قرار داشتن تنها چند سوپرمارکت که آن هم در راستای رفع نیاز ساکنین بافت حاشیه ای احداث شده، و همچنین جایگاه های عرضه خدمات مسافری در این محدوده با توجه به شهر توریستی و گردشگری در ایام تعطیلات و فصل تابستان، نامناسب می باشد. همه این عوامل گویای این نکته است که در کاربری های موجود هیچ جایگاه ویژه ای برای مسافرین ورودی به شهر در نظر گرفته نشده، در واقع غالب کاربری های موجود در این ورودی کارگاهی و زمین های بایر و فضاهای سبز رها شده است و هیچ همخوانی با شرایط محیطی و شهر نداشته و چهره زشتی از شهر در ابتدای ورودی به فرد القا می کند. و در همین راستا کاربری‎های ناسازگار بیشتر به چشم می آیند.

۴-۵-۱-۱٫ بررسی امکانات مسافرین
سرویس بهداشتی:
در طول مسیر در انتهای ورودی (میدان شهیدکریم بخش) در داخل پارک سرویس بهداشتی برای مسافرین تنها در ایام تعطیلات و فصل تابستان دایر می باشد، و دلیلش این است که اگر چنین سرویسی در این محدوده مکان یابی شود مورد استفاده افرادی غیر از مسافرین واقع می گردد. (افراد شاغل در طول مسیر ورودی) و به علت نوع و میزان استفاده افراد، از کیفیت آن کاسته و توانایی حفظ کیفیت آن وجود ندارد.
تصویر ۴-۱۸٫ سرویس بهداشتی در انتهای مسیر ورودی
ماخذ: نگارنده
رستوران یا واحد پذیرایی
در طول مسیر ورودی چندین رستوران و واحد پذیرایی کوچک وجود دارد. ولی همگی محیطی مناسب برای خانواده را دارا نمی باشند و اکثراً در راستای بر طرف کردن نیاز کارگران و تعمیرکاران شاغل در مسیر می باشند. چندین کافه نیز وجود دارد که آنها هم برای مسافرین مناسب نمی باشند و بیشتر محلی برای عرضه مواد مخدر می باشد تا خدمات پذیرایی. برخی آنها که مانند خرابه ای بیش نیستند.

