نرخ موثر مالیات[۹۱](ETR) = هزینه مالیات / سود قبل از مالیات،
سپس، متوسط صنعت نرخ مالیاتی = نرخ موثر تمام شرکت های نمونه/ تعدادشان؛
و در نهایت نرخ مالیاتی تک تک نمونه ها را با متوسط صنعت نرخ مالیاتی صنعت میسنجیم.
آنگاه :
- اگر نرخ مالیاتی هر شرکت نمونه > متوسط صنعت نرخ مالیاتی باشد؛ ارزش یک می گیرد.
(ارزش یک به معنای این است که شرکت دارای سیاست متهورانه مالیاتی می باشد)
- اگر نرخ مالیاتی هر شرکت نمونه < متوسط صنعت نرخ مالیاتی باشد؛ ارزش صفر می گیرد.
(ارزش صفر به معنای این است که شرکت دارای سیاست متهورانه مالیاتی نمی باشد)
متغیرهای مستقل
متغیرهای مستقل در این تحقیق عبارتند از:
نسبت هیأت مدیره موظف[۹۲] : معیار اندازه گیری اعضای موظف هیأت مدیره بر اساس رابطه زیر تعیین میشود: تعداد اعضای موظف هیأت مدیره شرکت تقسیم بر تعداد کل اعضای هیأت مدیره در چهار سال اخیر.
نسبت تغییرات هیأت مدیره[۹۳] : برابر است با تقسیم تعداد اعضای هیأت مدیره تغییر یافته در هر شرکت به تعداد کل هیأت مدیره همان شرکت در این مدت ۴ سال.
نقش دو گانه هیأت مدیره[۹۴] : اگر رئیس هیأت مدیره همان مدیر عامل باشد عدد ۱ و در غیر اینصورت عدد ۰ به شرکت داده خواهد شد.
متغیرهای کنترل:
بر اساس مبانی نظری ، متغیر های کنترل می توانند بر متغیر وابسته موثر باشند لذا به عنوان متغیر جداگانه وارد مدل می شوند و آنگاه اثر تغییرات بر نتایج به عنوان تاثیر این متغیرها در نظر گرفته میشود. متغیرهای کنترل در این تحقیق عبارتند از:
نوع اظهار نظر حسابرس مستقل[۹۵] : اگر اظهار نظر حسابرس مقبول باشد عدد ۱ و در غیر اینصورت به آن عدد ۰ داده خواهد شد.
اهرم مالی[۹۶] : برای اندازه گیری آن از طریق تقسیم جمع بدهیهای شرکت به جمع دارائیهای شرکت در متوسط ۴ سال اقدام می شود.
نسبت بازده دارائی ها[۹۷] : برابر است با میانگین سود خالص به جمع دارائی های شرکت ها در ۴ سال اخیر.
نوع مالکیت شرکت ها[۹۸] : اگر شرکت دولتی (بر اساس تعریف قانون محاسبات عمومی اگر بیشتر از ۵۰ درصد سهام شرکت به طور مستقیم یا غیر مستقیم متعلق به دولت باشد، دولتی تلقی می شود) باشد عدد ۱ و در غیر اینصورت عدد ۰ به آن داده خواهد شد.
وضعیت مالیاتی شرکت[۹۹] : اگر شرکت در این چهار سال به برگه تشخیص مالیاتی اداره دارائی اعتراض ننموده بود عدد ۱ و در غیر اینصورت عدد ۰ به آن داده خواهد شد.
۳-۷) طرح آزمون آماری فرضیه های تحقیق
رگرسیون خطی و چند متغیره موقعیتهایی را مورد بررسی قرار می دهد که در آن ها متغیر وابسته پیوسته است. اما دربسیاری از تحقیقها متغیر وابسته دو نتیجه ممکن دارد و فقط یکی از دو ارزش صفر یا یک را میتواند بپذیرد، که ارزش یک به معنای وقوع حادثه مورد نظر و ارزش صفر به معنای عدم وقوع آن یا بالعکس است. در مجموع برای وضعیت هایی که هدف آن برآورد مفاهیمی چون «رخ دادن» یا «رخ ندادن» یک اتفاق باشد، برای اینگونه موارد دو تکنیک آماری معروف وجود دارد که عبارتد از : تحلیل تمایزات[۱۰۰] و رگرسیون لجستیک . رگرسیون لجستیک ابزاری قوی تری نسبت به تحلیل تمایزات است . بدین منظور در این تحقیق رگرسیون لجستیک مورد استفاده قرار گرفته است .
