۱-۲-۲- طبقه بندی ژنتیکی سورگوم:

سورگوم ها از نظر تعداد کروموزم به سه دسته تقسیم می شوند سورگوم های ورسی کالر S.versi color که ۱۰n =2 بوده گیاه یک ساله وحشی و در آفریقا یافت میشود و سورگوم بی کالر S.bicolor که ۲۰ n =2 و دیپلوئید و همان سورگوم معمولی میباشد که سودان گراس نیز جزء این گروه است و در نهایت سورگوم های S.halopense که ۴۰ n =2و تتراپلوئید چند ساله هستند مانند جانسون گراس ( قیاق). سورگوم گیاهی است خود گشن که درصد دگر گشنی آن نزدیک به ۵ درصد است که در سودان گراس این درصد بیشتر از همه است. در خوشه سورگوم ممکن است تا ۴۰۰۰ بذر تشکیل شود که وزن هزار دانه آن ۱۶ تا ۴۰ گرم می باشد. دانه آن گرد و کروی به رنگ قهوای متمایل به قرمز می باشد. استفاده مستقیم دام از علوفه تازه سورگوم ممکن است باعث مسمومیت دام شود زیرا در برگهای سورگوم جوان ماده گلوکوزیدی به نام دورین^[۲] وجود دارد که سمی است وقتی که به پروسیک اسید تبدیل میشود باعث مسمومیت دام میشود. برای کم شدن خطر مسمومیت دام نبایستی از علوفه تازه استفاده کرد وقتی ارتفاع ساقه سورگوم از ۵۰ سانتی متر به طرف ۱۰۰ سانتی متر حرکت میکند میزان این ماده سمی کاهش پیدا می کند، همچنین در سیلو نیز از بین میرود (Dahlberg, 2000).

۱-۲-۳- توصیف گیاه شناسی سورگوم

سورگوم گیاهی علفی و معمولا یک ساله است؛ اما انواعی از آن نیز وجود دارند که میتوانند از طریق تولید پنجههای تازه و ریزوم از بخشهای قدیمی گیاه سال ها باقی بمانند (House, 1985). طول دوره زندگی در انواع مختلف آن بین ۴۵ تا ۱۸۰ روز است و ارتفاع آن از ۶۰ تا ۴۶۰ سانتی متر متغیر است. غالباً در مزارع، تولید یک ساقه منفرد منتهی شونده، میکند؛ اما ظرفیت بسیار متنوعی در پنجه زنی بسته به واریته و جمعیت از خودشان نشان میدهند (Doggett, 1988) این محصول انواع مختلفی دارد و از نقطه نظر مصرف به چهار گروه شیرین ،دانهای ،علوفهای و جارویی تقسیم بندی میشود(Martin, 1986).

۱-۲-۴- انواع سورگوم :

سورگوم ها بر حسب نوع مصرف به ۵ دسته تقسیم می شوند. ۱ – سورگوم دانه ای^[۳]: از دانه های آن به عنوان غذای انسان، دام و طیور استفاده می شود. ۲ – سورگوم علوفه ای^[۴]: که به نام سورگو^[۵] معروف است. دارای ساقه های بلند آبدار و شیرین است. سودان گراس از ارقام سورگوم علوفه ای است که گیاه یک ساله با ساقه های باریک و قدرت پنجه زنی بالا است. ۳ - سورگوم شیرین یا قندی^[۶]: ساقه های بلند این گیاه حاوی مواد قندی است. از شیرابه ساقه قند مایع تولید میشود. عملکرد آن بیشتر از سورگوم دانهای است لذا برای تولید علوفه سبز و سیلویی کشت می شود. ۴ - سورگوم جارویی^[۷]: به دلیل انشعابات زیاد و طویل و خوشه برجسته به عنوان جاروب استفاده می شود. ۵ - سورگوم مومی^[۸] : اندوسپرم این گیاه داری موم است که برای ساختن چسب به کار می رود (المدرس ، ۱۳۸۷).