تصویر ۴-۱۹٫ نمونه هایی از واحدهای پذیرایی مناسب و نامناسب در مسیر ورودی مورد مطالعه
ماخذ: نگارنده
واحد خرید خرده فروشی و روزانه:
در طول مسیر واحدهای صنعتی، و کارگاه ها و تعمیرگاه های خدمات ماشین، لایه اول را به طور کامل پرکرده اند و در لایه دوم اندک واحد سکونتی شکل گرفته، ولی هیچ واحد خرید روزانه و خرده فروشی مناسبی وجود ندارد. پس از شکل گیری واحدهای سکونتی در لایه دوم بعد از طی مسافتی در ورودی مورد مطالعه واحدهای خرید روزانه کم کم شکل می گیرند، حتی دکه هایی که خدمات این واحدها را اداره می‎کنند نیز پیدا می شوند.
نقشه ۴-۹٫ واحدهای تجاری عرضه محصولات غذایی و جاگذاری آنها
ماخذ: گوگل ارث و نگارنده
تعداد این واحدها در نقشه کاربری اراضی به خوبی مشخص شده است. همین طور که به سمت انتهای مسیر ورودی پیش می رویم تعداد مراکز خرید مانند سوپرمارکت ها، نانوایی ها و دکه ها و… بیشتر شده و این نشانه ای از نزدیکتر شدن به فضای شهری می باشد.
مراکز بهداشتی:
در طول مسیر در چند نقطه تمرکز فعالیت های بهداشتی - آموزشی و درمانی را می بینیم که هم برای ساکنین منطقه و هم برای مسافرین طراحی شده است. . یکی از این واحدها متشکل از چندین مطب می باشد و دیگری بیمارستان جدید آموزشی و درمانی شهید بهشتی انزلی در ابتدای مسیر ورودی واقع شده است.
تصویر ۴-۲۰٫ مرکز بهداشتی آموزشی و درمانی موجود در مسیر ورودی
ماخذ: نگارنده
در مسیر ورودی جایگاهی که مسافرین بتوانند در آن توقف کنند و یا واحد اسکان، هتل ومسافرخانه و… در مسیر دیده نمی شود. وجود این کاربری ها در ورودی ضروری می باشد و بهتر است برای آنها تمهیداتی در نظر گرفته شود.
مسئله دیگر در کاربری های ورودی مورد مطالعه، استقرار کاربری های نامناسب، قرارگیری کاربری های خدمات رسان و مورد نیاز ساکنین بافت حاشیه ای است. درست است که در مسیر ورودی باید کاربری‎های متناسب با نیازهای تازه واردان و مسافرین جای گذاری کرد ولی نباید ساکنین بافت حاشیه ای که ورودی شهر از بطن آن عبور می کند را از یاد برد و همچنین در مورد داشتن امکانات رفاهی که یکی از راهبردهای رسیدن به پذیرندگی است محدوده ورودی مورد مطالعه در کالبد و کاربری نقص و ایراد دارد.
۴-۵-۱-۲٫ دلبازی
یکی دیگر از راهبردهای رسیدن به پذیرندگی در ورودی دلبازی می باشد که این حس از طریق حضور عناصر طبیعی و حفظ تقویت دیدها و مناظر ایجاد می شود. در این ورودی باید گفت که وجود عناصری طبیعی که بتواند فضا را دلپذیر کرده و به صورت تدریجی ورودی را به محیط مصنوع تبدیل کند بیشتر فضاها رها شده و این خود باعث شده کمتر عاملی در خصوص دلبازی در این ورودی نمایان گردد تا باعث شود رانندگان سرعت خود را کاهش دهند.
تصویر۴-۲۱٫ محلی که در ورودی پوشش گیاهی در دو طرف مسیر موجود می باشد
ماخذ: نگارنده
در مورد حضور عناصر طبیعی در محدوده مورد مطالعه باید این چنین گفت که همانطور که درتصاویر پیداست کاشت پوشش گیاهی در ابتدای مسیر ورودی درطرفین جاده از ضعف بسیار شدیدی برخوردار است. با توجه به اینکه اقلیم شهر بندرانزلی متناسب با رشد گیاهان می باشد انتظار می رود که حداقل در این راستا (پوشش گیاهی) تدابیر خاصی اندیشیده شده باشد که متاسفانه به جز در چند نقطه، باقی جاهای مسیر ورودی فاقد پوشش گیاهی در طرفین جاده می باشد.
تصویر ۴-۲۲٫ سلیقه ای بودن کاشت گیاهان در بلوار ورودی
ماخذ: نگارنده
همانطور که کاشت پوشش گیاهی به دلبازی کمک می کند حفظ عناصر طبیعی اعم از دریاچه، کوه وجنگل نیز به القا این حس کمک می کند. در ورودی مورد مطالعه توپوگرافی از قاعده منظمی پیروی می کند و هیچ نوع پستی و بلندی مشاهده نمی شود درکل می توان از پوشش گیاهی به عنوان یک نوع
تصویر ۴-۲۳٫ رها شدن فضاهای سبز و بدون کاربری در پی عدم صرفه اقتصادی در استفاده آنها
ماخذ: نگارنده
تحدید برای راهبرد دلبازی و همچنین یک ضعف در وضع موجود نام برد که توجه به آن نشده و نمی توان فرقی بین این ورودی (شهر بندرانزلی) با ورودی یک شهر بیابانی دید.
مبحث دیگری که می توان به آن در راستای دلبازی ورودی مورد مطالعه توجه کرد حفظ و تقویت دیدها و مناظر است. برای این منظور یکی از روشها بسته شدن دید به عناصر کالبدی و احجام می باشد. در واقع در این روش به دنبال معطوف کردن دید فرد به سمت عناصر شاخص هستیم. در عرصه های فضای ورودی با توجه به همنشینی محیط طبیعی یا محیط مصنوع، دیدهای محلی، راهبردی ومحوری به مناظر شاخص طبیعی و مصنوع واقع در فضای اطراف محور. نه تنها بر غنای حسی حوزه ها و مفرح بودن آن می افزاید، بلکه با تاکید بر این نقاط شاخص، مخاطب می تواند موقعیت خود را با آنها ارزیابی کند. از مهمترین دیدها و چشم اندازهایی که در برخی از ورودی شهرها که معمولا در اثر نقاط مسلط ارتفاعی در محور ورودی – که بایستی حفظ شود. مشاهده می شود، دید گسترده به دور نمای شهر(سیلوئت شهر) می باشد که باعث می شود دریافتی سریع و کلی از شهر صورت گرفته و خط آسمان شهر که معرف و شاخص هویت شهر است به همراه تلفیقی از توپوگرافی و فرم ساختاری شهر در ذهن ناظر ایجاد و تصویر و معنایی مطلوب از ورود به شهر تشکیل گردد. در جدول فوق انواع دید که ممکن است در فضای ورودی شهر ایجاد گردد، مورد بررسی قرار گرفته است.
جدول ۴-۱ انواع دیدها در ورودی شهر
ماخذ: (دانشپور، و دیگران، ۱۳۹۱ص۱۰)
دید به نقاط نشانه ای اعم از بناها و عرصه های طبیعی، به لحاظ ایجاد خاطره انگیزی، نقش موثری در هویت بخشی و ایجاد انگیزه در افراد دارد. علاوه بر آن وجود عناصر نشانه ای مصنوع شهری مانند (علائم راهنمایی، پرچم ها و….) در طول مسیر ورود نیز می تواند در جهت یابی افراد و خوانایی بیشتر، مسیر موثر باشد. همچنین نورپردازی مناسب در شب این فرصت را می دهد تا عناصر نشانه ای برجسته، حس جهت یابی شهروندان و بازدیدکنندگانرا در شب ارتقاء بخشد.
لبه ها و جداره های پهنه های فضای ورودی شهر عواملی هستند که می توانند نقش مهمی در ایجاد کیفیات تبدیل پذیری و خوانایی محور ورودی داشته باشند. لبه های محور ورودی نه تنها می توانند نقش های متفاوتی را از نرم (طبیعی) تا سخت (مصنوع) بودن در پهنه های مختلف به خود بگیرند و در پیوستگی و تداوم محور ورودی تاثیرگذار باشند، بلکه بایستی محصوریت مطلوب در هر پهنه را نیز تامین کنند. همچنین جداره ها بایستی با تناسبات، ریتم ها مناسب با حرکت سواره، خود را با عامل حرکت و میزان سرعت در ورودی های امروزی تطبیق دهند. بنابراین استفاده مناسب از لبه ها و جداره های محور ورودی، عامل مهمی در ایجاد تصویر ذهنی قوی و در نتیجه خوانایی، تبدیل پذیری و خاطره انگیزی آن است. (دانشپور، و دیگران، ۱۳۹۱، ص۹و۱۰).
یک سوم مسیر ورودی مورد مطالعه را احجامی تشکیل می دهند که از کیفیت بصری مناسبی برخوردار نیستند. این احجام که در دو طرف ورودی قرار گرفته اند بناهایی هستند که بدون نظارت ساخته شده و به کاربری هایی اختصاص داده شده اند که مناسب برای بسته شدن دید توسط آنها نیست. همچنین بدنه های موجود از ارتفاع آنچنان زیادی برخوردار نیست که بتوانند زاویه دید را بسته و به نقاط با ارزش معطوف کنند اکثراً به شکل خطی در نقطه واصل آسمان با زمین هستند، خطی که پاکی این اتصال را دچار خدشه کرده است. همچنین با گشودن دیدها به عناصر طبیعی و نقاط شاخص شهر می توان راهبرد دلبازی را برای پذیرندگی محقق تر کرد. در طول مسیر ورودی به علت کم بودن عناصر طبیعی و همچنین بر هم زدن یکنواختی بدنه توسط همین عناصر طبیعی ناخودآگاه دید به این سمت متوجه می شود ولی از لحاظ معطوف شدن دید به سمت نقاط شاخص شهری باید گفت که تنها عنصر شاخص شهری قابل رؤیت در مسیر تعدادی از ساختمان های بلند در پهنه ی انتهای ورودی است.
تصویر ۴-۲۴٫ ساختمان های با ارتفاع بلند به عنوان یک عنصر شاخص شهری
ماخذ: نگارنده
در طول مسیر اکثر بناها یک طبقه و حداکثر شش طبقه می باشند که نسبت به عرض معبر کم بوده و قابلیت اینکه نقطه گریز را به سمت عناصر شاخص شهری هدایت کنند ندارند. در واقع در هر سکانس مسیر ورودی ما باید یک شاخص شهری را رویت کنیم که در این ورودی فقط به صورت نصف و نیمه در سکانس آخر ورودی به صورت نامفهوم دید به سمت ساختمان های بلند مسکونی و تجاری هدایت می‎شود که این امر نیز به علت محدود شدن دید و کاهش عرض معبر و همچنین افزایش ارتفاع بناها و نزدیکتر شدن به مرکز شهر می باشد.
نقشه ۴-۱۰ سکانس بندی مسیر ورودی و آزاد بودن انتهای دید
ماخذ: گوگل ارث و نگارنده
پس می توان در مجموع اینگونه استدلال کرد که در راستای راهبرد دلبازی نه تنها عناصر طبیعی در طول مسیر ورودی مورد مطالعه حفظ نشده بلکه دیدها نیز برای معطوف شدن به همان نقاط شاخص و طبیعی نیز تقویت نشده و کم کم فضاهایی سبز رها شده را شاهد می باشیم. در این ورودی هیچ گونه مانعی جهت عناصر و نشانه ها وجود ندارد چه به صورت کالبدی و چه به صورت عناصر و احجام مصنوع وجود ندارد.
۴-۵-۲٫ خوانایی
عامل دیگر خوانایی است که به دلیل حاکمیت سواره در ورودی شهرها از اهمیت زیادی برخوردار است که به افزایش ایمنی و راحتی مسافران کمک زیادی می کند. برای اینکه یک مسیر خوانا باشد در ابتدا باید دارای وضوح کافی باشد تا راننده بتواند به راحتی هدایت شود. دوم اینکه از موانعی که باعث جلوگیری از دید رانندگان می شود خودداری کرد. یک نکته دیگری که خوانایی را تقویت می کند امر راهبردی است تا مسافران بتوانند به راحتی مسیر خود را ادامه دهند و در جهت یابی خود با مشکل روبه رو نشوند. از این رو باید به نشانه های شاخص طبیعی و مصنوع را در شهر به خصوص در ورودی آن تقویت نمود. وجود یک سلسله مراتب مشخص چه در ریتم حرکت و چه در جزئیات بدنه ها باعث می شود که شخص احساس کند از یک فضای طبیعی وارد فضای مصنوع شده است. منبع و ماخذه: (گلمانی، و دیگران، ۱۳۹۲، ص۳).
۴-۵-۲-۱٫ وضوح مسیر
وضوح مسیر ابتدایی ترین راهبرد برای داشتن مسیر خوانا می باشد. در واقع برای اینکه مسیری با وضوح بالا داشته باشیم باید به ۲ نکته توجه کنیم که یکی قابل رویت بودن مسیر می باشد و دیگری فقدان موانع مزاحم دید.
در مسیر ورودی باید شیب ها به گونه ای که دید نسبت به نقاط مرتفع یا در عمق بسته نشوند باشند. همانطور که گفت شد در ورودی مورد مطالعه توپوگرافی زمین از ثبات خاصی پیروی می کند و به صورت یکنواخت و در یک ارتفاع تمامی طول مسیر ورودی پیموده می شود و هیچ پستی وبلندی که رویت مسیر را با اختلال همراه کند وجود ندارد.

