منبع: توفر(1999)
2-4-5-2-1-3- الگوی عملکرد- اهمیت خدمات^[277]
الگوی عملکرد- اهمیت خدمات برای قضاوت در رابطه با کیفیت از دو جزء اصلی استفاده می کند:

1. 1. ارزیابی یا اثرگذاری خدمات واقعی شرکت(عملکرد)

1. 1. اهمیت خدمات

این دو جزء برای هرکدام از خدمات ارائه شونده سازمان پرسیده شده و برای به دست آوردن کل قضاوت مشتری استفاده می شوند. همانطور که در شکل2-32 دیده می شود در این الگو از دو مقیاس مجرد استفاده می شود که به وسیله آن ها اهمیت و کیفیت خدمات ارائه شده سنجیده خواهد شد. مفهوم الگو بر اساس این فرض است که بعضی از ویژگی ها از عضی دیگر معنی دار( با اهمیت) ترند. به بیان دیگر هر ویژگی به صورتی متفاوت مرور و درک می شود. مزیت این الگو در این است که به سرعت می توان نقاط ضعف و قوت شرکت در رابطه با رضایتمندی مشتریان را شناسایی کرد. یکی از معایب این الگو دشواری سنجش میزان اهمیت معیارهاست. همچنین باید عنوان کرد که چون استفاده از این الگو با دو مقیاس مجرد صورت می گیرد، تعداد سوالات آن نسبت به الگوی عملکرد خدمات زیادتر است. الته فراوانی سوالات مزیتی هم دارد و آن احتمال کسب اطلاعات بیشتر است.( هالر^[278]، 1995)

شکل 2-32- مقیاس الگوی عملکرد- اهمیت خدمات
منبع: توفر(1999)
2-4-5-2-1-4- شاخص رضایتمندی مشتری^[279]( CSI)
در طبقه بندی کلی الگوهای سنجش رضایتمندی مشتری، الگوهای ذهنی به دو دسته حادثه مدار و ویژگی مدار طبقه بندی شدند. شاخص رضایتمندی مشتری جزء هر دو روش طبقه بندی می شود.
شاخص رضایتمندی مشتری عددی است که میزان رضایتمندی مشتری را در دوره ای از زمان مشخص می کند. شاخص رضایتمندی مشتری برای دوره های مختلف محاسبه می شود که بدین ترتیب می توان این شاخص ها را در دوره های مختف مقایسه نمود. برای محاسبه شاخص رضایتمندی مشتری باید تجزیه و تحلیل شود که کدام یک از انتظارات در ارتباط با بازار و یا عملکرد شرکت قرار دارد. بدین منظور اطلاعات مورد نیاز از طریق تحقیقات بازار از مشتریان جمع آوری می شود. گام بعدی تعیین درجه ای از کیفیت است که باید در همه بخش های شرکت وجود داشته باشد. حاصلضرب نرخ اهمیت مشتریان در درجه کیفیت نشان دهنده شاخص رضایتمندی مشتری است که روش محاسه آن بر اساس تقاضای مشتریان است.( توفر^[280]، 1999)
تمایل وسیعی در بین کشورهای توسعه یافته و روبه توسعه وجود دارد که شاخص رضایت مشتری را برای سطح خرد(بنگاه)، ملی و بین المللی تعریف نمایند و صنایع و بمگاه های خود را با آن مبنا مورد ارزیابی قرار دهند. اهمیت این شاخص تا بدانجاست که این کشورها این معیار را نه تنها برای سازمان ها و صنایع مختلف بلکه به صورت ملی مورد بررسی قرار داده و جایگاه شاخص ملی رضایت مشتری را هم ردیف بهای تولید ناخالص ملی دانسته و از نتایج آن در برنامه ریزی های خرد و کلان بهره
می برند. در ادامه به تعدادی از مهمترین شاخص ها پرداخته خواهد شد.
2-4-5-2-1-4-1- مدل رضایت مشتری در سوئد^[281]
این مدل در سال 1989 توسط پروفسور فورنل و همکارانش^[282] بر اساس یک مدل ساخت یافته و با بهره گرفتن از نظرسنجی مشتریان طراحی شد و پس از بررسی فعایلت های تحقیقاتی، به عنوان اولین مدل شاخص رضایتمندی تولیدات و خدمات در سطح ملی، در کشور سوئد معرفی شد. ویژگی و شاخصه مهم این مدل جامعیت آن، امکان استفاده از آن جهت ارزیابی کیفیت در یک مقیاس وسیع و امکان مرتبط ساختن کیفیت با رفتار مشتری می باشد.پس از سوئد این مدل در آمریکا بسیار مورد توجه قرار گرفت، سپس محققان اروپایی نیز از این مدل تبعیت کرده و آن را مورد استفاده قرار دادند، در حال حاضر فقط در شاخص های رضایتمندی با یکدیگر تفاوت دارند. این مدل یک مدل مفهومی است و تأکید بر محاسبات همگن سازی شاخص های انتظاری مشتریان و ایجاد قضاوت بر اساس سیستم شهودی یا احساسی مصرف کنندگان و مشتریان دارد.(ملکی و دارابی، 1387)
این مدل، شامل دو محرک اولیه رضایت شامل ارزش ادراک شده و انتظارات مشتری می باشد. و بیان می شود که ارزش ادراک شده برابر است با سطح دریافت شده کیفیت نسبت به قیمت پرداخت شده.
شکل 2-33- مدل رضایتمندی مشتری در سوئد
منبع: تقی زاده(1390)
2-4-5-2-1-4-2- شاخص رضایت مشتری در آمریکا (ACSI) ^[283]
یکی از مهمترین شاخص های رضایت مشتری از کیفیت کالاها و خدمات عرضه شده که با بهره گرفتن از مدل های علی- معلولی و پیامدها توسعه یافته اند، شاخص رضایت مشتری آمریکاست که در سال 1994 با همکاری مشترک انجمن کیفیت آمریکا و دانشکده تجارت میشیگان ارائه شد. این مدل برگرفته از مدل کشور سوئد بوده و علاوه بر ارائه مقادیر پارامترهای میانگین و پراکندگی برای متغیر رضایت مشتری و علل آن برای یک سازمان، به ارزیابی تأثیر متغیرها بر یکدیگر نیز می پردازد.
کیفیت ادراک شده از سوی مشتری، ارزش ادراک شده از سوی مشتری و انتظارات مشتری سه متغیر مستقل در این مدل هستند که مطابق شکل2-34، بر روی رضایت مشتری اثر گذاشته و رضایت نیز به نوبه خود وفاداری مشتری و میزان شکایات وی را تحت تأثیر قرار می هد. مثلاً اگر میزان رضایت مشتری از حد معینی پایین تر باشد، منجر به افزایش شکایات وی و کاهش وفاداری می گردد.( تفرشی مطلق،1386)
این رویکرد، رویکردی چندشاخصه است و شاخص های موردنظر شامل رضایتمندی کل، تلقی مشتری از کیفیت محصول یا خدمت در قیاس با انتظارات او و کیفیت محصول یا خدمت دریافتی در قیاس با خدمت ایده آل مشتری می باشند. متغیرهای پنهان در این مدل مستقیماً قابل اندازه گیری نیستند، بلکه هریک از آن ها به کمک معیارهای متعدد ارزیابی می شوند.
با بهره گرفتن از نظرات مشتریان سازمان در خصوص هریک از معیارها، وضعیت آن متغیرها مشخص شده و با بهره گرفتن از داده های جمع آوری شده مقدار شاخص رضایت مشتری محاسبه می شود.(ملکی و دارابی، 1387)
شکل 2-34- شاخص رضایت مشتری در آمریکا (ACSI)

سعیدی معاون سازمان انرژی اتمی در تاریخ ۴۲/۱۰/۱۳۸۳ گفت: روسیه در زمان مطرح شدن چرخه سوخت اعلام کرد که با انجام یک شرط ، این کار را می کند و آن بازگرداندن سوخت مصرفی است. وی افزود: هیچ قرارداد قانونی یا پروتکلی برای بحث بازگرداندن چرخه سوخت وجود ندارد و شما با خرید سوخت ، مالکیت آن را به دست می‌آورید که حتی بحث نگهداری یا استفاده از آن به طرف فروشنده مربوط نیست. بحث وابستگی از اینجا اهمیت پیدا می‌کند که حتی اگر فشار آن فارغ از بحث سیاسی باشد، تأکید مالی آن باعث اعمال فشار است. اما حالا نه تنها بحث بازگرداندن سوخت مطرح شده که حتی می خواهند هزینه بازگرداندن سوخت را ما تقبل کنیم. استدلال ما نیز این است که چون ما طرف شرط گذار برای بازگرداندن پسمانده سوخت نیستیم، دلیلی هم ندارد که بخواهیم هزینه آن را بپردازیم. (سایت خبری آفتاب، ۲۴/۱۰/۱۳۸۳)

آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در تاریخ ۹/۱۲/۱۳۸۳ در بوشهر گفت: از ابتدای مذاکرات جاری (قرارداد بازگرداندن پسمانده های هسته ای به روسیه)، سه سند در دست بررسی بین دو کشور قرار داشته که می بایست همزمان امضاء شوند.

