برای سنجش پایایی تعداد ۲۰ پرسشنامه در میان تعدادی از کارشناسان این حوزه توزیع و نتایج محاسبه پایایی در جدول زیر ارائه شده است که حاکی از تایید مولفه‌های تحقیق از لحاظ آماری می‌باشد.

جدول شماره ۳-۲ : بررسی شاخص های پایایی تحقیق

مقادیر ضریب آلفای کرونباخ برای همه موارد بالاتر از ۷/۰ است و این ، نشان دهنده تایید شدن پایایی آیتمهای مورد ارزیابی است.
۳-۹- روش های تجزیه و تحلیل داده ها
ابتدا با بهره گرفتن از روش های توصیفی ، داده های جمع آوری شده را با بهره گرفتن از شاخصهای آمار توصیفی خلاصه و طبقه بندی می گردد . به عبارت دیگر در تجزیه تحلیل توصیفی ، پژوهشگر ابتدا داده های جمع آوری شده را با تهیه جداول خلاصه کرده و به کمک نمودار آنها را نمایش می دهد که در فصل چهارم به طور مفصل ، ارائه خواهد شد.
در مرحله بعد به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده های متغیرهای تحقیق از آزمون کولموگورف اسمیرنوف استفاده می شود. هدف از انجام آن ، بررسی ادعای مطرح شده در خصوص توزیع نرمال داده های یک متغیر کمی می باشد. اگر متغیرها نرمال باشند ، از آزمونهای پارامتریک استفاده می شود در غیر این صورت از آزمونهای ناپارامتریک استفاده شود.
اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه ها با بهره گرفتن از نرم افزار آماری (SPSS) به صورت توصیفی و تحلیل مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. این نتایج در فصل چهارم به صورت تفصیلی آورده می‌شود که در اینجا به اختصار روش های آن آورده می شود :

1. 1. محاسبه آمارهای توصیفی و رسم نمودارها با بهره گرفتن از نرم افزار آماری (SPSS)

1. 1. استفاده از آزمون همبستگی پیرسون جهت تعیین وجود میزان رابطه.

1. 1. آزمون T و آنوار یکطرفه به منظور سنجش اختلاف میانگین ها و معناداری آنها به منظور سنجش آمادگی معادلات از نظر پذیرش رگرسیون

1. 1. تحلیل رگرسیون تک متغیره ، که برای بررسی میزان تأثیر دو به دو متغیرهای موجود در تحقیق

1. 1. تحلیل مسیر و مدلسازی

۳-۱۰جمع بندی
در این فصل ، روش تحقیق ، نوع تحقیق ، استراتژی تحقیق و رویکرد تحقیق تعریف و مشخص گردید . این مفاهیم به ما کمک می کند تا بتوانیم از مسیری منطقی و علمی ، به اثبات یا رد فرضیات بپردازیم. در مرحله بعد ، کانالهای جمع آوری اطلاعات مشخص گردید و این که آیا کانالهای مذکور، به منظور جمع آوری اطلاعات مناسب هستند یا خیر ، مورد بررسی قرار گرفت.

در کار مطالعاتی دیگری که توسط پاند^[۴۶] و شرتس^[۴۷] و همکارانش انجام شده است، انرژی­های آزاد پیوند مطلق^[۴۸] (استاندارد) هشت لیگاند مربوط به FK506 با FKBP12 (پروتئین پیوندی FK506) با بهره گرفتن از شبیه­سازی­های دینامیک مولکولی اختلال انرژی آزاد^[۴۹] با پتانسیل مرزی حلال عمومی^[۵۰] محاسبه می­ شود تا معلوم شود کارآمدی چنین راهکار محاسباتی در عمل تا چه حد است.
در اصل، شبیه­سازی­های دینامیک مولکولی FEPMD مبتنی بر مدل­های اتمی، قدرتمند­ترین و مطمئن­ترین روش جهت تخمین انرژی­های آزاد پیوند لیگاند­ها به ماکرومولکول­ها محسوب می­ شود.
بررسی محاسباتی نشان داده است که برای محاسبه­ی تمایلات نسبی اتصال در سیستم­های بیولوژیکی مهم، شبیه­سازی­های FEPMD مطمئن­تر از سایر روش­ها جواب می­دهد،[۳۲،۳۳] و می ­تواند به تأثیر حلال و انعطاف­پذیری بپردازد [۳۴]. این امیدواری وجود دارد که محاسبات مبتنی بر شبیه­سازی­های FEPMDدر برهمکنش­های پروتئین-لیگاند بتواند به ابزار مفید­ی در کشف دارو و بهینه­سازی آن تبدیل شود[۴۳-۳۵].