به عنوان یک نمونه‌ و برای روشن شدن موضوع، به روند محاسباتی که بر روی داده‌های سال ۸۵ انجام شده، توجه کنید:

نرخ رشد نقدینگی : درصد
میزان نقدینگی افزایش یافته : هزار میلیارد تومان
رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال ۷۶: درصد
شاخص تورم : درصد
رشد GDP + تورم : درصد
تفاضل نرخ رشد نقدینگی و مجموع رشد GDP و تورم : درصد
سرعت گردش نقدینگی (نسبت تولید ناخالص داخلی به نقدینگی) :
حجم افزوده شده نقدینگی که صرف ایجاد معاملات اضافی نامرتبط با GDP می‌شود :
هزارمیلیارد تومان
سرعت گردش معاملاتی نقدینگی (نسبت تولید ناخالص داخلی به حجم پول) :
حجم واقعی معاملات سوداگرانه افزوده شده : هزار میلیارد تومان
مشابه محاسبات فوق بر روی داده‌های سال­های مختلف انجام شده که خلاصه نتایج آن در در پیوست۱آورده شده است.
با تحلیل جدول فوق دیده می‌شود که از سال ۵۳ تا ۸۵ مجموعا در حدود ۲۲۰هزار میلیارد تومان به حجم معاملات سوداگرانه افزوده شده که حدود ۴۳ درصد این مقدار فقط در سال ۸۵ و ۸۴ درصد آن فقط در خلال سال­های ۸۳ تا ۸۵، یعنی در بزنگاه شوک نفتی دهه ۸۰، اتفاق افتاده است. روند مقایسه‌ای افزایش حجم معادلات سوداگرانه در تا
نمودار ‏۳‑۶ نشان داده شده است.
نمودار ‏۳‑۱ : درصد معاملات سوداگرانه افزوده شده به تولید ناخالص داخلی
منبع : محاسبات تحقیق
نمودار ‏۳‑۲ : درصد افزایش معاملات سوداگرانه از ۵۳ تا ۸۵
منبع : قبلی
نمودار ‏۳‑۳ : درصد معاملات سوداگرانه افزوده شده به تولید ناخالص داخلی
منبع : قبلی
نمودار ‏۳‑۴ : رشد درآمد نفت
منبع : قبلی
نکته شکفت آور و عبرت آموز اینکه و
نمودار ‏۳‑۶ نشان می‌دهند که دقیقا در سال­هایی که با رونق درآمدهای نفتی روبه­رو بوده‌ایم، بیشترین درصد تاریخی افزایش حجم معاملات سوداگرانه را شاهد بوده‌ایم. نمودار‏۳‑۵ رشد این دو متغیر را در کنار هم و نمودار۳‑۶ رشد نسبی و مقایسه‌ای حجم معاملات سوداگرانه را در سال­های مختلف نشان می‌دهد .
نمودار ‏۳‑۵ : - مقایسه رشد درآمدهای نفتی(قرمز- مربع بزرگ) و رشد نسبت حجم معاملات سوداگرانه به تولید ناخالص داخلی(آبی-مربع کوچک)
منبع : قبلی
نمودار ‏۳‑۶ : درصد افزایش معاملات سوداگرانه از ۵۳ تا ۸۵
منبع : قبلی

از منظر متغیر تولید

عملکرد تولید (تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص داخلی سرانه) در پنج دهه اخیر و نقش دلارهای نفتی (بانک مرکزی، نماگرهای سالانه سال­های مختلف)