در مباحث مرتبط با مدل های رگرسیونی، زمانی که متغیر پاسخ دو حالتی باشد، استفاده از روش های معمول رگرسیون خطی با مشکلاتی به شرح ذیل مواجه خواهد بود.
ممکن است مقادیر پیش بینی شده، بی معنی بوده، در عمل تفسیر پذیر نباشند.
امکان قیاس مقادیر پیش بینی با یکدیگر وجود ندارد.
پذیره های اولیه رگرسیون خطی (مانند همسانی واریانس متغیر پاسخ، نرمال نبودن مقادیر متغیر پاسخ و مقادیر پیش بینی شده) برقرار نیست.
در چنین شرایطی، استفاده از رگرسیون لجستیک دو حالتی[۱۰۱] پیشنهاد می شود.
با تمام این انعطاف پذیری، استفاده از آن با یک مشکل اساسی مواجه است:
برای دست یابی به نتایج استوار و پایا[۱۰۲] و معنادار[۱۰۳] ، به حجم داده هایی بیش از آنچه در رگرسیون خطی معمولی یا تحلیل تشخیص مواجه هستیم، نیاز است.
رگرسیون لجستیک، شبیه به رگرسیون معمولی است با این تفاوت که روش تخمین ضرایب یکسان نمیباشد . در رگرسیون لجستیک، به جای حداقل کردن مجذور خطاها (که در رگرسیون معمولی انجام می گیرد)، احتمال را که برای واقعه رخ می دهد حداکثر می کند. همچنین در تحلیل رگرسیون معمولی، برای آزمون معنادار بودن رابطه از آمارههای استاندارد F و t استفاده می شود در حالی که در رگرسیون لجستیک از آمارههای “کای دو” و “والد[۱۰۴]” استفاده می شود .
آماره کایدو : به منظور تعیین میزان اثرگذاری متغیر (متغیرهای ) مستقل بر متغیر وابسته و به طورکلی بر ارزش کل معدل می باشد ومعادل آماره f در تحلیل رگرسیون معمولی است.
برای محاسبه آماره والد از رابطه ذیل استفاده می شود که در این رابطه ضریب متغیر xi و S.E[105] خطای معیار است.
رابطه (۳-۱) )
آزمون والد: معنادار بودن متغیر های وارد شده در معادله رگرسیون را بررسی و قابل مقایسه با آماره t در رگرسیون معمولی می باشد.( مومنی و فعال قیومی، ۱۳۸۶(
مدل لوجیت: در رگرسیون لجستیک از مفهومی به نام نسبت برتری (نسبت که نسبت احتمال وقوع حادثه به احتمال عدم وقوع حادثه مورد نظر می باشد) استفاده شده ولگاریتم به نسبت برتری بر اساس رابطه ذیل محاسبه می شود . این مدل به مدل لوجیت معروف است.
رابطه (۳-۲)
برای آزمون فرضیه ها با بهره گرفتن از مدل رگرسیون خطی لجستیک داریم:
TAGi = β۰ + β۱ EXE BOARD + β۲ BOARD CHANGE + β۳ BOARD-CHAIRMAN + β۴ OPINION +
β۵ TAX + β۶ ROA + β۷ LEVE+ β۸ TYPE OWNE + ε رابطه (۳-۳)
چنانچه سیاست متهوارنه مالیاتی(TAG) برای شرکتی وجود نداشته باشد، مقدار آن را صفر در نظر گرفته، وگرنه (سیاست متهورانه مالیاتی) مقدار یک میگیرد.
