جمع بندی
در این فصل از پژوهش به تعاریف کیفیت زندگی، افکار خودآیند منفی و استرس پرداخته شد و همچنین ارتباط هر کدام با ناباروری بیان شد. سعی بر این بود تا به تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور در راستای این عوامل و ناباروری اشاره شود و در آخر نیز آموزش مدیریت استرس و تاثیراتش بر ناباروری و مسایل مختلف شرح داده شد.
با توجه به اینکه آوردن فرزند و مادر شدن آرزوی هر زنی است و در بسیاری از فرهنگ‌ها همین‌طور در ایران باروری و داشتن فرزند برای زوج‌ها حائز اهمیت است، ناباروری می‌تواند ضربه‌ی سنگینی بر زنان نابارور و همچنین خانواده‌هایشان وارد کند. مسایل جسمی و روانشناختی بسیاری زندگی زنان نابارور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولاً برای این دسته از افراد بیشتر تلاش برای درمان‌های جسمی صورت می‌گیرد و کمتر توجهی به جنبه روانشناختی این مشکل می‌شود، این در صورتی است که فشارهای روانی ناشی از ناباروری به نوعی بر تمام جنبه‌های زندگی این افراد تاثیرگذارند. با این وجود درمان‌های روانشناختی کمک مفیدی برای این گروه از زنان خواهد بود.
با توجه به پژوهش‌های ذکر شده در خصوص مدیریت استرس، یکی از روشهای مؤثر در بهبود کیفیت زندگی و مهار استرس وکم شدن عوامل مؤثر در ناباروری آموزش مهارت‌های مدیریت استرس است. جستجوی منابع علمی نشان می‌دهد که در سطح جهانی و بخصوص در ایران پژوهش‌های اندکی در خصوص اثربخشی آموزش مدیریت استرس بر کاهش افکار خودآیند منفی، استرس و بالطبع عوامل مؤثر در ناباروری و افزایش کیفیت زندگی زنان نابارور صورت گرفته است. لذا هدف از پژوهش حاضر اثربخشی آموزش گروهی مدیریت استرس بر کاهش استرس، افکار خودآیند منفی و افزایش کیفیت زندگی زنان نابارور می‌باشد.
فصل سوم: روش پژوهش
در این فصل به بررسی طرح تحقیق، جامعه آماری، نحوه انتخاب آزمودنیها و متغیرهای تحقیق، شیوه جمع آوری اطلاعات، ابزارهای مورد استفاده در پژوهش، پایایی و روایی و نحوه استفاده از آن ها و روشهای آماری مورد استفاده در این پژوهش پرداخته خواهد شد.
طرح پژوهش
این پژوهش در چارچوب یک روش تحقیق شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل می‌باشد. در این پژوهش دو گروه وجود دارد که برای گروه اول (گروه آزمایشی) آموزش گروهی مدیریت استرس به شیوه شناختی – رفتاری به عنوان متغیر مستقل اجرا می‌شود و گروه کنترل هیچگونه آموزش خاصی با اهداف معین دریافت نمی‌کنند.
گروه
پیش آزمون
متغیر مستقل
پس آزمون
گروه آزمایشی
T1
X
T2
گروه کنترل
T1
_
T2
شرکت کنندگان
جامعه پژوهش کلیه زنان نابارور مراجعه کننده به کلینیک ناباروری نوین مشهد در مهر ماه سال هزار و سیصد و نود و سه می‌باشد. برای به دست آوردن نمونه مورد نیاز برای این پژوهش، فراخوانی در کلینیک درمان ناباروری نوین مشهد، جهت انجام این پژوهش اعلام گردید و افراد داوطلب آمادگی خود را اعلام کردند. به این افراد مقیاس‌های مورد نظر در پژوهش داده شد بعد از نمره گذاری سه مقیاس کیفیت زندگی، افکار خودآیند منفی و DASS-21 افرادی که کیفیت زندگی پایین، افکار خودآیند منفی بالا و استرس بالایی داشتند برای این پژوهش در نظر گرفته شدند. با توجه اینکه تعداد اعضا در مشاوره گروهی محدود است (معمولاً تعداد اعضا در مشاوره گروهی باید ۶ الی ۱۲ نفر باشد) و نباید از ۱۲ نفر بیشتر باشد زیرا باید اعتماد، امنیت، تفاهم و پذیرش بین اعضا به وجود آید (شفیع‌آبادی، ۱۳۸۶؛ به نقل از پناه علی و همکاران، ۱۳۹۲). بنابرین از بین افرادی که واجد شرایط شرکت در این پژوهش بودند ۲۴ نفر به عنوان نمونه انتخاب شد که به روش تصادفی ۱۲ نفر در گروه آزمایش و ۱۲ نفر در گروه کنترل قرار گرفتند.