• • سند اول، پروتکل بازگشت سوخت مصرف شده است.

• • سند دوم، الحاقیه ای به قرارداد سوخت در زمینه مسائل مالی است.

• • سند سوم، تعیین زمان ارسال سوخت به ایران است. (سایت خبری آفتاب، ۹/۱۲/۱۳۸۳)

رومیانتسف رئیس سازمان انرژی اتمی فدرال روسیه نیز گفت: امروز واقعه بسیار مهمی اتفاق افتاده است. ما سرانجام پروتکل بازگشت سوخت مصرف شده نیروگاه بوشهر را با ایران به امضاء رساندیم. به گفته وی طبق این قرارداد؛

• • ایران تعهد کرد تا سوخت مصرف شده نیروگاه بوشهر را پس از مدت کوتاهی نگهداری و برای بازفرآوری به روسیه تحویل دهد.

• • مسکو نیز تعهد کرده این سوخت را از ایران تحویل بگیرد.

• • زمان و هزینه های مالی بازگشت سوخت مصرف شده نیروگاه بوشهر نیز طی یک پروتکل محرمانه که امروز به امضاء رسید، مشخص شد. (پیشین)

الکساندر رومیانتسف رئیس آژانس انرژی اتمی فدرال روسیه گفت: سوخت هسته‌ای نیروگاه بوشهر، کاملاً طبق قوانین و مقررات فنی به ایران منتقل خواهد شد. وی افزود:

• • ما یک پروتکل محرمانه را در مورد روند تأمین سوخت هسته‌ای با ایران به امضاء رسانده‌ایم.

• • و این سوخت زودتر از زمان لازم به ایران منتقل نخواهد شد.

• • وی تأکید کرد: بر اساس توافق طرفین، ایران هزینه انتقال سوخت هسته‌ای را بر اساس قیمت بازارجهانی در زمان انتقال سوخت، پرداخت خواهد کرد. (خبرگزاری ریانووستی، ۲۸/۲/۲۰۰۵)

