شاخص کیفیت شبکه، تابعی از ظرفیت شبکه است و با آن رابطه مستقیم دارد. بنابراین انتظار می­رود با افزایش ظرفیت شبکه کیفیت شبکه نیز بهبود یابد. با بررسی روند شاخص­ های کیفیت شبکه مشخص است که این شاخص در طول دوره شبیه­سازی بهبود می­یابد. همچنین شاخص رضایت مشتری نیز رابطه مستقیم با کیفیت شبکه دارد. بنابراین بررسی این شاخص نیز روند افزایشی را نشان می­دهد.

نتایج حاصل از نمودارها و توابع ضرایب همبستگی و دگرهمبستگی ورودیها و خروجی های شبیه­سازی شده سیستم در بخشهای ثابت و دیتا نشان می­دهد که تمامی توابع از نمایی منفی پیروی می­ کنند. به دنبال رسم این توابع مشخص شد که سیستم در این بخشها کنترل­پذیر، دسترس­پذیر و مشاهده­پذیراست. فرایند کنترل­پذیر است یعنی اینکه ورودیهای سیستم­، متغیرهای حالت سیستم را کنترل می­نمایند. به عنوان مثال در این بخش­، ظرفیت شبکه تلفن ثابت بعنوان یک متغیر حالت توسط سرمایه ­گذاری در خرید تجهیزات بعنوان متغیر ورودی کنترل می­ شود. همچنین سیستم مشاهده­پذیر است یعنی اینکه هریک از متغیرهای حالت آن سیستم بر برخی از خروجی ها تاثیر می­ گذارد و با اندازه ­گیری خروجی ها، می توان اطلاعاتی در باره متغیرهای حالت به دست آورد. به عنوان مثال می­توان با اندازه ­گیری حاشیه سود به عنوان خروجی سیستم، ظرفیت شبکه را به عنوان یک متغیر حالت اندازه ­گیری کرد. همچنین سیستم موردنظر یک سیستم دسترس­پذیر می­باشد یعنی اینکه می­توان سیستم را در مدت زمان محدود از حالت اولیه به یک حالت دلخواه تغییر داد. اما در تعیین وضعیت پایداری سیستم این نتیجه ­گیری حاصل شد که قسمت حقیقی تمامی ریشه ­های مخرج کسر تابع انتقال منفی است و در نتیجه سیستم پایدار است. در واقع این وضعیت باعث می­ شود رفتار سیستم با گذر زمان نوسانات پایدار داشته باشد. نتایج حاصل از شبیه­سازی پویایی­شناسی سیستم نیز پایداری سیستم در این بخش­ها را تائید می­ کند. در واقع روند نمایی مثبت شاخص­ های خروجی کلیدی زنجیره در این بخشها در راستای پایداری سیستم می­باشد.
پس از اطمینان از عملکرد سیستم جهت کمک به مسئله پژوهش و ارتقا خروجی­های سیستم در این بخش­ها نیز سیاست­های افزایش سرمایه ­گذاری در خدمات دیتا و افزایش بهره­وری ظرفیت تلفن ثابت پیشنهاد داده شد. شکلهای ۵-۲ و ۵-۳ به ترتیب نسبت رشد دو شاخص اصلی خروجی سیستم (درآمد و حاشیه سود) و ورودی اصلی سیستم (سرمایه عملیاتی) را در خدمات تلفن ثابت و دیتا نشان می­ دهند. در شکل ۵-۲ علاوه بر اینکه نسبت رشد شاخص­ های خروجی صعودی است. مقدار این نسبت­ها در مقایسه با نسبت رشد سرمایه بیشتر می­باشد. در واقع می­توان نتیجه ­گیری کرد که میزان بهره­وری از سرمایه نیز در اثر اجرای سیاست جدید افزایش یافته است. به بیان ساده افزایش در میزان سرمایه ­گذاری به عنوان ورودی سیستم به میزان بسیار بیشتری درآمد و سود به عنوان خروجی های سیستم را افزایش داده است. در شکل ۵-۳ افزایش بهره­وری از ظرفیت تلفن ثابت نیز بدون افزایش در سرمایه ­گذاری یا ورودی سیستم به میزان قابل­توجهی شاخص­ های خروجی سیستم را بهبود داده است.