برای شبیه­سازی دقیق رفتار مولکول­ها، باید بتوانیم نوسانات دمایی و بر­همکنش­های محیطی بر­خاسته از سیستم­های پیچیده و متنوع مثل جایگاه اتصال پروتئین یا توده­ی محلول را توضیح دهیم. در شبیه­سازی­های FEPMD، پردازش مولکول­های حلال عموماً هزینه­ محاسباتی را تحت­الشعاع قرار می­دهد. یک روش حد­واسط که هم شامل پردازش صریح و هم غیر­صریح حلال باشد، شامل شبیه­سازی تعداد کمی مولکول حلال در مجاورت ناحیه­ی مورد نظر و همزمان بیان تأثیر حلال احاطه­کننده با یک پتانسیل مؤثر مرز حلال است[۴۹-۴۴]. چنین تقریبی یک راهکار جذاب برای کاهش هزینه­ محاسباتی محاسبات FEPMD به شمار می­رود، زیرا اختصاصی بودن اتصال، اغلب اوقات تحت تأثیر برهمکنش­های محلی در مجاورت لیگاند قرار می­گیرد، در حالی که نواحی دورتر از مولکول گیرنده، تنها به میزان کافی نقش دارد. روش به­کار­رفته در این بررسی، GSBP نام دارد. روش GSBP هم شامل میدان استاتیک ناشی از اتم­های دورتر ماکرومولکول که با حلال محافظت می­ شود و هم شامل میدان واکنش ناشی از پاسخ دی­الکتریک حلال که روی اتم­های ناحیه­ی مورد شبیه­سازی عمل می­ کند، می­باشد[۵۳].
این روش تعمیمی از پتانسیل مرزی حلال کروی است که برای شبیه­سازی یک حل­شونده در حلال آب طراحی شده است. در این روش، تمامی اتم­های موجود در ناحیه­ی درونی لیگاند، ماکرو­مولکول­ها یا حلال تحت تأثیر تشبیه­سازی قرار می­گیرد، در حالی که تأثیر اتم­های ماکرومولکول و حلالی که خارج از ناحیه­ی درونی قرار دارند، به طور غیر­صریح لحاظ می­ شود. همچنین می­توان هزینه­ محاسباتی شبیه­سازی­های FEPMD را کاهش داد و حتی دقت آن را هم با بهره گرفتن از چند ویژگی بهبود بخشید. اول، انرژی آزاد پیوند مطلق به چند مرحله­ متوالی تفکیک شده که در طول این مراحل، بر­همکنش­های احاطه­کننده­ لیگاند و پتانسیل­های مختلفی که انتقال، جهت­گیری و پیکربندی آن لیگاند را محدود می­ کنند، لحاظ یا نادیده گرفته می­ شود[۵۳].
دوم، نمونه گیری از پیکربندی لیگاند به کمک یک پتانسیل مهارکننده­ی مبتنی بر انحراف جذر میانگین مربعات نسبت به پیکربندی حالت مقید تقویت می­ شود.
سوم این که، سهم انرژی آزاد دفعی و جذب ناشی از بر­همکنش­های لنارد-جونز لیگاند با محیط اطرافش یعنی پروتئین و حلال با بهره گرفتن از جدا­سازی ویک- چاندلر- اندرسون^[۵۱] محاسبه می­ شود. این جدا­سازی همچنین همگرایی محاسبات FEPMD را بهبود می­بخشد.
چهارم این که، برای کاهش هزینه­ های محاسباتی، تنها تعداد کمی اتم در حوالی جایگاه اتصال به­ طور صریح شبیه­سازی می­شوند. در حالی که تمام تأثیرات اتم­های باقیمانده به­ طور غیر­صریح و با بهره گرفتن از روش GSBP لحاظ می­ شود.
هشت لیگاند مربوط به FK506 (لیگاندهای ۲، ۳، ۵، ۶، ۸، ۹، ۱۲، ۲۰) در شکل (۳-۳) نشان داده شده است. این لیگاندها بر اساس کار تجربی [۵۱-۵۰] شماره­گذاری شده است. لیگاند ۲۰، مولکول FK506 است [۵۲]. سه نوع مجموعه­ اولیه برای این محاسبات در نظر گرفته شده است. مجموعه اول x-rayشامل ساختار­های بلورین با لیگاند­های ۸، ۹ و ۲۰ است. مجموعه­ دوم، Mod است که به مدل­هایی برای لیگاند­های ۳ و ۵ اختصاص دارد که از طریق ساختار بلورین FKBP12 در کمپلکس با لیگاند ۹ ایجاد شده است. جایگزین­کردن گروه سیکلو­هگزین لیگاند ۹ با یک هیدروژن، لیگاند ۵ را می­دهد. در حالی که جایگزین کردن گروه فنیل متیل با یک هیدروژن، لیگاند ۳ را می­دهد. لیگاند­های ۳ و ۵، بسیار شبیه به لیگاند ۹ هستند، و مدل­سازی مستقیم قابل توجیه است. مجموعه­ سوم که توسط شرتس و پاند ارائه شده است منطبق با مختصات مدل­های داکینگ لیگاند­های ۲، ۳، ۵، ۶، ۱۲ و ساختار­های بلور لیگاند­های ۸، ۹، ۲۰ همراه با ۲۰۰ پیکو­ثانیه شبیه­سازی MD با حلال می­باشد. به این مجموعه MD گفته می­ شود.
شکل (۳- ۱ ) فرمول ساختاری هشت لیگاندی که در محاسبات مورد استفاده قرار گرفت[۵۳]
با توجه به جدول (۳-۲)، نتایج محاسبات برای هشت لیگاند با مقادیر تجربی و همچنین با نتایج محاسبات FEPMD گسترده توسط پاند، شرتس و همکارانش مقایسه شده است. این نتایج، توافق خوبی با نتایج تجربی دارد، خصوصاً در مورد لیگاند­هایی که برای آن­ها، این امکان وجود دارد که مجموعه­ اولیه کمپلکس خوبی یا از بلور­شناسی اشعه­ی X (لیگاند­های ۸، ۹، ۲۰) و یا از مدل­سازی مستقیم ساده (لیگاند­های ۳ و ۵) داشته باشد. تفاوت برای بیشتر لیگاند­ها در حد kcal.mol^-11 است که تقریباً در حد خطا­های آماری محاسباتی می­باشد.
انرژی­های آزاد پیوندی محاسبه­شده برای لیگاند خاص که از ساختار­های اولیه مختلف به­دست آمده، مثلاً MD و اشعه­ی ایکس لیگاند ۸ [۵۳] بسیار مشابه هستند. به نظر می­رسد خطا­ها برای ساختار­های بلوری در کل کوچک­تر باشد، انرژی آزاد حلال­پوشی لیگاند­ها، به جز مورد ۳ و ۵ که بر­اساس معادله­ (۳-۳۱) محاسبه شده، با آن نتایج سازگاری خوبی دارد،. در کل نتیجه می­گیریم که این شبیه­سازی بر­اساس مدل اتمی GSBP کاهش ­یافته، یک روش دقیق و کار­آمد است.
(۳-۳۱)
در معادله­(۳-۳۱)، انرژی آزاد پیکربندی لیگاندی است که از محیط اطراف خود جدا شده است و انرژی آزاد ناشی از بر­همکنش لیگاند با حلال است.
جدول (۳- ۲) نتایج محاسبات برای هشت لیگاند با مقادیر تجربی و همچنین با نتایج محاسبات FEPMD گسترده توسط پاند
جدول(۳-۲) انرژی آزاد پیوند و انرژی آزاد حلال پوشی در مقایسه با نتایج دیگر[۵۳]
۳-۲-۲- روش تدریجی
در این روش، در هر مرحله هامیلتونی، به مقدار بسیار کوچک و ثابتی تغییر داده می­ شود. این بدان مفهوم است که در هر مرحله اختلاف هامیلتونی H_λi+1 وH_λi بسیار کوچک است.
برای به­دست آوردن یک عبارت ریاضی برای روش تدریجی^[۵۲]، از معادله­ مربوط به روش اختلال ترمودینامیکی استفاده کرده، آن را به شکل یک سری تیلور می­نویسیم:[۱۷]
(۳-۳۲)
(۳-۳۳)
(۳-۳۴)
(۳-۳۵)
(۳-۳۶)
۳-۲-۳-خط سیر چند مرحله­ ای
خط سیر چند ­مرحله­ ای^[۵۳] روش جدیدی است که برای محاسبه­ی انرژی آزاد اتصال دی­ساکاریدها به­کار می­رود. این روش مبتنی بر ترکیباتی است که از چند خط سیر چند مرحله­ ای پیروی می­ کنند.
در این پژوهش، به بررسی اتصال هشت دی­ساکارید مختلف با گالکتین-۱ طحال گاو با بهره گرفتن از فرایند محاسباتی چند مرحله­ ای که توسط اشوریا^[۵۴] و آمتسل^[۵۵] معرفی شده، پرداخته شده است. در این فرایند، برای جدا کردن لیگاند از پاکت اتصال^[۵۶] و تخمین انرژی آزاد اتصال، این سیستم از یک حالت اتصالی^[۵۷] A به یک حالت غیر اتصالی B طی یک سری مراحل در طول مختصه­ی واکنش به جلو برده می­ شود. در طول این مراحل، این سیستم می ­تواند پیکربند­های غیر­تعادلی را نمونه گیری کند، اما در وقفه­­های مجزا سیستم اجازه دارد تا به تعادل برسد. از تبادل خط سیر بین این حالت­­های تعادلی به شیوه­­ای ترکیبی برای ایجاد یک توزیع کار- احتمال استفاده می­ شود. این توزیع، همراه با معادله­ زینسکی^[۵۸] برای محاسبه­ی انرژی آزاد فرایند به کار می­رود. انرژی­­های آزاد محاسبه­شده، انطباق خیلی خوبی با داده­­های آزمایشگاهی و تجربی برای اتصال دی­ساکاریدها دارد. خط سیر­های محاسبه­شده برای به­دست آوردن انرژی­های آزاد، جزئیات مولکولی فرایند غیر­اتصال را آشکار می­ کند که به درک ما از مکانیسم تمایل و اختصاصی بودن اتصال کربو­هیدرات کمک می­نماید[۵۴].
با داشتن یک مدل مینیمم­شده و تعادلی از قبل، خط سیر­های جداگانه با اختصاص سرعت­های تصادفی با توزیع ماکسول^[۵۹] در دمای K 298 به همه اتم­ها آغاز شد. این سیستم­ها قبل از آن که شبیه­سازی غیر­اتصالی^[۶۰] که در آن دی­ساکارید به­ طور مکانیکی از پروتئین به بیرون کشیده می­ شود را شروع کنند، برای مدت ps40 بیشتر در تعادل قرار گرفتند. برای اعمال نیروی کشنده، یک اتم مصنوعی^[۶۱] در مرکز جرم لیگاند تعریف شده است[۵۴]. سه­اتم دی­ساکارید به­ طور همزمان به اتم مصنوعی متصل شد، دو تا کربنی که در پیوند گلیکوزیدی مشارکت داشت و اکسیژن گلیکوزیدی. ثابت نیرو برای هر مهار، kcal.Å^-۲mol^-110 قرار داده شد (فاصله­ی اتم مصنوعی به اتم کربن: Å ۵/۱، فاصله­ی اتم مصنوعی به اتم اکسیژن Å ۲/۱). از اتم مصنوعی در طول شبیه­سازی برای کشیدن دی­ساکارید از جایگاه اتصال استفاده شد. برای جلوگیری از چرخش­ها و همسو­شدن دی­ساکارید در طول جدا شدن، محور کشش به عنوان محور دوم اینرسی مولکول دی­ساکارید تعریف شد. استفاده از بزرگترین محور اینرسی باعث ایجاد تصادف و برخورد بین پروتئین و لیگاند در طول فرایند کشیدن می­شد[۵۴].
هر کدام از حدود بین دی­ساکارید و اتم مصنوعی، به­عنوان یک محدوده­ هماهنگ در نظر گرفته شده است به طوری که نیرو به صورت معادله­ (۳-۳۷) نشان داده می­ شود:
(۳-۳۷)
که در آن موقعیت اتم متصل­شده به اتم مصنوعی و متناظر با موقعیت هدف در نقطه­ی تعادلی هر محدوده­ هماهنگ است (یعنی Å ۵/۱ از اتم قلابی برای کربن­ها و Å ۲/۱ برای اکسیژن). نیروی وارد بر دی­ساکارید با در نظر گرفتن تغییر شکل هر حدود محاسبه شد. ثابت نیروی مؤثر وقتی سهم هر فنر در راستای محور کشش^[۶۲] تصویر می­ شود، حدود kcal. ^-۲mol^-17 است. سهم کار هر کدام از این اتم­های متصل­شده به اتم مصنوعی متحرک در مرحله­ N به­ صورت زیر است:
(۳-۳۸)
که در آن، نیروی تصویر شده بر روی محور کشش و دیفرانسیل در جهت کشیدن است [۵۴].
قند از جایگاه اتصال پروتئین با بهره گرفتن از ترکیبی از انتقالات اتم مصنوعی همراه با تعادلات سیستم به نحوی که قبلاً شرح داده شد، جدا می­ شود. اتم مصنوعی در مراحل Å ۱ کشیده می­ شود. بعد از هر مرحله، سیستم اجازه می­یابد تا برای مدت ps5/2 به تعادل برسد. از این جا به بعد، به این مراحل، مراحل کوچک گفته می­ شود. وقتی ۱۰ مرحله­، کوچک که معادل پیش­روی به اندازه­ Å۱۰ است کامل شد سیستم برای مدت ps 50 به تعادل می­رسد. به این مرحله، «مرحله­ طولانی» گفته می­ شود. هر مجموعه از هشت مرحله­ طولانی، که معادل انتقال دی­ساکارید به میزان Å ۸ از جایگاه اتصال است، تشکیل یک مسیر را می­دهد.[۵۵].
برای هر کمپلکس گالکتین/دی­ساکارید، ۲۸ خط سیر محاسبه­شده تعداد خط سیر­ها بایستی به نحوی انتخاب می­شد تا تخمین­های انرژی آزاد برای هر یک از دی­ساکاریدها همگرا به خطای کمتر از kcal.mol^-1 ۳/۰ باشد. انرژی­های آزاد با روش ترکیب خط سیر چندمرحله­ای برآورد شد. این اولین باری است که از روش MSTC برای محاسبه­ی انرژی­های آزاد اتصال استفاده می­ شود و با توجه به نتایج جدول (۳-۳)، انرژی­های آزاد اتصال محاسبه شده توافق خیلی خوبی با اندازه ­گیری آزمایشگاهی و تجربی نشان می­دهد و این روش به اندازه­ کافی حساس است تا بین دی­ساکارید­های مختلف تفاوت قائل شود[۵۵].
جدول (۳- ۳) انرژی آزاد اتصال برای کمپلکس ­های گالکتین-۱/دی­ساکارید مختلف[۵۵]
۳-۲-۴- انتگرال­گیری ترمودینامیکی
به دلیل اینکه تمام کارهای این پایان نامه بر اساس روش انتگرال­گیری ترمودینامیکی انجام شده است درفصل بعد به طور مفصل در مورد این روش بحث شده است
۳-۳- کاربرد روش­های محاسبه­ی اختلاف انرژی آزاد
۳-۳-۱- چرخه­های ترمودینامیکی
بسیاری از پدیده ­های مورد توجه در مدل­سازی مولکولی شامل تعادل میان مولکول­هایی است که با هم برهمکنش کووالانسی دارند، معادله­ انرژی آزاد با ثابت تعادل به­ صورت است. به­عنوان نمونه، اتصال دو لیگاند (L₁ و L₂) را به یک مولکول گیرنده ® در نظر می­گیریم. این دو لیگاند می ­تواند دو بازدارنده­ی یک آنزیم باشد. چرخه­ی ترمودینامیکی برای دو فرایند اتصال در شکل (۳-۲) نشان داده شده است.

