قاضی و بدون رعایت تشریفات دادرسی است و در ماده ۴۵۴ قانون آئین دادرسی مدنی به آن پرداخته شده است.^[۲۳] اصولا ً ، تمامی دعاوی حقوقی قابلیت طرح نزد داور ( حـَکـَم ) را دارند مگر اینکه قانون گذار آن را مستثنی کرده باشد.
در عرصه ورزش ، صرفا ًَ در دعاوی حقوقی می توان به نهادهای داوری رجوع نمود. دعاوی حقوقی ورزشی همچون نقل و انتقال بازیکنان دعاوی خسارت و مسئولیت مدنی ، دعاوی راجع به حق پخش حامیان مالی ، تبلیغات و … را می توان از طریق داوری حل و فصل نمود. ارجاع اینگونه امور به داوری نه تنها دعوا را سریع تر و با هزینه کمتر فیصله می دهد بلکه امکان استفاده داور و یا هیئت داوری متخصص در این زمینه را نیز فراهم می سازد. ^[۲۴]
بدیهی است ، تخصص یک حکم حقوقی در امر ورزش نقش بسزایی در حل و فصل مطلوب ، دقیق و کم هزینه در دعاوی ورزشی خواهد داشت. به رغم استفاده از داوری در رفع منازعات
بین المللی ، متاسفانه در ورزش ملی از آن بهره ای اندک برده می شود. برای رفع این معضل
می بایست نقش و جایگاه داوری را در سیستم حقوقی کشور بخصوص مسائل و دعاوی ورزش

با در نظر گرفتن اتانول بعنوان سیال واسطه،نمودار های تاریخ زمانی و فازی برای میکروتیر یکسرگیردار، قبل و بعد از پدیده pull-inدر شکل (۴-۱۷) ترسیم شده است.همانطور که واضح است تفاوت بین منحنی های (۱و۲و۳) با (۴و۵و۶)می باشد که قبل از پدیده pull-in منحنی ها بصورت پریودیک و متناوب و دوایر فازی مطابق با مرکز موقعیت تعادل می باشند و در هنگام pull-in و بعد از آن منحنی ها غیر متناوب شده و جدایش در منحنی های فازی رخ می دهد.همانطور که در منحنی های فازی مشخص است در لحظه ای که pull-in اتفاق می افتد سرعت الکترود متحرک صفر شده که حاکی از صفر بودن انرژی جنبشی در این لحظه دارد.

زمانیکه ولتاژ پله افزایش یابد دامنه نوسان نوک تیر افزایش و فرکانسهای سیستم کاهش می یابد تا مادامی که ولتاژ به مقدار بحرانی برسد آنگاه منحنی ها غیر متناوب شده و جدایش در منحنی ها رخ می دهد که نشان از تماس تیر با الکترود دارد یا بعبارتی ناپایداری در سیستم اتفاق می افتد.از آنجاییکه زمان اتفاق افتادن pull-in پارامتری مهم در کنترل سیستم می باشد با پیدا کردن نقطه pull-in می توان از آن در طراحی میکروسوئیچ ها استفاده کرد.

(ب)

(الف)

شکل۴-۱۷) پاسخ گذرای تیر در تداخل با سیال اتانول با اعمال ولتاز پله مختلف الف)تاریخ زمانی ،ب)فازی

علاوه بر خواص سیال که بر روی پاسخ دینامیکی سیستم تاثیر گذارند،خواص هندسی سیستم نیز از پارامترهای مهم در طراحی میکروساختارها است چرا که با تغییرات پارامترهای هندسی، زمان و ولتاژ بحرانی تغییر کرده و بر روی فرکانسهای سیستم اثر می گذارد.
شکل (۴-۱۸) و (۴-۱۹) تاثیر تغییرات طول تیر را بر روی پاسخ دینامیکی سیستم نشان می دهد.شکل (۴-۱۸) پاسخ گذرای سیستم را به ازای ولتاژ پله، قبل از ولتاژ بحرانی نشان می دهد و شکل (۴-۱۹) پاسخ گذرای سیستم را بعد از ولتاز بحرانی نشان می دهد.قبل از اینکه ناپایداری رخ دهد کاهش طول تیر منجر به کاهش نوسانات نوک تیر و افزایش فرکانس سیستم می شود.از طرفی کاهش طول تیر منجر به این میشود که ناپایداری یا پدیده pull-in در ولتاژهای بالا اتفاق افتد و سرعت ماکزیمم در نوک تیر افزایش یافته و pull-in زودتر اتفاق می افتد.

الف

ب

شکل ۴-۱۸) تاثیر تغییرات طول تیر بر روی پاسخ دینامیکی سیستم قبل از پدیده pull-in الف)نمودار تاریخ زمانی ،ب)فازی

الف

ب

شکل ۴-۱۹) تاثیر تغییرات طول تیر بر روی پدیده pull-in الف)نمودار تاریخ زمانی ،ب)فازی

شکل (۴-۲۰) تاثیر تغییرات طول تیر را بر روی ولتاژ ناپایداری به ازای سیالهای مختلف نشان میدهد.زمانیکه تیر در سیال غوطه ور است،افزایش طول تیر بر روی اینرسی سیال و شرایط ناپایداری تاثیر می گذارد.در این شکل از چند سیال برای بررسی پاسخ سیستم استفاده شده است و مشهود است که حضور سیال در مجموع باعث کاهش ولتاژ pull-inدر مقایسه با خلاء می شود.اینکه با کاهش طول تیر پدیده pull-in در ولتاژهای بالا رخ میدهد نیز بوضوح در این شکل نمایان است.