۳- متغیرهای زمینه ساز که هموارکننده راه برای اثرگذاری متغیرهای اصلی بوده، از خاصیت تسهیل کنندگی برخوردار بوده اند (حافظ‌نیا، ۱۳۸۹).

در تحقیقات علی– مقایسه ای کنترل هایی که امکان آن در تحقیقات آزمایشی وجود دارد فراهم نیست، ولی می توان به شیوه هایی کنترل جزئی اعمال کرد. این شیوه ها عبارتند از:
الف) همتاسازی، ب) استفاده از تحلیل کوواریانس، ج) ایجاد گروه های همگن، د) استفاده از متغیرهای مزاحم به عنوان متغیر تعدیل کننده.
الف) همتاسازی: در شیوه همتاسازی فرض بر این است که عوامل مرتبط با متغیر تابع شناخته شده است. در تحقیقات آزمایشی، همتاسازی قبل از دستکاری متغیر مستقل صورت می گیرد و تشکیل گروه های آزمودنی های همتا آسان تر است. در هر حال چه در تحقیقات علی– مقایسه ای و چه در تحقیقات آزمایشی اگر عضوی در یک زوج همتا شده از تحقیق کنار رود، به ناچار باید عضو دیگر را کنار گذاشت و در نتیجه از تعداد نمونه کاسته می شود. بدیهی است که همتاسازی باید از یک جامعه واحد صورت گیرد، زیرا در غیر این صورت مشکل رگرسیون به طرف میانگین جامعه وجود دارد.
ب) تحلیل کواریانس: در تحقیقات تمام آزمایشی حقیقی استفاده از تحلیل کواریانس شیوه مناسبی برای افزایش دقت است. در تحقیقات علی– مقایسه ای استفاده از تحلیل کواریانس در بعضی از موارد تفاوت های اولیه را کم و در بعضی موارد دیگر ممکن است زیاد کند. زیرا به علت تصادفی نبودن گروه ها، کنترل یک متغیر (متغیر کمکی) ممکن است موجب ناهمگن تر شدن گروه ها از لحاظ سایر متغیرها گردد.
ج) ایجاد گروه های همگن: گروه ها ممکن است از لحاظ متغیر خاصی همگن شوند. برای مثال فقط یک جنس انتخاب شود یا سطح خاصی از هوش (یا متغیر دیگری) انتخاب گردد. مشکلی که این امر ایجاد می کند این است که با همگن کردن گروه ها از لحاظ یک متغیر لزوماً آنها را از لحاظ سایر متغیرها همگن نکرده ایم. همین امر سبب می شود که مشکل رگرسیون به طرف میانگین برای متغیرهایی که کنترل نشده اند به وجود آید.
د) استفاده از متغیرهای مزاحم به عنوان متغیر تعدیل کننده: بعضی از مواقع به جای حذف یک متغیر، آن را وارد طرح کرده و اثر احتمالی آن را به عنوان یک متغیر مستقل دیگر (تعدیل کننده) مورد بررسی قرار
می دهیم. این شیوه یک راه حل قطعی نیست، زیرا همواره مطمئن نیستیم که کدام متغیر باید وارد طرح شود (همان، ۱۳۷۹: ۱۰۳و۱۰۲)
با توجه به شیوه های یاد شده می توان گفت که شیوه همگن سازی شاید عملی ترین شیوه کنترل در تحقیقات علی- مقایسه ای باشد. در این تحقیق دو گروه کودکان آزاردیده و کودکان عادی از لحاظ متغیر سن همگن گردیدند.
۳-۳- جمعیت آماری
جامعه آماری عبارت است از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص (جهانی، منطقه‌ای، محلی و یا مکانی) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند (حافظ‌نیا، ۱۳۸۹)
جامعه آماری عبارت است از گروهی از افراد، اشیاء یا حوادث که حداقل دارای یک صفت یا ویژگی مشترک هستند (سرمد و همکاران، ۱۳۸۳).
جامعه آماری پژوهش حاضر کودکان آزار دیده ۱۴-۱۰ سال شهر بیرجند در سال ۱۳۹۱ می‌باشند که حداقل یکی از انواع کودک آزاری جسمی یا غفلت و مسامحه را تجربه نموده و تجربه کودک آزاری آن‌ها به اورژانس اجتماعی گزارش شده و مورد تایید قرار گرفته است و در این مرکز دارای پرونده می‌باشند.
۳-۴- روش نمونه گیری
در این پژوهش کلیه کودکان آزاردیده ۱۴-۱۰ ساله که در سال ۱۳۹۱ به مرکز اورژانس اجتماعی شهرستان بیرجند مراجعه نموده اند و یکی از انواع کودک آزاری جسمی و غفلت و مسامحه را گزارش نموده اند و کودک آزاری آنها تایید شده است ، مورد مطالعه قرار گرفته اند.
۳-۵- حجم نمونه
نمونه عبارت است از زیر مجموعه ای که از کل جامعه انتخاب می شود و معرف آن است. در این پژوهش، به دلیل پایین بودن آمار کودکان آزار دیده ای که یکی از انواع کودک آزاری جسمی و غفلت و مسامحه را به اورژانس اجتماعی شهر بیرجند گزارش نموده اند ، کلیه مراجعین ۱۴-۱۰ سال آزاردیده جسمی و مسامحه و غفلت مورد بررسی قرار گرفته اند که تعداد ۸۰ نفر می‌باشند و سپس ۸۰ نفر از کودکان عادی در همان محدوده سنی به صورت تصادفی و همگن شده با گروه کودکان آزار دیده ، از میان کودکان در حال تحصیل در مدارس انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند.
۳-۶- واحد پژوهش
واحد پژوهش در این مطالعه، فرد می‌باشد که که به طور خاص شامل افراد (کودکان) آزار دیده می‌باشد.
۳-۷- ابزار پژوهش و اعتبار و روایی
ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش، دو پرسشنامه بوده است که شامل ۱) پرسشنامه مشخصات دموگرافیک شامل سن، جنس، تحصیلات والدین، سن والدین، وضعیت اقتصادی – اجتماعی خانواده ، رتبه تولد، جدایی والدین از یکدیگر (طلاق)، سابقه اعتیاد پدر و مادر، سابقه مصرف دخانیات و داروهای اعصاب و روان توسط والدین کودکان ، می باشد که با توجه به چارچوب نظری پژوهش و بررسی متون و نظریات مختلف صاحب نظران توسط محقق تهیه گردیده و همچنین ۲) پرسشنامه استاندارد شده کیفیت زندگی PedsQL بود که پس از ترجمه مورد استفاده قرار گرفت:
پرسشنامه کیفیت زندگی PedsQL^[67]:
در پژوهش حاضر به منظور اندازه گیری سطح کیفیت زندگی دانش‌آموزان از این پرسشنامه استفاده شد که دارای ۳۰ سؤال و ۶ حیطه می‌باشد: حیطه عملکرد فیزیکی (۸ سؤال)، عملکرد هیجانی (۵ سؤال)، عملکرد اجتماعی (۵ سؤال)، عملکرد تحصیلی (۵ سؤال)، احساس خوب بودن (۶ سؤال) و درک از سلامت (۱ سؤال). پاسخگو بر اساس مقیاس لیکرت پنج درجه‌ای (از هرگز تا همیشه) به سؤالات پاسخ می‌دهد و شیوه نمره گذاری آن به این صورت است که به هر سؤال از صفر تا چهار امتیاز تعلق می‌گیرد (هرگز=۰ و همیشه=۴). سؤالات حیطه‌های احساس خوب بودن و درک از سلامت به صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شوند. نمرات ۱۰ تا ۳۳/۳۰ سطح کیفیت زندگی بالا ، نمرات ۳۳/۴۰ تا ۶۶/۷۰ سطح کیفیت زندگی متوسط و نمرات ۶۶/۸۰ تا ۱۰۰ سطح کیفیت زندگی پایین را نشان می دهد .هر چه نمرات بالاتر باشد نشان دهنده سطح کیفیت زندگی پایین تر خواهد بود.
روایی و پایایی
ابزار سنجش باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا محقق بتواند داده های متناسب با تحقیق را گردآوری نماید و از طریق این داده ها و تجزیه و تحلیل آنها، فرضیه های موردنظر را بیازماید و به سؤال تحقیق پاسخ دهد. ابزار سنجش و آزمون های استاندارد و میزان شده معمولا از روایی و پایایی مناسبی برخوردارند، از این رو، محققان می توانند آنها را با اطمینان به کار گیرند، ولی ابزار محقق ساخته فاقد چنین اطمینانی هستند و محقق باید از روایی و پایایی آنها اطمینان حاصل کند.
منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سؤالات مندرج در ابزار گردآوری اطلاعات دقیقا متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد، یعنی اینکه هم داده های گردآوری شده از طریق ابزار مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد و به عبارت دیگر عین واقعیت را به خوبی نشان دهد.
پایایی ابزار که از آن به اعتبار، دقت و اعتمادپذیری نیز تعبیر می شود، عبارت است از اینکه اگر یک وسیله اندازه گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود، به عبارت دیگر ابزار پایا یا معتبر ابزاری است که از خاصیت تکرارپذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد.
در مطالعات مختلف (وارنی^[۶۸] و همکاران، ۱۹۹۹) پایایی این پرسشنامه را با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ از ۷۰/۰ تا ۹۲/۰ محاسبه نموده‌اند.همچنین هسکس^۲ (۲۰۰۳) پایایی این پرسشنامه را از ۸۸% تا ۹۰% محاسبه نمود.
۳-۸- روش جمع آوری اطلاعات
با کلیه کودکان ۱۴-۱۰ سال که یکی از انواع کودک آزاری جسمی و غفلت و مسامحه را در سال ۱۳۹۱ به اورژانس اجتماعی شهرستان بیرجند گزارش نموده و در این مرکز دارای پرونده می‌باشند (۸۰ نفر) ؛ پس از اخذ مجوز از اداره کل بهزیستی استان ؛ به صورت انفرادی مصاحبه شده و برای هر نفر یک پرسشنامه تکمیل گردید برخی از این کودکان هم‌چنان با مرکز ارتباط داشته (گروه اول) و برخی دیگر از کودکان ارتباطی با مرکز نداشته اند(گروه دوم) لذا جهت تکمیل پرسشنامه‌ها توسط گروه اول ، با استقرار در اورژانس اجتماعی طی سه هفته متوالی پرسشنامه‌ها تکمیل گردید و جهت گروه دوم، به درب منزل تک تک آن‌ها مراجعه شد و پس از برقراری ارتباط و جلب اعتماد کودک و خانواده و برقراری ارتباط حرفه ای، پرسشنامه‌ها تکمیل گردید. کودکان عادی به صورت نمونه‌گیری تصادفی از میان کودکان مشغول به تحصیل در مدارسی که در محدوده زندگی کودکان آزار دیده قرار دارد در همان محدوده سنی انتخاب گردیدند و پس از دریافت مجوز از سازمان آموزش و پرورش استان، به صورت انفرادی مورد مصاحبه قرار گرفته و ۸۰ پرسشنامه از کودکان عادی تکمیل گردید. در انتها داده‌ها در نرم افزار SPSS وارد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
۳-۹- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
نرم افزار مورد استفاده جهت انجام کارهای آماری مورد نظر۱۵spss می‌باشد که مخفف بسته نرم افزاری علوم اجتماعی(Statistical Package for Social Science) است. این نرم افزار مجموعه‌ای از برنامه‌هایی است که برای ذخیره سازی، تبدیل داده‌ها و انجام تحلیل‌های آماری بر مبنای داده‌های وارد شده به سیستم به کار می‌رود. با بهره گرفتن از این نرم افزار، تحلیل های آماری در سطح توصیفی و با بهره گرفتن از جداول و نیز آزمون‌های مختلف آماری انجام می شود. تبیین روابط میان متغیرها نیز در این تحلیل‌ها مدنظر قرار گرفت. و در بخش تحلیلی از آزمون‌های آماری t مستقل، خی دو استفاده و سطح معنی‌داری ۰۵/۰p≤ در نظرگرفته شد.
۳-۱۰- تعریف مفاهیم
کیفیت زندگی
تعریف نظری
بر اساس نظر سازمان بهداشت جهانی، کیفیت زندگی درک افراد از موقعیت زندگی خود با توجه به فرهنگ، سیستم ارزش‌ها، اهداف، انتظارات، استانداردها و نگرانی‌های فرد می‌باشد (دیوانون^[۶۹] و همکاران، ۲۰۰۶).
عملکرد فیزیکی: مفاهیمی مانند قدرت، انرژی، توانایی انجام فعالیت‌های روزمره و مراقبت از خود از این دسته هستند (نجات، ۱۳۸۷).
عملکرد هیجانی: واکنش کلی و کوتاه فرد به یک موقعیت غیرمنتظره همراه با یک حالت عاطفی خوشایند یا ناخوشایند.
عملکرد اجتماعی: این بعد یا حیطه در مورد رابطه فرد با خانواده، دوستان و همکاران و در نهایت جامعه است (نجات، ۱۳۸۷).
عملکرد تحصیلی: مجموعه رفتارهای تحصیلی است که در دو بعد پیشرفت تحصیلی و یا پسرفت تحصیلی در زمینه کسب معلومات نشان داده می‌شود (شاوران و همکاران، ۱۳۸۷).
احساس خوب بودن: احساس خوب بودن دو بعد خوب بودن فیزیکی و خوب بودن روانی را شامل می‌شود. خوب بودن فیزیکی شامل توانایی عملکردی، قدرت، خستگی، خواب، اشتها و … و خوب بودن روانی شامل اضطراب، افسردگی، لذت و تفریح، درد، شادی، ترس، توجه و تمرکز می‌باشد (نجات، ۱۳۸۷).
درک از سلامت: درک از سلامتی بر اساس آموخته‌ها، ارزش‌ها و اعتقادات هر فرد می‌باشد (شبان و همکاران، ۱۳۸۶).
تعریف عملیاتی
در این پژوهش منظور از کیفیت زندگی نمره‌ای است که از پرسشنامه ۳۰ سؤالی استاندارد شده که دارای ۶ مؤلفه (حیطه عملکرد فیزیکی (۸ سؤال)، عملکرد هیجانی (۵ سؤال)، عملکرد تحصیلی (۵ سؤال)، عملکرد اجتماعی (۵ سؤال)، احساس خوب بودن (۶ سؤال) و درک از سلامت (۱ سؤال)) می‌باشد به دست می‌آید.
سوالات مربوط به عملکرد فیزیکی شامل :