شکل (۳- ۲)چرخه ترمودینامیکی برای اتصال لیگاند­های L₁ و L₂ به گیرنده R. [17]
تمایل نسبی اتصال دو لیگاند برابر است که معمولاً به­ صورت ΔΔG نوشته می­ شود. به هر حال، باید بتوانیم به­وسیله­ شبیه­سازی فرایند واقعی اتصال، ΔG₁ و G₂Δ را محاسبه کنیم. برای این منظور باید لیگاند و گیرنده را از یک فاصله اولیه دور به­تدریج به هم نزدیک کنیم تا در نهایت کمپلکسی میان آن­ها تشکیل شود. اما معمولاً طی چنین فرآیندی تغییرات زیادی در ساختار گیرنده، لیگاند و حلال اطراف آن­ها صورت می­گیرد که نمونه­برداری کامل از فضای فاز با مشکل مواجه می­سازد[۱۷].
انرژی آزاد یک تابع حالت است و در نتیجه، مجموع تغییرات آن در یک چرخه­ی ترمودینامیکی، برابر با صفر است، بنابراین ، و ΔG₃ برابر با اختلاف انرژی آزاد و لیگاند در محلول، و ΔG₄ نیز برابر اختلاف انرژی آزاد دو کمپلکس بین­مولکولی است. اختلاف انرژی­های ΔG₃ و ΔG₄ با هیچ فرایند آزمایشگاهی قابل محاسبه نیستند. اما محاسبه­ی آن­ها با بهره گرفتن از رایانه نسبتاً ساده است. اختلاف انرژی آزاد فقط به نقاط انتهایی بستگی دارد و اگرچه این فرایند­ها غیر­فیزیکی­اند، محاسبه­ی اختلاف انرژی آزاد آن­ها به­وسیله­ شبیه­سازی معتبر­تر از دو فرایند فیزیکی متناظر با ΔG₁ و ΔG₂ است، مخصوصاً اگر لیگاند­های L₁ و L₂ ساختار مشابهی داشته باشند[۱۷].
۳-۳-۲- محاسبه­ی انرژی آزاد مطلق
در برخی موارد، می­توانیم چرخه­های ترمودینامیکی طراحی کنیم که ما را قادر به محاسبه­ی انرژی آزاد مطلق یک فرایند با بهره گرفتن از شبیه­سازی دینامیک مولکولی می­سازند. شکل (۳-۳) یک چرخه­ی ترمودینامیکی را برای اجتماع L و R و تشکیل یک کمپلکس LR در دو فاز گازی و محلول نشان می­دهد[۱۷].