۳-۳-۳) مسائل فنی نیروگاه بوشهر و ضعف عملیاتی پیمانکار پروژه:
۱- به عقیده روسها یکی از دلایلی که باعث شد موافقتنامه‌ای که بین دو کشور در تاریخ ۲۵ اوت ۱۹۹۲ امضاء شده بود دو سال بعد اجرایی شود، اصرار طولانی مدت طرف ایرانی برای ساخت نیروگاه برق در بخش شمالی کشور در نزدیکی گرگان بود. در صورتی که کارشناسان روس پس از بررسی منطقه اعلام کرده بودند در رابطه با خطر زلزله، ساخت نیروگاه در آن منطقه ممکن نیست. اطلاعات زمین شناسی و نتایج تحقیقاتی که قبلاً کارشناسان آلمانی و آمریکایی انجام داده بودند، نشان می داد که وقوع زلزله در این منطقه به توان تا ۹ درجه ریشتر ممکن است. لکن نیروگاههای اتمی شوروی برای مقاومت در برابر زلزله به شدت ۸ درجه ریشتر پیش بینی شده بود، یعنی تجدید نظر در ساختار موجود راکتورها و همچنین دستگاه ها و سیستم‌های کمکی ضرورت داشت. ضمن آنکه راه های حمل تجهیزات به محل عملیات نامناسب بود و جاده‌های لازم وجود نداشت. (خلوپکوف، آنتون، ۲۰۰۱)
۲- در نظر بود ۲۰۰ کارشناس روسی در حال بررسی مقدماتی لطمات وارده به نیروگاه بوشهر، کار خود را طی سال ۱۹۹۵ به پایان برسانند. این بررسی در ژوئیه ۱۹۹۶ به پایان رسید. برای این منظور ۲ میلیون دلار هزینه شد، لکن پروژه نهایی تکمیل نیروگاه هماهنگ نشده و در مورد اینکه کدام تجهیزات موجود در نیروگاه و کدام بناها بجای تعمیر باید کاملاً تعویض شود تصمیم گیری نشده بود.
علت تأخیر در عملیات این بود که بخشی از اسناد ضروری مربوط به ۸۰ هزار قلم دستگاه و تجهیزات و قطعات که توسط کمپانی زیمنس در سال ۱۹۷۰ به ایران تحویل داده شده بود و بیش از ۲۰ سال در انبار خوابیده بود ، در دست نبود. بررسی تجهیزات آلمانی چند سال به درازا کشید. در نتیجه ۴۷ هزار قلم دستگاه قابـل استفـاده تشخیـص داده شـد، ۱۱ هزار قلم دستگاه های مکانیکی و الکتریکی دیگر نیز قابل استفاده بود ولی مدارک مربوط به آنها در دست نبود. احیای این اسناد به کارشناسان دفتر طراحی ویژه ماشین آلات سازی نیژگورود و دفتر طراحی تجربی ”هیدروپرس“ (واقع در شهر پادولسک در حومه مسکو) محول شد. نهایتأ در دسامبر ۱۹۹۹ پروژه فنی نهایی ساخت بلوک اول تأیید شد. (پیشین)
۳- کارشناسان روس از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ پیش نویس معدن استخراج اورانیوم را آماده کردند. لیکن همکاری در این مرحله متوقف شد. حسب ارزیابی آنان برای استخراج سنگ معدن باید معدنی به عمق ۳۰۰ متر ساخته شود که همراه با درصد پایین اورانیوم در سنگ معدن باعث خواهد شد قیمت سوخت اتمی دریافتی به اندازه غیرقابل قبولی بالا برود. علاوه بر این، چنین معدنی همراه با کارخانه کوچک جدا سازی اورانیوم از سنگ معدن می‌تواند سالانه ۵۰ تن اورانیوم با درصد غلظت طبیعی اورانیوم ۲۳۵ بدهد، در حالی که یک بلوک نیروگاه اتمی ”و.و.ا.ار ۱۰۰۰“ سالانه ۳ برابر بیش از این سوخت مصرف می‌کند.
بنا به نظر طرف روس با این حساب استفاده انرژتیک از ذخایر کشف شده اورانیوم از لحاظ اقتصادی باصرفه نیست؛ اگر در مورد ”سوزاندن“ آن در راکتورهای اتمی تصمیم گرفته شود بعد از بهره برداری ۲۰ ساله از دو راکتور” و.و.ا.ار ۱۰۰۰ “ ، ذخایر این معدن از بین خواهد رفت. در همین رابطه لازم بذکر است که بدنبال ملاقات یلتسین با کلینتون (در ماه می ۱۹۹۵)، دولت روسیه همکاری در این خصوص را نیز منتفی اعلام کرد. (پیشین)
۴- به گفته میخایلوف وزیر انرژی اتمی روسیه از دیگر علل تأخیر، ارزیابی اغراق آمیز طرف روس از امکانات پیمانکاران ساختمانی ایرانی بود که مطابق با پروتکل مذاکرات سال ۱۹۹۵ باید بخشی از عملیات ساختمانی و مونتاژی را انجام می‌دادند. حجم واقعی عملیات متخصصین ایرانی ظرف سه سال (از ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷) برابر با برنامه یک سال بود. در جریان دیدار هیئت وزارت انرژی اتمی روسیه از تهران در ژانویه ۱۹۹۸، طرفین برای تسریع عملیات تصمیم گرفتند روسیه بطور کامل بلوک اول نیروگاه را بسازد. (پیشین)
۵- تغییر سیستم غربی نیروگاه (آلمانی) به سیستم شرقی (روسی) و مطالعات مربوط به آن از عمده دلایل تأخیر روسیه در تکمیل نخستین نیروگاه هسته‌ای ایران در بوشهر است. آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در این باره گفت: با تغییر طراحی که در نیروگاه بوشهر با آن مواجه بودیم، چه برای روس‌ها و چه دیگران، راه‌اندازی آن مشکل است. چرا که آنها باید یک سیستم غربی را به یک سیستم شرقی تبدیل می‌کردند. به نظر من بهتر بود به جای تکمیل نیروگاه (در حال احداث قبلی)، نیروگاه جدیدی می‌ساختیم. (خبرگزاری فارس، ۳/۷/۱۳۸۵)
آقازاده در ارزیابی خود از بهانه ‌تراشی روسها در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر می‌گوید: این موضوع را از دو جهت باید نگاه کرد یکی اینکه خود نیروگاه بوشهر با تغییر طراحی که برایش پیش آمد، چه برای روسها و چه برای هر کس دیگری سخت بود و چون روسها می‌خواستند این پروژه را بگیرند خیلی به سختی‌های آن توجه نداشتند ولی در اینکه بتوانند یک سیستم غربی را به یک سیستم شرقی تبدیل کنند با دشواریهایی روبرو شدند که به طور طبیعی تأخیری از این جهت قابل قبول است.
به گفته آقازاده، همین پیمانکار در هند و چین هم کار می‌کند اما در این کشورها، نیروگاههای جدید ساختند و اگر من در زمان بستن قرارداد در رأس کار بودم، ساخت نیروگاه جدید و نه ادامه نیروگاه نیمه ساز را توصیه می‌کردم زیرا این برای روسها به مراتب راحت‌تر بود و برای ما کم ‌هزینه‌ تر ؛ ما به اندازه یک نیروگاه جدید هزینه کردیم ولی بازدهی یک نیروگاه جدید را هم برای ما ندارد. هر چند که من هنوز نمی‌دانم چرا این تغییر سیاست در کشور به وجود آمد. مذاکراتی که در زمان آقای هاشمی رفسنجانی با روسها انجام شده بود برای احداث دو نیروگاه ۴۴۰ مگاواتی بود اما یک باره این سیاست تغییر می‌کند و تکمیل نیروگاه بوشهر مطرح می‌شود در صورتی که اگر ساخت آن دو نیروگاه جدید را امضاء کرده بودند اکنون هم نیروگاه داشتیم هم این معضلات فعلی را نداشتیم. (خبرگزاری فارس، ۷/۷/۱۳۸۵)
۶- ضعف پیمانکار از نظر مدیریتی و عملیاتی نیز مزید بر دیگر علل تأخیر بوده است. بنا به گفته آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی ، یکی از عوامل موثر و از نکات مهم برای تأخیر در بوشهر، تغییر ساختار مکرر پیمانکار پروژه‌ بوشهر است. این شرکت با خصوصی سازی در روسیه و با تغییر مکرر مدیران مواجه شده بود و در چند سال گذشته بیش از ۱۰ مدیر را تغییر داده بود. عملأ اگر از نظر سیاسی هم روسها می‌خواستند این پروژه انجام شود، قابلیت پیمانکار وجود نداشت.
آقازاده در رابطه با این مورد که از چه زمانی متوجه شدیم که این پیمانکار قابلیت ندارد، گفت: تقریبا از اول مشخص بود ولی گزینه دیگری نداشتیم و قرارداد با آنها داشتیم و کشور دیگری به عنوان رقیب وجود نداشت. (پیشین)
وی در مورد همین موضوع که آیا ایران از ابتدا به ضعف پیمانکار روسی پی ‌نبرده بود، گفت: ما این مسئله را می‌دانستیم اما گزینه دیگری نداشتیم و از سوی دیگر قرارداد هم نوشته بودیم.
آقازاده تصریح کرد: همچنین طرف روسی که کار خارج از کشور را با نیروگاه بوشهر شروع کرد تدبیر نیروی انسانی لازم را نداشت و کشورهای دیگر غربی با یک سوم این نیرو می‌توانستند کار را انجام دهند. (خبرگزاری فارس، ۳/۷/۱۳۸۵)