۱-۲-۵- سورگوم شیرین

سورگوم زراعی با نام علمی (Sorghum bicolor L. Moench) گیاهی است از خانواده غلات، که از تنوع ژنتیکی گسترده‏ای برخوردار بوده است. مرکز اولیه این گیاه سودان بوده و با توجه به شواهد باستان شناسی همزمان با اهلی کردن سایر غلات (سه هزار سال قبل از میلاد مسیح)، اهلی شده است. در خاورمیانه نیز بعد از کشور یمن، بیشترین توده بومی از ایران به تعداد ۴۲۱ توده جمعآوری شده است. علاوه بر سایر مصارف معمول، اولین بار ایرانیان باستان شیره این گیاه (S.saccharatum) را به منظور تهیه شکر مورد استفاده قرار دادند (Dahlberg, 2000).
سورگوم شیرین کربوهیدرات‏های غیر‏ساختمانی نظیر گلوکز، فروکتوز، ساکارز و نشاسته را در سلولهای پارانشیمی ساقه خود ذخیره می‏کند (Lingle, 1987). نشاسته عمدتاٌ از آمیلوز ساخته شده است. رنگ نشاسته در ارتباط با پیگمانت‏های سورگوم متفاوت است. اندوسپرم‏های شناخته شده در سورگوم شامل واکسی، فلوری، کرنئوس، شوگاریهای‏لیزین، بسماتی و وانی می‏باشند (Anglani, 1998).
قند‏های اصلی موجود در دانه سورگوم، فروکتوز، گلوکز، رافینوز، سوکروز و مالتوز است. که همه قندها به جز فروکتوز و گلوکز، غلظتی کم‏تر از یک درصد دارند. نشاسته کربوهیدرات اصلی در پانیکول و ساکارز کربوهیدرات اصلی در ساقه است. مقدار تجمع ساکارز بسته به نوع کولتیوار فرق می‏کند و مرتبط با آنزیم‏های تخریب کننده ساکارز می‏باشد (Tarpley et al., 1994). محتویات کربوهیدرات‏های غیرساختاری سورگوم تحت تأثیر دما، زمان، کشت، فاصله گیاهان از هم و حاصلخیزی خاک تغییر می‏کند. میزان تجمع فروکتوز و گلوکز با نوسانات روزمره خیلی کم تغییر می‏کند. درحالی که میزان تجمع ساکارز به طور وسیعی به تغییرات دما وابسته است. قسمت فوقانی گیاه بیشترین مقدار ساکارز و نشاسته را دارد در حالی‏که بخش پائین ساقه واجد بیشترین مقدار گلوکز است. همچنین تجمع قند در مراحل مختلف رشد متفاوت می‏باشد(Mcbee and Miller, 1982).

۱-۲-۶- موارد مصرف سورگوم

صرف دانه سورگوم به موازات مصارف ذرت و جو است، از آن به عنوان غذای انسان و تهیه خوراک برای دام و طیور و همچنین در صنایع نشاسته و الکل سازی استفاده می‌شود. سورگوم شیرین برای تولید الکل گزینه مناسبی است و به عنوان یک فرآورده استراتژیک محسوب می‏شود (FAO, 2002). ترکیبات شیمیایی دانه سورگوم بسته به ارقام مختلف، متفاوت است. میزان پروتئین آنها از ۸ تا ۱۶ درصد تغییر می‌کند و ارقام تجارتی دارای ۱۰ تا ۱۳ درصد پروتئین میباشند، مقادیر لیزین، میتونین، فیبر خام، خاکستر و فسفر سورگوم به طور متوسط مشابه ذرت است (Taylor and Dower, 2000).
زمانی که دانه سورگوم می‌رسد و آماده برداشت می‌شود ساقه و برگ این گیاه هنوز سبز و آبدار است که با توجه به کمبود علوفه در ایران از آنها می‌توان به عنوان علوفه استفاده کرد. البته در کشورهای پیشرفته این بقایا را با ماشین آلات خرد کرده و به خاک بر می‌گردانند که ضمن افزایش کیفیت خاک از فرسایش بادی و آبی نیز جلوگیری به عمل می‌آورند (Asis et al., 1984).
سورگوم علوفه‌ای چنانچه از نام آن بر می‌آید برای مصرف علوفه به صورت سیلو، چرای مستقیم و یا برداشت به صورت علوفه تر و یا خشک برای مصرف در خارج مزرعه مورد استفاده قرار می‌گیرد. واریته‌های با ظرفیت تولید بالا در شرایط آب و هوایی مناسب در ایران در ۳-۲ چین ۱۰۰ تا ۱۵۰ تن در هکتار علوفه تر تولید می‌کنند که ۲۵-۲۰ درصد آن ماده خشک است. میزان پروتئین سورگوم علوفه‌ای بسته به ارقام مختلف متفاوت است و از ۹ تا ۱۸ درصد تغییر می‌کند. سورگوم علفی دارای ساقه‌های نازک است که جز سیلو کردن سایر موارد مصرف سورگوم علوفه‌ای را داراست (Almodares et al., 2007).
واریته‌های سورگوم شیرین که مقادیر زیادی از قند را در عصاره خود دارا هستند برای تولید شربت سورگوم یا ملاس مورد استفاده قرار می‌گیرند (Gerike and Neely, 1985; Morris and Joe, 2001).
شربت از ساقه‌هایی که قبلاً برگ‏های آن جدا شده استخراج می‏شود و برای این کار عموماً از غلتک استفاده می‏شود و بعد از آن تصفیه معمولاً با حرارت انجام می‏شود.
خصوصیات ارقامی از سورگوم شیرین که برای تولید شکر استفاده می‏شود از آن‏هایی که برای تولید شربت با الکل استفاده می‏شود متفاوت است. مثلاً سورگوم شیرین باید میزان زیادی ساکارز و سطح پائینی از نشاسته و آکونیتیک اسید داشته باشد (Asis et al., 1984).
تفاوت اصلی بین سورگوم شیرین و چغندرقند و نیشکر در این است که در تصفیه قند سورگوم شیرین به طور قابل ملاحظه‌ای به کاهش سطح نشاسته و آکونیتیک اسید نیاز است که این دو ماده از کریستاله شدن قند جلوگیری می‌کنند (Bitzer, 1998).