در حالی که میزان تولید و درآمد سرانه، بیانگر میزان متوسط رفاه اقتصادی افراد جامعه است، نرخ رشد اقتصادی، سرعت افزایش یا کاهش تولید ناخالص داخلی و به تبع آن سرعت بهبود یا کاهش سطح رفاه و برخورداری مردم را نشان می‌دهد. به علاوه شاخص‌هایی چون بیکاری و فقر نیز عموما تحت تاثیر تولید و رشد اقتصادی قرار دارند، به نحوی که رشد اقتصادی بالاتر، در بلندمدت به کاهش نرخ بیکاری و سطح فقر می‌ انجامد. با عنایت به اهمیت میزان تولید و رشد اقتصادی در هر جامعه، دست­یابی به تولید بیشتر و نرخ رشد بالاتر، همواره دغدغه دولت‌ها و ملت‌ها بوده است.
در میان شاخص‌های عملکردی اقتصاد کلان، میزان تولید ناخالص داخلی یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها است؛ چرا که این شاخص اندازه اقتصاد یک کشور و ظرفیت‌های تولیدی آن را نشان می‌دهد. تولید ناخالص داخلی بنا به تعریف، ارزش مجموع کالاها و خدماتی است که طی یک سال در یک کشور تولید می‌شود. البته باید توجه داشت که میزان رفاه و برخورداری مردم یک کشور، صرفا به واسطه تولید ناخالص داخلی تعیین نمی‌شود، بلکه شاخص بهتر، تولید ناخالص داخلی سرانه است که میزان تولید به وسیله هر نفر را به صورت سرانه نشان می‌دهد. در واقع رفاه مردم یک کشور متاثر از تولید ناخالص داخلی و میزان جمعیت آن کشور است که در تولید ناخالص داخلی سرانه منعکس می‌شود. یک سوال مهم این است که عملکرد اقتصاد ایران در مورد شاخص تولید ناخالص داخلی، تولید ناخالص داخلی سرانه و رشد اقتصادی به لحاظ تاریخی چگونه بوده است؟ تولید ناخالص داخلی ایران در دوره تاریخی ۱۳۳۸ تا ۱۳۸۸، افت و خیزهای زیادی را تجربه نموده است. از سال ۱۳۳۸ تا پایان سال ۱۳۵۵، تولید ناخالص داخلی ایران در یک روند صعودی از ۴۴هزار میلیارد به ۲۴۲هزار میلیارد ریال(به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۷۶) رسیده است. در واقع اندازه اقتصاد ایران طی ۱۷ سال، ۵/۵ برابر شده است. با آغاز شرایط انقلابی در سال ۱۳۵۶، روند تولید نیز معکوس شده و سیر نزولی خود را آغاز می کند. شرایط نزولی تولید با توجه به بی‌ثباتی دوره انقلابی و پس از آن آغاز جنگ ایران و عراق، ادامه می‌یابد، به نحوی که تولید با کاهش ۳۰ درصدی، از ۲۴۲ هزار میلیارد ریال در سال ۵۵، به ۱۷۰ هزار میلیارد ریال در پایان سال ۱۳۶۰ می‌رسد. پس از آن با وجود افزایش تولید در سال‌های ۶۱ و ۶۲، روند نزولی تا سال ۶۷ (سال پایان جنگ) ادامه می‌یابد، اما از سال ۱۳۶۸ روند صعودی تولید دوباره آغاز شده و به جز یک دوره سه ساله (از سال ۷۲ تا سال ۷۴) که افزایش تولید متوقف شد، تا پایان سال ۸۸ ادامه یافت، به طوری که تولید از ۱۸۰ هزار میلیاد ریال در سال ۶۷، به ۵۱۹ هزار میلیارد ریال رسید. در واقع اندازه اقتصاد ایران طی ۲۱ سال، ۹/۲ برابر شده است(نماگرهای بانک مرکزی در سالهای مختلف).
اما بررسی تولید ناخالص داخلی سرانه، واقعیات بیشتری را به خصوص از منظر رفاه اقتصادی نمایان می‌سازد. تولید سرانه نسبت به تولید کل ایران در این دوره تاریخی افت و خیزهای بیشتری را تجربه نموده است. از سال ۱۳۳۸ تا پایان سال ۱۳۵۵، تولید سرانه هر ایرانی در یک روند صعودی از ۲ میلیون ریال به ۲/۷ میلیون ریال در سال(به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۷۶) رسیده است. در واقع تولید سرانه ایرانی‌ها طی ۱۷سال، ۶/۳ برابر شده است که از بهبود قابل ‌توجه سطح رفاهی ایرانی‌ها در این دوره حکایت دارد. با آغاز شرایط انقلابی در سال ۱۳۵۶، روند تولید سرانه نیز معکوس شده و سیر نزولی خود را آغاز می کند. علاوه بر روند نزولی تولید کل، با توجه به بی‌ثباتی دوره انقلابی و پس از آن آغاز جنگ ایران و عراق، افزایش سریع جمعیت، سیر نزولی تولید سرانه را تشدید نموده است، به نحوی که تولید سرانه با کاهش حدود ۵۰ درصدی، از ۲/۷ میلیون ریال در سال ۵۵، به ۵/۳ میلیون ریال در پایان سال ۱۳۶۷ می‌رسد، اما از سال ۱۳۶۸، با توجه به بهبود تولید کل و نیز کاهش نرخ رشد جمعیت در دهه ۷۰ و ۸۰، روند صعودی تولید سرانه آغاز شده و به جز یک دوره سه ساله (از سال ۷۲ تا سال ۷۴) که با کاهش مواجه بود، تا پایان سال ۸۸ ادامه یافت، به طوری که تولید سرانه از ۵/۳ میلیون ریال در سال ۶۷، به ۷ میلیون ریال در سال ۱۳۸۸رسید. نکته جالب این است که میزان تولید سرانه در سال‌های اخیر، تازه به سطح تولید سرانه در سال ۱۳۵۵ رسیده است(همان).
درآمد سرانه ایران در سال ۲۰۰۹ برابر ۴۵۳۰ دلار بوده و با وجود اینکه از متوسط درآمد سرانه کشورهای در حال توسعه خاورمیانه (۳۲۱۰ دلار) بالاتر است، اما فاصله آن با متوسط درآمد سرانه جهان (۸۵۸۱) نسبتا زیاد است. فاصله درآمد سرانه ایران در مقایسه با درآمد سرانه کشورهای توسعه یافته (۳۷۲۴۶ دلار)، آمریکای شمالی (۴۵۳۶۵ دلار) و اتحادیه اروپا (۳۲۸۳۸ دلار) بسیار زیاد است، به نحوی که درآمد سرانه کشورهای توسعه یافته بیش از ۵/۷ برابر ایران است؛ بنابراین اگرچه درآمد سرانه ایران در مقایسه با کشورهای با درآمد پایین(۵۰۷ دلار)، نسبتا مناسب است، اما در مقایسه با کشورهای توسعه یافته یا حتی متوسط جهانی پایین است (صندوق بین ­المللی پول،۲۰۱۰).

بیماری هلندی^[۲۱]

واضح است که درآمدهای نفتی به لحاظ اتحاد ریاضی به طور قابل ملاحظه بر رشد تولید تاثیر دارند و رشد تولید ما درکل با افزایش درآمدهای رابطه مستقیم دارد.
نمودار ‏۳‑۷ : رشد اقتصادی و رشد درآمدهای نفت

اما تاثیر اساسی این درآمدها دچار شدن اقتصاد به عارضه بیماری هلندی بوده است، به نحوی که رشدهای تجربه شده در کشور ما در دوره چهل سال گذشته مطلوب نبوده و نوسانات شدید آن گویای بی ثباتی این متغیر کلیدی است.
نمودار ‏۳‑۸ : رشد تولید ناخالص داخلی در ۴۰ سال

منبع : قبلی
منبع :

تاثیر رانت نفتی بر کیفیت تولید

به نظر می‌رسد که پیوند درآمدهای نفتی و حاکمیت نگاه کوته­نگرانه، در کنار فقدان ترتیبات نهادی تولیدگرا، لزوم حصول ارزش افزوده منهای نفت را در نگاه صاحبان و فعالین در اکثر بنگاه­های تولیدی کمرنگ و حتی بعضا ناپدید کرده است. از این رو در اقتصاد ایران در قلمرو تولید، نه روش تولید انبوه به طور مطلوب محقق شده و نه انقلاب بهره‌وری رخ داده است. در حالی که در دنیای جدید برای رهایی از دام رشد پایین و تعادل حداقل معیشت، باید این دو امراتفاق بیفتد. تولید بخش کالایی اقتصاد ایران یا سنتی است یا مدرن وابسته (شاکری،۱۳۹۲: ۷). بخشی از اقتصاد با همان روش سنتی اداره می‌شود و روش­های جدید دانش محور در آن موضوعیت ندارد. بخشی هم مدرن است، اما از ناحیه کالاهای واسطه‌ای، سرمایه‌ای، مواد اولیه یا خدمات تکنولوژیک وابسته به واردات از خارج است.
جدول ‏۳‑۱: وابستگی تولید به کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای و ارزبری

(۱‑۲۹)

در سینتیک حالت جامد قوانین سرعت به فاکتورهایی مثل هسته­زایی، رشد هسته، رشد سطح، نفوذ و یا شکل هندسی ذرات جامد بستگی دارد. این فاکتورها منجربه ایجاد مکانیسم­های متعددی در سینتیک حالت جامد می­ شود که به­هیچ عنوان در سینتیک فاز همگن وجود ندارند و مدل­های مختلفی را هم برای توجیه این مکانیسم­ها می­طلبد[۲۰]. در روابط (۱‑۲۸)و(۱‑۲۹)، f(α) مدل واکنش به صورت دیفرانسیلی و g(α) مدل واکنش به صورت انتگرالی می­باشد.