قطعه تکثیری ژن CBL4 در کانتیگ هفتم یک محل برش برای آنزیم­ های BamHI, HindIII, PaeI, PstI, SalI, SmaI, XbaI ، دو محل برش برای آنزیم­ های SacI XmiI,، و چهار محل برش برای آنزیم HincII نشان می­دهد. بررسی موتاسیون­هایی که در این کانتیگ وجود دارند نشان داده است که هیچ یک از آن­ها در محل برش این آنزیم­ های برشی واقع نشده­اند.

تعداد ژنوتیپ­های حامل موتاسیون در محل هضم آنزیم­ های برشی در قطعه کامل توالی بیان شده ژن CBL4، ۶ ۱۵ ژنوتیپ و در قطعه کامل توالی بیان شده ژن HKT1، ۸۵ ژنوتیپ بوده است.
۳-۹ آنالیز ژن HKT1 براساس قطعات تکثیری پرایمرها
۳-۹- ۱ آنالیز قطعه تکثیری پرایمر HKT1-1
پرایمر HKT1-1 موجب تکثیر قطعه bp 560 از بخش ابتدایی ژن HKT1 گردیده که توالی نوکلئوتیدی این قطعه در شکل ۳- ۱۸ نشان داده شده است.
۱TCGCACTCATATATAGCACCATGGGTTGGGTGAAAAGATTTTACCAAGATTTCATCCATA
۶۱TCAAGCTGCATAGCTTTTGCCGTATCAGTAGATATGTTGTCGATTCAATAGCTTTTGTCT
۱۲۱ATCGATTTGTTGCATTGCATGTTCACCCCTTCTGGATCCAACTGTCCTACTTCCTTGCCA
۱۸۱TTGCTATACTTGGTTCAGTCCTCTTGATGTCGCTGAAACCAAGCAACCCCGACTTCAGCC
۲۴۱CTCCTTACATTGACATGTTATTCTTGTCAACTTCTGCTCTAACAGTTTCTGGCCTCAGCA
۳۰۱CCATCACGATGGAGGACCTCTCAAGCGCTCAAATTGTGGTCTTGACACTGCTCATGCTTG
۳۶۱TAGGAGGGGAGATCTTTGTTTCACTCTTAGGGCTCATGCTTAGAGTGAACCATCAAGACA
۴۲۱TGCCAGATCTTCCAAGAGTGAAGATCAGCTCAGTTCCTGTCGAGCTTGAAGAGATAGACT
۴۸۱TGGCCAACAGCATGGCACTCTCTGATGAGTCACAGCTTGAAGAAGCAACTCATGCAATTA
۵۴۱ CACCCAAGAAATGTACAGGG
شکل ۳- ۱۸ توالی نوکلئوتیدی قطعه تکثیری پرایمر HKT1
این قطعه ژنومی در کلیه ژنوتیپ­های آزمایشی با پرایمر HKT1-1 تکثیر شده و تعیین توالی گردید و سپس توالی آن­ها به کمک نرم افزار CodonCode Aligner با توالی مربوط در شاهد مقایسه شد. از طریق این مقایسه، انواع موتاسیون­های موجود بین ژنوتیپ­های مختلف مورد مطالعه و شاهد تعیین گردید. همچنین به وسیله این نرم افزار، نقشه هضم آنزیمی نیز به دست آمده است.
۳-۹-۱-۱ موتاسیون­های حذف و اضافه نوکلئوتیدی در قطعه تکثیری پرایمر HKT1-1
آنالیز و مقایسه توالی نوکلئوتیدی قطعه تکثیری پرایمر HKT1-1 در ۹۶ ژنوتیپ آزمایشی نشان داده است که فقط یک موتاسیون حذف و اضافه نوکلئوتیدی در قطعات تکثیری این پرایمر مشاهده شده و شامل حذف یک تک نوکلئوتید در ژنوتیپ شماره ۶۶ و در موقیت مکانی باز شماره ۱۰۵ بوده است. شکل ۳- ۱۹ موقعیت مکانی این حذف نوکلئوتیدی را نشان می­دهد.
شکل ۳- ۱۹ محل وقوع یک موتاسیون حذف نوکلئوتیدی در محل باز شماره ۹۸ از قطعه تکثیری پرایمر HKT1-1
تعداد انواع دیگر موتاسیون­های یافت شده در این قطعات در جدول ۳- ۲۱ نشان داده شده است. مطابق نتایج این جدول، تعداد کل بازهای آنالیز شده در قطعات تکثیری پرایمر HKT1-1 متعلق به همه ژنوتیپ­های مورد مطالعه ۴۲۷۵۷ نوکلئوتید بوده است که از میان آن­ها ۲۱۸ نوکلئوتید دچار موتاسیون شده و این تعداد موتاسیون در ۸۳ موقعیت مکانی از این قطعه ژنی واقع شده ­اند. از مجموع موتاسیون­های موجود در این قطعه در کلیه ژنوتیپ­ها صرفاً ۳ موتاسیون از نوع موتاسیون هموزیگوس در منطقه کد کننده ژن بوده ­اند.
جدول ۳- ۲۱ تعداد موتاسیون­های نوکلئوتیدی در قطعات تکثیری پرایمر HKT1-1

۳-۹-۱-۲ نقشه هضم آنزیمی قطعه تکثیری پرایمر HKT1-1
نقشه هضم آنزیمی قطعه تکثیری پرایمر HKT1-1 (که توالی نوکلئوتیدی آن در شکل ۳- ۱۸ آورده شده است) به صورت شکل ۳- ۲۰ می­باشد. همان گونه که مشاهده می­گردد این قطعه bp 560 یکبار توسط آنزیم­ های EcoRV، BamHI، HincII به ترتیب درمکان­های نوکلئوتیدی ۵، ۱۰۰ و ۲۱۴ و دوبار توسط آنزیم BstXI در مکان­های نوکلئوتیدی ۲۵۵ و ۴۴۱ باز برش داده می­ شود.

شکل ۳- ۲۰ نقشه هضم آنزیمی قطعه تکثیری پرایمر HKT1- 1
مقایسه محل هضم آنزیمی این آنزیم­ های برشی و مکان وقوع موتاسیون­ها در این قطعه ژنومی نشان داده است که از مجموع ۲۱۸ باز موتانت که در این قطعه یافت شده است، یک تغییر موتاسیونی در محل هضم آنزیم­ BamHI (نوکلئوتید شماره ۱۰۰) واقع شده و دیگری با فاصله یک باز در مجاورت محل برش آنزیم BstXI (نوکلئوتید شماره ۲۵۴) قرار گرفته که مشخصات آن­ها در جدول ۳- ۲۲ آمده است.
جدول ۳- ۲۲ مشخصات موتاسیون­های نوکلئوتیدی در محل هضم آنزیم­ های برشی قطعه تکثیری پرایمر HKT1-1

۱۳۸۸).
رابطه والد-کودک (به طور نوعی رابطه مادر- کودک) به عنوان عامل خانوادگی مهم در اختلاف بین کودکان نرمال و غیر نرمال در رشد هیجان، رفتاری و اجتماعی تعریف شده است (کاکس و پالی^[۲۳]، ۱۹۹۷؛ پالی^[۲۴] و همکاران، ۲۰۰۰؛ واترز و کومینگ^[۲۵]، ۲۰۰۰).
برخی از تحقیقات، گزارش کرده‌اند که رفتارهای نامناسبی در روابط والد - فرزندی افراد با اختلال نقص توجه - بیش فعالی وجود دارد (مک برنت و فیفنر^[۲۶]، ۲۰۰۸). کودکان مبتلا به این اختلال، در مقایسه با کودکان عادی، رفتارهای نامناسب بیشتری دارند و فرمان بری کمتری از خود بروز می دهند و والدین آنها بیشتر منفی‌گرا هستند و کمتر در فعالیت‌های اجتماعی شرکت می‌کنند (پیسترمن، فایرستون، مک گراث و همکارن^[۲۷]، ۱۹۹۲؛ مک برنت و فینفر، ۲۰۰۸). همچنین این مادران در مقایسه با مادران کودکان سالم، هنگام تعامل با فرزند خود از رفتارهای آمرانه بیشتری بهره می گیرند، بیشتر مخالفت می‌کنند، پاداش‌های کمتری به رفتارهای مناسب کودک می دهند و پاداش‌های ایشان بیشتر جنبه اتفاقی دارد. به طور کلی، این مادران نسبت به مادران کودکان بهنجار، منفی‌نگر هستند (بارکلی^[۲۸] و همکاران، ۱۹۸۵؛ راجرز^[۲۹] و همکاران، ۲۰۰۳). به علاوه این والدین ممکن است مشکلات کودک را به نقایص خود در ارتباط با عدم شایستگی در سرپرستی کودک نسبت دهند، این نتایج معمولاً همراه با خود سرزنشی است. والدین کودکان مشکل‌دار دارای باورهای غیر واقع‌بینانه در مورد کودک و خودشان هستند (محمداسماعیل، ۱۳۸۵).
مطالعات از ارزیابی اثر جنبه‌های فرزندپروری (استبدادی در مقابل اقتداری) گرفته تا ارزیابی جنبه های بیشتر ابعادی فرزندپروری (مثل خصومت در مقابل گرمی) را بر رشد هیجانی و رفتاری کودکان نشان داده است (به نقل از لیفرد و همکاران، ۲۰۰۸). پژوهشی که بارکلی (۲۰۰۰) به منظور بررسی تأثیر مهارت‌های فرزندپروری بر اختلال نقص توجه - بیش فعالی انجام داد، بیانگر این است که اگرچه رفتارهای منفی و ناماناسب مادر نسبت به فرزند مبتلا به این اختلال، نشانه‌ها و علائم اختلال را تشدید می کند، ولی صرفاً دلیل ایجاد آن نیست. گاهی اوقات تنیدگی موجود در یک خانواده هم سبب تشدید علائم این اختلال می شود (ترنبال، ترنبال، شانک و همکاران^[۳۰]، ۲۰۰۲). بنابراین، می توان نتیجه گرفت که این روابط نامناسب و تنیدگی زای بین والدین و کودک بیش فعال به صورت یک دور باطل رخ می دهد (لیفورد، هارلد و تپر^[۳۱]، ۲۰۰۸).

در این میان نقش اصلی جلوگیری از بروز چنین شرایطی و همچنین برقراری مجدد تعادل در خانواده به عهده‌ی والدین به عنوان پایه های اصلی است. پس می توان از برنامه‌ی فرزندپروی مثبت برای برخورد مناسب با مشکلات کودک و بهبود شیوه فرزندپروری سود جست. برنامه‌ی گروهی فرزندپروری مثبت^[۳۲]، مهارت‌های مدیریت مثبت را به والدین آموزش می‌دهد تا جایگزین فرزندپروری ناکارآمد و استبدادی آنها شود. همچنین این برنامه، نگرش والدین را مورد توجه قرار داده و سعی در جهت اصلاح آنها دارد (ترنر^[۳۳] و همکاران، ۲۰۰۲). برنامه‌ی فرزندپروری مثبت، برنامه‌ی جدید و جهان شمولی در مورد فرزندپروری است که باعث ایجاد رابطه‌ی مثبت والدین و فرزندانشان می شود؛ و کمک می کند تا والدین راهبردهای مؤثر مدیریت را در برخورد با مسائل رشدی - رفتاری کودک بیاموزند. برنامه ساده‌ای که می‌تواند تغییرات بزرگی در خانواده‌ها ایجاد کند و به والدین کمک می‌کند تا دریابند که وقتی به روش‌های جدیدی حرف بزنند، فکر کنند و عمل کنند، نتایج عملی بهتری در خانواده خواهند داشت. به عبارتی دیگر این برنامه شامل محیطی امن، تقویت رفتار مثبت، ایجاد محیط مثبت یادگیری، داشتن انتظارات واقع گرایانه و مراقبت از خود به عنوان والد است (استریت^[۳۴]، ۲۰۰۵). هدف این برنامه: افزایش دانش، مهارت ها، اطمینان و خودکارآمدی والدین؛ ایجاد محیطی پرورش دهنده ایمن، تشویق کننده، عاری از خشونت و تعارض پایین برای کودکان، ارتقاء کارایی اجتماعی، هیجانی، کلامی، هوشی و رفتاری کودکان از طریق اقدامات فرزندپروری مثبت می باشد (ساندرز^[۳۵]، ۲۰۰۲).
با توجه به اینکه اختلال نقص توجه - بیش فعالی شیوع نسبتاً بالایی دارد و مشکلات زیادی را برای کودک، والدین، معلمان و جامعه به وجود می آورد و از طرف دیگر در کشور ما تحقیقات کمی در زمینه مداخله‌های درمانی برای کنترل و درمان این اختلال انجام گرفته است. هدف کلی در تحقیق حاضر بررسی اثربخشی آموزش فرزندپروری مثبت بر روابط مادر-کودک و نشانه های اختلال نقص توجه - بیش فعالی در کودکان می‌باشد.
۱-۲- بیان مسأله
این تحقیق به اثربخشی آموزش گروهی برنامه شیوه فرزندپروری مثبت بر ارتباط مادر-کودک از دید کودک و نشانه‌های اختلال نقص توجه - بیش فعالی و نیز بهبود شیوه‌ی فرزندپروری مادر پرداخته است. علامت اساسی، یک الگوی مستمر بی توجهی و یا بیش فعالی- تکانشگری است که در کودکان مبتلا به این اختلال نسبت به همسالان عادی آنها از شدت و فراوانی بیشتر برخوردار است. بعضی از علائم بیش فعالی- تکانشگری یا بی توجهی باید قبل از سن هفت سالگی ظاهر شوند. هر چند ممکن است بعد از گذشت چند سال که فرد دارای این علائم است تشخیص داده شود. بر طبق ملاک های راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-IV) این اختلال بر حسب اینکه کدام الگوی رفتاری بی توجهی و یا بیش فعالی- تکانشگری در فرد غالب باشد، دارای انواع فرعی زیر می باشد:

1. 1. اختلال نقص توجه- بیش فعالی با نوع غالباً بی توجه.

