۳-۳ جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق عبارت است از ۸۵ نفر مددجوی تحت پوشش مرکز فاطمه الزهرای اصفهان در سال تحصیلی ۹۱-۹۰ که تعداد آنها ۹۰ نفر بود.
۳-۴ نمونه، حجم نمونه و روش نمونه‌گیری
برای نمونه‌گیری ابتدا دو پرسشنامه سازگاری اجتماعی و نگرش صمیمانه توسط ۸۵ نفر از مددجویان تحت پوشش مرکز فاطمه الزهرای اصفهان تکمیل گردید و در نهایت ۲۶ نفر از مددجویان که در دو پرسشنامه نمرات کمتری کسب کرده بودند، به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار داده شدند.
۳-۵ ابزار اندازه‌گیری
۳-۵-۱ پرسشنامه سازگاری اجتماعی کالیفرنیا[۱۱۳] (فرم تجدید نظر شده، ۱۹۵۳)
این پرسشنامه که توسط کلارک[۱۱۴] و همکاران (۱۹۵۳، به نقل از آخوندی، ۱۳۷۴) جهت تعیین سازگاری فردی و اجتماعی ساخته شده است، دارای ۱۸۰ سوال (۹۰ سوال جهت تعیین سازگاری فردی و ۹۰ سوال جهت تعیین سازگاری اجتماعی) است. پایایی این پرسشنامه با روش بازآزمایی با فاصله‌یک ماه ۶۵۲/۰ بدست آمد.
در این پژوهش جهت سنجش میزان سازگاری مددجویان دختر با نقص بینایی از پرسشنامه سازگاری اجتماعی کالیفرنیا استفاده شد. این آزمون جزیی از آزمون شخصیتی کالیفرنیا می‌باشد که دارای چند فرم است. فرم ۱۹-۶ ساله شخصیت سنج کالیفرنیا در سال ۱۹۳۹ ساخته شد و در سال ۱۹۵۳ مورد تجدید نظر قرار گرفت. این آزمون که به منظور سنجش سازگاری‌های مختلف زندگی ساخته شده، دارای دو قطب سازگاری شخصی و سازگاری اجتماعی است و شامل ۱۸۰ سوال دو گزینه‌ای از نوع (بلی یا خیر) می‌باشد. سازگاری شخصی و اجتماعی هر یک به طور جداگانه‌ای دارای ۹۰ سوال می‌باشد. در زمینه سازگاری اجتماعی پنج زمینه مطرح می‌باشد که عبارتند از: قالب‌های اجتماعی، مهارتهای اجتماعی، علایق ضد اجتماعی، روابط مدرسه‌ای و روابط اجتماعی.
آخوندی (۱۳۷۴) از روش روایی همگرا برای رواسازی این مقیاس استفاده نمود. روایی همگرا از طریق همبستگی نسبتاً قوی بین اندازه‌های مربوط به سنجش یک سازه مشخص می‌شود. شواهد مربوط به این نوع روایی برای سازگاری اجتماعی از طریق همبستگی درونی بین نمره‌های حاصل از اجرای مقیاسهای مزبور چنین بدست آمد:
۱- همبستگی همه سطوح متغیر وابسته (سازگاری اجتماعی) دو به دو معنادار و در جهت مثبت است.
۲- بیشترین مقدار همبستگی متعلق به سطوح قالب‌های اجتماعی و علایق ضد اجتماعی است و مقدار آن برابر ۳۸/۰ می‌باشد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت بین سطوح شش گانه‌ی سازگاری اجتماعی، هماهنگی لازم وجود دارد و زیر مقیاسهای این ابزار سنجش از روایی همگرا برخوردار می‌باشند.
بورو (۱۹۶۰) درباره آزمون شخصیتی کالیفرنیا بیان می‌کند که بر پایه مطالعات انجام شده، ضرایب اعتبار آزمون که در گروه های ۲۳۷ تا ۷۱۲ نفری با بهره گرفتن از فرمول تصحیح شده اسپیرمن- براون به دست آمده است برای مقیاس سازگاری شخصی در حدود ۸۸۸ تا ۹۰۴ و برای مقیاس سازگاری اجتماعی در حدود ۸۶۷ تا ۹۰۸ است (بورو، ۱۹۶۰، به نقل از آخوندی، ۱۳۷۴).
ضرایب اعتبار این آزمون روی یک گروه ۳۵ نفری از دانش‌آموزان عادی توسط خجسته مهر (۱۳۷۱) محاسبه شد که برای سازگاری شخصی ۸۰ و برای سازگاری اجتماعی ۷۸۸ برآورد شد. همچنین ضرایب اعتبار آزمون بر روی گروه تیز هوش در حدود ۸۲۴ محاسبه گردید (صدیقی، ۱۳۸۰).