در این پژوهش از ملاک‌های ذیل استفاده شد:
-
- زنان ناباروری که پزشک آن ها را حداقل برای دو سال متوالی نابارور تشخیص داده باشد.
-
- دامنه سنی بین ۱۸ تا ۳۵ سال.
-
- تمایل و رضایت آگاهانه برای مشارکت در پژوهش.
- حداقل تحصیلات سیکل.
ابزارهای پژوهش
مقیاس کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی:
این پرسشنامه توسط سازمان جهانی بهداشت به منظور ارزیابی کیفیت زندگی طراحی شده است (گروه سازمان جهانی بهداشت، ۱۹۹۸). فرم کوتاه این پرسشنامه (WHO – QOLI – BREF) از ۲۶ ماده تشکیل شده است و چهار حیطه سلامت جسمانی، سلامت روانی، روابط اجتماعی و سلامت محیط را با ۲۴ سوال (به ترتیب دارای ۷، ۶، ۳ و ۸ سوال می‌باشد) مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در ایران نجات و همکاران (۱۳۸۵) این مقیاس را بر روی ۱۱۶۷ نفر نرم کردند. اعتبار پرسشنامه را به روش آلفای کرونباخ برای جمعیت سالم در حیطه سلامت جسمانی ۷۰/۰، سلامت روانی ۷۳/۰، روابط اجتماعی ۵۵/۰ و ارتباطات محیطی ۸۴/۰ به دست آورده‌اند و ضریب پایایی به روش بازآزمایی را پس از ۲ هفته ۷/۰ گزارش کرده‌اند. یوسفی و صفری (۱۳۸۸)، به منظور تعیین روایی مقیاس از همبستگی نمره کلی هر بعد با تک تک سوال‌های تشکیل دهنده آن بعد استفاده شد. دامنه ضریب‌های همبستگی به دست آمده از ۴۵/۰ تا ۸۳/۰ و تمام ضریب‌ها در سطح ۰۰۱/۰ معنی دار بودند (به نقل از سودانی و همکاران، ۱۳۹۱).
مقیاس افکار خودکار منفی:
مقیاس افکار خودکار منفی آقایوسفی شامل ۱۰ عبارت برگرفته از نظریه شناختی بک است که نخستین بار در سال ۱۳۷۸ به منظور سنجش عوامل هم بسته با افسردگی دختران نوجوان قم تدوین شد و سپس در سال ۲۰۰۴ با تجدیدنظر در ماده نخست این مقیاس در نخستین کنگره علوم شناختی در الله آباد هندوستان معرفی شد . مقیاس دارای روایی به روش محاسبه همبستگی آن با مقیاس افسردگی بک (شکل کوتاه) دست کم ۰٫۳۹ با احتمال خطای ۰٫۰۰۰۱ می‌باشد و پایایی آن در پژوهش‌های گوناگون در حد قابل قبولی بوده است (کمترین پایایی محاسبه شده ۰٫۵۱ با احتمال خطای ۰٫۰۰۰۱ بوده است). به منظور پیشگیری از تمایل پاسخ دهندگان به ارائه پاسخ (موافقم) از گزینه‌های مثبت و منفی استفاده شد (آقایوسفی، ۱۳۸۸؛ به نقل از زارع و عبداله زاده، ۱۳۹۱). در پژوهش آقایوسفی بر خانواده های شاهد و ایثارگر این ضریب اعتبار ۶۹/۰ برآورد شده است (به نقل از زارع و همکاران، ۱۳۸۹).
پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس (DASS-21):