وی گفت: مسئله دیگر ، ساختار خود روسیه است که تقریبا کار خارج از کشورشان را با نیروگاه بوشهر شروع کردند و بعد از آن بود که با چین و هند کار خارج از مرزهایشان را شروع کردند. ساختاری که روسها در کشورشان داشتند انعطاف و قابلیت‌های بالا را درباره تدبیر مدیریت نیروی انسانی نداشتند. اکنون در بوشهر می‌‌بینید حجم زیادی از نیروی انسانی وجود دارد ولی بازدهی آن به یک سوم نیروها هم باز نمی‌گردد. در صورتی که یک شرکت غربی با یک سوم افراد ، بهتر می‌توانند این کار را انجام دهند.
آقازاده در سپتامبر ۲۰۰۶ گفت: من به عنوان شخصی که کار اجرایی انجام داده‌ام ، فکر می‌کنم که اگر این پیمانکار نبود و یک پیمانکار بهتری بود این پروژه ظرف شش ماه آینده به پایان می‌رسید زیرا کار زیادی باقی نمانده، اما این پیمانکار می‌گوید یک سال دیگر باید کار انجام شود. بنابر این غیر از مسائل سیاسی، این شرکت ضعف‌های جدی دارد.(خبرگزاری فارس، ۷/۷/۱۳۸۵)
۷- توانایی و امکان ساخت برخی از تجهیزات نیروگاه بوشهر در روسیه وجود ندارد. لذا سفارش این تجهیزات به کارخانجات دیگر کشورها محول شده است. این مورد نیز از دیگر مشکلات مربوط به تأخیر در راه اندازی نیروگاه بوشهر محسوب می‌گردد.
سعیدی معاون بین ‌الملل سازمان انرژی اتمی گفت: شرکتهای روسی توانایی ساخت برخی از تجهیزات نیروگاه بوشهر را ندارند و ساخت این تجهیزات را به یکی از شرکتهای طرف قرارداد خود از کشوری دیگر واگذار کرده ‌اند. (سایت خبری بی بی سی، ۱۱/۱۲/۲۰۰۶)
همچنین دفتر مطبوعاتی شرکت «اتم استروی اکسپورت» در تاریخ ۸ دی ۱۳۸۵ اعلام کرد: تجهیزات خنک کننده برای ایستگاه های دیزلی رزرو نیروگاه اتمی بوشهر باید از کشورهای ثالث منتقل شود. (خبرگزاری ریانووستی، ۲۸/۱۲/۲۰۰۶)
یسیپووا، سخنگوی شرکت « اتم استروی اکسپورت » در تاریخ ۳۰/۱۱/۵۱۳۸ به غیر از مسایل مالی، تأخیر در ارسال برخی تجهیزات از سوی چند کشور را از دیگر دلایل تأخیر در راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر عنوان کرد. (خبرگزاری ایتارتاس، ۱۸/۲/۲۰۰۷) آندری چرکاسنکو، مدیر عامل شرکت «اتم پروم رسورس» هم گفت: تجهیزات حیاتی خنک کننده نیروگاه بوشهر هنوز از کشور ثالث دریافت نشده و انتظار می رود این تجهیزات تا پایان سال جاری و یا اوایل سال آینده دریافت شود. وی به نام هیچ کشوری اشاره نکرد. (خبرگزاری ریانووستی، ۱۸/۲/۲۰۰۷)
رجب صفراف مشاور رییس دومای روسیه و مدیر موسسه مطالعات ایران معاصر این احتمال را داد که شرکت روسی در حال بهانه تراشی است و گفت: «شرکت اتم استروی اکسپورت بر اساس قرارداد سپتامبر سال گذشته میلادی، تولید برخی از تجهیزات مربوط به نیروگاه بوشهر را به کشورهای دیگر سفارش داده بود. اما اکنون این کشورها گفته‌اند که تنها در دسامبر سال ۲۰۰۷ میلادی، قادر به تحویل این تجهیزات خواهند بود». (سایت خبری آفتاب، ۲۰/۱۲/۱۳۸۵)
لازم بذکر است حتی برخی از کشورها پس از عقد قرارداد مربوطه با طرف روس و البته بدلایل سیاسی از ساخت و تحویل تجهیزات نیروگاه بوشهر خودداری نمودند. برخورد کشورهای اوکراین و چک از این نمونه می باشد.
۳-۳-۴) مشکلات مالی پیمانکار نیروگاه بوشهر و اختلافات مالی طرفین:
مسائل مالی در جای خود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. موضوع اصلی در برقراری همکاری هسته ای دو کشور، منافع اقتصادی ناشی از آن برای طرف روس بوده و می باشد آن چنانکه هر بار مقامات آمریکایی درخواست خود مبنی بر عدم همکاری روسیه با ایران را مطرح کرده اند طرف روس مابه ازای مالی و منافع اقتصادی آنرا بطور مستقیم و ملموس خواستار شده و چون بدون پاسخ مانده بر ادامه همکاریها تأکید ورزیده است. از طرف دیگر ضعف بنیه مالی شرکتهای روسی در تأمین مالی پروژه و بدنبال آن اختلافات مالی ناشی از وضعیت پرداخت هزینه‌های پروژه با ایران، مشکلات خود را ایجاد کرده که از جنبه های مختلف بدان پرداخته می‌شود.
۱- قابلیت مالی محدود ایران در روزهای آغازین همکاری های گسترده با روسیه نیز نمی‌توانست بر ماهیت روابط دو کشور تأثیر نگذارد. جنگ هشت ساله ایران و عراق به اندازه ملموسی بنیه اقتصادی کشور را ضایع کرده بود، علاوه بر این قیمت نفت در اوایل دهه ۱۹۹۰ بطور محسوسی کاهش یافته بود که این موضوع بر درآمدهای ارزی ایران که متکی به صدور نفت بود تأثیر مستقیم مخربی گذارده بود. همچنین هزینه ها و مخارجی و تعهدات مالی که بابت اقدامات سازندگی کشور پس از جنگ تحمیلی در زمینه های ساختاری، زیربنایی، تولیدی، عمرانی و … صورت گرفته بود کشور را در وضعیت بغرنج مالی قرار داده بود به شکلی که حتی زمزمه هایی برای ارجاع ایران به کلوپ پاریس (دولتهای ورشکسته) به گوش می رسید. به همین خاطر تلاش گسترده‌ای در صحنه سیاست خارجی صورت گرفت تا با مذاکره با کشورهای طرف تجاری و طلبکار از ایران نسبت به درخواست زمان برای پرداخت طلبشان موافقت نمایند که با توافقات بعمل آمده برای استمهال دیون خارجی و دیگر برنامه ریزیهای مالی دولت از جمله افزایش تولید داخلی و نیز افزایش قیمت جهانی نفت، آن شرایط سخت پشت سر گذارده شد. این موضوع تأثیر زیادی دراجراء توافقات دو کشور داشت. (خلوپکوف، آنتون، ۲۰۰۱)
در آن شرایط، روسیه در سپتامبر ۱۹۹۴ ارسال سومین زیردریایی ساخته شده برای ایران و همچنین ساخت کارخانه مونتاژ تانک بخاطر عدم پرداخت ۱۲۰ میلیون دلار بدهی بابت صادرات قبلی اسلحه را معوق ساخت. (پبشین)
پروتکل بین دولتین در مورد تنظیم تعهدات مالی متقابل اواخر دسامبر ۱۹۹۵ در جریان دیدار داویدوف وزیر روابط اقتصادی خارجی روسیه از ایران امضاء شد. مطابق با پروتکل، طرف ایرانی متعهد شد بدهی قدیمی خود به فدراسیون روسیه را از طریق صادرات نفت (به مبلغ ۲۳۰ میلیون دلار) و همچنین به شکل ارزی (به مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار) پرداخت کند. آخرین زیردریایی دیزلی نهایتاً در سال ۱۹۹۷ به ایران ارسال شد. (پیشین)
چنانچه شرایط مالی ایران در آن ایام همانند امروز مناسب بود مطمئناً پرداخت ملموس وجوه معاملات مورد توافق دو کشور، در ترغیب هرچه بیشتر روسها در گسترش همکاری ها بسیار مفید عمل می کرد. بدین شکل با پرداخت های ایران، مشکلات مالی پیمانکار پروژه نیروگاه بوشهر نیز بطور محسوسی حل می گشت.
۲- مشکل دیگر، جستجوی وام از سوی مجتمع تولیدی تجارت خارجی ”زاروبژ انرگو اتم استروی“، برای تأمین هزینه خرید تجهیزات تولید شده توسط مؤسسات روس بود. مطابق با مقررات معمول جهانی، سفارش دهنده پروژه پیش پرداختی به میزان ۵ درصد از مبلغ قرارداد می‌پردازد. ۸۵ درصد بقیه پس از تحویل تجهیزات و ۱۰ درصد مابقی پس از آغاز بکار پروژه پرداخت می‌شود. سازمان انرژی اتمی ایران در مارس ۱۹۹۷ پیش پرداختی به میزان ۶۰ میلیون دلار انجام داد، لکن این مبلغ برای پرداخت مخارج خرید دستگاه های تولیدی مقاطعه کاران فرعی روس کافی نبود. بانکهای روسیه تنها وامهای ناچیزی با بهره بالا (۱۳ تا ۱۵ درصد در سال) می‌پردازند. دولت روسیه نیز اصولاً در مورد ساخت نیروگاه وام نمی‌دهد. برای مقایسه باید گفت: دولت فرانسه در موقعیت مشابه وام ممتازی از بانک صادرات و واردات با بهره نیم درصد در سال و به ضمانت دولتی واگذار می‌کند.
پس از اینکه ”آلفا بانک“ خط وامی ۵۰ میلیون دلاری برای ”اتم استروی اکسپورت“ گشایش کرد مشکلات مربوط به پرداخت عملیات سازمانهای مقاطعه کاران فرعی روس حل شد. مشکلات مربوط با دریافت وام برای اجرای پروژه ایرانی بطور اخص به این منجر شد که مقاطعه توسعه مجتمع ذوب آهن اصفهان که توسط شوروی ساخته شده بود به ایتالیا رسید و نه روسیه. همچنین سفارش ساخت مترو تهران را چین دریافت کرد. (پیشین)