1. 1. اختلال نقص توجه- بیش فعالی نوع غالباً بیش فعال – تکانشگر.

1. 1. اختلال نقص توجه- بیش فعالی نوع ترکیبی (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۰۰).

اصولا در پیشینه‌ تحقیقات تجربی این امر مورد توافق قرار گرفته است که فقط دو درمان روانی- اجتماعی و درمان با داروهای محرک و ترکیب آنها معتبرترین و موثرترین درمان‌های کوتاه مدت هستند (کونچر^[۳۶] و همکاران، ۲۰۰۴؛ وریشترز^[۳۷] و همکاران، ۱۹۹۵؛ به نقل از ون دراورد^[۳۸] و همکاران، ۲۰۰۸).
اگرچه برخی معتقدند که دارو درمانی موفق‌ترین درمان برای اختلال است (هان شوکر^[۳۹]، ۱۹۹۳؛ به نقل از لهنر-دوا، ۲۰۰۱؛ هین شاو^[۴۰]، ۲۰۰۶) اما تحقیقات دیگری که همه داده‌ها موافق این نتیجه‌گیری که درمان‌های دارویی برتر از درمان‌های رفتاری‌اند، نیستند و بررسی اثربخشی این درمان‌ها نیاز به تحقیقات بیشتری دارد (واشبوش و هیل^[۴۱]، ۲۰۰۳؛ به نقل از توپلاک^[۴۲] و همکاران، ۲۰۰۸). مزایای درمان‌های کوتاه مدت با محرک‌ها نسبتاً به خوبی تأیید شده است، اما شواهد تجربی برای کارآیی و اثربخشی بلند مدت آنها ضعیف بوده است (اسپنسر^[۴۳]، ۱۹۹۶؛ شاختر^[۴۴]، ۲۰۰۱).
بی شک بزرگترین و موثرترین تحقیق در حوزه‌ی درمان اختلال نقص توجه - بیش فعالی، تحقیق درمان چند وجهی کودکان دارای اختلال نقص توجه - بیش فعالی است که در سال ۱۹۹۹ توسط گروه همکاری MTA^[45] با نمونه‌ای بالغ بر ۵۷۹ کودک دارای اختلال نقص توجه - بیش فعالی نوع فرعی ترکیبی و با میانگین سن ۷ تا ۹/۹ سال به مدت ۱۴ ماه انجام گرفت. در کل تفسیر نتایج نشان داد که دارو درمانی در مقایسه با رفتار درمانی تنها به طور معناداری نشانه‌های اختلال نقص توجه – بیش فعالی را کاهش داده است و اینکه ترکیب دارو درمانی و درمان رفتاری به طور معناداری بهتر از دارو درمانی یا رفتار درمانی به تنهایی نیست. این تحقیق منجر شده است تا بسیاری نتیجه‌گیری کنند که دارو درمانی، تنها گزینه‌ی دارای اعتبار برای درمان این کودکان است و این که راهبردهای مداخله‌ای دیگر مانند رفتار درمانی برای درمان نشانه‌های اصلی اختلال نقص توجه – بیش فعالی اهمیت ندارند (هین شاو^[۴۶]، ۲۰۰۶).
اگرچه برخی معتقدند که دارو درمانی موفق‌ترین درمان برای این اختلال است (هان شوکر^[۴۷]، ۱۹۹۳؛ به نقل از لهتر- دوآ، ۲۰۰۱ و هین شاو، ۲۰۰۶) و از متیل فندیت (ریتالین^[۴۸]) به عنوان داروی محرکی که بر ۸۰ % کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش فعالی مؤثر بوده است، نام می‌برند (کابوت و آکاردو^[۴۹]، ۱۹۹۱)، اما محققان دیگری مطرح کرده‌اند که همه‌ی داده‌ها موافق این نتیجه‌گیری که درمان‌های دارویی برتر از درمان‌های رفتاری‌اند، نیستند و بررسی اثربخشی این درمان‌ها نیاز به تحقیقات بیشتری دارد (واشبوش و هیل^[۵۰]،۲۰۰۳؛ به نقل از توپلاک^[۵۱] و همکاران، ۲۰۰۸).
به نظر می رسد علی‌رغم اینکه دارو درمانی به راحتی قابل استفاده است و به طور وسیع در دسترس می باشد و نسبت به عوارض جانبی کم در کاهش نشانه‌های اصلی ADHD مؤثر است، اما محدودیت هایی دارد (توپلاک و همکاران، ۲۰۰۸).
کودکان تحت درمان با محرک‌ها اغلب عوارض جانبی نشان می دهند (شاختر و همکاران، ۲۰۰۱). به علاوه به نظر می‌رسد تأثیر دارو درمانی به میزان زیادی فردی است، طوری که برخی از کودکان با دوز پایین و برخی با دوز بالا بهبودهایی را نشان می دهند (پلهام و مورفی، ۱۹۸۶). با اینکه تحقیقات کوتاه‌مدت نقش مهم و برجسته محرک‌ها را در بهبود نشانه‌های اصلی ADHD نشان داده‌اند، اما تحقیقات اثرات پایدار و بلند مدت آنها را بر پیشرفت تحصیلی و مهارت‌های اجتماعی اثبات نکرده است (شاخار^[۵۲] و همکاران، ۲۰۰۲؛ به نقل از توپلاک و همکاران، ۲۰۰۸، والن و هنکر^[۵۳]، ۱۹۹۱، گرین هیل^[۵۴] و همکاران، ۱۹۹۹).
اگرچه تعدادی از والدین با بهره گرفتن از دارو درمانی به عنوان یک مداخله موافق هستند و حتی جانستون^[۵۵](۲۰۰۸) دریافت، مادران دارودرمانی را برای فرزندانشان مؤثرتر از راهبردهای رفتاری ارزیابی می کنند، اما برخی از والدین به دلایل خاصی نسبت به استفاده از دارودرمانی برای فرزندانشان واهمه دارند. برخی معتقدند استفاده از دارودرمانی می‌تواند به سوء مصرف مواد و سوء مصرف داروهای محرک منجر شود (لفور^[۵۶] و همکاران، ۲۰۰۳). این در حالی است که در حقیقت دارو درمانی می تواند به کودکان در یادگیری مهارت‌هایی برای موفقیت در زندگی کمک کند و بنابراین زمانی که برایشان مشکلی رخ دهد کمتر احتمال دارد به سمت مصرف داروها یا الکل گرایش پیدا کنند (نوویرث^[۵۷]، ۱۹۹۶، به نقل از لهتر- دوآ، ۲۰۰۱).
عوارض جانبی منفی نهفته در دارودرمانی، شکست تحقیقات اثبات کننده پایداری تغییر درمان پس از قطع دارودرمانی و این حقیقت که ۲۰ % تا ۳۰ % کودکان ADHD به دارو درمانی یا محرک‌ها پاسخ نمی دهند و برخی از عقاید والدین مبنی بر بیماری نبودن ADHD از دلایل دیگر برخی از خانواده ها برای عدم توافق با بهره گرفتن از این درمان می باشد (دوپائوان و همکاران، ۱۹۹۸؛ به نقل از دانفورث^[۵۸] و همکاران، ۲۰۰۶؛ لنهر- دوآ، ۲۰۰۱؛ توپلاک و همکاران، ۲۰۰۸).
محدودیت‌های مطرح شده در بالا سبب شده است تا برخی از والدین و متخصصان گزینه‌های درمانی دیگری را انتخاب کنند. درمان‌های روانی- اجتماعی این اختلال را می‌توان به چهار طبقه تقسیم کرد:

1. 1. رفتار درمانی بالینی (مثل برنامه‌ی فرزندپروری مثبت)

1. 1. کنترل وابستگی‌ها^[۵۹] (مثل مداخلات رفتاری در کلاس)

1. 1. برنامه‌های رفتار درمانی فشرده^[۶۰] (مثل ترکیب رفتار درمانی بالینی با کنترل وابستگی‌ها)

1. 1. درمان‌های شناختی – رفتاری (مثل خودآموز‌های کلامی^[۶۱]، آموزش مهارت‌های اجتماعی^[۶۲] و راهبردهای حل مسأله^[۶۳] و الگوسازی شناختی^[۶۴] ) (یلهام و همکاران، ۱۹۹۸؛ به نقل از مفتاق، ۱۳۸۸).

