سطح احتمال
۳۶/۰
۴۴/۰
۳۵/۰
SEM
۸۹/۲
۰۰۹/۱
۷۰
۱۷/۰
تاکنون آزمایشی بر روی اثر نانوزئولیت بر میزان ترکیب لاشه مشاهده نشده است و تنها مطالعه انجام شده، بررسی آن بر روی جیره حاوی آفلاتوکسین و تاثیر آن بر جوجه‌گوشتی است. شبانی و همکاران (۱۳۹۰) گزارش کردند که استفاده از آفلاتوکسین فاقد نانوزئولیت سبب کاهش معنی‌دار وزن لاشه قابل طبخ، وزن سینه و ران‌ها نسبت به تیمار شاهد می‌شود، اما تیمارهای حاوی آفلاتوکسین و سطوح مختلف نانوزئولیت تاثیر معنی‌داری بر لاشه قابل طبخ، وزن سینه و ران‌ها نسبت به تیمار شاهد نداشته‌اند.
مطالعات انجام گرفته بر روی اثرات زئولیت دارای نتایج متفاوتی بودند، علت تفاوت در نتایج حاصله از آزمایش از می‌توان تفاوت در نوع زئولیت، غلظت، محتوای آلومینیوم و سطح کلسیم و فسفر زئولیت مورد استفاده دانست (اوزترک و همکاران[۱۴۴]، ۱۹۹۸).
محمدی (۱۳۸۷) نشان داد که استفاده از سطح ۵/۱ درصد زئولیت تأثیر معنی‌داری بر وزن لاشه، وزن سینه و ران ندارد، هم‌چنین الرجیو و همکاران (۲۰۱۲) گزارش کردند که استفاده از سطوح ۱، ۳ و ۵ درصد زئولیت تأثیر معنی‌داری بر لاشه قابل طبخ، وزن سینه و ران ندارد. طاطار و همکاران (۲۰۱۲) با افزودن ۲ و ۴ درصد زئولیت به جیره جوجه‌های گوشتی نشان داد که وزن لاشه، سینه و ران تحت تأثیر سطوح زئولیت قرار نمی‌گیرد. نتایج این آزمایشات با نتایج یالسین و همکاران (۱۹۹۵) و لطف‌الهیان و همکاران (۱۳۸۳) که بر روی زئولیت انجام گرفته است، مشابه می‌باشد. در مقابل صفایی‌کتولی و همکاران (۲۰۱۲) اعلام کردند که استفاده از زئولیت در جیره غذایی سبب افزایش تولید گوشت در جوجه‌های گوشتی شد، آن ها دلیل این افزایش را به علت اثر آلومینوسلیکات بر روی سلامت دستگاه گوارش اعلام کردند.
مطالعات پریزادیان‌کاوان و همکاران (۲۰۱۳) نشان دادند که استفاده از سطوح ۵/۱ و ۳ درصد کلینوپتیلولیت و نیز اندازه ذرات کلینوپتیلولیت تأثیر معنی‌داری بر وزن لاشه، سینه و ران در ۲۱ روزگی داشت و هم‌چنین وزن ران در ۴۲ روزگی ندارد، اما وزن لاشه و سینه در ۴۲ روزگی تحت تأثیر تیمارها قرار گرفته است.
۷۱
با وجود عدم معنی‌دار بودن وزن لاشه، سینه و ران‌ها در تیمارهای تغذیه شده با زئولیت و نانوزئولیت اما از نظر عددی افزایش وزن لاشه، سینه و ران در تیمارهای حاوی ۵/۰ و ۵/۱ درصد زئولیت مشاهده گردید. از آن‌جایی که رشد ران‌ها و سینه به‌عنوان دو عضو عضلانی مهم در طیور تابعی از رشد عمومی بدن می‌باشد مکانیسم‌های مختلفی برای افزایش وزن و افزایش میزان وزن سینه و ران هنگام مصرف زئولیت ذکر گردیده که در زیر چند نمونه بیان شده است.
استفاده از زئولیت در جیره باعث می‌شود که قسمت‌هایی از ساختمان مواد مغذی که امکان یونیزه شدن را دارند در معرض تبادل قرار گرفته و در نتیجه با افزایش سطح نواحی واکنش‌پذیر به عمل آنزیم‌های گوارشی و غشاء موکوسی برای جذب بیشتر مواد مغذی در طی گوارش کمک شود. فعال شدن سیستم آنزیمی و غشاء موکوسی سبب بهبود قابلیت هضم مواد آلی، چربی‌ها و عصاره عاری از ازت گردیده که در نتیجه سبب افزایش وزن بیشتر می‌شود (فرهومند، ۱۳۸۱).
زئولیت‌ها نقش حفاظتی مؤثر و مفیدی برای حیوان داشته و با تشکیل کمپلکس پایداری با مایکوتوکسین‌ها قابلیت دسترسی این عناصر سمی را در دستگاه گوارش حیوان کاسته و بدین طریق نقش مثبتی را برای عملکرد و افزایش وزن حیوان اعمال می‌نمایند (محمدی، ۱۳۸۷).