حرکت انسان همیشه متوجه ارزشهایی است که اودرنظردارد و تشخیص ارزشها همیشه در جهت گیری حرکات انسان نقش اساسی دارد.جهل و نادانی سبب می شودکه انسان در تشخیص ارزشها از ضد ارزشها گرفتار اشتباه شود آنچه مایه پیشرفت و خیروبرکت است شر یا ضد ارزش بداندو به عکس آنچه مایه بدبختی او است عامل خوشبختی بشمرد. آیه فوق می گویدجهاد در راه حق یک ارزش است اما شما براثرنادانی از آن اکراه دارید و… . به این ترتیب جهل، سرچشمه اشتباه در تشخیص ارزشها است و آن نیز به نوبه خود عامل موضعگیری های نادرست و غلط دربرابرمسائل مختلف و حوادث گوناگون زندگی و انواع افراط و تفریط هاست.^[۵۷۲]
۴- ب)جهل تقابل با عقل
در آیات متعددی از قرآن آمده که جهل با عقل رابطه ای تقابل دارندکه به عنوان نمونه به چند تا ازآن اشاره می کنیم. قرآن فرموده است:« أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْکُمْ سُوءاً بِجَهالَهٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ ^[۵۷۳]؛ هر کس از شما به نادانى کار بدى کند و آن گاه به توبه و صلاح آید، پس وى آمرزنده مهربان است».
منظوراز” جهالت” در این گونه موارد، همان غلبه و طغیان شهوت است که انسان نه از روى دشمنى و عداوت با حق، بلکه به خاطر غلبه هوى و هوس آن چنان مى‏شود که فروغ عقل و کنترل شهوت را از دست مى‏دهد، چنین کسى با اینکه عالم به گناه و حرام است اما چون علمش تحت الشعاع هوى و هوس واقع شده، به آن"جهل” اطلاق گردیده، مسلماً چنین کسى در برابر گناه خود مسئول است،اما چون از روى عداوت و دشمنى نبوده،سعى و کوشش مى‏کند اصلاح و جبران کند.^[۵۷۴] به این مناسبت به ارتکاب گناه و قبیح، عمل به جهالت گفته می شود؛یعنى عملى که بر پایه بی‏خردى و بى‏فکرى انجام شده و شایسته بود نظر به قبح و ضررى که دارد آن را درک می کرد، ولى نظر به این که اعمال و رفتار انسان ظهور خواسته او است و بستگى کامل به حالت روانى او دارد و از آن نیرو مى‏گیرد، ناگزیر در آن حال خودستائى گناه را خواسته گرچه بر خلاف حکم خرد و به ضرر او باشد.^[۵۷۵]
جهالت،گاهى در برابرعلم است وگاهى در برابر عقل،و در این آیه، در برابر عقل است؛یعنى از روى جهل و بى‏خردى به گناه کشیده شده‏اند، نه آنکه نمى‏دانستند.^[۵۷۶]
درآیه دیگری از قرآن نیز چنین آمده است:«وَ قالُوا لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما کُنَّا فِی أَصْحابِ السَّعِیرِ^[۵۷۷] ؛ و مى‏گویند:اگر ما گوش شنوا داشتیم یا تعقّل مى‏کردیم، در میان دوزخیان نبودیم».
“ لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ“- منظور از” سمع"، استجابت دعوت رسولان، و التزام به مقتضاى سخن ایشان است، که خیرخواهان امینند، و منظور از” عقل"، التزام به مقتضاى دعوت به حق ایشان است، تا آن را تعقل کنند و با راهنمایى عقل بفهمند که دعوت ایشان حق است، و باید انسان در برابر حق خاضع شود.و معناى آیه این است که: دوزخیان در پاسخ فرشتگان مى‏گویند: اگر ما در دنیا رسولان را در نصایح و مواعظشان اطاعت کرده بودیم، و یا حجت حق آنان را تعقل مى‏کردیم،امروز در زمره اهل جهنم نبودیم، و همانند ایشان در آتش جاودانه، معذب نمى‏شدیم.^[۵۷۸] درواقع آیه اشاره دارد به جهل مشرکان و این که آنان تازه پس از ورود به جهنم اعتراف می کنند که تعقل نکردندو یک ارتباط بین جهل و عدم تعقل آنان است.
عقل، منشأ علم است و جهل می‏تواند به لحاظ این که عقل منشا علم است، در مقابل عقل قرار گیرد. تقابل عقل با جهل بیانگر این است که جهل به معنای فقدان هرگونه علمی نیست، بلکه فقدان علم صواب و معرفتی است که انسان را به طریق الهی، رهنمون گردد. بدین سان کسی که فاقد چنین معرفتی است، با وجود دارا بودن علوم دیگر، جاهل است. در نتیجه جهل دو معنا خواهد داشت: یکی فقدان هرگونه علم، و دیگری فقدان علم مثبت.
جهل فرمانده، همان نیروی وجودی و شهوت است که در مقابل نیروی وجودی دیگر یعنی عقل قرار می‏گیرد و چون امری وجودی است، دارای لشکر و سپاه فراوان است. از جمله آثار و لشکریان عقل، علم است؛ زیرا لازمه پیروی از عقل، فراگیری دانش است . از سوی دیگر جهل به معنای نادانی و فقدان علم از سپاهیان نیروی جهل و شهوت است؛ زیرا که لازمه جهل و شهوت، ترک علم و دانش است. ^[۵۷۹]
یار و مددکار و رفیق راستین انسان عقل اوست و دشمن او جهلش، زیرا عقل سرمایه‏اى است که به عالم ملکوت متصل است و جلوه نورِ خدا در انسان است. از این رو، درک انسان از واقعیات عالم هستی و رسیدن او به خیر دنیا و آخرت بستگی به کارکرد عقل دارد. ^[۵۸۰]
جاهل در مقابل عالم و به معنى بى‏سواد نیست؛ بلکه جاهلْ ضد عاقل است. عاقل کسى است که از خودش فهم و قدرت تجزیه و تحلیل دارد و جاهل کسى است که این قدرت را ندارد. ما خیلى افراد عالم را مى‏بینیم که عالمند ولى جاهلند؛ عالمند به معنى اینکه فرا گرفته از بیرون زیاد دارند، خیلى چیزها یاد گرفته‏اند؛ اما ذهنشان یک انبار بیشتر نیست، خودشان اجتهاد ندارند، استنباط ندارند، تجزیه و تحلیل در مسائل ندارند. این‏جور اشخاص از نظر اسلام جاهلند؛یعنى عقلشان راکد است. ممکن است علمش زیاد باشد ولى عقلش راکد است.^[۵۸۱]
ایزوتسو،مستشرق ژاپنی تباردرکتاب” خدا و انسان درقرآن” درتأثیرجهل بر عقل این­گونه می گوید:
« معنای‌ دوم‌ جهل( مرکب)‌، که‌ به‌ شدت‌ وابسته‌ به‌ معنای‌ اول‌ است‌، تأثیر منفی‌ آن‌ بر قوه‌ تعقل‌ آدمی‌ است‌ که‌ تعقل‌ را سست‌ می‌کند. اگرچه‌ جهل‌ در انسان‌ یک‌ حالت‌ ثابت‌ نیست‌ و موقتی‌ است‌، اما اگر انسان‌ دائم‌ دچار آن‌ شود و به‌ آن‌ عادت‌ کند، قدرت‌ درک‌ و داوری‌ عمیق‌ را در باب‌ چیزها از دست‌ می‌دهد و دیگر شایستگی‌ ندارد که‌ در باره‌ هیچ‌ موضوعی‌ داوری‌ کند».^[۵۸۲]‌

