- افرادی که فاقد ظرفیت روانی جهت رأی دادن هستند. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۴-۳۳)
۳-۵-۵- سیستم انتخابات کمیسیون مرزی
در بریتانیا کشور به ۶۵۹ ناحیه جغرافیایی تقسیم شده که به هر کدام از آنها یک حوزه انتخاباتی میگویند. در هر یک از این حوزهها رأی دهنده میتواند تنها به یکی از افرادی که نام وی در ورقه رأی گیری ذکر شده است رأی بدهد و باید تنها در کنار اسم یکی از کاندیداها علامت × بگذارد. در هر حوزه انتخاباتی، کاندیدایی که بیشترین × آراء را دریافت کند به نمایندگی انتخاب میشود.
هر کمیسیون مرزی توسط یک رئیس اداره میشود که همان سخنگوی مجلس عوام است و اعضاء آن شامل یک قاضی دادگاه عالی و دو فرد دیگر است و هر کمیسیون در رابطه با مرزهای حوزههای انتخاباتی گزارشی به وزیر کشور ارائه میدهد و اوـ باید هر چه سریعتر گزارش مزبور را همراه با پیش نویس دستور کار شورا به دو مجلس ارائه دهد. هر دو مجلس باید دستور را تأیید کرده و بپذیرند و سپس مصوبه مزبور به ملکه تسلیم میشود و به صورت قانون در میآید. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۴)
۳-۵-۶- مرجع و نحوه رسیدگی به دعاوی انتخاباتی
برای رسیدگی به دعاوی انتخاباتی دادگاه انتخاباتی مخصوصی وجود دارد که دارای دو قاضی دادگاه عالی است. این دادگاه میتواند از کاندیدایی سلب صلاحیت کند، آراء را بررسی نماید، نتایج انتخابات را اعلام کند یا خواستار برگزاری انتخابات جدید شود. نحوه رسیدگی این دادگاه بدین صورت است که هم کاندیدا و هم رأی دهنده میتواند ظرف سه ماه از تاریخ برگزاری انتخابات به دادگاه فوق شکایت کنند و تصمیم دادگاه به صورت گزارش به رئیس پارلمان تقدیم میشود که مجلس طبق قانون موظف به پذیرش آن است. گزارش دادگاه انتخاباتی به تنهایی برای جلوگیری از انتخابات و سلب صلاحیت از کاندیدا کافی است ولی اگر جرم انتخاباتی صورت گرفته باشد، رسیدگیهایی جزایی نیز ممکن است انجام شود.
۳-۵-۷- جرائم انتخاباتی
- اعمال فاسد مثل نگفتن حقایق، فشارهای نادرست بر رأی دهندگان یا مخارج بیش از حد
- اعمال غیرقانونی مثل نقض الزامات قانونی مختلف مربوط به نوشتهها، تبلیغات و پخش رسانهای و مسائل دیگر
مدت سلب صلاحیت برای ارتکاب جرم فاسد ده سال و برای عمل غیرقانونی پنج سال در یک حوزه انتخاباتی خاص است. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۶- ۳۵)
۳-۶- وظایف پارلمان
وظایف عمده پارلمان عبارتند از:
- تصویب قوانین
- تأمین وسایل انجام کار دولت از طریق وضع مالیات
- موشکافی و اداره دولت، به ویژه در پیشنهادات مربوط به هزینه
در انجام این وظایف، پارلمان کمک میکند تا حقایق و مسائل به نظر حوزه انتخابیه برسد. بر حسب عادات، پیش از تصویب کلیه پیمانها و توافقهای مهم بینالمللی، پارلمان مورد مشورت قرار میگیرد. پیمانها، که در تئوری حداقل یک امتیاز سلطنتی محسوب میشود و با نظر دولت صورت میگیرد، احتیاج به تصویب پارلمان ندارد. (بارز، ۱۳۶۵: ۷۹)
۳-۶-۱- مجلس عوام
