با مد نظر قراردادن اصول فوق و با عنایت به ماموریت های صنعت بیمه کشور، چشم انداز این صنعت در افق چشم انداز بیست ساله ج.ا.ایران به شرح زیر است:
“صنعت بیمه ایران در افق ۱۴۰۴، صنعتی است اقتصادی، عدالت محور، پایدار، سالم و قابل اعتماد، برخوردار از اخلاق حرفه ای، عجین شده با جامعه و دارای جایگاهی محوری در بازار سرمایه کشور که از مختل شدن روند طبیعی زندگی آحاد شهروندان و چرخه عادی فعالیت های کشاورزی، صنعتی و خدماتی کشور در نیجه حوادث احتمالی که به صورت طبیعی یا مصنوعی اتفاق می افتد به شیوه ای آسان، سریع مشتری مدار و با کمترین هزینه و به شکلی همه جانبه جلوگیری می کند و الگو برای بیمه گران آسیای میانه خاور میانه و شمال آفریقا در این زمینه است.”

پس از گذشت سه سال و نیم از اجرای برنامه تحول در صنعت بیمه مصوب سال ۱۳۸۷ لزوم ارزیابی عملکرد برنامه در قبال جهت گیری های ده گانه ابلاغی ریاست محترم جمهور، برنامه پنجم توسعه و همچنین تحولات اخیر در صنعت بیمه و لزوم ایجاد تغییرات جدی کوتاه مدت و میان مدت در کارکرد بیمه های دولتی و خصوصی کشور، بیمه مرکزی بازنگری “برنامه تحول در صنعت بیمه کشور” را در دستور کار خود قرار داد.
در برنامه تحول بیمه بازنگری شده علاوه برتعیین دوره زمانی چهار ساله (۱۳۹۱-۱۳۹۴) برای اجرای برنامه سعی شده است راهبردها، سیاست ها و طرح ها و پروژه های اجرایی برنامه به نحوی اصلاح شود که ضمن تقویت نقاط قوت برنامه و رفع نقاط ضعف آن، تطابق لازم را با جهت گیری های تعیین شده در محور های ده گانه ابلاغی رئیس جمهور و برنامه پنجم توسعه کشور داشته باشد.
به منظور موفقیت در دستیابی به چشم انداز صنعت بیمه کشورلازم است اهداف کلان پانزده گانه تعیین شده تحقق یابند که برخی از مهمترین آنها که به موضوع این تحقیق مرتبط می باشد به شرح ذیل می باشد:

• • ارتقای ضریب نفوذ بیمه به متوسط ضریب نفوذ بیمه

• • افزایش سهم بیمه بخش غیر دولتی از بازار بیمه کشور به ۸۰ درصد

• • افزایش سهم بیمه های اختیاری در حق بیمه تولیدی کشور به ۷۰ درصد

• • تحقق شرایط تجاری، رقابتی و حرفه ای بودن برای صنعت بیمه کشور

• • ارتقای اعتماد عمومی نسبت به صنعت بیمه کشور با رعایت اخلاق حرفه ای

• • عدم تمرکز در ساختار پرتفوی صنعت بیمه

• • متنوع سازی محصولات و خدمات بیمه ای متناسب با نیاز های جامعه

• • بهره برداری مناسب صنعت بیمه از ظرفیت های اقتصادی کشور

• • ارتقای سلامت در صنعت بیمه کشور با تقویت نظارت بیمه مرکزی

از اصلی ترین شاخص های عملکرد صنعت بیمه در مقایسه با اقتصاد ملی، ضریب نفوذ بیمه است. این شاخص به نوعی می تواند نشانگر سهم مستقیم فعالیت صنعت بیمه از تولید ناخالص ملی کشور باشد.
نشریه تخصصی سیگما ۲ (از معتبرترین مراجع آماری در صنعت بیمه که وابسته به شرکت بیمه اتکایی سوئیس ری ۳ است) به طور منظم به تحلیل بازار بیمه در سطح جهان می پردازد. بر اساس آمار این نشریه، در سال ۲۰۱۲ متوسط نرخ ضریب نفوذ جهانی ۶.۵٪ گزارش شده است که این نرخ در بیمه های زندگی ۳.۶۹ و در بیمه های غیرزندگی ۲.۸۱ عنوان شده است.
با توجه به گزارش نشریه سیگما نرخ ضریب نفوذ بیمه ایران در سال ۲۰۱۲ معادل% ۱/۶۵ تخمین زده شده است. همچنین میزان نرخ ضریب نفوذ بیمه در بیمه های زندگی و غیرزندگی در ایران به ترتیب ۱.۵۲و ۰.۱۳ درصد گزارش شده است که رتبه ایران بر اساس نرخ تخمین زده شده در جهان ۶۶ و در قاره آسیا ۱۶ است.
نرخ ضریب نفوذ ایران با میانگین جهانی تفاوت چشمگیری دارد و با اینکه همراه با رکود جهانی متوسط نرخ ضریب نفوذ بیمه در جهان رو به کاهش بوده است اما نرخ ضریب نفوذ بیمه کشور روندی صعودی داشته است. علیرغم کاهش فاصله بین ضریب نفوذ بیمه کشور و جهان، همچنان این اختلاف قابل توجه است و نکته قابل توجه اینکه این اختلاف در بیمه های زندگی بسیار بیشتر است.
بر اساس آخرین اطلاعات انتشار یافته در سایت بانک مرکزی ج .ا .ا و بیمه مرکزی ج .ا. ا، میزان تولید ناخالص داخلی و حق بیمه های دریافتی مطابق جدول زیر است.
جدول شماره۴.۲ میزان تولید ناخالص داخلی و حق بیمه های دریافتی