۱-۲-۷- اهمیت اقتصادی سورگوم

اهمیت اقتصادی سورگوم به لحاظ تغذیه انسان و حیوانات، تهیه الکل و تهیه علوفه سبز و سیلو می باشد. سورگوم غنی از تانن، دارای آنتی اکسیدان بالاتری از گندم، برنج و چاودار است که ترکیبات فنلی چندانی ندارند. با بهره گرفتن از سورگوم می توان محصولات با کیفیتی مانند آرد تصفیه شده نیز تهیه کرد (Scheffert and Gourley, 1982). سبوس سورگوم نه تنها حاوی فیبر است که دارای خواص دارویی است. چون انواع ترکیبات شیمیایی گیاهی را به بدن ما می رساند (Genge, 1989).
در ساقه اکثرسورگوم ها مقداری قند وجود دارد و میزان قند در ساقه سورگوم شیرین بیشتر از سایر سورگومها است این موضوع از سالیان دراز به اثبات رسیده‌است اما به صورت کریستال در آوردن قند آن، هنوز مشکلات زیادی دارد که محققان درباره آن تحقیق می‌کنند. اما از شیره آن می‌توان به صورت شربت در کمپوت سازی، نوشابه سازی، داروسازی و سایر صنایع استفاده کرد. مزیت این شربت در کمپوت سازی در این است که چون به راحتی کریستالیزه نمی‌شود بنابراین شکرک نمی‌زند. کشت و کار سورگوم شیرین در مقایسه با نیشکر و چغندر قند خیلی راحت و کم هزینه میباشد (Belletti, 1987).
کربوهیدرات‌های سورگوم شیرین را می‌توان استخراج کرده و الکل تولید نمود. همچنین می‌توان قسمت‏های همی سلولز و سلولزی باگاس را هیدرولیز کرده، الکل تولید نمود و بقایای آن را که قابل تبدیل به الکل نیست برای تولید انرژی سوزاند براساس تحقیقات انجام شده، باگاس سورگوم به کندی تجزیه شده و بنابراین آن را می‌توان برای مدت طولانی نگهداری کرد. اگرچه استخراج شکر برای مدت ۳ تا ۴ ماه (۱۰۰روز) است، باگاس را می‌توان انبار نموده و در طول سال از آن استفاده نمود. پس از برداشت سورگوم شیرین باید سریعاً مراحل استخراج شربت را شروع نمود. شربت خام استخراجی یا به الکل یا به شکر تبدیل می‏شود. باگاس ذخیره شده برای تبدیل به الکل یا برای تولید بخار و انرژی سوزانده می‏شود (Almodars et al., 2006; Almodars et al., 2007).
وجود مصارف مختلف سورگوم و امکان کشت این گیاه در زمین های فقیر و نیاز آبی کم آن باعث شده که در اکثر نقاط جهان کشاورزان مبادرت به کشت سورگوم نمایند. به دلیل قرار گرفتن این گیاه در گروه گیاهان چهار کربنه از پتانسیل فتوسنتزی بالایی برخوردار بوده و راندمان مصرف آب و نیتروژن آن بالا می باشد. در گذشته عموما سورگوم در مناطقی کشت می شد که برای کشت ذرت مساعد نبود، لیکن امروزه با پیدایش سورگوم هیبرید، این گیاه حتی در شرایط مساعد و فاریاب با ذرت رقابت میکند سورگوم با تنوع بسیار وسیع و خصوصیات جالب توجهی که در رابطه با تحمل گرما وخشکی دارد، تقریبا در مناطقی از کره خاکی که بین ۴۰ درجه شمالی و جنوبی واقع شده اند، کشت می گردد (Man et al., 1983; House 1985).