محققان متعددی دریافته‌اند که ۱) رفتار درمان بالینی، ۲) کنترل وابستگی‌ها (مدیریت مشروط) و ۳) درمان‌های رفتاری چند وجهی فشرده، ملاک‌های مورد نظر برای درمان‌های مورد حمایت تجربی اختلال نقص توجه – بیش فعالی را دارا می باشد اما ۴) درمان های شناختی – رفتاری این گونه نیستند (چامبلس و اولندیک^[۶۵]، ۲۰۰۱؛ به نقل از ون دراورد و همکاران، ۲۰۰۸، و یلهام و همکاران، ۱۹۹۸).
فراتحلیل‌های اخیر نیز که اندازه اثرهای بالایی را برای درمان با محرک ها گزارش کرده اند، اگرچه از اثربخشی درمان‌های روانی – اجتماعی (رفتاری و شناختی - رفتاری) حمایت کرده اند، اما اندازه اثر به دست آمده برای این درمان‌ها در دامنه‌ای از کم تا زیاد و حتی کم تا متوسط گزارش شده است (فابیانو و یلهام و همکاران، ۲۰۰۹؛ ون در اورد و همکاران، ۲۰۰۸؛ توپلاک و همکاران، ۲۰۰۸).
اگرچه اختلال نارسایی توجه - بیش فعالی نوعی اختلال زیستی دانسته می‌شود، ولی نشانه‌های ثانویه از جمله تحمل پایین ناکامی، اضطراب، افسردگی، پیشرفت تحصیلی پایین و مشکلات بین فردی در این اختلال وجود دارد که می‌تواند از دیدگاه غیر زیستی نیز مد نظر قرار گیرد (الیس و برنارد^[۶۶]، ۲۰۰۶). از آنجایی که کنترل این گروه از کودکان در مقایسه با همسالان دشوارتر است، با مشکلات رفتاری بیشتری مواجه می شوند (محمداسماعیل، ۱۳۸۳؛ به نقل از بهمنی و علیزاده، ۱۳۹۰). در واقع، به علت تکانشگری و نداشتن توجه به پیامدهای اعمال خود، رابطه‌ی این کودکان با والدین تیره شده و تضاد میان کودک و مادر در سنین پیش دبستانی بیشتر می‌شود و تا دوران نوجوانی ادامه می یابد (کرونیس^[۶۷] و همکاران، ۲۰۰۴). در واقع، خانواده‌های کودکان با این اختلال مشکلات زیادی دارند، تعاملاتشان منفی بوده و کنترل شدیدی اعمال می کنند (پلیزکا^[۶۸] و همکاران، ۱۹۹۹).
بارکلی و همکاران (۱۹۹۹) در بررسی تعاملات کودکان دارای اختلال نارسایی توجه - بیش فعالی با والدیننشان دریافتند که آنها بیش از کودکان بدون مشکل از سوی والدین دستور دریافت می کنند و همچنین سرزنش و توبیخ می شوند. این شیوه فرزندپروری رفتار نامناسب را تقویت می کند. متوقف کردن این چرخه در مورد کودکان با این اختلال اهمیت دارد.
شواهدی نیز وجود دارد که نشان می دهد، تعاملات والد – کودک زمانی که والدین آموزش لازم را دریافت می کنند و کودک نیز تحت درمان با درمان با داروهای محرک قرار می گیرد، بهبود می یابد (دانفورث و همکاران، ۱۹۹۱؛ به نقل از لهتر – دوآ، ۲۰۰۱).
به علاوه آموزش والدین می‌تواند برای والدین تاثیر درمانی داشته باشد. به عنوان مثال منجر به کاهش استرس و افسردگی و اضطراب و افزایش عزت نفس آنها می‌گردد. در ضمن آموزش والدین به بهبودها و پیشرفت هایی در گزارش والدین از شدت نشانه‌های ADHD فرزندشان شده است (پیسترمن و همکاران، ۱۹۹۲؛ آناستاپولوس و همکاران، ۱۹۹۳).
بارکلی (۲۰۰۲) معتقد است آموزش والدین موجب افزایش شناخت آنان از ماهیت اختلال شده و اعتماد به نفسشان را در خصوص نقش فرزندپروری بالا خواهد برد و نیز به آنها کمک می‌کند تا رفتارهای نامتناسب فرزند خود را کنترل کرده و کاهش دهند و در تربیت آنها احساس موفقیت بیشتری داشته باشند. همچنین بررسی‌ها نشان می دهد، اثرات درمانی به مدت ۴ تا ۵ سال پس از آموزش همچنان پایدار بوده اند.
زندگی کردن با کودک دارای اختلال یا ناتوانی، اغلب بصورت عاملی استرس‌زا برای خانواده درک شده و می تواند همه‌ی جنبه های خانواده را تحت تاثیر قرار دهد. در این میان از آنجایی که مادر در تعامل بیشتر با این کودکان می باشد، احتمالاً بیشترین تأثیر را خواهد پذیرفت. گرچه رفتارهای والدینی ناکارآمد، شاید به عنوان واکنشی در مقابل مشکلات رفتاری کودک مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی باشد، آن می‌تواند یک نقش سبب شناسی در ظهور اختلال رفتاری همزمان در بین این کودکان نیز داشته باشد (جانستون و ماش^[۶۹]، ۲۰۰۱). هر چند به سهم بالقوه‌ این عامل در سبب شناسی اختلال نقص توجه - بیش فعالی توجه چندانی نشده است (جنسن^[۷۰] و همکاران، ۱۹۹۳؛ به نقل از ری^[۷۱] و همکاران، ۲۰۰۰).
با توجه مطالب بیان شده، پژوهشگر در این پژوهش، به دنبال این مسأله است که آیا آموزش گروهی فرزندپروری مثبت بطور کلی باعث بهبود رابطه مادر-کودک می شود.
۱-۳- اهداف تحقیق
اهداف این تحقیق عبارتند از:

1. 1. بهبود نشانه‌های بیش فعالی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش فعالی.

1. 1. تغییر شیوه‌های فرزندپروری ناکارآمد مادران کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه- بیش فعالی.

1. 1. بهبود رابطه مادر-کودک از طریق پذیرش کودک توسط مادر، و همچنین کاهش طرد از سوی مادر و بهبود ناهمسانی انضباطی کودک.