همچنین ضریب نفوذ بیمه در بیمه های زندگی و غیر زندگی کشور مطابق جدول زیر می باشد.
جدول شماره۵.۲ ضریب نفوذ بیمه در بیمه های زندگی و غیر زندگی

افزایش نرخ ضریب نفوذ بیمه ای کشور از ۱.۴۱ در سال ۱۳۹۰ به ۱.۹۳ در سال ۱۳۹۱ هر چند نشانگر عملکرد رو به گسترش این صنعت است و عملکرد صنعت بیمه با توجه به رشد منفی اقتصاد ملی مطلوب بوده است اما عواملی چون افزایش حق دیه (افزایش حق بیمه ثالث) و کاهش رشد اقتصادی کشور به دلیل تحریم های اقتصادی، بر افزایش نرخ ضریب نفوذ اثر داشته است. همان گونه که مشاهده گردید اختلاف رشد حق بیمه های دریافتی در سال ۱۳۹۱ نسبت به مدت مشابه آن نسبت به رشد جاری تولید ملی در سال ۱۳۹۱بسیار بالا است، از این رو کاهش رشد تولید ملی در مقابل افزایش رشد حق بیمه ها بر نرخ ضریب نفوذ تأثیر چشمگیری داشته است.
از دیگر یافته های این آمار اینست که صنعت بیمه نتوانسته از بسیاری از پتانسیل های موجود در بخشهای اقتصادی، بهره برداری نماید و علیرغم وجود پیشرفتهای ساختاری سالهای اخیر که منجر به رفع برخی از موانع توسعه صنعت بیمه شده است، اما صنعت بیمه در بخش بیمه های زندگی در این سالها عملکرد موفقیت آمیزی نداشته است. در واقع صنعت با عدم تعادل در بخش بیمه های زندگی و غیرزندگی مواجه است. این در حالی است که بیمه های زندگی سهم بالایی در صنعت بیمه بسیاری از کشورهای جهان به خود اختصاص داده است و سهم بیمه زندگی در دنیا حدود۵۸ ٪ از کل حق بیمه های دریافتی است .(Sigma, 2013)
با توجه به جریان خصوصی سازی بیمه های اجتماعی در بسیاری از کشورها و ورود این بیمه ها به بیمه های زندگی و درمان و همچنین با توجه به اعداد و ارقام استخراج شده بیمه های اجتماعی در طی گزارش که نشانگر یک ظرفیت عظیم بیمه ای در داخل کشور است، باید تدابیر لازم برای ورود بخشی از بیمه های اجتماعی به بخش بیمه های خصوصی (بازرگانی) صورت گیرد تا بتوان از این ظرفیت بالا نیز در ارتقاء صنعت بیمه بهره جست(پژوهشکده بیمه، ۱۳۹۲،۱۹).

۵.۵.۲انواع بیمه در ایران

بیمه دارای انواع و اقسام مختلفی است که برای تقسیم بندی انواع بیمه نامه ها روش های متفاوتی وجود دارند برای که دو گروه اصلی آن عبارت‌اند از بیمه‌های اجتماعی و بیمه‌های بازرگانی
بیمه های اجتماعی (اجباری): همان بیمه های ناشی از قانون می باشند. مانند بیمه کارگران.
بیمه های بازرگانی (اختیاری): بیمه گذار به میل خود و آزادانه آن را انتخاب می کند.
بیمه‌های بازرگانی به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند: اشخاص، اموال و مسئولیت
و برخی بیمه های خاص نیز اخیرا در ایران بوجود آمده است.
بیمه اشخاص شامل: عمر، حادثه و درمان.
بیمه اموال شامل: بیمه اتومبیل(شخص ثالث، بدنه)، آتش سوزی، بیمه های مهندسی، بیمه حمل و نقل (صادرات، واردات، ترانزیت، داخلی).
بیمه مسئولیت: بیمه های مسئولیت دارای انواع مختلفی است که برخی از آنها عبارتند از مسئولیت کارفرما درقبال کارکنان، مسئولیت حرفه‌ای پزشکان و پیراپزشکان، مسئولیت مدنی مدیران و مسئولان فنی بیمارستانها – کلینیک ها و درمانگاه ها، مسئولیت در مقابل همسایگان مجاور ناشی از سرایت آتش سوزی و انفجار.
بیمه های خاص شامل: بیمه مرهونات بانکی (وامهای بانکی)، بیمه نامه پول در صندوق، بیمه شتر مرغ، بیمه اسب. (پژوهشکده بیمه، ۱۳۹۳).
در جدول شماره۶.۲ انواع مختلف بیمه ای آورده شده است طبقه بندی ارائه شده در زیر بر مبنای کاربرد بیمه در زمینه های مختلف انجام گرفته و در عین حال مبین تفاوت های حقوقی بین آنها نیز هست.
جدول شماره۶.۲انواع بیمه در ایران