۱-۲-۸- فیزیولوژی سورگوم

رشد سورگوم در درجه حرارت کمتر از ۱۶ درجه سانتی‏گراد به طور محسوسی کاهش می‌یابد و درجه حرارت‏های بالاتر از ۳۵ درجه سانتی‏گراد، میزان محصول دانه آن را کم می‌کند. این گیاه جزء گیاهان روز کوتاه است و برای گل‏دهی بایستی در طی دوران رویش، طول روز کمتر از ۱۴ ساعت داشته باشند. زمان سرزدن (خروج نوک خوشه از غلاف) به وسیله دما و فتوپریود تحت تأثیر قرار می‌گیرد. حساسیت واریته‌های مختلف سورگوم به دما و فتوپریود متفاوت است (Delprit et al., 2000).
سورگوم شرایطی چون دمای بالا وخشکی را به راحتی تحمل نموده و به این شرایط مقاوم می‌باشد. سورگوم با سیستم ریشه‌ای گسترده‌ای که دارد به حجم وسیعی از خاک نفوذ کرده و رطوبت را به دست می‌آورد. این عمل حتی در شرایط بارندگی کم انجام می‌پذیرد. سورگوم در مقایسه با محصولات زراعی دیگر به آب کمتری برای رشد نیاز دارد و داده‌های مربوطه نشان می‏دهد که به ازای هرکیلوگرم ماده خشک تجمع‌یافته در حدود ۳۳۲ لیتر به آب نیاز دارد (House, 1985). نیاز آبی سورگوم در زمان رشد و گل‏دهی افزایش یافته و بعد از آن کاهش می‌یابد، با وجود این مطالعات مقدماتی نشان داده است که عملکرد بالای سورگوم هنگامی حاصل می‏شود که هیچ استرس رطوبتی وجود نداشته باشد (FAO, 2002). میزان آب مورد نیاز گیاه تحت تأثیر دما، رطوبت، سرعت باد و طول دوره زندگی گیاه متفاوت می‌باشد (Hofman and Ncill, 1984). میزان رطوبت خاک باید به هنگام گل‏دهی و تشکیل دانه کافی باشد و در این هنگام تعداد دفعات آبیاری به شرایط آب و هوایی بستگی دارد. سورگوم به خوبی در انواع خاک‌ها رشد می کند، منتهی در خاک‌های عمیق لومی‌شنی راندمان بهتری از خود نشان می‏دهد. درخاک‌های سنگین نیز چنانچه آبیاری مرتب انجام گیرد عملکرد بالاتری خواهد داشت. عواملی چون حاصل‏خیزی خاک، میزان آبیاری، دمای مناسب از مهم‏ترین عوامل موثر در رشد مناسب سورگوم می‌باشند. این گیاه می‏تواند خاک‌های قلیایی و شور را نیز تحمل نماید.
از جمله دلایل مقاومت بیشتر سورگوم در مقایسه با ذرت نسبت به خشکی عبارت است از:

• نیاز آبی سورگوم تقریباً با ذرت مشابه است ولی سورگوم در مقایسه با ذرت فقط نیمی از سطح برگ‏هایش در معرض تبخیر قرار دارند و این امر باعث کاهش میزان تعرق در سورگوم می‏شود و علاوه برآن، برگ‏ها و ساقه‌های سورگوم با ماده مومی پوشیده شده که میزان اتلاف آب را کاهش می‏دهد (Delprit et al., 2000).

• در ساختمان ریشه سورگوم تعداد ریشه‌های ثانویه در واحد ریشه اولیه نسبت به ساختمان ریشه در ذرت دو برابر است، با توجه به این‏که ریشه‌های اولیه در هر دو یکسان است، در نتیجه به سورگوم اجازه می‏دهد که در جذب آب کارآمدتر از ذرت باشد (Delprit et al., 2000).

• وجود اسید آمینه پرولین در سورگوم که باعث مقاومت این گیاه نسبت به خشکی شده است.

• سورگوم برخلاف ذرت توانایی دارد که در دوره‌های خشکی شدید عملاً غیرفعال شود و با فراهم‌شدن شرایط مطلوب، بدون هیچ‌گونه آسیبی دوباره شروع به رشد کند. درنتیجه سورگوم بیشتر از ذرت قادر به تحمل حرارت بالا است.

۱-۲-۹- زمان کاشت

به‏ علت این‏که رطوبت، نور و حرارت نقش مؤثری در تولید دارند و با عامل زمان تغییر می‌کنند پس برای دستیابی به محصول بیشتر، باید رابطه مستقیم بین زمان کاشت و میزان محصول در نظر گرفته شود. اگر بذر در زمان مناسب کاشته شود مدت زمان جوانه‌زدن کوتاه و گیاهچه‌ها سریع‌تر رشد می‌کنند. لذا نشاء جوان سورگوم قبل از این‏که آفات و امراض به آن حمله کنند، سریع رشد کرده و مانع از غالب شدن علف‌های هرز و امراض مختلف به آن می‏شود. در غیر این صورت مدت زمان جوانه‌ زدن و رشد نشاء طولانی گردیده و سبب رشد سریع علف‌های هرز و شیوع امراض شده که این عوامل مانع رشد نشاء سورگوم می‌شوند (Omer, 1988). تأخیر در زمان کاشت باعث افزایش غلظت مواد ازتی و کاهش شکر شده است. در بررسی اثر تاریخهای مختلف کشت‌ بر روی گل‏دهی چهار واریته سورگوم شیرین به نام‌های Br500, Br501, Br502, Br503 بین اواخر آبان تا اواخر بهمن متوجه شدند که بالاترین عملکرد ساقه و محتوی شکر در تاریخهای کاشت قبل از آذرماه گزارش شده است (Sastry, 1986).

۱-۲- ۱۰- زمان نگهداری ساقه پس از برداشت

تجزیه ساکارز در فاصله زمانی بین برداشت تا خرد کردن ساقه و استخراج عصاره مسئله مهمی می‌باشد و توجه به آن نکته مهمی است. ساکارز ساقه پس از ۴۸ ساعت تقریباً به نصف تقلیل می‌یابد، به همین نسبت مقدار منوساکارید آن افزایش می‌یابد. کم شدن ساکارز به علت تنفس سلولی و فعالیت آنزیم اینورتاز اسیدی است (Eiland and Claton, 1984) البته تجزیه ساکارز در نیشکر هم انجام می‏شود اما خیس نگاه داشتن ساقه‌ها به مقدار زیادی از تجزیه ساکارز سورگوم جلوگیری می‌کند. زمان برداشت روی کیفیت، درصد کربوهیدرات‌ و ساکارز ساقه اثر می‌کند. در ماه‌های تیر و مرداد، درصد خلوص شربت ۵۰ تا ۶۰ درصد می‌باشد و در ماه‌های مهر و آبان درصد خلوص شربت به علت اختلاف بیشتر در دمای شب و روز و بالا بودن فتوسنتز در روز و پایین بودن تنفس در شب به ۷۵ تا ۸۵ درصد می‌رسد (Belletti, 1987).

۱-۲-۱۱- میزان قند در اندام‌های مختلف سورگوم شیرین درمراحل مختلف رشد

سورگوم شیرین یک گیاه چهارکربنه می‌باشد (Wurtel, 1986)، که مواد قندی از جمله گلوکز، فروکتوز، ساکارز و نشاسته در سلول‌های پارانشیمی ساقه آن ذخیره می‏شود (Belletti, 1987). مطالعات بوستو(Bosseto and Arfioli, 1986) در سال ۱۹۸۶ و لوتار(Lothar, 1994) در سال ۱۹۹۴ بر روی سورگوم شیرین نشان داد که میزان قند در ریشه، ساقه و برگ این گیاه یکسان نمی‌باشد. میزان قندکل در ساقه تا ۴۰ درصد وزن خشک آن و در ریشه تا ۲۰ درصد وزن خشک آن می‌باشد. علاوه براین، بوستو نشان داد که میزان ساکارز نسبت به گلوکز و فروکتوز در مراحل پس از گل‏دهی بیشتر است. لینگل(Lingle, 1987) در ۱۹۸۷، طی مطالعات خود اعلام داشت که تا قبل از مرحله گل‏دهی میزان آنزیم اینورتاز اسیدی در سورگوم شیرین بالا بوده و منجر به افزایش طول میان‏گره‌ها و درنتیجه باعث طویل شدن ساقه و کم شدن میزان ساکارز در این مراحل می‌گردد. همزمان با کاهش غلظت آنزیم اینورتاز اسیدی در مراحل پس از گل‏دهی رشد طولی ساقه متوقف شده و برغلظت آنزیم اینورتاز خنثی افزوده می‏شود و این تغییرات منجر به ساختن ساکارز و افزایش غلظت ساکارز ساقه می‌گردد. بوستو وهمکاران(Bosseto and Arfioli, 1986) در ۱۹۸۶، توانستند با افزودن ماده شیمیایی مانع رشد جوانه انتهایی شده که درنتیجه رشد طولی ساقه متوقف گردیده و میزان تجمع ساکارز در ساقه افزایش یافت. در تمام مراحل رشد سورگوم شیرین غلظت گلوکز از فروکتوز بیشتر می‌باشد. گلوکز بیشتر در بخش پایین ساقه و ساکارز در بخش بالایی ساقه تجمع می کند (Mathan, 1989).
طی سال‏های ۱۹۸۶-۱۹۸۵، از ۳۲ رقم مختلف سورگوم ۹۰ تن در هکتار محصول تر بدست آمد (El.Bassam and Ruhl, 1987). بالاترین مقدار قند (وزن تر) ۲/۹ درصد در سال ۱۹۸۵ و ۱/۱۱ درصد در سال ۱۹۸۶ بوده است (El.Bassam and Ruhl, 1987). مالینووسکی و اسمیلوبنکو(Malinovskii and Smilobenko, 1988) در سال ۱۹۸۸، ۱۲۵ رقم از سورگوم شیرین را به منظور بررسی کیفیت قند مورد مطالعه قرارداد. ۷ رقم دارای ساکارز بیش از ۲۰درصد در ساقه بودند درحالی که ۲۱ رقم دیگر دارای ۲۰-۱/۱۵ درصد ساکارز بودند. ولی هردو گروه دارای ۴/۲۳ درصد قند کل می‌باشند که ۲/۲ درصد آن مونوساکارید بود، در بعضی ارقام مقدار بالای قند با سایر ویژگی‌های مفید از جمله مقاومت به انبارکردن، محصول زیاد و مقاومت به شته همراه است. در بین ارقام، نسبت دی ساکاریدها به مونوساکارید‌ها متفاوت است ولی در داخل تکرارهای یک رقم اختلافی وجود ندارد و این مسئله می‏تواند به عنوان معیاری برای شناسایی ارقام مورد توجه قرارگیرد. مطالعات انجام شده در برزیل (Zanini, 1990) نشان داده است که درصد شربت استخراج شده در هنگام رسیدن گیاه افزایش و مقدار قند احیا کاهش می‌یابد. مقدار قند کل، بخصوص ساکارز، همچنین خلوص شربت، وزن ۱۰۰۰ دانه،۳۳ روز پس ازگل‏دهی افزایش می‌یابد.
سابرامانین و همکاران (Subramanian et al., 1987) در سال ۱۹۸۷ نشان دادند مقدار کل قند در ساقه خشک شده گیاه سورگوم بین ۱۷ تا ۴۰ درصد می‌باشد. درسال ۱۹۸۸ فراریس در استرالیا متوجه شد که رقمWary دارای ۲۷ تن در هکتار وزن خشک و یازده تن شکر در هکتار است(Ferraris, 1988).
ویتور و همکاران (Vietor et al., 1990) در سال ۱۹۹۰ طی مطالعات خود نشان دادند که مقدار قند در مراحل قبل از گل‏دهی و پس از گل‏دهی سورگوم شیرین متفاوت بوده و مقدار آن در مرحله قبل از به غلاف رفتن و به غلاف رفتن در پایین‌ترین حد و برابر ۳/۱۸ درصد وزن خشک است. بیشترین مقدار قند از مرحله گل‏دهی به بعد است. از آنجا که اکثر آزمایشات انجام شده بر روی کربوهیدرات‌های ساقه سورگوم شیرین بعد از گل‏دهی بوده، لذا محققین رابطه تنگاتنگی بین مرحله رسیدن فیزیولوژیکی و مقدار قند قائل می باشند. به دلایل اقتصادی برداشت ساقه‌ها همزمان با برداشت دانه‌ها انجام شده تا علاوه برقند ساقه، دانه‌ها هم مورد استفاده قرارگیرند. لذا مرحله رسیدن فیزیولوژیکی بیشتر از سایر مراحل برای بهره‌برداری مورد نظراست (Bosseto and Arfioli, 1986).