پ- راهکار

پ) رهایی از جهل با علم
انسان برای رهایی از جهل می بایست در ابتدا از فضای غبار آلود جهل و نادانی رهایی پیدا کندو این میسر نمی شود مگربا آگاهی وحرکت به سوی علم.انـسـان در خـود حـالتـى مـى یابد که نام آن حالت را علم یا ادراک یا دانایى یا آگاهى و امـثـال ایـنـهـا مـى گـذارد.نـقـطـه مـقـابـل جهل و ناآگاهى، عـلم و ادراک است.پس علم صورتى از معلوم است در ذهن و ادراک عبارت است از صورتى که از یک شى ء در ذهن پدید مى آید.^[۵۸۳]

یکی از علمای اخلاق در این زمینه چنین می گوید:
« باید بدانیم انسان جاهل در واقع انسان نیست؛ چون که برتری انسان بر سایرحیوانات به خاطر ادراک آن است و در صورتی که انسان آگاهی نداشته باشد، پس چه امتیازی از حیوانات دارد».^[۵۸۴]
انسان، دانش و آگاهى را تنها از آن جهت که او را بر طبیعت مسلط مى‏کند و به سود زندگى مادى اوست، نمى‏خواهد. در انسان غریزه حقیقت‏جویى و تحقیق وجود دارد. نفسِ دانایى و آگاهى براى انسان مطلوب و لذت‏بخش است. علم، گذشته از اینکه وسیله‏اى است براى بهتر زیستن و براى خوب از عهده مسئولیت برآمدن، فى حد نفسه نیز مطلوب بشر است. انسان اگر بداند رازى در وراى کهکشان ها وجود دارد و دانستن و ندانستن آن تأثیرى در زندگى او ندارد، باز هم ترجیح مى‏دهد که آن را بداند. انسان طبعاً از جهل فرار مى‏کند و به سوى علم مى‏شتابد. بنابراین، علم و آگاهى یکى از ابعاد معنوى وجود انسان است. ^[۵۸۵]
قرآن آیات فراوانی دارد که انسان را تشویق به فراگیری علم کرده و از جهل و غفلت دور می کند. به طوری که،۲۷ آیه از قرآن مجید با بهره گرفتن از جمله « اعلموا» تصریح به آن می کند. به عنوان مثال چنین آمده است:
وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‏ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِین^[۵۸۶]؛اطاعت خدا و اطاعت پیامبر کنید و از مخالفت با احکام خدا دورى نمائید.و اگر سرپیچى و نافرمانى کنید (مستوجب عذاب مى‏شوید)بدانیدکه وظیفه پیامبر تنها ابلاغ آشکار است‏.
درتفسیر این آیه آمده : تاکیدى است که در آن معناى تهدید است، به خصوص از جهت این که مى‏فرماید:” فَاعْلَمُوا” ؛زیرا این خود اشاره است به این که شما مرتکبین خمر و میسر و غیره و نافرمانی هاى خود را یک نوع غلبه بر رسول اللَّه^{(صلی الله علیه وآله وسلم)} پنداشته‏اید، و نفهمیدید، یا فراموش کردید که رسول اللَّه^{(صلی الله علیه وآله وسلم)} در این بین سود و زیانى ندارد، و جز رسانیدن پیغام و تبلیغ ماموریت خود وظیفه دیگرى ندارد، و این نافرمانی ها برگشتش به دشمنى با خداى تعالى است، و ندانستید که شما در حقیقت در مقام معارضه با ربوبیت پروردگار خود بر آمده‏اید.^[۵۸۷] یعنی چون ندانستید در مقام معارضه برآمدیدپس به این موضوع علم پیدا کنید.
از سوی دیگر،دسته ای از آیات درقرآن از جهل به گونه های مختلف مذمت و نکوهش شده است.به عنوان مثال درآیه ۵۵ سوره نمل، جهل را سرچشمه فساد معرفی می کند:«أَإِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَهً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُون‏»^[۵۸۸]؛آیا شما به جاى زنان، از روى شهوت با مردها در مى‏آمیزید؟ [نه!] بلکه شما مردمى جهالت‏پیشه‏اید.
به جاى زنان، مردان را وسیله دفع شهوت خویش قرار مى‏دهید،یا این که قومى نادانید،که علم برخاسته از عقل و وجدان را ترک مى‏گویید و به جهلى مى‏پردازید که رفتار هدایت نایافته از نور دانش است و با فطرت انسان سازگار نیست.^[۵۸۹]
«لَتَأْتُونَ الرِّجالَ … أَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ»هم‏جنس‏گرایى، برخاسته از بى‏فرهنگى است. علم و دانشى که انسان را از گناه باز ندارد، جهل است.^[۵۹۰]
درواقع این آیه مذمت قوم لوط را در جهل معرفی می کند.
دسته ای دیگر از آیات هم به اهمیت تفکر اشاره کرده است. مانند:«یَسْئَلُونَکَ ما ذا یُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ^[۵۹۱]؛واز تو مى‏پرسند چه چیز انفاق کنند؟بگو:از مازاد نیازمندى خود. اینچنین خداوند آیات را براى شما روشن مى‏سازد، شاید اندیشه کنید».
از این آیه دو نکته استفاده می شود : اول اینکه مردم را تشویق مى‏کند به این که پیرامون حقایق وجود،و معارف مبدأ و معاد و اسرار طبیعت بحث کنندو در طبیعت اجتماع و نوامیس اخلاق و قوانین زندگى فردى و اجتماعى بیاندیشند و از میان تمامى علومى که از مبدأ و معاد و حقایق بین آن دو بحث مى‏کند،آنچه را که مربوط به سعادت و شقاوت انسان است به کار بگیرند.
دوم اینکه قرآن کریم هرچند که بشر را به اطاعت مطلقه و بى‏چون و چراى خدا و رسول دعوت مى‏کند،الّااینکه به این­هم رضایت نمى‏دهد که مردم احکام و معارف قرآنى را با جمود محض و تقلید کورکورانه و بدون هیچ تفکر و تعقلى بپذیرند،بلکه باید عقل خود را بکاربگیرند، تا درهرمساله حقیقت امر کشف شود، و با نور عقل، راه شان در این سیر و سلوک روشن گردد. ^[۵۹۲]
پس قرآن در همه جا انسان را به تفکر ترغیب می کند. حال این تفکر چیست ؟
عبارت است از سیر معنوی در معلومات حسیه جهت کشف پاره ای از مجهولات و امورنامحسوس.^[۵۹۳] سیر باطنی از مبدابه مقصود است. در علم منطق ، فکر را حرکت و تلاش ذهن بین معلوم و مجهول می نامند.^[۵۹۴]
تفکّر و اندیشیدن، آثار پرباری برای اندیشمند دارد که انسان را در جلوگیری از خطای وی نسبت به خالقش رهنمون می سازد. در اینجا به چند نمونه آن به گونه ای گذرا اشاره می کنیم:
۱- اندیشیدن، راز تحلیل درست مسائل
«یا قَوْمِ لاأَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِنْ أَجْرِیَ إِلاَّ عَلَى الَّذِی فَطَرَنِی أَ فَلا تَعْقِلُونَ^[۵۹۵] ؛(هود گفت:) اى قوم من! من از شما در برابر رسالتم پاداشى درخواست نمى‏کنم، پاداش من نیست مگر بر عهده‏ى آن کس که مرا آفریده است، پس آیا تعقّل نمى‏کنید؟».
«أَ فَلا تَعْقِلُونَ»: تعقّل، ما را به تبعیّت از انبیا و پیروى از وحى راهنمایى مى‏کند. ^[۵۹۶]
در واقع حضرت هود از آنان ، تفکر و تعقل در مسائل را خواستار شد. تفکر در مسائلی که منجر به یک تحلیل درست از وقایع منجر شود و آن هم رهنمون شدن به مسیر حق .
۲- تفکر سبب گزینشی درست
«الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ­الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذِینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَأُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْباب‏^[۵۹۷] ؛آنان که سخن را با دقّت مى‏شنوند و بهترین آن را پیروى مى‏کنند، آنانند که خداوند هدایتشان نموده و آنانند همان خردمندان».
این آیه، انتخابگرى مسلمانان را در مسائل مختلف به خوبى نشان مى‏دهد.آنها به سخنان این و آن بدون در نظر گرفتن گوینده و خصوصیات دیگر گوش فرا مى‏دهند و با نیروى عقل و خرد بهترین آنها را بر مى‏گزینند. هیچگونه تعصب و لجاجتى در کار آنها نیست،و هیچگونه محدودیتى در فکر و اندیشه آنها وجود ندارد،آنها جویاى حقند و تشنه حقیقت، هر جا آن را بیابند با تمام وجود از آن استقبال مى‏کنندو از چشمه زلال آن بى‏دریغ مى‏نوشندو سیراب مى‏شوند.آنها نه تنها طالب حقند و تشنه گفتار نیک، بلکه در میان” خوب” و” خوبتر” و” نیکو” و” نیکوتر” دومى را برمى‏گزینند، خلاصه آنها خواهان بهترین و برترینند.^[۵۹۸]
۳ ـ سبب کشف اسرار
خداوند درقرآن می فرماید:
وَ فِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقى‏ بِماءٍ واحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَها عَلى‏ بَعْضٍ فِی­الْأُکُلِ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ^[۵۹۹] ؛و در زمین قطعاتى است مجاور هم و باغ‏هایى از انواع انگور و کشت‏زار و درختان خرما همانندوغیرهمانندکه همه با یک آب آبیارى مى‏شوند و بعضى میوه‏ها را در خوردن بر بعضى برترى دادیم.همانا در این(تنوّع میوه‏ها و مزه‏ها) براى کسانى که تعقّل دارند حتماً نشانه‏هایى است.
خداوند در این آیه به مطلب مهم اشاره می کند که اگر انسان اندکی تعقل و تفکر در اطراف و پیرامون خود بنماید مسلماً موفق به درک حقایقی می شود که دیگران از آن بی بهره هستند .
تفکردر نظام هستی باعث محرمیت انسان با عالم می گردد و موجب می شود که موجودات عالم اسرارخودرا برای انسان بنمایانند.قوه خیال را از پراکندگی و افسارگسیختگی نجات می دهد. باعث حشر پیدا کردن و محرم شدن انسان با عالم می شود.^[۶۰۰]
مطلب مهمتر این است که تفکر سبب مصونیّت ازخطا و لغزشها می شود.از آنجایی که شخص خردمند پیش از انجام هر کاری به فرجام آن می اندیشد، آرای دیگران را جویا می شود، تجربیات پیشینیان را به کار می بندد و پس از یک جمع بندی اندیشمندانه به کار اقدام می کند، از این رو، احتمال خطا و خسران در چنین کاری به شدّت کاهش می یابد و در برابر، بازدهی آن زیاد می شود.هر کس پیش از اقدام به کار بیاندیشد درستی کارش فزونی می یابد.^[۶۰۱]
به طور کلى تفکر و اندیشه‏ى صحیح،به طور مستقیم یا غیر مستقیم عامل بازدارنده ازگناهان و خطا مى‏شود، و همچون آینه‏ى صاف نشان دهنده‏ى زیبایى‏ها و زشتى‏ها است. ^[۶۰۲]
پس بنا به سفارش قرآن می بایست از جهل دوری کرد و به سراغ علم و علم آموزی وتفکر که همانا راه سعادت است،رفت.
بخش دوم : اعتماد به گمان و چگونگی خطا به سبب آن
الف- چیستی گمان
یکی از روش های نادرستی که انسان درپیش می گیرد وهمان سبب خطای وی می گردد ، اعتمادبه گمان است. که راه کامل لازمه رسیدن به حقیقت هر امری ، یقین و باور به آن است. تا انسان درمورد آن امر به یقین نرسد به طور قطع به هدف و مقصود خود نرسیده است .پس یقین ، روش صحیحی است (که شرح آن،اجمالاً درپایان این بحث ذکر خواهیم کرد)دربرابراعتماد به گمان.افراد به جای این که به روش صحیح بیاندیشند، راه نادرست را درپیش می گیرندواز این طریق گرفتار خطا و اشتباه می شوند.
قرآن نیز، اعتمادبر گمان را روش نادرست ونخستین لغزشگاه اندیشه آدمی می داند. امروز ازنظرفلسفی هم مسلّم شده است که یکی از عوامل عمده خطاها همین بوده است.«دکارت»هزار سال پس از قرآن، اولین اصل منطقی خویش را این قرار دادو گفت:«هیچ چیز را حقیقت ندانم مگراین که برمن بدیهی باشدو در تصدیقات خود از شتابزدگی و سبق ذهن و تمایل بپرهیزم و نپذیرم مگرآن راکه چنان روشن و متمایزباشدکه هیچ گونه شک وشبهه در آن نماند».^[۶۰۳]
اهل لغت می گویندظن دلالت می کند بر دو معنای مختلف : ۱- یقین ۲- شک ^[۶۰۴]
البته برخی معانی دیگری بر آن ذکر کردند:گمان و خیال قوى با احتمال خلاف آن(ج ظُنُون) ،مورد گمان و اتهام، تهمت زده، کم خیر(ج أَظِنَّاء).^[۶۰۵] احتمال قوى. چنانکه وهم احتمال ضعیف و شک تساوى طرفین است^[۶۰۶] ظنّ معروف است. گاهى به جاى علم گذاشته می شود.( صحاح و اقرب). ^[۶۰۷]

۴-۲- برنامه میکروکنترلر ARM
در این قسمت به بررسی قسمت­ های مختلف نشان داده شده در بلوک دیاگرام شکل ۴-۳۵ می­پردازیم. همان­طور که در بلوک دیاگرام شکل ۴-۳۵ مشاهده می­کنید برنامه از ۱۰ زیر برنامه و ۵ متغیر محلی (Local) تشکیل شده است که ۳ تای آن­ها در حالت نوشتن (write) و ۲ تای آن­ها در حالت خواندن (Read) هستند، رابطه بین زیربرنامه­ها نیز در این بلوک دیاگرام نشان داده شده است.
برنامه از ساختار کلی تشکیل شده است که شامل ۵ گام است و هر گام پروسه خاصی را انجام می­دهد.
گام اول: تنظیمات مربوط به پروتکل­های ارتباطی (TCP/IP و RS485) را انجام داده و پیام مورد نظر را روی LCD برد اصلی نمایش می­دهد.
گام دوم: داده­ را از رایانه دریافت می­ کند.
گام سوم: دادۀ دریافتی از رایانه را روی خط انتقال RS485 قرار می­دهد.
گام چهارم: داده ­ها را از روی خط انتقال RS485 تا زمانی که به بایت تریلر برسد، دریافت می­ کند یا به مدت ۳۰ میلی­ثانیه از زمان ارسال داده، برای دریافت داده ­ها از برد مشخص شده منتظر می­ماند.

گام پنجم: داده ­های دریافتی را از طریق پروتکل TCP/IP به برنامه کامپیوتری ارسال می­ کند.
شکل ۴-۳۵: بلوک دیاگرام برنامه ARM
حال به بررسی هر قسمت می­پردازیم. ^[۱۱]
۴-۲-۱- ARM-BOARD.vi
این VI (شکل ۴-۳۶) مربوط به همان برنامه اصلی نوشته شده در ARM است که در قسمت قبل برخی از ویژگی­های آن گفته شده است.
شکل ۴-۳۶: ARM-BOARD.vi
۴-۲-۲- Serial Port Init.vi
بلوک نشان داده شده در شکل ۴-۳۷، تنظیمات اولیۀ مربوط به پورت سریال، از قبیل شماره پورت، پریتی، تعداد بایت­های اتمام بسته و… را انجام می­دهد.
شکل ۴-۳۷: Serial Port Init.vi
۴-۲-۳- Byte at Serial Port.vi
این بلوک (شکل ۴-۳۸) تعداد بایت­های موجود در پورت مورد نظر را از طریق خروجیbyte count اعلام می­ کند.
شکل ۴-۳۸: Byte at Serial Port.vi
۴-۲-۴- Serial Port Read.vi
این بلوک (شکل ۴-۳۹) داده ­ها را از پورت مورد نظر می­خواند.
شکل ۴-۳۹: Serial Port Read.vi
۴-۲-۵- Serial Port Write.vi
این بلوک (شکل ۴-۴۰) داده ­ها را روی پورت مورد نظر قرار می­دهد.
شکل ۴-۴۰: Serial Port Write.vi
۴-۲-۶- MCB2300 Turn On LED.vi
LED های مورد نظر را با این بلوک (شکل ۴-۴۱) می­توانید روشن کنید.
شکل ۴-۴۱: MCB2300 Turn On LED.vi
۴-۲-۷- MCB2300 Turn Off LED.vi
LED های مورد نظر را با این بلوک (شکل ۴-۴۲) می­توانید خاموش کنید.
شکل ۴-۴۲: MCB2300 Turn Off LED.vi
۴-۲-۸- MCB2300 Init LCD.vi
این بلوک (شکل ۴-۴۳) LCD برد اصلی را آماده کار می­ کند.
شکل ۴-۴۳: MCB2300 Init LCD.vi
۴-۲-۹- MCB2300 Clear LCD Screen.vi
این بلوک (شکل ۴-۴۴) LCD برد اصلی را پاک می­ کند.
شکل ۴-۴۴: MCB2300 Clear LCD Screen.vi
۴-۲-۱۰- MCB2300 Set Text on LCD.vi
با بهره گرفتن از بلوک شکل ۴-۴۵، کاربر می ­تواند متن دلخواه خود را در دو ورودیLine1 وLine2 که مربوط به دو سطرِ LCD است، بنویسد.
شکل ۴-۴۵: MCB2300 Set Text on LCD.vi
نتیجه ­گیری و پیشنهادات
با توجه به مطالب گفته شده، این سامانه می ­تواند دمای حداقل ۱ کانال و حداکثر ۶۴ کانال را در کمتر از یک ثانیه و در فضای حداکثر ۹۰۰ متر بخواند؛ همچنین ۱۰ کانال را به صورت هم­زمان روی گراف نمایش دهد، بیشترین و کمترین مقدار را نشان دهد، داده ­های دریافتی را با نرخ­های متفاوت ذخیره کند و داده ­های ذخیره شده را بارگذاری کند.
در این پروژه بر حسب نیاز و سلاح دید استاد مربوطه، از آی­سی ADM485 که بر حسب پروتکل RS485 کار می­ کند، برای انتقال اطلاعات استفاده شده است تا بتوان مسافت بیشتری را با نرخ انتقال اطلاعات ۳۸۴۰۰bits/s، تحت پوشش قرار داد. همچنین پروتکل ارتباطی بین میکرو و Max6675 از نوع SPI است که در آن میکرو به عنوان Master و آی­سی Max6675 به عنوان Slave عمل می­ کند و برای ارتباط راحت با سرعت بالا بین سخت­افزار و نرم­افزار از پروتکل TCP/IP استفاده شده است.
این سامانه در حال حاضر برای اندازه ­گیری دمای ترموکوپل نوع K طراحی شده است اما می­توان با کمی تغییر در بردهای جانبی، مقدار هر نوع سنسوری را خواند و آن­ها را در بسته­بندی خاصی که برای داده ­ها در نظر گرفته شده به برنامه تحت رایانه ارسال کرد. همچنین می­توان در این سامانه با تغییرات جزئی در بردهای جانبی و برنامه کامپیوتری آن را به یک سامانه کنترلی نیز تبدیل کرد.
مراجع
[۱] امیرحسین رضایی و محمد­رضا ذهابی، “اندازه ­گیری الکترونیکی” چاپ چهارم، دانش­نگار، ۱۳۸۴، ص­ص ۱۹۴-۲۰۱
[۲] J.P.Holman، “Heat Transfer” Sixth Edition، کبری، ۱۳۶۸، ص­ص ۱-۲۲
[۳]امیر ره ­افروز، “میکروکنترلرهای AVR و کاربرد آن­ها"، چاپ هفتم، ۱۳۹۲، نص، ص­ص ۵۵-۶۶
[۴] Tanenbaum، ” Computer Networks"، ۴th edition، نص، ۱۳۸۸
[۵] عبدوس محمد علی، صنعت هوشمند، “معیار انتخاب حسگرهای دما“، ۱۶، ۱۳۹۲، ۴۹-۵۱

مدل نظری(دیتاکتیک) مدل کارآفرینی

یادگیری به وسیله خواندن یادگیری از طریق تبادلات بین فردی، بحث و گفتگو

یادگیری در یک محیط مشخص و سازمان دهی شده یادگیری در یک محیط غیر رسمی و منعطف

کیرو^[۵۹](۲۰۰۳) اذعان می‌کند که آموزش فقط بر حمایت از توسعه دانش و تفکر، تمرکز دارد در حالی که آموزش کارآفرینی، انسان را از منظر تصمیماتی که می‌گیرد به عنوان یک کل در نظر می‌گیرد (شامل احساسات، عواطف، ارزش‌ها و علایق) بنابراین تربیت کارآفرین نه تنها نیازمند دانش بلکه شیوه‌های نوین تفکر، نوع جدیدی از مهارت‌ها و مدل‌های جدیدی از رفتار می‌باشد. همچنین معتقد است که آموزش کارآفرینی باید به رفتار کارآفرینی ^[۶۰]منجر شود. بنابراین تغییر تمرکز و نوع نگاه از آموزش کارآفرینی به رفتار کارآفرینی تأثیر به سزایی در نوع رویکردها و شیوه‌های تدریس کارآفرینی به دنبال خواهد داشت. تدریس متمرکز بر انتقال دانش که در آن دانشجویان یا فراگیران منفعل و دریافت کننده دانش به رفتار کارآفرینی منجر نخواهد شد اگر شما می‌خواهید دانشجویان را به نشان دادن رفتار کارآفرینی قادر سازید، این کافی نیست که به آن‌ ها درباره کارآفرینی تدریس کنید یا اینکه توضیح دهید که چگونه طرح کسب و کار بنویسند، آن‌ ها باید ایده‌های برتر را کسب کنند و همچنین دارای‌ ظرفیت‌های لازم و حمایت‌های کافی برای تعقیب و پیگری تبدیل آن به عمل، باشند. به عبارتی دیگر برای نشان دادن رفتار کارآفرینی دانشجویان، ضروری است تا عناصر توسعه فردی را با آموزش دانشگاهی ترکیب کنید( بلینکر و همکاران، ۲۰۰۸). بلینکر و همکاران اذعان می‌کنند که نظام آموزشی در سطح دانشگاه‌ها در حال حاضر قادر به توسعه انگیزش، شایستگی‌ها و مهارت‌های مرتبط با کارآفرینی و نوآوری نیست. و آموزش کارآفرینی نیازمند روش‌های یادگیری، فرایندهای پداگوژیکی و اشکالی از آموزش است که به آن تسلط ندارند و این تغییرات، تحول هم‌زمان آموزشی، پداگوژیکی و زمینه دانشگاهی را شامل می‌شود.

دوره‌های کارآفرینی باید دانشجویان را تشویق کند تا به روش‌های متفاوت به مسئله نگاه کنند به جای اینکه پافشاری کنند که تنها یک راه درست برای مسئله وجود دارد به عبارتی دیگر به جای اینکه همانند دیگران قالبی فکر کنند با بهره گرفتن از تفکر خلاق شیوه‌های مختلف حل مسائل را بررسی نمایند بنابراین کارآفرینان باید به طور مداوم از دیدی متفاوت به دنیا بنگرند و دوره‌های کارآفرینی باید تفکر خلاق و مهارت‌های حل مسئله را در فراگیران پرورش دهد. مدرسان دوره‌های کارآفرینی باید خود نیز کارآفرین باشند. آن‌ ها باید اجازه بدهند تا برنامه درسی متناسب با نیازهای هر کلاس تنظیم شود. همچنین باید به آن‌ ها این آزادی داده شود تا شیوه‌های مختلف تدریس را بررسی و اثربخشی هر روش را تعیین نمایند(پوتر، ۲۰۰۸).
۲-۱۷- ارزشیابی آموزش کارآفرینی
یکی از موضوعاتی که امروزه از جانب بسیاری از ذینفعان آموزش کارآفرینی مورد توجه قرارگرفته است، چگونگی ارزشیابی تأثیر آموزش‌های کارآفرینی است. یکی از چالش‌های ارزشیابی تأثیر آموزش کارآفرینی، انتخاب شاخص‌هایی است که مقبولیت عمومی داشته باشد؛ به عبارت دیگر ذینفعان آموزش کارآفرینی افراد با دیدگاه‌ها، علایق و توانمندی‌هایی متفاوت هستند و هر یک بر مبنای دیدگاه‌های خود به کارآفرینی نگاه می‌کنند، به عنوان مثال در حالی که در بین محققان بحث بر سر اینکه آیا ویژگی‌های کارآفرینی قابل آموزش است یا افراد با این ویژگی‌ها زاده می‌شوند همچنان ادامه دارد سیاست گذاران از آموزش کارآفرینی به این دلیل حمایت می‌کنند که معتقدند زمینه ایجاد شغل و کسب و کار جدید را فراهم می کند. کارفرمایان معتقدند که به کارگیری دانش آموختگان دوره‌های کارآفرینی زمینه ایجاد نوآوری در انجام کسب و کار،کشف محصولات، خدمات رقابتی و بهبود بازاریابی را به دنبال دارد. همین طور دانشجویان تمایل دارند که نمرات مناسب در امتحانات کسب نمایند، ارائه دوره‌ها رضایت بخش باشد و به آرزوهای شغلی و مالی خود نایل آیند بنابراین وجود چنین دیدگاه‌ها و عقاید متفاوت باعث شده که ارزشیابی تأثیر آموزش کارآفرینی با چالش‌های زیادی همراه باشد(هنری^[۶۱] و همکاران۲۰۰۵).
همچنین بر اساس هر یک از اهداف کارآفرینی شیوه ارزشیابی تأثیر آموزش کارآفرینی نیز متفاوت خواهد بود؛ به عنوان مثال اگر هدف، ایجاد کسب و کار جدید باشد زمانی آموزش کارآفرینی دارای بازده مثبت خواهد بود که دانش آموختگان دوره‌های کارآفرینی موفق به ایجاد کسب و کار جدید شده باشند. بر این اساس ماسالوبیا(۲۰۰۸) به بررسی ۱۷ مقاله مرتبط با ارزشیابی تأثیر آموزش کارآفرینی پرداخته، شیوه های ارزشیابی آموزش کارآفرینی را بر حسب بالاترین رتبه گروه بندی کرده است(نمودار ۴). ویژگی‌های بیشتر تحقیقات انجام گرفته در خصوص ارزشیابی آموزش کارآفرینی بر یک برنامه خاص و نتایج فوری آن تمرکز و تأکید داشته‌اند(ماسالویبا، ۲۰۰۸).
۲-۱۸- اهداف آموزش کارآفرینی
در واقع هدف از آموزش کارآفرینی تربیت و پرورش افرادی خلاق و نوآور است. این قبیل دوره‌ها به دنبال استفاده از فرصت‌های مناسب فراهم شده، مخاطره پذیری، تمایل به حل مشکلات ، بهبود نگرش و گرایشهای یش‌های افراد می‌باشد(ذبیحی و مقدسی، ۱۳۸۵). به طور کلی در آموزش رشته کارآفرینی اهداف متعددی مورد نظر است که برخی از آن‌ ها عبارتند از:
الف) کسب دانش مربوط به کارآفرینی
ب) کسب مهارت در استفاده از فنون تحلیلی، فرصت‌های اقتصادی و ترکیب برنامه‌های عملیاتی
ج) شناسایی و تحریک استعدادها و مهارت‌های کارآفرینانه
د) القای مخاطره پذیری با بهره گرفتن از فنون تحلیلی
هـ) تجزیه نگرش‌ها در جهت پذیرش تغییر
ر) ایجاد همدلی و حمایت برای جنبه‌های منحصر به فرد کارآفرینی(همان).
۲-۱۹- چالش‌های آموزش کارآفرینی