بستگی دمایی ثابت سرعت (k) معمولاً با بهره گرفتن از معادله­ آرنیوس محاسبه می­ شود[۲۱] :

(۱‑۳۰)

که در آن A فاکتور پیش­نمایی (فاکتور فرکانس)، E_a انرژی فعال­سازی، T دمای مطلق و R ثابت گازها می­باشد. از جایگذاری معادله­(۱‑۳۰) در معادلات (۱‑۲۸) و (۱‑۲۹) داریم:

(۱‑۳۱)

(۱‑۳۲)

الف
ب

ج
شکل ۱‑۵: تبدیل پارامترهای اندازه گیری جرم در TGA(الف) و شار گرمایی در (DSC) (ب) به کسر تبدیل (ج)
مدل­ها و مکانیسم­ها در سینتیک حالت جامد
هر مدل یک توضیح ریاضی- نظری از آن­چه که به­ صورت تجربی رخ می­دهد ارائه می­ کند. در واکنش­های حالت جامد، هر مدل نوع خاصی از واکنش را توجیه می­ کند و آن را به صورت ریاضی به یک معادله­ سرعت ربط می­دهد. بیشتر مدل­های پیشنهاد شده در سینتیک حالت جامد بر پایه­ فرضیات مطلق به وجود آمده­اند و چون به­­ خوبی توانسته ­اند پیشرفت واکنش را توجیه کنند، به­ عنوان مدل پذیرفته شده ­اند. مدل­های دیگری هم وجود دارند که بیشتر جنبه­ تجربی دارند.
در واکنش­های فاز همگن (مثل فاز گازی یا محلول)، مکانیسم هر واکنش به­ صورت نوعی بررسی می­ شود. به­علاوه، بررسی­های سینتیکی در واکنش­های فاز همگن معمولاً در راستای به­­دست آوردن ثابت­های سرعت پیش می­رود، تا بتوان با بهره گرفتن از آن­ها نحوه­ پیشرفت واکنش را توجیه کرد. چراکه تغییرات ثابت سرعت با دما، فشار ویا غلظت مواد اولیه و محصولات در کشف مکانیسم واکنش فاز همگن بسیار مفید است. از طرفی مکانیسم­های فاز همگن برای تعیین اینکه در هر مرحله از واکنش، کدام ماده به کدام تبدیل می­ شود مورد استفاده قرار می­گیرند. ولی در سینتیک حالت جامد، تفسیرهای مکانیسمی برای تعیین مدل واکنش کاربرد دارند. چرا که در واکنش های حالت جامد، به­دست آوردن اطلاعات درباره تک تک مراحل واکنش اغلب بسیار دشوار است.[۲۲]
طبقه ­بندی مدل­ها
در آنالیزهای همدما، مدل­ها به­ صورت کلی براساس شکل نمودارهای آن­ها (مثل α برحسب t یا dα/dt برحسب α) یا براساس فرضیات مکانیسمی آن­ها طبقه ­بندی می­شوند. در حالت­های همدما و براساس شکل نمودار، مدل­های سینتیکی به چهار مدلِ صعودی^[۲۲] (مدل­های P1، P2 و P3)، نزولی^[۲۳] (مدل­های D1، D2، D3، D4، F1، F2، F3، R2 و R3)، سیگموئیدی^[۲۴] (مدل­های A2، A3، A4 و B1) و خطی^[۲۵] (مدل F0) طبقه ­بندی می­شوند. شکل زیر این طبقه ­بندی را به­ترتیب بر روی نمودارهای α – t و dα/dt – α نشان می­دهد.
در حالت غیرهمدما، α برحسب T و dα/dT برحسب α رسم می­ شود. نمودارهای α – T برای هر مدل در بررسی­های غیرهمدما به اندازه­ نمودارهای α – t در حالت همدما که در شکل ۱-۶ آمده است منحصربه­فرد و متمایز نیستند و اکثراً شبیه به نمودار (ج) در شکل ۱-۶ می­باشند. ولی نمودارهای dα/dT – α در تغییرات غیرهمدما همانند نمودارهای dα/dt – α در بررسی­های همدما، متمایز و منحصربه­فرد اند. البته بایستی به این نکته توجه کرد که در بررسی­های غیرهمدما، تمامی مدل­ها در دو گروهِ صعودی (مدل­های P2، P3، P4، D1 و F0) و سیگموئیدی (مدل­های D2، D3، D4، F1، F2، F3، R2، R3، A2،A3 وA4) قرار می­گیرند و مدل­های نزولی و خطی وجود ندارد.

(الف)

(ب)

Lindgreen (2006) در مقاله خود تحت عنوان “وسیله ارزیابی مدیریت رابطه‌ای: شناسایی و اولویت‌بندیجنبه‌های حیاتی روابط با مشتری” به شناسایی عوامل کلیدی موفقیت CRMمی‌پردازد. عوامل شناسایی‌شدهعبارت‌اند از: افراد، فرهنگ، فرایند، مدیریت ارتباط، مدیریت دانش، فناوری اطلاعات، استراتژی برند، استراتژی مشتری، استراتژی تعامل با مشتری، استراتژی ایجاد ارزش.
Mendoza (2006) در مقاله خود تحت عنوان ” عوامل کلیدی موفقیت استراتژی مدیریت ارتباط با مشتری” به شناسایی عوامل کلیدی موفقیت CRMمی‌پردازد که عبارت‌اند از: حمایت و پشتیبانی مدیران ارشد، ایجاد تیم های چند وظیفه‌ای، تعریف اهداف، انسجام میان بخش‌های داخلی، ابلاغ استراتژی CRM به کارکنان، تعهد کارکنان، مدیریت اطلاعات مشتری، خدمات مشتریان، اتوماسیون فروش، اتوماسیون بازاریابی، حمایت از مدیران عملیاتی، مدیریت تماس با مشتری، یکپارچگی سیستم‌های اطلاعاتی
Shiah (2005) در رساله دکتری خود تحت عنوان"عوامل کلیدی موفقیت جهت پذیرش راه‌ حل ‌های مدیریت ارتباط با مشتری آمریکا در بازار چین” دامنه انجام این تحقیق تایوان و شانگهایمی‌باشد. اهداف این تحقیق عبارت‌اند از شفاف‌سازی، توسعه، شناسایی، توصیه و پیشنهاد عوامل کلیدی موفقیت مدیریت ارتباط با مشتری آمریکا در تایوان و شانگهایمی‌باشد.
Peter Li (2001) در رساله دکتری خود با عنوان” عوامل کلیدی موفقیت مدیریت ارتباط با مشتری در ابتکارات تکنولوژیک” هدف اصلی تحقیق خود را شناسایی عوامل کلیدی موفقیت مدیریت ارتباط با مشتری در سازمان‌ها در کشور کانادا بیان می‌کند. در این تحقیق عوامل اصلیعبارت‌اند از: عوامل عملیاتی، استراتژیک، سازمانی، مدیریت دانش و حمایت مدیران ارشد می‌باشد.
فصل سوم
روش تحقیق
۳- ۱٫ مقدمه
انتخاب روش انجام تحقیق بستگی به هدفها، ماهیت و موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه‌ و روشی را اتخاذ کند تا او را هرچه دقیق‌تر، آسان‌تر و سریع‌تر و ارزان‌تر در دستیابی به پاسخهایی برای پرسشهای تحقیق مورد نظر کمک کند( نادری و دیگران، ۱۳۷۳:ص۶۳).