• • برای من راه رفتن بیش تر از فاصله یک چهارراه تا چهارراه بعد دشوار است.

• دویدن دشوار است.

(۳-۴۵)

(۳-۴۶)

(۳-۴۷)

(۳-۴۸)

(۳-۴۹)

(۳-۵۰)

(۳-۵۱)

(۳-۵۲)

(۳-۵۳)

(۳-۵۴)

محدودیت ­های (۳-۴۸) تا (۳-۵۴) همانند محدودیت­های (۳-۲۲) تا (۳-۲۸) مدل فاز استراتژیک است. همچنین محدودیت (۳-۴۶) نیز مانند محدودیت (۳-۲۰) فاز استراتژک است. اما در محدودیت (۳-۴۷) دیگر متغر  در  ضرب نمی­ شود یعنی از قبل تعداد تیم­هایی که در هر مرحله وجود دارند معلوم است.
۳-۶ جمع­بندی
در این بخش در فاز اول که مربوط به مرحله طراحی است، مدلسازی در شرایط عدم قطعیت یک مسأله جریان کارگاهی انعطاف­پذیر دو مرحله­ ای ارائه شده است که یک مدل دو هدفه می­باشد و برای در نظر گرفتن عدم قطعیت از رویرد استوار استفاده شده است. در فاز دوم که مربوط به مرحله عملیاتی است یک مدلسازی سه هدفه با توجه به مفاهیم قابلیت اطمینان، ارائه شده است. در ادامه و در بخش­های بعد به ارائه رویکردهای حل ونتایج حاصل از حل این مدل­ها پرداخته می­ شود.

فصل ۴
رویکردهای حل
۴-۱ مقدمه
در این بخش به معرفی رویکرد­هایی که برای حل دو فاز عملیاتی و استراتژیکی که در این تحقیق از آن استفاده شده است، می­پردازیم. برای مدل­های چندهدفه رویکردهای متنوعی تا کنون برای حل معرفی شده است. در این تحقیق از روش روش Ɛ-محدودیت استفاده شده است. در فاز طراحی به دلیل اینکه فقط یک بار به حل مدل پیشنهادی نیاز است از روش حل دقیق استفاده شده است. در مرحله عملیاتی از روش وزن­دهی چند هدفه برای مدل سازی استفاده شده است. در این قسمت به دلیل نیاز بودن حل مدل به تعداد زیاد و NP-hard بودن مدل، از روش های تکاملی استفاده شده است.
۴-۲ روش حل فاز استراتژیک(برنامه ریزی دوهدفه)
دستیابی به جواب بهینه­ مسایل برنامه‌ریزی ریاضی با یک تابع هدف، فرایند آسانی است که خروجی آن جواب بهینه‌ی مساله است. در مسایل برنامه‌ریزی ریاضی چندهدفه، بیش از یک تابع هدف وجود دارد و معمولا جواب بهینه­ منحصر به فردی که همزمان تمامی توابع هدف را بهینه کند وجود ندارد. برای پیدا کردن جواب بهینه لازم است تا اطلاعاتی در مورد ترجیحات در دسترس باشد. بدون اینگونه اطلاعات، اهداف متناقض و غیر قابل مقایسه بوده و جواب بهینه قابل تحصیل نیست؛ زیرا تمامی جوابهای موجه قابل مقایسه نیستند. رتبه بندی کامل جواب در این صورت تنها با واردکردن قضاوتهای ارزشی در فرایند تصمیم گیری میسر خواهد بود. در این شرایط تصمیم‌گیرندگان به دنبال یافتن ارجح‌ترین جواب‌ها به جای یافتن جواب بهینه هستند. در مسایل برنامه‌ریزی ریاضی چندهدفه، مفهوم بهینگی با بهینگی پارتو یا کارایی^[۱۰۷] جایگزین می‌شود. مفهوم بهینگی پارتو، بهبود جواب‌های یک تابع هدف تنها از طریق بدتر نمودن حداقل یکی از توابع هدف باقی‌مانده است. مجموعه جواب‌های بهینه پارتو، مرز پارتو را تشکیل می‌دهند. تعریف ریاضی جواب کارا^[۱۰۸] به صورت ذیل است (فرض می‌شود که تمامی توابع هدف از جنس ماکسیمم سازی هستند):
یک جواب شدنی مانند x در مساله MOMP کارا است اگر جواب شدنی دیگری مانند y وجود نداشته باشد به طوری که به ازای تمامی توابع هدف  حداقل یکی از این نامساوی­ها به طور مطلق برقرار باشد.