شکل ۵-۲- نسبت رشد شاخص های خروجی زنجیره تامین خدمات دیتا در اثر اجرای سیاست جدید
شکل ۵-۳- نسبت رشد شاخص های خروجی زنجیره تامین خدمات تلفن ثابت در اثر اجرای سیاست جدید
بررسی نتایج شبیه­سازی شاخص­ های ارزیابی در سطح هلدینگ مخابرات ایران نیز در مجموع نشان­دهنده رشد نمایی شاخص­ های درآمد، هزینه و حاشیه سود می­باشد. اما نتیجه مدلسازی ریاضی در سطح هلدینگ پایداری سیستم را با ادامه روند فعلی تائید نمی­نماید و نتایج فرایند مدلسازی، سیستم را در مجموع ناپایدار نشان می­دهد. اجرای سیاست­های چهارگانه در شرکتهای زیرمجموعه و مدلسازی ریاضی نتایج شبیه­سازی نشان می دهد که اجرای این سیاست ها منجر به پایداری سیستم در سطوح شرکت­های زیر­مجموعه و هم در سطح هلدینگ خواهد شد که البته اجرای سیاست­های اول و سوم در شرکت­های ارتباط سیار و ارتباط ثابت باعث پایداری حاشیه­ای شرکت هلدینگ و در صورت اجرای سیاست سوم در بخش دیتا و یا اجرای سیاست ترکیبی در شرکت­های زیر مجموعه باعث پایداری کامل هلدینگ خواهد شد. نمودار شکل ۵-۴ میزان درصد رشد شاخص­ های خروجی هلدینگ در اثر اجرای سیاست ترکیبی نسبت به ادامه روند فعلی را نشان می­دهد. با توجه به رشد قابل ملاحظه شاخص­ های خروجی سیستم پایداری سیستم قابل استنباط است. البته روند رشد درآمد و حاشیه سود در ابتدا نزولی اما در انتهای دوره شبیه­سازی صعودی خواهد بود.
شکل ۵-۴- نسبت رشد شاخص های خروجی زنجیره تامین
خدمات مخابرات ایران در اثر اجرای سیاست ترکیبی
۵-۳- نوآوری رساله
این رساله از چند جهت نوآوری دارد. پژوهشی که در این رساله انجام شده است از معدود تحقیقاتی می­باشد که در زنجیره تامین خدمات انجام شده است. به علاوه اینکه ماهیت خدمات­رسانی زنجیره­های تامین خدمات در سازمانهای مختلف نیز متفاوت است. بیشتر خدمات ارائه شده در زنجیره­های تامین خدمات به صورت ایستا در مقطعی از زمان به مشتری ارائه می­ شود اما خدمات ارتباطی و مخابراتی به صورت پویا و در طی یک دوره زمانی به مشتری ارائه می­ شود. بنابراین پس از توزیع خدمت، ارتباط مشتری با زنجیره قطع نمی­ شود و درآمدهای حاصل از فروش خدمت به صورت مستمر به زنجیره تزریق می­ شود. به همین دلیل استفاده از یک رویکرد شبیه­سازی در زنجیره­های خدمات مخابراتی ضروری است. ارزیابی زنجیره تامین در تحقیقات انجام­شده بیشتر با بهره گرفتن از شاخص­ های محدود و به صورت ایستا انجام شده است اما در این پژوهش شاخص­ های ارزیابی زنجیره تامین مورد استفاده در تحقیقات مختلف مطالعه و تمامی شاخص ­ها در چهار دسته مالی، زمان، ظرفیت و کیفیت دسته­بندی و برای اولین بار با بهره گرفتن از شاخص­ های متعدد در یک دوره زمانی طولانی­مدت با بهره گرفتن از تکنیک شبیه­سازی، ارزیابی زنجیره تامین انجام شده است. پس از شبیه­سازی شاخص­ های مختلف ارزیابی سیستم با بهره گرفتن از شاخص­ های اصلی ورودی و خروجی سیستم به تعیین هویت سیستم و تعیین پایداری یا عدم پایداری سیستم در بخش­های مختلف زنجیره با بهره گرفتن از مفهوم مدلسازی سیستم­های پویا پرداخته شده است. به عبارتی از داده ­های خروجی شبیه­سازی شاخص ­ها با بهره گرفتن از تکنیک شبیه­سازی پویایی­­شناسی سیستم در مدلسازی ریاضی سیستم استفاده است. بنابراین در این پژوهش برای اولین بار از یک رویکرد تلفیقی شبیه­سازی پویایی­شناسی سیستم و مدلسازی ریاضی سیستم­های پویا استفاده شده است.