۳- ۲٫ نوع تحقیق
پژوهش ها را می‌توان در سه گروه متفاوت طبقه بندی نمود: ۱)پژوهش کاربردی ۲) پژوهش بنیادی یا پایه‌ای ۳) پژوهش ارزیابی (دانائی فرد و دیگران، ۱۳۸۳:ص۲۶).
با توجه به این تقسیم بندی، پژوهش‌ حاضر از نوع پژوهش کاربردی است . تحقیق کاربردی در جستجوی دستیابی به یک هدف علمی است و تأکید آن بر تأمین سعادت ورفاه توده مردم و مطلوب بودن فعالیت است( دلاور، ۱۳۷۳: ص۲۵).
در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی استفاده شده است. بنا به تعریف تحقیق توصیفی، شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است؛ اجرای تحقیق توصیفی می‌تواند صرفا برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم‌گیری باشد؛ بیشتر تحقیقات علوم رفتاری را می‌توان در زمره تحقیق توصیفی به شمارآورد ( سرمد ۱۳۷۶: ص ۸۱).
تحقیق توصیفی به بخشهای مختلف دسته بندی می‌گردد. پژوهش حاضر در دسته تحقیق پیمایشی قرار می‌گیرد که روشی در تحقیق اجتماعی و فراتر از یک تکنیک خاص در گردآوری اطلاعات است . هر چند عمدتاً در آن از پرسشنامه استفاده می‌شود ولی فنون دیگری از قبیل مصاحبه ساختمند، تحلیل محتوا و … هم به کار می‌روند ( خاکی ۱۳۷۸: ص ۲۱۲ ).
شاید بزرگترین عیب تحقیق پرسشنامه‌ای را بتوان عکس‌العملی بودن احتمالی آن دانست. وقتی از پاسخ دهنده‌ای درباره موضوعی چه به صورت کتبی و چه به صورت شفاهی سؤال می‌شود او ممکن است پاسخ خود را به نحوی ارائه دهد که در جهت خواسته سؤال کننده باشد یا عملا در جهت مختلف خواسته او. این مشکل در روش تحقیق به « نگرانی ارزشیابی» معروف است که البته با توضیحاتی در ابتدای پرسشنامه داده می‌شود تا حدودی از این نگرانی کاسته می شود. کسب اطلاعات از طریق مصاحبه و سایر ابزارهای گردآوری اطلاعات نیز در رفع نگرانی مزبور موثر واقع می شوند.
۳-۳٫ روشها و ابزار گردآوری اطلاعات
با توجه به نوع اطلاعات لازم در انجام این تحقیق از ابزارهای متنوع شامل بررسی اسناد و مدارک موجود ( روش کتابخانه‌ای) و بررسی میدانی با بهره گرفتن از پرسشنامه برای جمع‌ آوری اطلاعات استفاده شده است.
۳-۳-۱٫ روش بررسی اسناد و مدارک
از این روش برای جمع‌ آوری اطلاعات در زمینه ادبیات و سوابق موضوع تحقیق استفاده شده است . به این معنی که برای نگارش مبانی تئوری و جمع‌ آوری سوابق تحقیق از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است.علاوه بر این از طریق بررسی اسناد و مدارک بانک سپه(شعب منطقه شرق تهران) اطلاعاتی در مورد تعدادمدیران و معاونان، ویژگیها و خصوصیات آنها از ابعاد مختلف ( از جمله سطح تحصیلات ، جنس ، سن ) جمع آوری گردیده است.
۳-۳-۲٫روش میدانی
به منظور اجرای بررسی میدانی از پرسشنامه استفاده شده است. برای این منظور ابعاد و مولفه های اثرگذار در حوزه موفقیت مدیریت ارتباط با مشتری شناسایی گردید. این کار از طریق بررسی کتب، مقالات و سایر منابع انجام گرفت.
۳-۴٫مقیاسهای اندازه‌گیری متغیرها
اندازه‌گیری متغیرها در چارچوب نظری تحقیق، بخش لاینفکی از پژوهش و جنبه مهمی از طرح پژوهش است و تا زمانی که متغیرها به راه های مختلفی اندازه‌گیری نشوند قادر نخواهیم بود فرضیه‌هایمان را بیازماییم و برای مسائل پیچیده پژوهش پاسخی بیابیم( دانائی فرد و دیگران، ۱۳۸۳: ص۲۸۰).مقیاس مورد نظر در این تحقیق مقیاس فاصله‌ای است.
۳- ۵٫ مقیاس اندازه‌گیری نگرشها
مقیاسهایی که معمولاً در تحقیقات مدیریت استفاده می شوند، به طور کلی می توانند به مقیاسهای درجه‌بندی و نگرشی طبقه‌بندی شوند. مقیاس درجه‌بندی ترسیمی و درجه‌بندی طبقه‌ای از مقیاسهای درجه‌بندی متداول است و مقیاس لیکرت و مقیاسهای تفاوت معنایی از مقیاسهای نگرشی هستند که معمولا بیشتر استفاده می شوند. مقیاسی که در این تحقیق به کار برده می‌شود، مقیاس لیکرت است.
۳-۶٫طرح تحقیق
موضوعات و مسائل مربوط به طرح تحقیق عبارتند از: محل انجام مطالعه ( محیط مطالعه)، نوع مطالعه، میزان مداخله محقق در مطالعه ( میزان دخالت محقق)، مدت مطالعه ( افق زمانی) ، سطح تحلیل(واحد تجزیه و تحلیل) و همین طور تصمیم‌گیری درموردنمونه( طرح نمونه‌گیری) چگونگی جمع‌ آوری داده‌ها ، نحوه سنجش متغیرها و چگونگی تحلیل داده‌ها برای آزمون فرضیه‌ها ( تجزیه و تحلیل داده‌ها).
۳-۶-۱٫ هدف مطالعه
بررسی‌ها می‌توانند، ماهیتاً اکتشافی یا توصیفی باشند و یا به قصد آزمون فرضیه‌ها انجام گیرند. در تحقیق حاضر، هدف مطالعه، آزمون فرضیه‌ها بوده است. مطالعه ای که متضمن آزمون فرضیه‌هاست، معمولا تلاش می‌کند تا ماهیت روابطی خاص را تبیین کند یا تفاوتهای بین گروه‌ها یا استقلال دو عامل یا بیشتر را در یک وضعیت تبیین کند. آزمون فرضیه‌ها به درک بیشتری از روابطی که بین متغیرها وجود دارد کمک می‌کند. آزمون فرضیه‌ها همچنین می تواند روابط علت و معلولی را نشان دهد (همان، ص ۱۹۴ ).
۳-۶-۲٫ نوع مطالعه
نوع مطالعه انجام گرفته در خصوص شناسایی ابعاد موثر در موفقیت نظام مدیریت ارتباط با مشتری در بانک سپه (امور شعب منطقه شرق تهران) توصیفی– پیمایشی است.در این گونه از تحقیقات محقق مساله تحقیق را در قالب پرسشنامه طرح ریزی نموده و از پاسخگویان برای جمع آوری داده ها استفاده می نماید(Neuman,2005).
۳-۶-۳٫میزان دخالت محقق در پژوهش
میزان دخالت محقق در تحقیقاتی از این نوع بسیار اندک است. این نوع تحقیقات در محیط طبیعی سازمان همراه با حداقل دخالت محقق در جریان طبیعی حوادث صورت می‌گیرد .
۳-۶-۴٫ مکان بررسی: طبیعی و ساختگی
پژوهش می‌تواند در محیطی طبیعی، که در آن رویدادها به صورت طبیعی رخ می‌دهند ( یعنی محیط طرح‌ریزی نشده) یا در یک محیط ساختگی و طرح‌ریزی شده ( غیرطبیعی) انجام شود. بررسی حاضر‌ در محیطی طبیعی انجام شده است. محل انجام این تحقیق بانک سپه(شعب منطقه شرق تهران) است.
۳-۶-۵٫ واحد تجزیه و تحلیل:‌افراد ، زوجها، گروه ها، سازمانها
واحد تجزیه و تحلیل، اشاره به سطح جمع‌ آوری داده‌های اطلاعاتی در طی تجزیه و تحلیل دارد. پرسش تحقیق، واحد تجزیه و تحلیل را تعیین خواهد کرد(دانایی فرد و دیگران ، ۱۳۸۳ ص ۲۱۲).
واحد تجزیه و تحلیل در پژوهش حاضر، فرد است و در جمع‌ آوری داده‌های پرسشنامه از افراد استفاده شده است. از جهت دیگر داده‌ها و اسناد سازمان نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
۳-۶-۶٫ افق زمانی: بررسی مقطعی در برابر بررسی دوره‌ای
تحقیق حاضر از نوع بررسی مقطعی است که جمع آوری داده های آن در مقطع زمانیاردیبهشت و خرداد ۱۳۹۳ انجام گرفته است. بررسی مقطعی نوعی بررسی است که در آن داده‌های اطلاعاتی یک باره در طی یک دوره چند روزه یاچند هفته یا چند ماه به منظور پاسخ به پرسش یک پژوهش جمع‌ آوری می‌شود.
۲-۶-۷٫جامعه و نمونه آماری مورد پژوهش :
در هر بررسی آماری، جامعه، گردآیه عناصری است که می‌خواهیم درباره آن استنباطی به عمل آوریم و نمونه بخشی از جامعه تحت بررسی است که با روشی از پیش تعیین شده انتخاب می‌شود به قسمی که می توان از این بخش، با توجه به روش انتخاب، استنباطهایی درباره کل جامعه انجام داد ( عمیدی، ۱۳۷۸: ص ۱۰).
جامعه آماری تحقیق حاضرمدیران ومعاونان شعب شرق تهران بانک سپه بوده اند که تعداد آنها بالغ بر ۱۱۱ نفر بوده است.
۳-۶-۸٫ حجم نمونه آماری