ماده ۳ کُد سازمان همکاری اقتصادی و توسعه راجع به آزادی حرکت سرمایه‌ها به اعضا اجازه داده است تا اقداماتی را که برای حمایت از منافع ملّی و اساسی شان ضروری می‌دانند یا اقداماتی را که برای آن جام تعهداتشان در راستای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ضروری میدانند، اتخاذ نمایند.^[۸۷۳]

ماده ۲۴ معاهده منشور انرژی حاوی مقرره مشابهی در همین زمینه است اما در همین جا یک دولت عضو نمی‌تواند تعهدات معاهده‌ای خود در خصوص سلب مالکیت و حمایت از آشوب‌های داخلی را لغو کند.
نفتا نیز در ماده ۲۱۰۲ خود به استثنا امنیت ملّی اشاره کرده است این مقررات به اعضا متعاهد قدرت صلاحدیدی وسیعی را در تصمیم گیری راجع به استناد به استثنائات شروط ملت کامله‌الوداد بخشیده است. این استثنائات به شروط موجهه یا شروط خود قضاوتی معروفند، به ویژه این مقررات برای عضوی که در حالت جنگ واقعی است، لازم الرعایه نخواهد بود. تنها کافی است که هر دولت عضو به این نتیجه برسد که منافع ملّی اش تهدید شده است.^[۸۷۴]
مبحث دوم. استثنائات خاص مبتنی بر تقابل
مقدمه:
علاوه بر استثنائات عام که فوقاً بیان گردید، تعدادی استثنا صلاحدیدی خاص معاهده‌ای نیز وجود دارد که نه تنها هر نوع تبعیضی را دربر می‌گیرد، بلکه خروج از معیار ملت کامله‌الوداد در آینده را هم اجازه می دهد. چنین استثنائاتی به ویژه در رابطه با مناقصه عمومی، وام­های دولتی، یارانه ها، موافقتنامه‌های بیمه و مالکیت فکری مطرح می شود. اکثر موافقتنامه‌های دوجانبه حاوی استثنائات بسیار کمی در رابطه با معیار ملت کامله‌الوداد هستند ولی اکثر آن ها واجد استثناء مالیاتی هستند و بسیاری از آن ها نسبت به موافقتنامه‌های ریو استثنا زده‌اند اما شرایط و استثنائات به احتمال زیاد در زمانی که اعضای یک موافقتنامه افزایش می‌یابد، فزونی می‌یابد.
عنصر مشترکی که در بسیاری از موافقتنامه‌های سرمایه‌گذاری یافت می شود عبارت است از استثنائاتی که بر مبنای تقابل درج می‌شوند که به طور خاص حاکم بر مقررات ملت کامله‌الوداد هستند.
در این قسمت سعی بر تحلیل غالب‌ترین این استثنائات می شود:
بند اول. مالیات:
تمامی موافقتنامه‌های سرمایه‌گذاری که به موضوعات مالیاتی پرداخته‌اند حاوی استثنائاتی بر شرط ملت کامله‌الوداد هستند، به این معنا که هیچ یک از اعضا متعاهد مجبور نیست به شرکای معاهده‌ای خود هر نوع مزیت یا منفعتی را که به کشور ثالث و سرمایه‌گذارانش بر طبق یک موافقتنامه دوجانبه به منظور اجتناب از اخذ مالیات مضاعف اعطا نموده است، تسری دهد.
زیرا در معاهدات اخیر، اعضا متعاهد حق خود مبنی بر وضع مالیات علیه سرمایه‌گذاران دیگر اعضا متعاهد را محدود ساخته اند، به این معنا که اعضا متعاهد جزئاً از حق خود نسبت به وضع مالیات بر سرمایه‌گذارانی که در سرزمین آن ها مستقر شده‌اند به منظور اجتناب از مالیات مضاعف، صرف نظر نموده اند. چنین امری معمولاً بر مبنای تقابل رخ می دهد. هر عضو متعاهد می‌تواند از حقوق مالیاتی خود تنها به شرطی صرف نظر کند که عضو متعاهد دیگر نیز همان تعهد را بر عهده گیرد. بنابراین تسری چنین انصراف یکجانبه‌ای به کشورهای ثالث از طریق معیار ملت کامله‌الوداد، به ویژه در موضوعاتی که بار مالی دارد، قابل قبول نیست.^[۸۷۵]
برای مثال ماده ۳ معاهده دوجانبه سرمایه‌گذارای میان شیلی و مالزی مقرر می دارد:
“رفتار ملت کامله‌الوداد در این معاهده نباید طوری تفسیر شود که اعضا متعاهد را مجبور سازد که به سرمایه‌گذاران دیگر اعضا متعاهد، منافع، ترجیحات یا مزایایی را تسری دهند که…
ب) بر طبق یک کنوانسیون بین‌المللی یا موافقتنامه بین‌المللی که عمدتاً یا کلاً راجع به وضع مالیات بوده و یا هر قانون داخلی که کلاً یا جزئاً به مالیات مربوط است، اعطا شده باشد.”
ماده ۴ الگوی معاهداتی سرمایه‌گذاری هلند که به بررسی رفتار مالیاتی پرداخته است، در بخش دوم خود استثنائاتی را بر تعهدات راجع به رفتار ملت کامله‌الوداد وارد کرده است:
ماده ۴ مقرر می دارد: «در رابطه با مالیات ها، دستمزدها یا تعهدات گمرکی و تخفیف‌های مالیاتی و معافیت ها، هر عضو متعاهد بایستی نسبت به اتباع هر عضو متعاهد دیگر که در سرزمین آن مبادرت به فعالیت اقتصادی می‌کنند، رفتاری را اعطا نماید که از نظر مطلوبیت کمتر از رفتار اعطا شده به اتباع خودش یا هر دولت ثالث دیگری که در همان شرایط قرار دارند نباشد. هر کدام از رفتارها که مطلوب تر بود اعمال می شود. اما منافع مالیاتی خاصی که بنا به یکی از دلایل ذیل اعطا می شود، نباید به حساب آورده شود:
الف) به دلیل وجود موافقتنامه اجتناب از مالیات مضاعف
ب) به دلیل مشارکت دولت عضو در یک اتحادیه گمرکی، اتحادیه اقتصادی یا نهادهای مشابه
۳) بر مبنای تقابل با یک دولت ثالث»
مطابق بند۱ ماده ۴۱ موافقتنامه میان کشورهای حوزه افتا و سنگاپور، هیچ حق یا تعهدی در رابطه با موازین مالیاتی مطابق این بخش ایجاد یا تحمیل نخواهد شد، به استثنای آن چه که در این موافقتنامه مقرر شده است.
مطابق بند ۲، ماده ۴۰ بایستی نسبت به موازین مالیاتی که تابع تخطی از رفتار ملّی است و برای وضع موثر و عادلانه و یا جمع آوری مالیاتهای مستقیم ضروری است، اعمال شود.
مطابق بند ۳، اگر یک دولت عضو، منافع خاصی را براساس موافقتنامه اجتناب از مالیات مضاعف، به سرمایه‌گذاران و سرمایه‌های هر دولتی اعطا کند، مجبور نیست که آن منافع را به سرمایه‌گذاران و سرمایه‌های دیگر دولت های عضو نیز تسری دهد.^[۸۷۶]
بند دوم. مالکیت فکری:
اغلب موافقتنامه‌های دو جانبه سرمایه‌گذاری به طور کامل شرط ملت کامله‌الوداد را در رابطه با مالکیت فکری اعمال کرده اند. اما این معاهدات تنها دربردارنده تعهدات الزام آور بعد از مرحله تأسیس و استقرار هستند. این الگویی است که در معاهدات سرمایه‌گذاری دوجانبه به کار می رود و غیر از الگوهای آمریکایی و اخیر کانادایی است که در آن تعهدات الزام­آور به مرحله قبل از استقرار سرمایه نیز تعلق می­گیرد.
تعهد به رفتار ملت کامله‌الوداد تنها زمانی ایجاد می شود که حقوقی اعطا شده باشد. لذا کشور میزبان می‌تواند دستیابی به حق مالکیت فکری را مشروط به ایفای الزامات خاصی نماید. از قبیل این الزام که سرمایه‌گذاران میزبان هم از سطح حمایت مشابهی در کشور متبوع سرمایه‌گذار خارجی برخوردار شوند. علاوه بر این، بعضی از کنوانسیون های بین‌المللی که به موضوع حمایت از حقوق مالکیت فکری پرداخته‌اند، نظیر کنوانسیون برن (۱۹۱۰)^[۸۷۷] و کنوانسیون رُم (۱۹۶۴)^[۸۷۸] صراحتاً به اعضا متعاهد اجازه انحراف از معیار ملت کامله‌الوداد را در رابطه با تحصیل و محتوای حقوق خاص مالکیت فکری داده­اند. یعنی نسخه­برداری، مطابق این کنوانسیون ها رفتاری که از سوی یک دولت به اتباع دولت عضو دیگر اعطا می شود، عکس العمل رفتاری است که در کشور دیگر اعطا شده است. ماده ۴ موافقتنامه تریپس سازمان تجارت جهانی بر این قاعده تأکید دارد: «در رابطه با حمایت از مالکیت فکری هر نوع سود، نفع، مزیت یا مصونیتی که از طرف یک عضو به اتباع کشور دیگر اعطا می شود، بایستی فوراً و بدون هر قید و شرطی به اتباع دیگر عضو نیز تسرّی یابد.» اما آن دسته از منافع، مزیت ها یا مصونیت هایی که مطابق با مقررات کنوانسیون برن ۱۹۷۱ یا کنوانسیون رم اعطا شده ­اند، معاف از این تعهد هستند، زیرا رفتار اعطا شده ناشی از رفتار ملی نبوده است، بلکه ناشی از رفتاری بوده که در کشور دیگر اعطا شده است. بنابراین سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند حقوق مالکیت فکری مشمول در کنوانسیون های برن و کنوانسیون رم را تحصیل یا از آن ها بهره ­برداری کند، تنها به شرطی که سرمایه‌گذاران کشور میزبان در برگشت از همان حقوق در کشور مربوط برخوردار شده باشند.^[۸۷۹] موافقتنامه‌های سرمایه‌گذاری منطقه‌ای اخیری که به مرحله قبل از استقرار سرمایه پرداخته‌اند استثنایی را در این رابطه قید نموده اند.
بند ۵ ماده ۱۱۰۸ نفتا مقرر می دارد: «مواد ۱۱۰۲ و ۱۱۰۳ نسبت به اقداماتی که استثنائی بر تعهدات مندرج در ماده (۳)۱۷ (مالکیت فکری - رفتار ملی) بوده یا نوعی انحراف از آن تعهدات به حساب می‌آید، اعمال نمی شود».
بند ۱۰ ماده ۱۰ معاهده منشور انرژی مقرر می دارد: « علی رغم دیگر مقررات این معاهده، رفتار توصیف شده در بندهای ۳ و ۷ نبایستی درمورد حمایت از مالکیت فکری اعمال شود، بلکه چنین رفتاری بایستی در تطابق و تعامل با مقررات موافقتنامه‌های بین‌المللی که برای حمایت از حقوق مالکیت فکری مقرر شده‌اند و اعضاء متعاهد مذکور در آن ها عضویت دارند، معین شود.»
اما تا آن جا که به نفتا مربوط است، استثناء از رفتار ملت کامله‌الوداد محدود به تقابل نشده است. بند ۵ ماده ۱۱۰۸ نفتا استثناء از رفتار ملت کامله‌الوداد را در رابطه با حقوق مالکیت فکری به طور کلی اجازه داده است.
بند سوم. اتحادیه اقتصادی منطقه ای
موافقتنامه‌های سرمایه‌گذاری در کشورهایی که عضو یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای هستند (REIO)^[880]، معمولاً دربردارنده شرطی است که به شرط ریو معروف است. مطابق با این شرط، اعضا ریو از تعهد به اعطا ملت کامله‌الوداد نسبت به دولت های غیر عضو معاف هستند. هدف از این شرط این است که به اعضاء ریو اجازه داده شود تا از طریق آزادسازی سرمایه‌گذاری در داخل سرزمین‌های شان، در فضایی سریع تر نسبت به موافقتنامه‌هایی که با غیر عضوها منعقد می‌کنند، به پیش روند. برای مثال، ماده ۳ معاهده دوجانبه سرمایه‌گذاری میان شیلی و مالزی مقرر داشته است: «رفتار ملت کامله‌الوداد در این معاهده نبایستی به نحوی تفسیر شود که هر عضو متعاهد را مجبور به اعطاء ترجیح یا مزیتی به سرمایه‌گذاران دیگر اعضا متعاهد نماید که به دلیل عضویت آن در یک اتحادیه گمرگی، منطقه آزاد تجاری، بازار مشترک، اتحادیه پولی یا هر کنوانسیون بین‌المللی مشابه دیگر یا دیگر اشکال همکاری منطقه‌ای موجود یا غیرموجودی که در آینده به عضویت آن درمی آید به کشورهای ثالث اعطا کرده است.^[۸۸۱]
الگوی ۱۹۹۸ معاهداتی سرمایه‌گذاری آلمان در ماده (۳)۳ خود به این نکته اشاره می‌کند: «چنین رفتاری نباید نسبت به مزایایی گسترش یابد که هر دولت متعاهد به سرمایه‌گذاران دولت های ثالث بر پایه عضویت یا مشارکت با آن ها در قالب یک اتحادیه اقتصادی یا گمرکی، بازار مشترک یا موافقتنامه تجارت آزاد اعطا کرده است.»^[۸۸۲]
الگوی معاهداتی سرمایه‌گذاری هلند نیز به طور کلی استثناء زیر را بر تعهد رفتاری ملت کامله‌الوداد مقرر داشته است. مطابق ماده ۳: «چنان چه هر یک از اعضا متعاهد، منافع خاصی را به اتباع دولت های ثالث براساس موافقتنامه‌های تأسیس اتحادیه‌های گمرکی، اتحادیه‌های اقتصادی، اتحادیه‌های پولی یا نهادهای مشابه و یا بر مبنای موافقتنامه‌های موقتی نسبت به چنین اتحادیه‌ها یا نهادهایی اعطا نماید، نبایستی مجبور به اعطا همان منافع به دیگر اتباع اعضا متعاهد شود.»^[۸۸۳]
در همین رابطه ماده ۴۰ موافقتنامه میان کشورهای حوزه افتا و سنگاپور مقرر می دارد، «چنان چه هر یک از اعضا متعاهد، رفتار مطلوب تر را به سرمایه‌گذاران هر دولت دیگر یا سرمایه گذاری های آن ها بر طبق موافقتنامه آزاد تجاری، اتحادیه‌های گمرکی یا موافقتنامه‌های مشابهی که آزادی معتنابه سرمایه گذاری ها را مقرر می دارد، اعطا کند نبایستی مجبور به اعطا چنین رفتاری به سرمایه‌گذاران دیگر اعضا یا سرمایه گذاری های آن ها باشد. اما اگر طرف دیگر درخواست کند، فرصت کافی برای مذاکره حول منافع اعطایی داده خواهد شد…» ^[۸۸۴]. بدون وجود چنین شرطی، شرط ملت کامله‌الوداد می‌توانست اعضاء ریو را به طور یک جانبه وادار به اعطاء مزایای ناشی از عضویت در ریو به سرمایه‌گذاران کشورهای غیر عضو کند.
چنین تعهدی می‌تواند سبب بروز وضعیت‌های پیچیده‌ای شود، بنا به دلایل ذیل:

1. 1. آزادسازی سرمایه در ریو معمولاً مبتنی بر وجود قواعد عام و مشترک است. تمامی اعضاء تعهدات یکسانی را بر عهده می‌گیرند. یک دولت غیر عضو بر طبق شرط ملت کامله‌الوداد می‌تواند منتفع از تمامی مزایای حاصل از آزادسازی سرمایه در داخل شود، بدون این که متقابلاً تابع تعهدات ناشی از عضویت در ریو باشد و لذا موجب یک وضعیت استیفای بلاعوض می شود.

1. 1. مفهوم اتحاد در یک ریو، ماهیتاً از روش‌های آزادسازی سرمایه که عموماً در موافقتنامه‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی به کار می رود متفاوت است. مطابق با موافقتنامه‌های اخیر، آزادسازی سرمایه مبتنی بر معیار عدم تبعیض است. یعنی سرمایه‌گذاران خارجی نبایستی بهره مند از رفتاری شوند که از نظر مطلوبیت کمتر از رفتار اعطا شده به سرمایه‌گذاران داخلی و دیگر سرمایه‌گذاران خارجی است. بالعکس، آزادسازی سرمایه در ریو می‌تواند منتهی به حذف تمامی موانع غیرموجه بر سر راه سرمایه‌گذاری شود، اعم از تبعیضی یا غیر تبعیضی، (نظیر اتحادیه اروپا). بدون وجود قید استثناء بر معیار ملت کامله‌الوداد، چنین حقوقی از طریق ریو به غیر عضوها بر طبق اعمال یک جانبه اعطاء خواهد شد.

1. 1. در یک ریو هیچ دولت عضوی نمی‌تواند به طور انفرادی بر مبنای عملکرد اختیاری، تصمیم گیری نماید. برای مثال، در اتحادیه اروپا هر یک از دولت های عضو منفرداً صلاحیت خود در آزادسازی سرمایه‌گذاری داخلی را به اتحادیه واگذار کرده است. توسعه‌ی ضمنی چنین صلاحیتی به روابط خارجی ریو از طریق شرط ملت کامله‌الوداد، مشمول اساسنامه ریو نخواهد شد.

1. 1. کشورهای ثالث ممکن است خارج از چارچوب اساسنامه ریو باشند و مشارکتی در روند تصمیم گیریهای داخلی که منتج به آزادسازی سرمایه‌هایی شود نداشته باشند. همین طور نسبت به آراء صادره از دیوان ریو ملتزم نخواهند بود. نظیر، دیوان دادگستری اروپایی. علاوه بر این در بودجه ریو نیز سهمی نداشته باشند.^[۸۸۵]