۵-۴- پیشنهادهای کاربردی
پیشنهادهای کاربردی پژوهش با توجه به نتایج سناریوهای پیشنهادی ارائه می­ شود:
۱- در بخش تلفن همراه با توجه به سیر نزولی درآمد هر خط تلفن همراه پیشنهاد می­ شود شرکت مخابرات ایران در جهت بهبود آن از طریق خدمات ارزش­افزوده، جذابیت بیشتری برای این خدمت ایجاد نماید.
۲- در بخش دیتا با توجه به رشد بسیار شدید درآمد هر پورت دیتا و تقاضای شدید بازار در این بخش، شرکت مخابرات ایران نسبت به تخصیص سرمایه بیشتر در این بخش و ایجاد امکانات جدید اقدام نماید.
۳- در بخش تلفن ثابت با توجه به اینکه شرکت مخابرات ایران اپراتور انحصاری ارائه خدمات تلفن ثابت می_­باشد و سرمایه ­گذاری زیادی در ایجاد ظرفیت­های واگذاری این خدمت انجام شده است نسبت به بهره ­برداری بهینه از این ظرفیت اقدام نماید.
۵-۵- پیشنهادهای تحقیقات آتی
۱- مدلسازی و شبیه سازی زنجیره تامین خدمات با در نظر گرفتن عوامل بازار و رقابت انجام شود.
۲- تجزیه مدل به مدلهای مالی، زمان، ظرفیت و کیفیت و توسعه هر مدل از طریق وارد کردن متغیرهای برونزا به مدل.
۳- ارائه مدلی جهت ­رتبه بندی شاخص­ های مختلف ارزیابی با توجه به درجه تاثیرگذاری در فرایند.
۴- ارائه مدلهای تلفیقی از رویکرد شبیه­سازی و روش های ارزیابی زنجیره تامین مانند BSC و غیره.
۵- استفاده از رویکردهای شبیه­سازی و مدلسازی در ارزیابی مقایسه­ ای زنجیره تامین در شرکت­های مشابه.
۶- مدلسازی و شبیه­سازی مرحله توزیع با در نظر گرفتن متغیر میزان مکالمات و تفکیک آن به مکالمات درون شبکه و مکالمات بیرون شبکه (شبکه رقبا).
۷- با توجه به ناپایداری سیستم شبیه­سازی شده زنجیره تامین تلفن همراه، پیشنهاد می­ شود مطالعه دقیق­تری در این بخش با در نظر گرفتن شاخص­ های بازار و رقبا انجام شود.
منابع و مآخذ
استرمن، جان (۱۳۸۷) “پویایی شناسی سیستم” ترجمه میرزایی دریانی، شهرام و اصلی زاده، احمد و شاهقلیان، کیوان و سلوک دار، علیرضا و زنده بافنده، علیرضا، انتشارات ترمه، چاپ دوم.
پاشازاده، عاطفه (۱۳۹۰) “گرایش‌های بازار فن آوری اطلاعات و ارتباطات" ماهنامه ارتباطات، شماره ۱۸۲، ۳۲-۴۴.
تیموری، ابراهیم و هاله­، هاشمی (۱۳۸۷) “به کارگیری پویایی سیستمی در تجزیه و تحلیل و بهبود زنجیره تامین قطعات یدکی شرکت ایران خودرو"­ فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ۴۹­، ۱۹۹-۲۲۱.
جعفری نژاد، نوید (۱۳۸۷) “طراحی مدل ریاضی مدیریت زنجیره عرضه" پایان دوره کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، دانشگاه تربیت مدرس.
درودیان، حسین (۱۳۸۷) ” استفاده از سیستم­های دینامیکی در کارت امتیازی متوازن برای طراحی نقشه استراتژی پویای صنایع کوچک و متوسط ایران"­، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علم و صنعت.
ربیعه، مسعود (۱۳۸۹)، “طراحی مدل ریاضی استوار زنجیره تامین” رساله دکتری مدیریت (گرایش تحقیق در عملیات)، دانشگاه تربیت مدرس.