۱-۴- ضرورت و اهمیت پژوهش
به دلیل وجود اختلال‌های همراه نتایج زیان‌آور و شیوع آن، ADHD یکی از اختلال های پر هزینه جامعه است. هزینه‌ی تشخیص و درمان ADHD در ایالات متحده سالانه بیش از ۵۰ بیلیون دلار برآورده شده که تقریباً مشابه هزینه جامعه برای افسردگی عمده است (پلهام و همکاران، ۲۰۰۷؛ به نقل از فابیانو، ۲۰۰۹). چنین هزینه‌ای برای جوامع گویای اهمیت و ضرورت پژوهش در این حیطه می باشد.
به علاوه تغییر در مفهوم سازی ADHD ما را مجبور می‌کند تا به طور دائم کفایت رویکردهای درمانی‌مان را ارزیابی کنیم و این در حالی است که نظریه‌های موقت ما از ADHD تعامل مهمی با رویکردهای درمان ما دارد. به عنوان مثال استفاده از راهبردهای حل مسأله و میانجی‌های کلامی در صورتی که نقایص هسته ای و اصلی ADHD در دوران بیش از تکلم رخ داده باشد، ممکن است در حقیقت ما را گمراه کرده باشد (هین شاو، ۲۰۰۶).
از اوایل دهه ۱۹۹۰، محققان متعددی به تعیین و شناسایی درمان های مبتنی بر شواهد برای اختلال‌های روانشناختی مانند ADHD تأکید کرده‌اند (چامبلس و اولندیک، ۲۰۰۱؛ ویز^[۷۲] و همکاران، ۲۰۰۶؛ به نقل از فابیانو،۲۰۰۹).
به نظر می‌رسد تأکید محققان برای تعیین و شناسایی درمان‌های مبتنی بر شواهد برای اختلال ADHD صرف نظر از روشن شدن محدودیت‌هایی که هر رویکرد درمانی دارد، تناقض و ابهام در نتایج به دست آمده از تحقیقات باشد. مرور پیشینه تحقیقات انجام گرفته و مخصوصاً فراتحلیل‌ها اغلب اوقات نتایج متناقضی را برای هر رویکرد درمانی به ارمغان می‌آورد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل این تناقضات و ابهامات، تفاوت در طرح تحقیق انتخابی و روش شناختی تحقیقات مختلف باشد.
علی‌رغم اینکه دارو درمانی به راحتی قابل استفاده شده و به طور وسیعی در دسترس می‌باشد و نسبت به عوارض جانبی کم در کاهش نشانه‌های اصلی ADHD است اما محدودیت‌هایی دارد (توپلاک و همکاران، ۲۰۰۸). به طور مثال کودکان تحت درمان با محرک‌ها اغلب عوارض جانبی نشان می‌دهند (شاختر و همکاران، ۲۰۰۱).

سالشمار زندگی فروغ :
۱۳۱۳ فروغ در دی ماه این سال در تهران به دنیا آمد، او فرزند «سرهنگ محمد فرخ‌زاد» و
«توران وزیری تبار» بود.
۱۳۳۰ با «پرویز شاپور» ازدواج کرد.
۱۳۳۱ انتشار «اسیر» نخستین مجموعۀ شاعرانه‌های وی.
۱۳۳۲ «کامیار» تنها فرزندش به دنیا آمد.
۱۳۳۳ جدایی از همسر
۱۳۳۵ انتشار «دیوار» دومین مجموعۀ وی
۱۳۳۶ انتشار «عصیان» سومین مجموعۀ وی
۱۳۳۷ آشنایی با «ابراهیم گلستان» و آغاز همکاری وی با «گلستان فیلم»
۱۳۳۹ بازی ‌وهمکاری در ‌فیلم «خواستگاری» برای مؤسسۀ فیلم ملّی کانادا

۱۳۴۱ سال تهیه و نمایش «خانه سیاه است» درخشانترین فیلم فروغ
۱۳۴۲ بازی‌در‌نمایش «شش شخصیت‌در‌جستجوی‌نویسنده» اثر‌«لوئیجی پیراندللو»
در زمستان این سال جایزه بهترین فیلم مستند فستیوال «اوبرهاوزن« به «خانه سیاه است» تعلق گرفت.
انتشار «تولدی دیگر».

1. 1. سفر به آلمان و ایتالیا و فرانسه

۱۳۴۴ «سازمان یونسکو»‌فیلمی‌نیم‌ساعته‌از زندگی‌او‌تهیه کرد.‌و‌«برناردو برتولوچی»
نیز فیلمی‌پانزده دقیقه‌ای از وی ساخت.
۱۳۴۵ بهار، سفر به ایتالیا و شرکت در دومین فستیوال در فیلم مؤلّف و پذیرفتن
پیشنهاد انتشاراشعارش در آلمان و سوئد و انگلستان و فرانسه.
زمستان، ساعت ۴:۳۰ بعدازظهر دوشنبه ۲۴ بهمن بر اثر تصادف درگذشت.
انتشار آخرین متن شعر «ایمان بیاوریم…» در «مجلد پنجم کتاب سال».
۲-۲- شعر و اندیشه فروغ و تأثیر زندگی در شعرش:
فروغ در فضای سیاه و یأس آور روزگارش، فارغ از این دنیا به درک واقعیات زندگی می‌پردازد و در خودشناسی و فلسفۀ مرگ و زندگی، سیر درونی خود را آغاز می‌کند. او فراتر از زمان پیش می‌رود و در زندگی هنری خود دیوارهای زمان را در هم می‌کوبد. شعر او شعری صمیمی‌و ملموس است. نگاهی به آثارش این مطلب را تأیید می‌کند :
مرگ من روزی فرا خواهد رسید :
در بهاری روشن از امواج نور
در زمستانی غبار آلود و دور
یا خزانی خالی از فریاد و شور
مرگ من روزی فرا خواهد رسید :
روزی از این تلخ و شیرین روزها
روز پوچی همچو روزان دگر
سایه‌ای ز امروزها، دیروزها !
«عصیان_ بعدها»
فروغ قلبی گرم و مهربان داشت که یک بار زخم برداشته بود – ازدواج او – و این زخم سرچشمه و مایۀ گرمی‌شعرهایش بود.
«اندیشیدن به مرگ و زوال، فکر غالب شعرهای اوست ؛ اما گرمیای ‌که او از آن سخن می‌گوید، به معنی پایان همه چیز نیست ؛ بلکه شروع زندگی دیگری است. او همیشه می‌خواست از مرز زمان بگذرد و پا را فراتر از زمان بگذارد. این پیام او در آخرین سطرهای شعر تولدی دیگر به طور آشکاری مشاهده می‌شود :
من پری کوچک غمگینی را می‌شناسم
که در اقیانوسی مسکن دارد
و دلش را در یک نی لبک چوبین
می‌نوازد آرام، آرام
پری کوچک غمگینی
که شب از یک بوسه می‌میرد
و سحرگاه از یک بوسه به دنیا خواهد آمد.
شعر فروغ، شعری ساده و صمیمی‌و در عین زیبایی و لطافت، به دور از واژه پردازیهای پیچیده است و انسان با خواندن شعرهای او واقعیتهایی را می‌بیند که هر روز با آنها روبرو است ولی بی تفاوت از کنار آنها می‌گذرد. فروغ با زیبایی، این واقعیتها را به تصویر می‌کشد و با بیانی واقعگرایانه آنها را برای مخاطبش ملموس می‌کند :
من فکر می‌کنم که تمام ستاره‌ها
به آسمان گم شده‌ای کوچ کرده‌اند
و شهر، شهر چه ساکت بود
من در سراسر طول مسیر خود