علی رغم اینکه قوانین نسبتا زیادی در رابطه با موضوعات خانوادگی به تصویب رسیده است،
هیچ گاه یک قانون جامع و کامل که در بردارنده کلیه مقررات ماهوی و شکلی مربوط به امور خانواده باشد تدوین نگردیده است، در صورتی که وجود قوانینی پراکنده برای یک موضوع خاص موجب ایجاد ابهامات فراوان در نحوه اجرای مقررات و قواعد ناظر بر آن موضوع می شود؛ برپایه احساس همین ضرورت مسئولین برآن شدند که با تدوین قانونی جامع، لااقل کلیه مقررات شکلی مربوط به خانواده را در قالب یک قانون مشخص گردآورند و به تصویب برسانند لذا با تدوین لایحه حمایت خانواده اقدامات عملی را در راه رسیدن به این هدف آغاز کردند، لایحه مذبور بعد از تغییرات فراوان در مورخه ۱/۱۲/۱۳۹۱ در ۵۸ ماده به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسد، این قانون ضمن نسخ برخی از قوانین قبلی بعضاً قواعد آن قوانین را بدون تغییر یا ضمن اعمال تغییراتی مختصر تکرار نموده است، در برخی موارد هم خود مقررات نوینی را عرضه داشته است، لذا ضرورت دارد که مقررات شکلی قانون جدید حمایت مورد مداقه و بررسی قرار گیرد، تا ضمن مقایسه اجمالی آن ها با قوانین قبلی، و توصیف و تحلیل این مقررات جدید مشخص گردد که آیا قانون گذار با تصویب قانون مذبور یه اهدافی که می خواسته دست یافته یا خیر؟ وهمچنین مشخص گردد از مقررات شکلی مرتبط با امور خانوادگی رفع ابهام گردیده است یا همچنان در این بخش از قوانین با مقرراتی مبهم روبرو هستیم؟
دو: سوالات تحقیق
سوالات متعددی در مواجهه با موضوع تحقیق ذهن شخص را به خود معطوف می‌دارد به این شرح که:
(سوال اصلی) آیا در قانون جدید حمایت خانواده، از مقررات شکلی رسیدگی به دعاوی مربوط به خانواده مانند لزوم یا عدم لزوم تشکیل دادگاه خانواده، نحوه اجرای حکم طلاق توافقی، نحوه دخالت قاضی مشاور زن، ضمانت اجرای مؤثر برای اجرای احکام یا تصمیماتی همچون حق ملاقات و یا عدم استرداد طفل، نحوه رسیدگی به دعاوی اهدای جنین، لقاح مصنوعی و یا تغییر جنسیت و غیره، رفع ابهام گردیده و قواعدی منقح وصریح پیس بینی شده است؟
(سوالات فرعی۱) آیا از نقطه نظر شکلی در قانون جدید حمایت خانواده، نسبت به قواعد قبلی تمهیدات مؤثرتری به جهت حمایت مالی، جسمی و روانی افراد از قبیل حمایت مادی از زنان و کودکان در موارد ترک انفاق و یا حفظ امنیت جسمی و روانی کودکان در مدت زمان رسیدگی به اموری همچون طلاق اندیشیده شده است؟
(سوال فرعی ۲) ایا در قانون جدید حمایت خانواده در رسیدگی به دعاوی خانوادگی تخصص مداری، مانند بررسی سلامت روانی زوجین حین تصمیم گیری در مورد اعطای حضانت و یا بررسی علمی وضعیت جنسی، جسمی و روانی افراد هنگام درخواست تغییر جنسیت و غیره مدنظر قرار گرفته شده است؟
سه: فرضیات تحقیق
در پاسخ به سوالات فوق چند فرضیه را به شرح ذیل در نظرگرفته تا درستی یا نادرستی آن ها را درطول زمان تحقیق بسنجیم:
(فرضیه اصلی) علی رغم اینکه در قانون جدید حمایت خانواده تلاشی به جهت رفع ابهام از مقررات شکلی در رسیدگی به دعاوی خانوادگی همانند الزامی شدن تشکیل دادگاه خانواده و یا تعیین موضوعات داخل در صلاحیت آن، صورت گرفته ولی هنوز ابهامات و پیچیدگی های فراوانی از جمله جایگاه قضایی قاضی زن، ضمانت اجراها، نحوه رسیدگی به دعاوی اهداء جنین، لقاح مصنوعی و یا تغییرجنسیت و غیره وجود دارد.
(فرضیه فرعی۱) با وجود این که در قانون جدید حمایت خانواده در برخی موارد به منظور امنیت مالی، جسمی، و روانی افراد راهکارهایی همانند اینکه زوجه حق داشته باشد در دادگاه محل اقامت خود طرح دعوا کند، ارائه شده است، تمهیدات پیش‌بینی شده در این قانون نمی تواند انتظارات امروز جامعه از جمله حق مصون ماندن کودکان از آسیب های احتمالی اینگونه دعاوی و یا حمایت از زنانی که در معرض خشونت واقع می شوندو محلی را برای زندگی به جزء منزل مشترک ندارند، برآورده نماید.
(فرضیه فرعی ۲) درقانون جدید سعی شده گام هایی در جهت تخصصی کردن رسیدگی به موضوعات خانوادگی برداشته شود و از آن جمله می توان به تشکیل مراکز مشاور خانوادگی اشاره کرد ولی به نظر می‌رسد تمهیدات اندیشیده شده در این قانون، در عمل تأثیر چندانی در راستای نیل به این هدف نخواهد داشت.
چهار: سوابق مربوط
در خصوص مسائل کلی حقوق خانواده می توان به کتب و مقالاتی که در این باره منتشر شده ازجمله کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی (خانواده) اثر دکترناصر کاتوزیان و همچنین مختصر حقوق خانواده دکتر سیدحسین صفایی و دکتر اسدالله امامی رجوع کرد؛ اما به طور کلی درخصوص آورده های شکلی قانون جدید حمایت خانواده با توجه با اینکه خود قانون اخیراً تصویب شده است کار چندانی صورت نگرفته است.
پنج-اهداف تحقیق
از آنجا که خانواده نهادی است که حمایت از آن موجب توسعه، سلامت وپیشرفت جامعه است و کم توجهی وبی احتیاطی در برخورد با مسائل مربوط به آن پیامدهایی بسیار زیانبار در برخواهد داشت و همچنین با عنایت به نقش اساسی که مقنن در صیانت از این نهاد دارد، وضع قوانینی منقح درحمایت از این نهاد ضروری است، لذا هدف از این تحقیق تحلیل قانون جدید حمایت خانواده از نقطه نظر شکلی و شناسایی نقاط قوت وضعف آن و بحث پیرامون ابهامات احتمالی برخی از مقررات شکلی مقرر در قانون مذکور است.
شش:روش تحقیق وسازماندهی مطالب