مجلس عوام مجلس نمایندگانی است که اعضاء آن هر پنج سالی بطور مردم سالارانه از سوی مردم برگزیده میشوند. مجلس عوام دارای ۶۳۵ عضو است. تقریباً تمامی این ۶۳۵ نفر نمایندگان احزاب سیاسی گوناگون هستند و هریک حوزه انتخابیه خاصی را نمایندگی میکنند. وظیفه مجلس عوام به بحث گذاشتن سیاستها و قوانین کشور است «اعضاء مجلس عوام یعنی نمایندگان منتخب مردماند و به همین دلیل نظام سیاسی انگلستان دموکراسی پارلمانی است پس از انتخابات عمومی مجلس عوام حزبی که بیشترین تعداد نمایندگان انتخاب شده را بدست آورد، قدرت سیاسی را به دست میگیرد و رئیس آن حزب نخست وزیر میشود. دورهی مذکور، نخست وزیر میتواند دستور تجدید انتخابات را بدهد. البته از نظر تشریفاتی، دستور انحلال مجلس را ملکه میدهد. اما برابر عرف مسلم، ملکه جز با صلاحدید و پیشنهاد نخست وزیر، حق انحلال مجلس را ندارد.» (امین، ۱۳۸۳: ۵۷)
اعضاء مجلس عوام اغلب سفید پوست، مرد و از طبقه متوسط هستند و کمتر از ۲۰% آنها زن هستند. تا قبل از سال ۱۹۵۵ تعداد اعضاء مجلس عوام ۶۳۰ نفر بود ولی از آن سال به بعد تعداد آنها به ۶۵۹ نفر افزایش یافته است. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۰)
سخنگوی مجلس عوام نقش ریاست مجلس را ایفاء میکند. با اینکه رئیس مجلس یکی از نمایندگان مجلس و عضو یکی از احزاب سیاسی است، پس از انتخاب به سمت ریاست باید گرایشهای سیاسی خود را کنار بگذارد و بیطرفی را رعایت کند. رئیس مجلس وظیفه مدیریت بحثهای مجلس عوام را به عهده دارد، نوبت صحبت کنندگان را تعیین میکند و در صورت بروز بحث و جدل، بینظمی را کنترل و نمایندگان را به رعایت نظم دعوت میکند.
۳-۶-۲- مجلس اعیان
مجلس اعیان حدود ۱۳۰ عضو دارد و بزرگترین مجلس قانونگذاری در دنیاست. هر یک از مجالس قانوناً اجازه دارند که ترکیب و سازمان خود را کنترل و اداره کنند. اختلافات راجع به عضویت در مجلس اعیان توسط کمیته ویژه (امتیازات) مجلس اعیان حل میشود. ترکیبی از رسوم و قانون مدون، تعیین کننده اعضاء مجلس اعیان است. اعضاء مجلس اعیان تماماً یا به صورت موروثی عضو مجلس میشوند یا به صورت انتصابی به عضویت آن در میآیند. این انتصاب از نظر تئوری توسط ملکه صورت میگیرد ولی بر اساس کنوانسیون، ملکه در این مورد، جز در شرایط خاص باید به توصیه نخست وزیر عمل کند. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۷)
۳-۷- ترکیب مجلس اعیان
۳-۷-۱- لردهای روحانی
لردهای روحانی که شامل اسقفهای اعظم کانتربری، یورک و اسقفهای لندن، دورهام، وینچستر و بیست و یک قلمرو اسقفی دیگر است که توسط ملکه و به پیشنهاد نخست وزیر معرفی میشوند. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۷)
۳-۷-۲- لردهای موروثی
لردهای موروثی توسط ملکه به توصیه نخست وزیر ایجاد شده اند. در این زمینه دو روش وجود دارد. روش قدیمیتر آن است که یک حکم (احضاریه) توسط مقام سلطنت به لردها داده میشود که این روش از قرن چهارده منسوخ شده است. روش دیگر در امتیاز اعطا شده است. یک لرد منصوب توسط حکم احضاریه به همان صورت قواعد قدیمی ارث بردن زمینها، مقام لردی را به ارث میبرد. این حق مالکیت بدین صورت است که پسرها مقدم بر دخترها و بزرگترها مقدم بر کوچکترها از این حق برخوردارند و دو یا چند خواهر با هم این حق را به ارث میبرند ولی هیچ کدام نمیتوانند مدعی مقام لردی شوند و در این صورت مقام اشرافی به تعلیق میافتد. لردها بخش اصلی مجلس اعیان را تشکیل میدهند و مقام آنها به ارث میرسد که این مقام معمولاً به افراد مذکر به ارث میرسد. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۸)