از طرف دیگر شروط ریو معمولاً منتهی به انصراف کامل و بی‌قید و شرط، از شروط ملت کامله‌الوداد می‌شوند برای مثال ماد(۴)۵ گاتس، دولت های عضو ریو را از افزایش سطح کلی موانع سرمایه‌گذاری بر سر راه غیر عضوها، در جایی که دولت های عضو ریو دست به تصویب اقدامات جدیدی در راستای آزادسازی سرمایه‌ها می‌زنند، منع کرده است.
علاوه بر این وقتی سرمایه‌گذار خارجی در یک کشور عضو سرمایه‌گذاری می‌کند معمولاً می‌تواند مدعی همان رفتاری شود که سرمایه‌گذاران دولت های عضو ریو از آن برخوردارند (یعنی به مانند یک سرمایه‌گذار داخلی نگریسته شود). در این مورد، شرط ریو نسبت به مقررات راجع به حمایت از سرمایه‌گذاری، به ویژه، مقررات راجع به سلب مالکیت و حل و فصل اختلاف اعمال نمی شود. اثرات عملی ریو اصولاً محدود به موضوعات دسترسی به بازار است. اثر دیگر شرط ریو آن است که به اعضا ریو اجازه می دهد تا سرمایه‌گذاران خارجی بیرون از منطقه را در خصوص صنایعی که به روی سرمایه‌گذاری درون منطقه‌ای باز است، محدود نمایند.^[۸۸۶]
بند چهارم. شناسایی متقابل
ترتیبات شناسایی متقابل ویژگی عمومی تسهیل و فراهم سازی متقابل خدمات در خارج، به ویژه از طریق شرکت‌های تجاری است. در این موافقتنامه ها، متعاهدین می‌پذیرند که شرایط و الزامات قانونی مقرر در خصوص فراهم سازی یک خدمت خاص در یک کشور متعاهد (شریک) همان الزامات و شرایط قانونی داخلی متصدی خدمت باشد. لذا سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند خدمات خود را در کشور میزبان بدون نیاز به کسب مجوزهای داخلی ارائه دهند، مشروط به این که، معادل این مجوزها را سابقاً از کشور متبوع خودشان دریافت کرده باشند. صنایعی که غالباً بروی ترتیبات شناسایی متقابل باز هستند، عبارتند از خدمات حرفه‌ای و خدمات مالی نظیر خدمات (بانکی و بیمه).
بعضی از موافقتنامه‌های بین‌المللی هر چند حاوی مقررات ماهوی جدیدی نیست، اما از طریق ارائه روش‌های اعمال هماهنگ، دستیابی به حقوق مالکیت فکری را تسهیل نموده است.
در میان اغلب این موافقتنامه ها، معاهداتی هستند که مربوط به همکاری در زمینه موضوعات ثبتی می‌باشند، نظیر معاهده واشنگتن (۱۹۷۰)^[۸۸۷]، کنوانسیون ثبت اروپایی (۵ اکتبر ۱۹۷۳) و کنوانسیون استراسبورگ، راجع به طبقه بندی بین‌المللی اختراعات (۲۴ مارس ۱۹۷۱)^[۸۸۸]
لذا، همان طور که کشورهای ثالث نمی‌توانند ملزم به این قواعد تلقی شوند، همان گونه نیز نمی‌توانند مدعی بهره مندی یک طرفه از روش‌های متحدالشکل موجود در آن ها شوند.
یک شرط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط می‌تواند عضو ترتیب شناسایی متقابل را وادار سازد تا نظامات مربوط به یک خدمت ویژه در یک کشور ثالث را مورد شناسایی قرار دهد، هر چند موافقتنامه شناسایی در این رابطه وجود نداشته باشد.
کشور ثالث باید ثابت کند که نظامات داخلی اش با نظامات کشوری که ترتیب شناسایی را منعقد نموده است، یکسان یا حداقل معادل آن است. اما این تردید همچنان باقی است که آیا می‌توان به قید ملت کامله‌الوداد استناد کرد؟
ترتیبات شناسایی متقابل همان طور که از نامش بر می‌آید اشاره به تعهد متقابل دارد. این مفهوم یادآور تسری یک طرفه منافع حاصل از ترتیب شناسایی به کشورهای ثالث است.
علاوه بر این، پیش شرط ترتیب شناسایی آنست که معیارهای عام و ویژه‌ای که طرفین بر آن توافق کرده‌اند قبل از اعطا، به اجرا درآید. برای مثال، اخذ مجوز
از آن جا که کشورهای ثالث مجبور به پیوستن به این معیارها نیستند، هیچ پیش شرط بنیادینی هم برای اعمال ترتیب شناسایی نسبت به آن ها‌گذارده نشده است.

در طول سالیان ایران یکی از عمده­ترین کشورهای فعال در زمینه تولید و عرضه خشکبار در سطح بین ­المللی به شمار می­رفته است ولی بتدریج با ورود کشورهای دیگر به این بازار و عرضه محصولاتی با کیفیت بالاتر و بسته­بندی بهتر سهم کشور از بازار جهانی خشکبار بتدریج در حال کاهش است(راعی، ۱۳۸۶).
مغز گردو از ارزش غذایی بالایی برخوردار می‌باشد و حدود نصف وزن میوه را تشکیل می‌دهد، این ماده خوراکی غنی از اسیدهای چرب غیر اشباع، پروتئین هایی مانند لوسئین، آرژنین، کربوهیدرات، ویتامین‌ها، مواد معدنی(فسفر، پتاسیم، منیزیم، گوگرد، مس و آهن )، استرولهای گیاهی و مواد فنولیک و فلاونوئیدها می‌باشد. هر ۱۰۰گرم گردو در حدود ۶۵۴ کیلو کالری انرژی در بدن ایجاد می‌کند (السالوار ۲۰۰۹و www.kicc-walnut.ir) .
مغز گردو اغلب در حدود ۴ درصد رطوبت، ۱۵درصد پروتئین،۷/۱۳ درصد کربوهیدرات،۷/۱ درصد مواد معدنی،۶۰ درصد روغن و۷/۶ درصد فیبر دارد. روغن گردو حاوی تقریبا ۷ درصداسید چرب اشباع،۲۰ درصد اسید چرب غیر اشباع با یک پیوند مضاعف و ۷۳ درصد اسید چرب غیر اشباع با چند پیوند مضاعف می‌باشد. اسیدهای چرب اصلی موجود درروغن مغز گردو اسید اولئیک، اسید لینولنیک و اسید لینولئیک می‌باشد. میزان بالای اسیدهای چرب غیر اشباع در گردو باعث کاهش فشار خون و کلسترول می‌شود و به حفاظت بدن در برابر بیماریهای قلبی و عروقی و سرطان کمک می‌کند، اما به دلیل پیوندهای غیر اشباع بسیار مستعد اکسیداسیون می‌باشند و طی نگهداری طولانی مدت موجب فساد شیمیایی مغز گردو می شود (مکسیس ۲۰۰۹و www.kicc-walnut.ir). از عوامل تشدید کننده اکسیداسیون می‌توان، میزان غیر اشباعیت، نور، اکسیژن، درجه حرارت و رطوبت را نام برد(مکسیس، ۲۰۰۹). یکی از راه های افزایش ماندگاری و کیفیت مغز گردو و جلوگیری از فساد فیزیکی و شیمیایی، بسته‌بندی مناسب آن می‌باشد. در این بخش برخی از مقالات منتخب پیرامون موارد مذکور مورد بررسی قرار خواهند گرفت .
Mexis و همکاران (۲۰۰۹) اثر سه نوع پوشش، پلی اتیلن با دانسیته پائین ^([۲۹]LDPE) (ضخامت ۵۵ میکرون وتحت هوا)، پلی اتیلن ترفتالات/ پلی اتیلن( PET/PE ) (ضخامت ۷۰ میکرون تحت گاز نیتروژن) و PETSIOX/PE (ضخامت ۶۲ میکرون تحت گاز نیتروژن) بر روی کیفیت وماندگاری گردو تازه ارزیابی کردند. پوشش ها را در دو درجه حرارت ۴ و ۲۰ درجه سانتی‌گراد تحت دو شرایط تاریکی و نور قرار دادند. سپس کیفیت گردو را با اندازه گیری عدد پراکسید، اندیس تیوباربیوتریک(اکسیداسیون اسید لینولنیک)، میزان هگزانال (اکسیداسیون اسید لینولئیک ) و ارزیابی حسی بعد از ۱۲ ماه بررسی نمودند. نتایج نشان داد در بسته هایی که محافظ اکسیژن کاهش یافته است اثر دما بسیار قابل توجه بوده است، و باعث بالا رفتن میزان پروکسید ،هگزانال واندیس تیوباربیوتریک شده است .همچنین برای محصولات بسته بندی شده در LDPE، دمای ذخیره سازی اثر بسیار قابل توجهی نسبت به نور دارد، برای محصولات بسته بندی شده در PET/PEاثر دما مشابه با تاثیر نور بر روی پارامترهای اندازه گیری شده است و نهایتا برای گردو های ذخیره شده در پوشش PETSIOX/PE اثر دما و نور قابل چشم پوشی است. نتایج ارزیابی حسی (مزه وبوی) گردو ها نشان داد که دردمای ۲۰ درجه سانتیگراد میزان ماندگاری گردو در پوشش LDPE (تحت هوا) ۲ماه، برای پوشش PET/PE (تحت گاز نیتروژن )، ۴ تا ۵ ماه می باشد و در دمای ۴ درجه سانتیگراد طول عمر گردو ها در پوشش LDPE (تحت هوا)۴ ماه در شرایط نوری و ۵٫۵ ماه در شرایط تاریکی و همچنین در پوشش PET/PE (تحت گاز نیتروژن) طول عمر گردو ها در شرایط نوری ۵ ماه و در شرایط تاریکی ۸ ماه بود و حداقل ۱۲ ماه در پوشش PETSIOX/PE بدون توجه به شرایط نوری می توان گردوها را ذخیره کرد (مکسیس ۲۰۰۹).

تاج الدین در سال ۱۳۸۳ افزایش ماندگاری مغز گردو خشک شده را در سه نوع پوشش، PVC (ضخامت ۲۵۰میکرون)، LDPE/PA/LDPE (ضخامت ۹۰ میکرون و نقره‌ای رنگ)، PA/PP (ضخامت ۶۵ میکرون) مورد آزمون قرار داد. او از دو میزان خلا ۸۵/۰و ۷۲/۰kg/cm2 در پوشش‌ها استفاده نمود و طی مدت یکسال در دمای محیط نگهداری کرد. در این مدت عدد پر اکسید، عدد اسیدی، عدد یونی، اندیس کرایس و شمارش کپک و مخمر را اندازه‌گیری نمود. نتایج آزمایشات نشان داد که دو پوشش PP/PA و LDPE/PA/LDPE تقریبا به یک اندازه در کاهش عدد اسیدی دخالت دارند و پوشش های مناسبی به شمار می ایند و از نظر میزان خلا نسبت به شاهد (بدون بسته‌بندی) در کاهش عدد اسیدی دخالت دارند.عدد پراکسید هر سه پوشش نسبت به شاهد کمتر بود و فیلم LDPE/PA/LDPEبهترین و فیلم PVC بدترین آنها بود بسته های تحت خلا نسبت به شاهد بهتر بودند دو فیلم LDPE/PA/LDPE و PA/PP با اختلاف زیادی نسبت به فیلم PVC در کاهش عدد یدی مغز گردو نقش داشتند و نمونه های شاهد بهتر از نمونه های تحت خلا بودند. به طور کلی دو پوشش P/PAP و LDPE/PA/LDPE نسبت به شاهد (بدون بسته‌بندی) و فیلمPVC در حفظ وکیفیت مغز گردو موثرتر بودند و با اختلاف کمی LDPE/PA/LDPE نسبت به PA/PP ارجعیت داشت و نمونه‌هایی که تحت خلا بودند نسبت به شاهد در افزایش ماندگاری گردو تاثیر بیشتری داشتند (تاج الدین، ۱۳۸۳).
Vanhanen و همکاران(۲۰۰۶) تاثیر ماده بسته‌بندی را بر روی تغییرات نامطلوب مربوط به اکسیداسیون آرد گردو بررسی کردند. آرد گردو محصولی است از گردو که روغن آن توسط دستگاه پرس سرد^[۳۰] کاهش می یابد، اما در حدود ۲۰ درصد یا بیشتر روغن دارد و به دلیل اسیدهای چرب غیر اشباع بسیار حساس به اکسیداسیون می باشد در این تحقیق آرد گردو در سه پوشش شامل پلاستیکهای پلی پروپیلن ،کیسه های کاغذی با پلاستیکهای محکم چند لایه و کیسه های کاغذی مانیلا قرار گرفت و این پوشش ها در درجه حرارت های ( ۲۳، ۳/۱۴،۳/۳،۳/۱۰و ۶/۲۴- ) طی ۲۶ هفته ذخیره شدند و هر چهار هفته میزان رطوبت و اندیس پراکسید از روغن استحصالی آرد گردو اندازه گیری شد . میزان پراکسید آرد گردو تازه قبل از بسته‌بندی ۰۱/۰meqo2/kg روغن بود و بعد از ۲۶ هفته تحت شرایط درجه حرارت فوق میزان اندیس پراکسید همه نمونه ها نسبت به پراکسید آرد گردو تازه افزایش یافت ولی میزان پراکسید همه نمونه ها کمتر از ۱meqo2/kg بود که این مقدار کمتر از اندیس پراکسید روغن گردو تجاری بود. به طور کلی در این تحقیق نشان داد که می‌توان آرد گردو را در زیر دمای ۲۳ درجه سانتیگراد با توجه به نوع بسته‌بندی و اتمسفر به کاررفته در پوشش‌ها نگهداری نمود.(وانن ۲۰۰۶).
در تحقیقی دیگر تاثیر غلظت اکسیژن و رطوبت نسبی بر اکسیداسیون روغن بادام زمینی بلانچ شده، بادام زمینی تفت داده شده و گردو خام بررسی شد( جان وهمکاران، ۱۹۹۶). دراین تحقیق نمونه ها در درون ظرف های شیشه ای تحت شرایط رطوبت نسبی های متفاوت (۲۱% و۵۳%)و غلظت اکسیژن زیاد (۲۱%) و کم (کمتر از ۵/۲% از طریق تزریق گاز نیتروژن) طی ۱۰ هفته در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد نگهداری کردند و بار اول بعد از ۲ هفته و بعد هفته ای یکبار میزان پراکسید وهگزانال^[۳۱] را اندازه گیری کردند. نتایج نشان داد که در گردو با افزایش غلظت اکسیژن میزان هگزانال و اندیس پراکسید افزایش می یابد و رطوبت نسبی تاثیر کمتری در افزایش اکسیداسیون روغن گردو دارد اما از طرفی با افزایش رطوبت نسبی اکسیداسیون لیپیدها افزایش یافت علت این امر اثر محافظتی مولکول های آب تک لایه است که مانع از واکنش های آنزیمی می شود و با افزایش سطح رطوبت واکنش آنزیمی در گردو افزایش می یابد.در بادام زمینی تفت داده شده نیز با افزایش غلطت اکسیژن میزان هگزانال و اندیس پراکسید افزایش می یابد ولی برخلاف روغن گردو این بار کاهش رطوبت نسبی تاثیر بیشتری در اکسیداسیون دارد که علت این امر واکنش های غیر آنزیمی است که باعث افزایش اکسیداسیون لیپیدها میشود و رطوبت تاثیر ندارد. در بادام زمینی بلانچ شده نیز با افزایش غلطت اکسیژن و رطوبت نسبی میزان اندیس پراکسید و هگزانال افزایش یافته است.(جان، ۱۹۹۶)
درمطالعه ای دیگر بر روی بسته بندی گردو، تاثیر اکسیژن جاذب در مقایسه با گاز نیتروژن و اتمسفرهوا بر در دو شرایط دمایی مختلف ۱۱ و ۲۱ درجه سانتی گراد بر روی ماندگاری گردو بررسی شد . این تحقیق نشان داد که اکسیژن جاذب در درجه حرارت ۱۱ درجه سانتی گراد و یا پایین تر می تواند ماندگاری گردو را تا یکسال افزایش دهد. (پرنیل و همکاران، ۲۰۰۳).
بررسی‌های دیگری نیز بر روی بسته‌بندی مغز های خوراکی بادام زمینی و پسته صورت گرفته است و از آنجا که این مغزها همانند مغز گردو بیشتر وزنشان را روغن تشکیل داده است، بسیار مستعد اکسیداسیون و فساد شیمیایی می‌باشند.
راعی در سال ۲۰۰۶ ارزیابی اثرات جنس بسته و شرایط اتمسفر اصلاح شده بر روی خصوصیات فیزیکوشیمیایی پسته بررسی کرد او از جنس­های مختلف بسته شامل فیلم مرکب ۵ لایه، پلی پروپیلن اصلاح شده و پلاستیک متالیزه استفاده کرد. گازهای مورد بررسی شامل CO2 ,N2، خلأ و هوای معمولی و دمای موردنظر ۲۰ و ۴۰ درجه سانتی گراد انتخاب گردید. نمونه­ها هر سه ماه یکبار بصورت صفر، ۳، ۴، ۶، ۹ و ۱۲ ماه بعد از بسته­بندی به منظور انجام آزمونهای لازم مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمون های انجام شده تعیین درصد رطوبت، میزان فعالیت آبی ،تعیین درصد کپک ،آزمون بررسی بافت و تعیین آفت زدگی بود . نتایج نشان داد که فیلم متالیزه و فیلم ۵ لایه نسبت به ^[۳۲]OPP برروی حفظ و کیفیت پسته موثرتر می‌باشند و فیلم متالیزه به علت عدم عبور نور مانع واکنش اکسیداسیون روغن می‌شود همچنین بسته‌بندی با گازازت، CO2 و خلا نسبت به هوا تاثیر بیشتری بر ماندگاری پسته داشت (راعی، ۱۳۸۶).
در تحقیقی که توسط عدالتیان صورت گرفت اثر بسته‌بندی بر روی بافت پسته و ویژگی‌های حسی پسته شامل طعم، بافت و پذیرش کلی ارزیابی شده است. او از سه نوع بسته‌بندی (خلا، هوای معمولی، خلا و جاذب اکسیژن) در سه دمای ۲۵، ۳۵ و ۵۵ درجه سانتی گراد و طی زمان نگهداری ۳ ماه استفاده کرد. نتایج تحقیق نشان داد که در اندازه‌گیری دستگاهی بافت یا سفتی پسته، اثر درجه حرارت، زمان نگهداری و اثرات متقابل بسته‌بندی و درجه حرارت و اثر متقابل بسته‌بندی و زمان نگهداری معنی دار شد (۰۱/۰P< ). اما در ارزیابی حسی، صفات حسی (طعم، بافت و پذیرش کلی) هیچکدام تحت تأثیر فاکتورهای فوق قرار نگرفتند و تأثیر فاکتوهای مذکور بر صفات حسی، معنی‌دار نبود. میان سفتی دستگاهی و سفتی حسی ارتباط و همبستگی بالایی وجود داشت.(عدالتیان ۱۳۸۶)
لوفن سال ۲۰۰۷ میزان هگزانال تشکیل شده در پسته را مورد ارزیابی قرار داد. او برای بسته‌بندی حدود ۱۰۰ گرم پسته را در ظرف پلاستیکی چند لایه از جنس (PS/EVOH/PE) قرار داد ودر سه شرایط متفاوت گازی (اتمسفر، خلا و جاذب اکسیژن ) قرار داد و در سه درجه حرارت ۲۰، ۳۵ و ۵۰ درجه سانتی گراد نگهداری نمود و میزان هگزانال تولید شده را در سه دوره زمانی ۴، ۸،۱۲ هفته توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد میزان هگزانال با افزایش دما از ۲۰ به ۳۵ درجه افزایش پیدا کرده است ولی در دمای ۵۰ درجه میزان هگزانال کاهش پیدا کرده است لوفن در این مقاله افزایش میزان هگزانال را به اکسیداسیون اسیدهای چرب غیر اشباع نطیر اسید لینولئیک و لینولنیک که با افزایش دما به ترکیبات هیدروپرکسید تبدیل می شوند واین ترکیبات بسیار ناپایدار هستند و سریعا به ترکیبات دیگری نظیر آلدئید های کوتاه زنجیره تبدیل می شوند این آلدئید های فرار می توانند طعم و بوی پسته را تحت تاثیر قرار دهند که همه این ترکیبات مطبوع نیستند نظیر هگزانال که باعث نامطلوبی در طعم پسته می شود و کاهش هگزانال را در دمای ۵۰ درجه را به دلیل شکستن مولکول و شرکت در واکنش میلارد نسبت داد تاثیر نوع بسته بندی مغز گردو نیز در تولید هگزانال معنی دار بود که در این بین بسته بندی با اکسیژن جاذب بهتر از خلا و اتمسفر بود که به دلیل غلظت پایین اکسیژن در بسته ها یک بسته بندی مطلوب برای مغز پسته به حساب می آمد و با افزایش زمان نگهداری میزان هگزانال در همه شرایط افزایش پیدا کرد (لوفن ۲۰۰۷).
در سال ۲۰۰۶ مکسیس مطالعه‌ای بر روی بسته‌بندی بادام زمینی تازه انجام شد و اثر دو نوع پوشش PET/LDPE و LDPE/EVOH/LDPE با گاز نیتروژن، گاز نیتروژن و جاذب اکسیژن مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق نمونه‌ها تحت شرایط تاریکی و نورفلورسنت در دو دمای ۴ و ۲۱ درجه سانتیگراد برای ۱۲ ماه نگهداری شده و هر دو ماه از نظر ترکیب اسیدهای چرب، عدد پراکسید، هگزانال، ترکیبات فرار، رنگ و ارزیابی حسی کنترل شدند . نتایج آزمایشات نشان داد که زمان انبار، مواد محافظ بسته بندی واکسیژن جاذب و گاز نیتروژن به طور مشخصی روی مقدار پروکسید و میزان هگزانال تاثیر گذاشته است و پوشش LDPE/EVOH/LDPE واستفاده از جاذب اکسیژن ماندگاری بادام زمینی را به مدت ۱۲ ماه افزایش می‌دهد و دما و نور تاثیر کمی بر افزایش میزان پروکسید و هگزانال در این پوشش دارند در حالی که گاز نیتروژن فقط می‌تواند ماندگاری بادام زمینی در پوشش PET/LDPE را ۶ تا ۷ ماه و در پوششLDPE/EVOH/LDPE تا ۹ ماه تحت شرایط دمای ۲۰ درجه سانتیگراد و نور افزایش دهد نتایج آزمایش رنگ بادام زمینی نشان داد که نمونه های بسته بندی شده درپوشش PET/LDPE تحت گاز نیتروژن در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد تغییرات غالب زیادی را نشان دادند.که در این تغییرات شاخص L کمترین میزان تغییر را داشته در طی ۱۲ ماه و a و b بیشترین تغییرات را به خصوص در شرایط نورداشت. تغییرات aوb همراه با کاهش L را می توان به واکنش قهوه ای شدن ترکیبات فنلی در نتیجه اکسیداسیون نسبت داد زیرا پوست بادام سر شار از ترکیبات فنلی است وبه نظر می رسد در شرایط نور بالا ریبوفلاوین تحریک شده و اکسیژن از حالت یگانه به حالت برانگیخته سه گانه در می اید و باعث اکسیداسیون ترکیبات فنلی می شود.وبه دلیل اینکه پوشش PET/LDPE اثرمحافظت کنندگی کمتری‌ نسبت‌ به پوشش LDPE/EVOH/LDPE در برابر اکسیژن دارد و همچنین در بسته های فاقد جاذب اکسیژن احتمال اکسیژن بیشتری است همین امر می تواند دلیلی برای تغییر رنگ بادام باشد.در نتیجه پوشش LDPE/EVOH/LDPE همراه با جاذب اکسیژن بهترین محافظ در برابر رنگ بادام زمینی به حساب می آید.
در تحقیقی دیگر حدود ۲۰۰ گرم کشمش را در دو پوشش پلاستیکی پلی اتیلن به ضخامت ۰۴/۰ و ۰۷/۰ میلی متر وپلی پروپیلن به ضخامت ۰۴/۰میلی متر ریختند و حدود نیمی از بسته ها را در کارتن سه لایه قهوه ای قراردادند و در شرایط دمایی۵،۲۵،۳۸درجه سانتی گراد و رطوبت ۶۰% و ۷۵% قرار داده شد به مدت یکسال بسته ها را نگهداری کردند و هر ۱۵ روز یکبارصفات کمی و کیفی بافت ،رنگ،رطوبت و بریکس کشمش اندازه گیری و شمارش کلی میکروبی و وجود کپک ومخمر ارزیابی شد نتایج نشان داد که فیلم پلی پروپیلن به دلیل داشتن کمترین تغییر در رطوبت و بریکس بهترین نوع برای بسته بندی و از نظر میکروبی کمترین آلودگی را دارد. از نظر رنگ فیلم پلی اتیلن با ضخامت ۰۴/۰ میلی متر نسبت به بقیه برتری دارد از نظر تعداد کل میکرو ارگانیسم ها، کپک و مخمر ،شرایط برای رشد آنها در رطوبت نسبی محیط ۶۵ درصد بهتر از رطوبت نسبی ۷۵ درصد بود اما از نظر رنگ ،بافت، بریکس و رطوبت کشمش شرایط دوم برتری داشت. رنگ کشمش را ارزیابی کردند. ویک نمونه شاهد تحت دما و رطوبت محیط نگهداری کردند (تاج الدین ۱۳۸۴).
هدف از تحقیق حاضر ارزیابی پیرامون بسته بندی گردو از نظر شرایط اتمسفر داخل بسته (محیط گازی اصلاح شده در مقایسه با اتمسفر معمولی) و شرایط نگهداری جهت حفظ کیفیت و بهبود ماندگاری مغز گردوی تازه و خام است.
فصل سوم:
مواد وروش ها
۳-۱-آماده سازی نمونه ها
۳-۱-۱ -مواد لازم:
مغز گردو
در انجام این آزمایش گردو ها توسط پژوهشکده صنایع شیمیایی گروه صنایع غذایی تهیه گردید.
پوشش های پلاستیکی ( ترکیبی از پلی اتیلن ترفتالات وپلی اتیلن)
۳-۱-۲- تجهیزات و دستگاه ها:
دستگاه بسته بندی MAP مدل Henkel man 200A ساخت آلمان
انکوباتور Heraeus در دو دمای ۱۵ و ۲۶ درجه سانتی گراد
یخچال ۴ درجه سانتی گراد
۳-۱-۳- نحوه آماده سازی نمونه:
طراحی آزمایش
در این تحقیق روش سطح پاسخ برای طراحی آزمایش ها، پیش‌بینی تأثیر متغیرهای فرایند بر پارامترهای کیفی و بهینه سازی شرایط مورد استفاده قرار گرفت.
جهت بسته بندی مغز گردو ها ابتدا پوست سبز و پوست سخت و چوبی آن را جدا کرده وحدود ۸۰ گرم مغز گردو های بدست آمده را در پوشش های پلیمری چند لایه قرار داده شد سپس بسته ها جهت انجام گاز زدن به آزمایشگاه بسته بندی انتقال داده شد.. درآنجا سه ترکیب گازی اکسیژن ، نیتروژن و دی اکسید کربن بادرصدهای از پیش تعیین شده( استفاده از روش سطح پاسخ) وبا دستگاه بسته بندی MAP (مدل Henkel man 200Aساخت آلمان) به داخل بسته ها تزریق شد. سپس نمونه های آماده شده را در سه دمای ۴، ۱۵ و ۲۶ درجه سانتیگراد به مدت سه ماه نگهداری شد و بعد از سه ماه آزمایشات مورد نظر جهت ارزیابی مغز گردوها انجام شد.
شکل ۳-۱- دستگاه بسته بندی MAP مدل Henkel man 200A ساخت آلمان
۳-۲- انجام آزمایشات
۳-۲-۱ -وسایل و مواد لازم :
لوازم شیشه ای معمولی آزمایشگاه از شرکت فراز بین ساخت ایران
وسایل مورد نیاز برای استخراج روغن به روش سوکسله
مخلوط اسید استیک ۹۹ تا ۱۰۰ درصد خالص و کلروفرم (اسید استیک ۳ قسمت حجمی و کلروفرم ۲ قسمت حجمی)
محلول هیپو سولفیت سدیم یا تیو سولفات سدیم ۰۱/۰ نرمال
محلول نشاسته به عنوان معرف
اتر پترولیوم
محلول رقیق‌کننده (رینگر یا آب مقطر)
محیط کشت تجاری YGC از شرکت مرک آلمان
۳-۲-۲ -تجهیزات و دستگاه ها:
رنگ سنج با بهره گرفتن از سیستم Hunter Lab مدل color flex D65/10ساخت آمریکا
ترازوی دیجیتالی با دقت۰۰۱/۰±۱ گرم Ouauz GT2100
آسیاب برقی MOULINEX ساخت فرانسه

طبق نظر آنها شخص باهوش از نظر هیجانی در چهار ویژگی مهارت دارد:

1. 1. ادراک و ارزیابی بیان هیجانات

1. 1. استعداد و تفکر هیجانی

1. 1. درک و تحلیل هیجانی با کاربرد آگاهی هیجانی

1. 1. تنظیم (کنترل) عاقلانه هیجانها (کب و مایر^[۲۱]، ۲۰۰۱ مایر و سالووی، ۱۹۹۵، ص ۵۳)

بعد از آن دانیل گلمن حدود ۱۹۹۴ و اوایل ۱۹۹۵ کتابی با عنوان سواد هیجانی نوشت و به خاطر اینکه ببیند در مدارس چه کارهای برای بهبود سواد هیجانی ^[۲۲] انجام میدهند از آنها دیدن کرد و بعد از آگاهی از تحقیقات مایر و سالووی تصمیم گرفت نام کتابش را به هوش هیجانی تغییر دهد (علیزاده، ۱۳۸۴، ص ۲۸).

۲-۴-تعاریف هوش هیجانی:

در حال حاضر میتوان از دو رویکرد عمده در تعریف هوش هیجانی نام برد:

1. 1. رویکردی اصیل و غیر ترکیبی (رویکرد توانایی^[۲۳]) که هوش هیجانی را به عنوان هوشی که شامل عاطفه است، تعریف میکند.

1. 1. رویکردهای معمولی و ترکیبی (رویکرد مختلط^[۲۴]) که هوش هیجانی را با مهارتها و خصیصههای دیگری چون بهزیستی روانی، انگیزش و توانایی برقراری رابطه را در هم میآمیزد و بر ترکیبی از آنها تاکید دارند (سیاروچی و همکاران، ترجمه نوری و تصیری، ۱۳۸۳، ص ۲۹).