نقش مثبت زئولیت در تعادل کاتیون-آنیون جیره نیز می‌تواند یک عامل مؤثر دیگری در افزایش وزن باشد. نسبت مناسب سدیم به پتاسیم و کلر برای توسعه استخوان و قابلیت استفاده از اسیدهای آمینه ضرورت دارد. زئولیت با بهبود تعادل کاتیون و آنیون جیره و سوق دادن آن به سمت ۲۵/۰ میلی اکی‌والان که حد اپتیمم و مناسبی برای فعالیت حیوان است سبب رشد بیشتر حیوان می‌گردد. اختلال در این تعادل منجر به اتلاف انرژی و کاهش رشد می‌گردد، زیرا در این حالت اکثر راه‌های متابولیکی بدن به‌جای اینکه به فرایند رشد معطوف شوند به ایجاد هموستازی پرداخته و رشد مطلوب حاصل نخواهد شد (لطف‌الهیان و همکاران، ۱۳۸۳).
۷۲
به نظر می‌رسد زئولیت اثرات سمی فلزات سنگین نظیر کادمیم، مس و غیره را که موجب کاهش عملکرد جوجه‌های گوشتی می‌شود را با جذب آن ها از دستگاه گوارش کاهش داده و به سلامت و رشد حیوان کمک می‌کند (پاپایوانوا و همکاران،۲۰۰۵).
جذب گازهای زیان‌آور نظیر سولفید هیدروژن، آمونیاک و هم‌چنین کاهش رطوبت بستر توسط زئولیت سبب پالایش و کاهش آلودگی سالن پرورش شده و لذا به نظر می‌رسد بدین وسیله نقش مثبت خود را در افزایش وزن و بهبود عملکرد حیوان نشان دهد (الیوت و ادواردز، ۱۹۹۰).
احتمالاً زئولیت می‌تواند با افزایش قابلیت هضم مواد خوراکی، سرعت عبور مواد را از دستگاه گوارش افزایش داده و سبب افزایش مصرف خوراک گردد. از طرفی زئولیت می‌تواند دستگاه گوارش را تحریک کند و سبب افزایش لایه ماهیچه‌ای بخش‌های مختلف آن گردد (کوبنا و همکاران[۱۴۵]، ۱۹۹۱)، هم‌چنین زئولیت با افزایش قابلیت هضم ماده آلی و کاهش نسبی گرانروی آب به بهبود عمل آنزیم‌های گوارشی کمک می‌کند (شوتوول و همکاران، ۱۹۶۶ و اوهیدا و همکاران[۱۴۶]، ۲۰۰۰).
زئولیت می‌تواند به واسطه خواص خود مانند تبادل یونی میزان پروتئین قابل دسترس را برای بافت‌های بدن افزایش داده و بنابراین میزان سنتز پروتئین در بافت‌ها را افزایش دهد (شوتوول و همکاران[۱۴۷]، ۱۹۶۶).
الیوت و ادواردز (۱۹۹۱) اعلام کردند که دلیل افزایش وزن جوجه‌های گوشتی هنگام تغذیه با زئولیت تغییر در pH دستگاه گوارش است. خواص تبادل یونی زئولیت می‌تواند pH و ترکیب‌های یونی مایعات دستگاه گوارش را تغییر دهد. در نتیجه فعالیت‌های آنزیمی و ترشحات دستگاه گوارش تغییر می‌کند در حضور زئولیت pH روده به ۶ می‌رسد به همین خاطر جذب برخی از مواد مغذی از جمله کاتیون‌ها افزایش می‌یابد (مارتین-کلینر و همکاران[۱۴۸]، ۲۰۰۱ و صفایی‌کتولی و همکاران، ۲۰۱۲).
۷۳
آزمایشات انجام گرفته توسط گاتی[۱۴۹] (۲۰۰۴) نشان داد که با افزدن نانونقره به جیره و آب آشامیدنی پرنده سبب التهاب دستگاه گوارش شده و در نتیجه میزان افزایش وزن را کاهش می‌دهد. التهاب حاصله از مصرف نانوذرات نقره در نتیجه القا یا ایجاد اشکال اکسیژنی فعال (رادیکال آزاد اکسیژنی) ایجاد می‌شود که ممکن است موجب کاهش توانایی پرنده در بروز حداکثر توان تولیدی شود. نقش نانوذرات در غذا در بیماری التهابی دستگاه گوارش در اثر وجود این ذرات در غذا و به دنبال آن ایجاد التهاب مستقیم دستگاه گوارش و بروز ناهنجاری مزمن گوارشی در انسان گزارش شده است. در مقابل نقی‌زاده و کریمی‌ترشیزی (۱۳۹۲) بیان داشتند تغذیه جوجه‌های گوشتی با سطوح مختلف نانونقره تأثیر معنی‌داری بر افزایش وزن جوجه‌های گوشتی ندارد.
۲-۳-۴ مقایسه میانگین اثر تیمارهای آزمایشی بر وزن اندام‌های داخلی بدن
نتایج مقایسه میانگین برای اندام‌های داخلی بدن در جدول ۴-۴ گزارش شده است. درصد وزن چربی محوطه بطنی، کبد، سنگدان و پیش‌معده تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفته است (۰۵/۰<P).
جدول ۴-۴ مقایسه میانگین اثر تیمارهای آزمایشی بر اندام‌های داخلی در سن ۴۲ روزگی (بر حسب درصد وزن زنده)