وابسته

COST

هزینه انجام یک فرایند
COST=TIME+ROL+RES

۱-۸ - تقسیم و غلبه
رویکرد کلی در مدل سازی این تحقیق رویکرد بالا به پایین و تقسیم و غلبه است. بر این اساس مدل سازی اهداف سازمانی منجر به ایجادگراف اهداف می گردد. در گره اهداف هر گره نشان دهنده یک هدف می باشد گره های با سطح کمتر اهداف کلی تر و جامع تر و گره های در سطح بالاتر اهداف جزئی تری را نشان می دهد.
هدف از ایجاد این گراف پیدا کردن اهداف متناقض و ناسازگار و پیدا کردن اهدافی است که در جهت تشدید رسیدن به چشم انداز سازمان است.
goal
role
rule
فرایند
resourc

فصل دوم
مطالعات نظری
۲-۱- پیشگفتار
محیط کسب و کار کنونی، محیط تغییر و دگرگونیهای سریع است. این تغییرات باعث شده است که صاحبنظران در دهه های اخیر، بحثهای گسترده ای را در زمینه ضرورت توجه به عوامل محیطی در مطالعه سازمانها مطرح کنند. منظور از عوامل محیطی مجموعه ای از ویژگیهای قابل اندازه گیری محیطی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم توسط سازمان ادراک می شوند و بر عملیات آن موثر هستند(بیاضی طهرابند، ۱۳۹۰).
تغییرات محیط باعث تغییرات شگرفی در ساختار سازمانها شده اند، به طوری که دیگر ساختارهای سنتی جوابگوی تغییرات محیطی نیستند و بسیاری از سازمانهای بزرگ گذشته به خاطر ناتوانی در تطبیق خود با محیط از بین رفته اند. عامل مهمی که بر سرعت این تغییرات و پیچیدگی محیط دامن می زند، جهانی شدن است. مقوله جهانی شدن سازمانها را مجبور به استفاده از مزایای مناطق مختلف جهان جهت دستیابی به مزیت رقابتی و ماندن در صحنه رقابت کرده است. یکی از رویکردهای جدیدی که به سازمانها در راه رقابت یاری رسانده است‌، رویکرد فرایندگرایی و مدیریت مبتنی بر فرایند است(تاکر، ۱۳۸۰: ۲۸).
فرایند چیزی جز مجموعه ای از وظایف مرتبط به هم و در کنار یکدیگر برای خلق نتیجه ای ارزشمند برای مشتری نیست. تعریفی که به ظاهر ساده به نظر می رسد اما استفاده از این روش در تمامی امور مدیریت مانند سازماندهی‌، حقوق و دستمزد، برنامه‌ریزی منابع انسانی و… تحولی شگرف در سازمانها ایجاد می کند که متفاوت از روش کنونی سازمانهاست(رضایی و همکاران، ۱۳۹۲).

جهت رقابتی شدن و رقابتی ماندن، روی آوردن به فرایندها امری ضروری است. کافی است به جای دیدن سازمان از منظر عمودی و نمودارهای عریض و طویل سازمانی، سازمان را به صورت افقی نگریست. آن وقت است که فرایندها پدیدار شده و خود را نشان می دهند. برای اینکه به سمت فرایند محوری برویم و مدیریت برمبنای فرایند را در سازمان پیاده سازی کنیم، ابتدا می بایست فرایندها را به طور دقیق و کامل موردشناسایی قرار دهیم. پس از آن می بایست اهمیت این فرایندها به همه دست اندرکاران تفهیم شود و ارتباطات، نام آنها و ورودیها و خروجی های آنها برای همه افراد ملموس باشد. برای اطمینان از کارکرد درست فرایندها، می بایست پیشرفت آنها توسط معیارهای دقیق اندازه گیری شود و درنهایت اینکه مدیریت فرایندگرا در تمامی سازمان جاری باشد. مدیریت فرایندگرا تنها مسئولیت انجام وظایف یک اداره نیست بلکه درپی اجرای سراسری فعالیتهای سازنده یک فرایند است که ارزش را برای مشتری درپی خواهد داشت. در سازمانهای فرایند محور، مدیر با مفهوم منفی اداره کردن افراد و زیر سلطه داشتن آنها، کنار گذاشته شده و رهبری صمیمانه جانشین آن شده است. رهبر به افراد دیدگاه، انگیزه و زمینه پیشرفت می دهد، از آن سو نیز همه افراد پذیرای مسئولیت هستند(رمضانیان و پوربخش، ۱۳۹۲).
۲-۲-فرایند
فرایند مجموعه فعالیتهای متوالی و مرتبط بوده که محصول خاصی را بوجود می آورد و برای ایجاد این محصول به درون دادهای خاصی نیاز دارد که زمینه را برای درست عمل نمودن آن فراهم می سازند.هر کسی که حداقل در یکی از مراحل عملکرد فرایند درگیر باشد، صاحب فرایند محسوب می گردد.فرآیندهای موجود در هر سازمان برای دستیابی به ماموریت سازمان طراحی شده اند؛ تا با عملکرد بهتر نیازهای اساسی مردم را تأمین نمایند.
برای پاسخگویی به نیازها و خواسته های مشتری ها باید فرآیندهای موجود کارایی و اثر بخشی لازم را داشته باشند. یک فرایند زمانی کارایی لازم را خواهد داشت که بصورت درست انجام گیرد و زمانی از اثر بخشی برخوردار خواهد بود که بصورت درست انتخاب و طراحی شده باشد. کارایی هر فرایند انجام درست کار و اثر بخشی آن انتخاب درست کار را نشان می دهد(رمضانیان و پوربخش، ۱۳۹۲).
۲-۳- اهمیت نگرش فرآیندی در سازمان

• کارکنان را به شناخت جامع وضعیت موجود سازمان رهنمون می سازد.باعث می شود کارکنان به یک تحلیل جامع از وضعیت سازمان دست یابند.