۳-۷-۳- لردهای مادام العمر
اگر یک لرد موروثی بخواهد از عنوانش استعفاء دهد طبق قانون اشراف زادگان ۱۹۶۳ میتواند این کار را انجام دهد، اما این امر واجد شرایطی است که اگر طبق آن شرایط عمل شود به لردهای مادام العمر تبدیل میشوند. بقیه لردهای مادام العمر توسط ملکه منصوب میشوند. این افراد اصولاً حق عضویت در مجلس اعیان را ندارند اما طبق قانون ۱۹۵۸ اشراف زادگان امروزه از این حق برخوردار گردیده اند. مقام لرد مادام العمر معمولاً شامل اعضاء مجلس عوام بازنشسته یا کارمندان عمومی میشود به خصوص آنهایی که سابقاً مقام بالای دولتی داشته اند. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۹)
۳-۷-۴- لردهای قضایی
مجلس اعیان جدا از سایر کارکردهایش به عنوان بالاترین مرجع تجدید نظر برای کل بریتانیا عمل میکند. مجلس اعیان سالانه حدوداً ۷۰ پرونده را بررسی میکند و بیشتر کار در کمیته تجدید نظر انجام میشود ولی رسیدگی در خود مجلس و آن هم زمانی که پارلمان نشست ندارد صورت میگیرد و تقاضای تجدید نظر هم در خود مجلس مورد رسیدگی قرار میگیرد. صدراعظم و لردهای دارای سمت عالی قضایی میتوانند در کمیتهی تجدید نظر شرکت نمایند و عضو آن باشند، تعداد قضات حداکثر تا ۱۲ نفر است. این قضات لردهای مادام العمر هستند و بعد از استعفاء از مقام قضایی میتوانند در مجلس حضور داشته باشند و رأی دهند. (زارعی، ۱۳۸۴: ۳۹)
۳-۸- وظایف و اختیارات قانونگذاری ملی
۳-۸-۱- صلاحیت پارلمان انگلستان
پارلمان میتواند در مواردی توسط قانون محدود شود که این موارد عبارتند از:
- قانون مصوب پارلمان که اصول اخلاقی و سیاسی را مورد تعرض قرار دهد ممکن است بیاعتبار شناخته شود.
- پارلمان نمیتواند برای کشورهایی که مستقل شدهاند قانونگذاری کند.
- پارلمان تا حدودی اقتدارش را در اثر پیوستن به اتحادیه اروپا از دست داده است. بطور کلی دکترین حاکمیت پارلمان بدین معناست که قوانین مصوب مجلس باید توسط دادگاهها اطاعت شود و اینکه قوانین جدیدتر بر قوانین قبلی برتری دارند و قوانین ایجاد شده توسط نهادهای خارجی نمیتوانند بر قوانین مجلس برتری یابند مگر با پذیرش خود پارلمان.
- باید بین قوانین مصوب مجلس و قوانینی که توسط نهادها یا افرادی که اختیار قانونگذاری به آنها واگذار شده تفاوت قائل شد چرا که گروه دوم میتوانند قوانین را در دادگاهها اجرا نکنند، به دلایلی همچون این که فراتر از اختیار آنها بوده یا نامعقول بوده است. در عمل بسیاری از قوانین بریتانیا در اثر تفویض قانونگذاری یا قانونگذاری فرعی تصویب شده اند. (زارعی، ۱۳۸۴: ۴۰)
۳-۸-۲- وظایف و اختیارات مجلس عوام
وظیفه مجلس عوام در ابتدا این است که فعالیتهای قوه مجریه را موشکافی و کنترل کند و در مورد آنها بحث کند. مجلس عوام میتواند به عنوان راه حل نهایی قوه مجریه را برکنار کند و باید پیشنهادهای قانونگذاری که قوه مجریه ارائه میدهد را مورد رسیدگی قرار دهد. مجلس عوام به عنوان آغازگر قوانین و سیاستها عمل نمیکند اگرچه در تصویب قوانین نقش مهمی را ایفاء میکند. (هم در مورد لوایح عمومی و هم در رابطه با لوایح خصوصی).
اصل بر این است که هر یک از مجلس امور داخلی و رویههای داخلی خود را اداره میکنند و برای آنها برنامه ریزی میکنند. و وظایف مجلس عوام عبارتند از: