اصل همگنی: عنصرA با عنصر B باید همگن و قابل مقایسه باشند. به بیان دیگر برتری عنصر A بر عنصر B نمیتواند بی نهایت یا صفر باشد.
وابستگی: هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود میتواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح میتواند ادامه داشته باشد.
توجه: هرگاه تغییری در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسه ارزیابی باید مجدداً انجام گیرد. (قدسی پور،۱۳۸۹،ص۶)
۳-۶-۲-۳- مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی
بکارگیری این روش مستلزم چهار قدم عمده زیر میباشد:
الف) مدل سازی(تشکیل درخت سلسله مراتبی):
در این قدم، مسأله و هدف تصمیم گیری به صورت سلسله مراتبی از عناصر تصمیم که با هم در ارتباط میباشند، در آورده میشود. عناصر تصمیم شامل «شاخصهای تصمیم گیری» و «گزینههای تصمیم» میباشد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی نیازمند شکستن یک مساله با چندین شاخص به سلسله مراتبی از سطوح است. سطح بالا بیانگر هدف اصلی فرایند تصمیم گیری است. سطح دوم، نشان دهنده شاخصهای عمده و اساسی (که ممکن است به شاخصهای فرعی و جزئی تر در سطح بعدی شکسته شود) میباشد. سطح آخر گزینههای تصمیم را ارائه میکند. در شکل زیر سلسله مراتب یک مساله تصمیم نشان داده شده است (مهرگان،۱۳۸۳،ص۱۷۰).
شکل۳-۱- نمایش یک سلسله مراتب یک مسئله تصمیم
در مسائل AHP انواع گوناگونی از سلسله مراتبی ها وجود دارد:
۱-سلسله مراتبی ساختاری[۱۷]
۲-سلسله مراتبی وظیفه ای[۱۸](قدسی پور،۱۳۸۹،صص۳۰-۳۱)
ب) قضاوت ترجیحی (تشکیل ماتریس های مقایسات زوجی):
انجام مقایساتی بین گزینههای مختلف تصمیم، بر اساس هر شاخص و قضاوت در مورد اهمیت شاخص تصمیم با انجام مقایسات زوجی، بعد از طراحی سلسله مراتب مساله تصمیم، تصمیم گیرنده میبایست مجموعه ماتریسهایی که به طور عددی اهمیت یا ارجحیت نسبی شاخصها را نسبت به یکدیگر و هر گزینه تصمیم را با توجه به شاخصها نسبت به سایر گزینهها اندازهگیری می کند، ایجاد کند. این کار با انجام مقایسات دو به دو بین عناصر تصمیم (مقایسه زوجی) و از طریق تخصیص امتیازات عددی که نشان دهنده ارجحیت یا اهمیت بین دو عنصر تصمیم است، صورت میگیرد.
برای انجام این کار معمولا از مقایسه گزینهها با شاخصهایi ام نسبت به گزینهها یا شاخصهای j ام استفاده میشود که در جدول زیر نحوه ارزش گذاری شاخصها نسبت به هم نشان داده شده است.
جدول ۳-۵-ارزش گذاری شاخصها(مهرگان،۱۳۸۳،ص۱۷۲)
ارزش ترجیحی | وضعیت مقایسهi نسبت به j | توضیح |
۱ | اهمیت برابر | گزینه یا شاخص i نسبت به j اهمیت برابر دارند و یا ارجحیتی نسبت به هم ندارند. |
۳ | نسبتاً مهمتر | گزینه یا شاخص i نسبت به j کمی مهمتر است. |
۵ | مهمتر | گزینه یا شاخص i نسبت به j مهمتر است. |
۷ | خیلی مهمتر | گزینه یا شاخص i دارای ارجحیت خیلی بیشتری از j است. |
۹ | کاملاً مهم | گزینه یا شاخص مطلقاً i از j مهمتر و قابل مقایسه با j نیست. |
۲و۴و۶و۸ | ارزشهای میانی بین ارزشهای ترجیحی را نشان میدهد مثلا ۸، بیانگر اهمیتی زیادتر از ۷ و پایینتر از ۹ برابر یک است. |