• وقتی تمام اجزا و قسمتهای مختلف یک مسئله شناخته شود. شناسایی عوامل موثر بر قسمتهای مختلف براحتی امکان پذیر خواهد بود.

• کارکنان را در انتخاب راه حل مناسب وکلیدی یاری می نماید.

• فرهنگ خودسنجی را در سازمان بوجود می آورد.

• با مشخص نمودن اجرای مختلف فرآیندها سنجش جامع را بوجود می آورد.

• به دورنما و مأموریت سازمان معنا می بخشد.

• به ایجاد دیدگاه مشترک در کارکنان کمک می کند.

• با شناخت مشتریها به ایجاد ارتباط با آنها کمک می کند.

• با شناخت مشتریهای داخلی هماهنگی درون بخشی را تقویت می کند.

• سازمانهای عمومی را به سازمانهای مسطح وافقی تبدیل می نماید.

• پایش و ارزشیابی را در درون خود دارد(رضایی و همکاران، ۱۳۹۲)

۲-۴- مدیریت بر مبنای فرایند
یکی از ویژگیهای دنیای کسب و کار کنونی تغییر مداوم و نسبتاً سریع در نیازهای مشتریان است. در تجارت پر رقابت امروز، سازمانی شانس بقا دارد که سازوکارهای لازم برای آگاهی سریع از این تغییرات را داشته و توانایی پاسخگویی سریع به آنها را نیز دارا باشد، در غیر این صورت شانس چندانی برای باقی ماندن در عرصه رقابت نخواهد داشت. سازمانها به مرور زمان و در اثر تجربه دریافته اند که رویکرد وظیفه‌ای در کسب و کار، انعطاف و پویایی را از بین می برد. سازمانهای وظیفه مدار به سختی می توانند در برابر تغییرات محیطی از خود انعطاف نشان دهند و با محیط سازگار شوند. رویکردی که در مقابل رویکرد وظیفه ای به سازمانها پیشنهاد می شود رویکرد فرایندی است(تاکر، ۱۳۸۰: ۳۵).
فرایند عبارت است از یک سری فعالیتهای مرتبط به هم که برای رسیدن به هدفی خاص انجام می شوند. فرایند را می توان یک زنجیره ارزش دانست که هر مرحله (هر دانه زنجیر) ارزشی به مرحله قبل می افزاید. بنابراین، فرایند های کسب و کار عبارتند از فعالیتهای اساسی در ســازمان که محدود به مرزهای وظیفه ای نیستند و منابع انسانی، مهارتهای مدیریتی و فناوری را به منظور تمرکز سازمان بر استراتژی ایجاد ارزش برای ذی‌نفعان و بخصوص مشتریان به هم مرتبط می کنند. فرایندهای کسب و کار با فرایندهای کاری فرق دارند. فرایندهای کاری فعالیتهایی هستند که کاملاً در کنترل یک بخش خاص هستند و در واقع در مرزهای وظیفه‌ای محدود شده اند(حمیدی زاده و بابادی، ۱۳۹۲).
مدیریت فرایند محور عبارت است از شناخت مدیریت فرایندهای کسب و کاری که هدفشان، برآورده ساختن نیازهای مشتریان است. سیستم مدیریت فرایند محور بر جریان کار در طول سازمان تمرکز می کند. این جریان کار با خواسته های مشتریان شروع می شود و با تامین رضایت مشتری که کالاها یا خدمات با کیفیتی را با قیمت مناسب و بموقع دریافت کرده است، به پایان می رسد. در واقع فرایند نشان می‌دهد که چگونه کار در طول نواحی وظیفه ای داخلی سازمان انجام می شود. مدیریت فرایند محور، روابط تامین کنندگان و مشتریان را با فرایندهای کسب و کار نشان می دهد. در سیستم مدیریت فرایند محور، همواره اشتیاق برای بهبود مستمر در سازمان وجود دارد. در سازمانهای فرایند محور چون کارکنان یک فرایند کامل را انجام می دهند و نه یک جزء کوچک کار را، رضایت بیشتری دارند(جوران و گادفری^[۱]،۲۰۱۰).
تفاوت میان «وظیفه» و «فرایند» همانند تفاوت میان جزء و کل است. وظیفه واحدی از کار است؛ فعــالیتی که معمولاً یک نفر انجام می دهد. در برابر، فرایند، گروهی از وظیفه های به هم پیوسته است که با همدیگر، نتیجه ای باارزش از دید مشتری را به بار می آورند. برای مثال، انجام یک سفارش یک فرایند است؛ فعالیتهـــــــایی که کالا را به دست مشتری می رسانند. این فرایند از وظیفه های گوناگونی درست می شود. دریافت درخواست از مشتری، واردکردن آن به رایانه، بررسی اعتبار مشتری، بررسی موجودی کالا و یا تولید، گزینش و بسته بندی سفارش، برنامه ریزی حمل و روش ارسال کالا (زمینی، دریایی، هوایی) و در پایان بارگیری و ارسال کالا به سوی مشتری. هیچ کدام از این وظیفه ها به تنهایی ارزشی برای مشتری نمی آفرینند. حمل بدون بارگیری و یا بسته بندی بدون انتخاب کالاها از انبار، شدنی نیست. بررسی اعتبار مشتری به خودی خود یک تجزیه و تحلیل مالی است. تنها هنگامی که این فعالیتهای مستقل و جداگانه با همدیگر جمع شوند، ارزشی به وجود می آید(سلطانی و اسمعیل لو، ۱۳۹۰).مشکل کندی سازمانهای نوین، ریشه فرایندی دارد. دسترسی دیر هنگام به نتیجه های دلخواه، ناشی از کندی انجام وظیفه ها نیست. بیش از ۵۰ سال است که روش های زمان سنجی، حرکت سنجی و خود کارسازی به بهسازی وظیفه ها می پردازد. علت کندی کار این است که پاره ای از افراد وظیفه هایی غیرضروری انجام می دهند و در فاصله میان انجام این دو وظیفه نیز وقت زیادی تلف می شود. وجود اشتباه در نتیجه نهایی کار، به دلیل بدکار کردن افراد نیست، بلکه می تواند علتهای بسیاری داشته باشد. انعطاف ناپذیری سازمان به این دلیل نیست که کارکنان در انجام وظیفه های خود روش ثابت و یکنواختی دارند، بلکه بدان علت است که کسی نمی داند که وظیفه های جداگانه چگونه بایستی ترکیب شوند تا نتیجه دلخواه به دست آید. هزینه سنگین سازمانها گویای این مطلب نیست که انجام وظیفه های مستقل پرهزینه اند. علت واقعی آن است که ما افراد گوناگونی را به کار می گیریم تا از ترکیب مناسب وظیفه های جداگانه ای که نتیجه نهایی را به بار خواهندآورد، مطمئن شویم. کوتاه سخن اینکه مشکل نه در انجام وظیفه ها و فعالیتهای مستقل، که در چگونگی پیوند دادن آنها و ایجاد یک کل، نهفته است. سالهاست کـــه شرکتها در زمینه بهسازی وظیفه های سازمــانی کوششهای چشمگیری می کنند، ولی کمترین توجهی به فرایند کارها ندارند(تاکر، ۱۳۸۰، ۵۳).
۲-۵- فعالیتهای مورد نیاز جهت فرایند گرایی