۳-۵-۲ پرسشنامه نگرش صمیمانه امیدون و همکاران[۱۱۵] (فرم تجدید نظر شده، ۱۹۸۳)
در پژوهش حاضر برای اندازه‌گیری میزان تمایل آزمودنی‌ها به برقراری روابط صمیمانه از فرم تجدید نظر شده مقیاس اندازه‌گیری نگرشهای صمیمانه استفاده شد. نسخه اولیه این مقیاس در سال ۱۹۷۸ توسط امیدون ارائه شد. فرم تجدید نظر شده مقیاس اندازه‌گیری نگرشهای صمیمانه که در سال ۱۹۸۳توسط تریدول ارائه شد ۵۰ ماده دارد و پاسخهای ارائه شده به هر یک از مواد آن از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق تغییر می‌کند. این پاسخها با بهره گرفتن از روش لیکرت و بر اساس یک مقیاس ۵ درجه‌ای از ۱ تا ۵ نمره گذاری می‌شود، بنابراین نمره کل فرد از ۵۰ تا ۲۵۰ متغیر است، این مقیاس بر روی جمعیت غیربالینی هنجاریابی شده است. با این حال نمرات کمتر از ۱۴۰ نشان‌دهنده تمایل کم برای برقراری روابط صمیمی و نمرات بالاتر از ۲۱۰ نشان‌دهنده تمایل بیش از حد برای برقراری روابط صمیمی است. تریدول و امیدون پایایی این مقیاس را با روش آلفای کرونباخ از ۷۸/۰ تا ۸۶/۰ و با روش آزمون مجدد ۸۴/۰ محاسبه کرده‌اند. در ایران ضریب پایایی این مقیاس در یک هنجاریابی مقدماتی و با اجرا بر روی ۸۰ نفر از اعضای زن جامعه معلولین شهر اصفهان و با استفاده ازروش آلفای کرونباخ ۷۲/۰ بدست آمد. ضمناً با بهره گرفتن از همین روش مشخص شد که سئوالات شماره ۲۳، ۲۲، ۱۳، ۹، ۶، ۴ و۳۱ با نمرات کل مقیاس همبستگی منفی دارند، بنابراین محتوای این سئوالات مورد تجدید نظر قرار گرفت تا این اشکال برطرف شود (گنجی، ۱۳۸۰).
۳-۶ نحوه اجرا
در طول یک هفته از تمامی مددجویان دارای اختلال بینایی مرکز فاطمه الزهرای اصفهان آزمون سازگاری اجتماعی کالیفرنیا و نگرش صمیمانه امیدون و همکاران به عمل آمد. از بین این مددجویان ۲۶ نفر که در آزمون کمترین نمره را در پرسشنامه‌های سازگاری اجتماعی و نگرش صمیمانه کسب کرده بودند، انتخاب شدند. سپس نمونه‌ها به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (۱۳نفر) و کنترل (۱۳نفر) قرار گرفتند و گروه آزمایش طی ده جلسه ۹۰ دقیقه‌ای مورد آموزش مهارتهای اجتماعی قرار گرفتند.
این آموزش بر طبق بسته آموزشی مهارتهای اجتماعی مستعلمی و همکاران به مددجویان این مرکز داده شد. این بسته آموزشی شامل ده جلسه آموزشی پیرامون مهارتهای کلامی و غیر کلامی شروع گفتگو، مهارت گوش دادن، سوال کردن، مهارت ابراز احساسات، مهارت ابراز وجود همدلی، مهارت نه گفتن، جرات ورزی و قاطعیت می‌شود. برای اطلاعات بیشتر به پیوست شماره ۳ مراجعه شود.
۳-۷ ابزار تجزیه و تحلیل
در این پژوهش از روش آماری تحلیل کوواریانس و با کمک نرم‌افزار spss-14 داده‌ها تجزیه و تحلیل خواهند شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده‌ها
۴-۱ مقدمه
در این فصل، با هدف بررسی میزان دستیابی به اهداف مدنظر در پژوهش به تحلیل و آزمون فرضیه‌های پژوهش پرداخته شده است. در ابتدا با بهره گرفتن از روش های آمار توصیفی نتایج داده‌های بدست آمده از مداخله آموزشی توصیف شده‌اند. سپس پیش فرض‌های آماری لازم به منظور استفاده از آزمون پارامتریک تحلیل کواریانس، شامل آزمون شاپیرو-ویلک جهت بررسی نرمال بودن توزیع نمرات گروه نمونه در جامعه و آزمون لوین جهت بررسی تساوی واریانس‌ها، تحلیل گردیده‌اند.
۴-۲ تحلیل توصیفی داده‌های پژوهش
جدول (۴-۱): میانگین و انحراف استاندارد نمرات آزمودنی‌ها در پیش‌آزمون و پس آزمون، خرده مقیاسهای پرسشنامه سازگاری اجتماعی گروه‌های آزمایش و کنترل
| گروه | مقیاسهای سازگاری اجتماعی | پیش آزمون | پس آزمون | |
| آزمایش | روابط اجتماعی | میانگین | ۳۸/۱۳ | ۶۹/۱۳ |
| انحراف استاندارد | ۷۱/۱ | ۱۰/۱ | ||
| روابط مدرسه‌ای | میانگین |