EXE BOARD : نسبت هیأت مدیره موظف،
BOARD CHANGE: نسبت تغییرات هیأت مدیره،
BOARD-CHAIRMAN : تفکیک و نقش دوگانه مدیرعامل.
OPINION : نوع اظهار نظر حسابرس مستقل،
TAX: وضعیت مالیاتی شرکت ها،
ROA : نسبت بازده دارائی ها،
LEVE : نسبت اهرمی شرکت ها،
TYPE OWNE: نوع مالکیت شرکت ها.
ε: انحراف تصادفی.
βi : میزان تاثیر هر یک از متغیرهای مستقل بر سیاست متهورانه مالیاتی.
i : معرف شرکت i = 1,…,n
β۰ : عرض از مبدأ خط رگرسیون
در این پژوهش، با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون لجستیک میزان تاثیرگذاری و جهت هر کدام از متغیرها بر سیاست های متهوارنه مالیاتی نتیجهگیری می شود. به این صورت که در ابتدا آزمون فرضیه های اول تا سوم مورد بررسی قرار می گیرد تا میزان تاثیر هر یک به تنهایی بر سیاست متهورانه مالیاتی مشخص گردد و سپس مدل با وجود همزمان هر سه متغیر مستقل مورد آزمون و بررسی قرار می گیرد و در آخر از روش پیشرو گام به گام، برای بررسی اولویت بندی و تاثیر متغیرها استفاده می شود و جهت تاثیر تغییرات در مدل متغیرهای اظهار نظر حسابرس، نوع مالکیت، وضع مالیاتی، نسبت بازده داراییها و اهرم مالی به عنوان متغییرهای کنترل وارد مدل شده و مورد بررسی قرار می گیرد.
۳-۸) خلاصه فصل
در این فصل مقدمهای در خصوص تحقیق ارائه گردید و سپس سوالات تحقیق، چگونگی تدوین فرضیه ها، روش تحقیق، جامعه آماری، روش نمونه گیری و نمونه های تحقیق ، داده های مورد نیاز ،متغیرهای تحقیق و روش محاسبه آن ها و همچنین طرح آزمون آماری فرضیه ها بیان گردید. به طور خلاصه میتوان گفت این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی می باشد. با توجه به محدودیت های اعمال شده، تعداد ۹۷ شرکت انتخاب شدند که اطلاعات این شرکت ها از سازمان بورس اوراق بهادار تهران، سایت بورس اوراق بهادار تهران و نرم افزارهای دناسهم ، صحرا و تدبیرپرداز جمع آوری شده است. قلمرو زمانی تحقیق، یک دوره چهار ساله از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۸۹ می باشد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
و آزمون فرضیه ها
۴-۱) مقدمه
به طور کلی تجزیه و تحلیل به منظور تنظیم و خلاصه کردن دادهها به صورت اطلاعاتی روشن، خوانا، مستدل و تفسیر پذیر به کار میرود، به گونهای که بتوان روابط موجود در مسایل تحقیق را کشف، بررسی و آزمون نمود.
همانطور که درگذشته بیان شد تحقیق حاضر از لحاظ طبقه بندی تحقیق بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از لحاظ طبقه بندی بر حسب روش، از نوع توصیفی است که از میان انواع تحقیق های توصیفی، از نوع همبستگی بوده چرا که در آن ارتباط ساختار هیأت مدیره و سیاست متهورانه مالیات مورد مطالعه قرار می گیرد. بنابراین از روش رگرسیون لجستیک برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است و از دو “کای دو” و “والد”[۱۰۶] برای بررسی معنادار بودن رابطه استفاده گردید.
همچنین جهت اطمینان از قابل اتکاء بودن نتایج از آزمون های پیش فرض استفاده از مدل رگرسیون استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از نرم افزار Excel و برای آزمون فرضیه ها و همچنین آزمون های تکمیلی جهت اطمینان از مدل رگرسیونی از نرم افزار SPSS استفاده شد.
تجزیه و تحلیل دادهها مشتمل بر دو بخش زیر است:
الف- توصیف داده ها