زنجانی، احسان (۱۳۸۸) “ارائه چارچوب مدیریت دانش در پروژه با بهره گرفتن از روش پویایی سیستم” ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
شفیعا، محمدعلی؛ آریانژاد، میربهادرقلی و مهدی­، فتح الله (۱۳۸۸) “اندازه ­گیری میزان صرفه­جویی­های زمانی حاصل از مشترک­سازی مولفه­ها در زنجیره­های تامین" نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید دانشگاه علم و صنعت ایران، شماره۱، جلد ۲۰، ۴۵- ۵۴.
شکاری، امیر. فلاحیان، سهیل.، و صادقی چمازین، محمد (۱۳۸۵) ” ارزیابی پیاده­سازی ناب در زنجیره تأمین با بهره گرفتن از شاخص­ های اندازه ­گیری عملکرد"­ دومین کنفرانس لجستیک و زنجیره تأمین.
فرزیانپور، فرشته،­” مکانیسم کنترل ارزیابی عملکرد"، مجموعه مقالات دومین همایش بررسی ابعاد ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی کشور.
فرمانی باروق، حمید (۱۳۸۸) “بررسی روابط علت و معلولی در معیارهای مدل تعالی EFQM براساس مدل پویایی­شناسی سیستم­ها"­، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.
فقیه، نظام الدین ( ۱۳۸۳). “سیستم­های پویا: اصول و تعیین هویت” سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها ( سمت ).
کاظمی، محمدعلی و احمد­، ماکوئی (۱۳۸۸) “تدوین استراتژی زنجیره تامین صنعت فولاد ایران با بهره گرفتن از تحلیل پویایی سیستم ها" فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ۵۰، ۲۰۱-۲۲۴.
ماکویی، احمد و علیرضا ، مددی (۱۳۸۶) “پیچیدگی در زنجیره تامین” اولین کنفرانس ملی لجستیک و زنجیره تامین.
نخعی، عیسی و عبدالرضا­، ساعی (۱۳۸۸) “شبیه­سازی تاثیر الکترونیکی کردن زنجیره تامین بین ­المللی شامل گمرک در افزایش سطح رضایت­مندی مشتریان محصولات الکترونیکی" فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ۵۲، ۱۸۵-۱۶۳.
منابع انگلیسی
Afshar, A, & Haghani, A. (2012)­. modeling integrated supply chain logistics in real-time larg-scale disaster relief Operations, socio-economic planning science, 327-338.
Agarwal, A., Shankar, R. & Tiwari, M.K. (2007)­. modeling agility of supply chain, Industrial marketing management, 443-457.
Akkermans, H. A., Bogerd, P. & Vos, B. (1999). Virtuous and Vicious Cycles on the Road Towards International Supply Chain Management, International Journal of Operations & Production Management ,۱۹, ۵۶۵-۵۸۱.
Alessi, S. (2002). designing educational report in system dynamics-based interactive learning environments, simulation & gaming, 31, 178-196.
Amini, M., Wakolbinger, T,. Racer, M. & G.nejad, M. (2012). Alternative supply chain production-sales policies for new product diffusion: An Agent-based modeling and simulation approach, European journal of operational research, 301-311.
Anderson, E. G., C. H. Fine, & G. G. Parker,G. (1997). Upstream Volatility in the Supply Chain: The Machine Tool Industry as a Case Study, Austin (TX): Department of Management, University of Texas, 31-44.
Ashayeri, j­. & Lemmes, L. (2006). Economic value added of supply chain demand planning: A system dynamics simulation, Robotics and Computer-Integrated Manufacturing, ۲۲­, ۵۵۰–۵۵۶.
Azaron, A., Brown, K., Tarim, S. & Modarres, M. (2008). A multi-objective stochastic programming approach for supply chain design considering risk, Int. J. Production Economics, 116, 129-138.
Behdani, B., Adhitya, A., Lukszo, & Z. Srinivasan, R. (2012). Mitigating supply disruption for a Global chemical supply chain-Application of Agent-based modeling, computer aided chemical engineering, 1070-1074.
Berry, D., Towill, D. & Wadsley, N. (١٩٩۴). Supply chain management in the electronics product industry, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management , ٢۴ (١٠), ٢٠-٣٢.
Bhaskar, V. & Lallement, P. (2010). modeling a supply chin using a network of queues, Applied mathematical modeling, 2074-2088.