مایر و همکارانش نیز در سال ۱۹۹۹ تعریف خود را از هوش هیجانی مفصلتر ساختهاند. «هوش هیجانی به توانایی تشخیص و شناسایی معانی و مفاهیم عواطف، روابط بین آنها، استدلال کردن در مورد آنها و نیز در حل مسئله بر اساس آنها اشاره دارد. این هوش شامل توانایی دریافت عواطف، هماهنگ ساختن عواطف و احساسات مرتبط، درک و فهم اطلاعات مربوط به عواطف و نیز مدیریت عواطف میباشد «سیاروجی و همکاران، ترجمه نوری و نصیری، ۱۳۸۳، ص ۲۹).
در قالب رویکرد معمولی و ترکیبی یک مدل متفاوت دیگر توسط بار – آن در سال ۱۹۹۷ ایجاد و هوش هیجانی را چنین تعریف نمود: مجموعهای از تواناییها، کفایتها و مهارتهای غیر شناختی، که توانایی های فرد برای کسب موفقیت در مقابله با اقتضائات و فشارهای محیط تحت تأثیر قرار میدهد (نقل از امینیها ۱۳۸۴، ص ۱۹).

۲-۴-۱-هوش هیجانی و هوش عمومی :

از نظر صاحب نظران به طور کلی مغز انسان دارای دو نوع متفاوت از هوش میباشد.
هوش شناختی و هوش غیر شناختی این دو متفاوت بوده اما برای ساختن زندگی فرد دائماً در تعامل با یکدیگر میباشند به عبارتی آنها توانایی های متضادی نیستند ولی مجزا از هم میباشند (سین، ریمن^[۲۵]، ۱۹۹۸، نقل از علیزاده، ۱۳۸۴).
هوش شناختی عمدتاً توسط منطقه نئوکورتیکال و هوش غیر شناختی توسط منطقه لیمبیک پردازش میشود. هوش شناختی را توانایی فهمیدن، به خاطر آوردن، آموختن، حل مشکل و استفاده از آموختهها توصیف کردهاند (کاپلان و سادوک، ۱۹۹۱، نقل از هامچک، ۲۰۰۰).
که این قابلیت با کمک آزمونهای شناخته شده مانند و کسلر، بینه سیمیون و …. محاسبه میشود (استرنبرگ، واگنر ۲۰۰۲، کارول ۲۰۰۳، فریمن ۲۰۰۳).
هوش غیر شناختی ابعاد شخصی – هیجانی و اجتماعی را که اغلب بیشتر در عملکرد روزانه موثر است مخاطب قرار میدهد. این هوش با توانایی درک خود و دیگران، ارتباط با مردم و سازگاری فرد با محیط پیرامون خویش پیوند دارد. به عبارت دیگر هوش غیر شناختی پیش موقعیتهای فرد را میسر میسازد و اندازه گیری آن به مقوله سنجش توانایی شخص برای سازگاری با شرایط زندگی و ادامه حیات در جهان میباشد (جلالی، ۱۳۸۱).
IQ(هوش شناختی )هوشی است که به توانایی یاد گرفتن ما اشاره میکند و مرتبط با هوش منطقی و تحلیلی میباشد (کب و مایر ۲۰۰۱). و آزمونهای سنجش هوش با هدف اندازه گیری توانایی ذهنی به ویژه اشکال کلامی و تحلیلی آن ساخته شدهاند که مشهورترین آنها شاید آزمون وکسلر و بینه – سیمون و … باشد (استرنبرگ و واگنر، ۲۰۰۲).
از طرف دیگر هوش هیجانی به توانایی ادراک هیجانات، کنترل آنها و توانایی مدیریت و هیجانات خود و دیگران اشاره دارد (اکبرزاده، ۱۳۸۳).
بنابراین مفهومEQ (هوش هیجانی ) چارچوبی برای شناسایی مهارتهای ویژه برای تجزیه و فهم هیجانات فراهم ساخته که رشد وگسترش هیجانی وشخصی راتسهیل می کند(مای وسالووی،۲۰۰۰،به نقل از استرنبرگ و واگنر،۲۰۰۲).نظریه پردازن هوش هیجانی معتقدند که هوش عمومی به ما میگوید که چه کاری را باید انجام دهیم. IQ (هوش شناختی ) شامل تواناییها برای یادگیری، تفکر منطقی و انتزاعی میشود و در حالی که هوش هیجانی به ما میگوید چگونه از IQ در جهت موفقیتی در زندگی استفاده کنیم (ایویس، ۱۹۹۷، نقل از علیزاده، ۱۳۸۴).
طبق نظریه برخی محققان هوش، هوش خودش به تنهایی پیش بینی کننده خوبی ، برای موفقیت در عملکرد روزانه، تحصیلی شغلی نیست (دیویس، ۱۹۹۷، نقل از علیزاده، ۱۳۸۴)، گرچه وان روی و دیزوار^[۲۶] (۲۰۰۴) دریافتند که هوشبهر میتواند پیش بینی کننده بهتری برای عملکرد تحصیلی و شغلی نسبت به هوش هیجانی باشد (نقل از فریدمن و بلیس ۲۰۰۵). اما وقتی این سوال مطرح میشود که پس چگونه افرادی با هوشبهر متوسط ممکن است در اجرای یک نقش یا عملکرد شغلی برجسته و ممتاز شوند؟ میتوان چندین نتیجه گرفت که احتمالاً هوشبهر قدرت پیشبینی کمتری نسبت به هوش هیجانی دارد (گلمن، ۱۹۹۵، ۲۰۰۱، به نقل از فریدمن و بلیس، ۲۰۰۵).
بهترین آزمونهای هوشی ۲۰ درصد از عوامل تعیین کننده موفقیت فرد را میتوانند پیشبینی کنند در حالی که ۸۰ درصد از عوامل دیگر ناشناخته باقی میماند (کارسو و مای، ۲۰۰۴) و میتوان چنین استنباط کرد که با توجه به ملاکهای مهم زندگی امروزی، IQ سنتی^[۲۷] تا حدودی خطای پیشبینی ^[۲۸] دارد (گلمن، ۱۹۹۵، ۲۰۰۱، به نقل از فریدمن و بلیس، ۲۰۰۳).

۲-۴-۲- مدلهای هوش هیجانی :

الف) مدل هوش هیجانی مایر و سالووی:
اصطلاح هوش هیجانی برای اولین بر توسط سالووی و مای (۱۹۹۰)، به عنوان شکلی از هوش اجتماعی به ثبت رسیده، این مدل یک رویکرد مبتدی بر هوش و توانایی مدار ^[۲۹] است.
نظریه توانایی (تجدید نظر در ۱۹۹۷) هوش هیجانی را به چهار حوزه تقسیم میکند (سیاروچی و همکاران ترجمه نوری و نصیری، ۱۳۸۳).

1. 1. ادراک و ابراز عواطف که در برگیرنده ارزیابی صحیح عواطف در خود و دیگران میباشد.

1. 1. توانایی کاربرد عواطف جهت تسهیل جریان تفکر که مشتمل بر برقراری ارتباط صحیح عواطف و احساسات دیگر و نیز کاربرد عواطف برای بهبود و افزایش تغییرات میباشد.

1. 1. درک و فهم عواطف شامل تجزیه و تحلیل عواطف به اجزا مختلف، درک تغییر احتمالی از یک احساس به احساس دیگر و فهم احساسات پیچیده در موقعیتهای اجتماعی میباشد.

1. 1. مدیریت عواطف که شامل توانایی اداره احساسات خود و دیگران میشود (سیاروچی و همکاران، ترجمه نوری و نصیری، ۱۳۸۳، ص ۲۰).

مهمترین جزء تشکیل دهنده هوش هیجانی از نظر مایر و سالووی عبارت است: توانایی ارزیابی و بیان صحیح هیجانها، این قسمت شامل توانایی تشخیص هیجانها در خود فرد و معین نمودن احساس وی میباشد. این موضوع همچنین شامل توانایی اظهار و بیان احساسات فرد و معین نمودن معنی این احساسات است. (اکبر زاده ۱۳۸۳، ص ۱۰۸).
نمودار ۲-۱- ابعاد هوش هیجانی در مدل مایرو سالووی
ب) مدل هوش هیجانی بار – آن ^[۳۰]:
هوش هیجانی توسط بار – آن به این صورت مطرح شده:
«مجموعهای از مهارتها، استعدادها و توانایی های شناختی که ظرفیت فرد را در مقابله با فشارها و اقتضاهای محیط افزایش میدهد» وی هوش غیر شناختی را عامل مهمی در تعیین توانمندیهای افراد برای کسب موفقیت در زندگی میداند. و آن را با سلامت عاطفی در ارتباط مستقیم میداند (بار – آن، ۱۹۹۰، به نقل از جلالی ۱۳۸۱، ص ۲۷).
بار – آن مفهوم EQ را بیشتر در حوزه ویژگیهای شخصیتی گسترش داده و آن را به پنج مؤلفه کلی تقسیم مینماید که عبارتند از:

1. 1. مؤلفه درون فردی شامل عوامل: خودآگاهی هیجانی، جرأت ورزی،^[۳۱] حرمت نفس، ^[۳۲] خود شکوفایی و استقلال عمل.

1. 1. مؤلفه های بین فردی: در برگیرنده عوامل همدلی، مسئولیت پذیری اجتماعی، روابط بین فرد.

1. 1. توان سازگاری: شامل واقعیت آزمایی، انعطاف پذیری و حل مسئله میباشد.

1. 1. مدیریت استرس: تحمل تنش و کنترل تکانه را در برمیگیرد.

1. 1. خلق و خوی عمومی که عوامل خوش بینی و نشاط را شامل میشود. (سیاروچی و همکاران، ترجمه نوری و نصیری، ۱۳۸۳).

1. از نظر بار – آن توصیف گسترده این مؤلفه ها به صورت ذیل میباشد: (بار – آن، ۱۹۹۰، به نقل از جلالی، ۱۳۸۱، ص ۲۵).